Frankrijk verwacht teveel
van een eigen kernbom
HET WEER
tt J r** jl
Woedende Afrikaanse vrouwen
lopen overal in Natal te hoop
Amerikaanse leger in Duitsland
voor miljoenen benadeeld
Internationaal gezien de bus gemist
44e JAARGANG NUMMER 240
ejpre ijouvuy!
Iets warmer
Aan het strand
Ravage in Kopenhagen
Politieposten omsingeld,
bussen aangehouden,
scholen afgebrand
A msterdams leidingwater
voor dorstig Gibraltar
NAVO-bijeenkomst
verwacht met minister
Kerter
Het woord is aan
Prinses Beatrix luncht op
14 september met
Eisenhower
V erkeersbrug door gezwikt
Probleem van de kernfusie
in Amerika opgelost?
In de krant van heden:
Materiaal gebruikt voor 28 particuliere huizen
Raoul Castro ondervraagt
De houd van de generaal
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1959
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. i fl 1 "T X Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur. sB J§ i i II J| fl J| Jg B. M E, jH 1 I L Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7.65,
Telef. adm. 5437, chef bezorging na x> u. 7519. franco p. post 8.15. Losse nummers 12 c.
Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080. Giro-rekeniner ITmuider Courant no. 129288.
Haarlem: hoofdrad, en alle af d. Telef. 15295. DAGBLAD VOOR VEL S E N - IJM U ID E N, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWIJK EN OMGEVIXG JgLJLL* op aanvraag verkrijgbaar.
(Van onze correspondent in Parijs)
Er is de laatste dagen en weken weer
veel over de Franse kernbom te doen.
Van zekere Franse zijde is verkondigd
dat de wereld nog deze maand zou wor
den opgeschrikt door de formidabele mep
waarmee in de Sahara Frankrijks eerste
kernbom tot explosie zou worden ge
bracht in aanwezigheid van president de
Gaulle. Het bericht is van officiële zijde
tegengesproken met de ietwat benauwde
verklaring dat er de eerste maanden nog
wel van geen ontploffing sprake zou kun
nen zijn. Niettemin hebben de geruchten
zich verder verspreid. Men meende plot
seling toen ook te begrijpen waarom de
Gaulle zo nodig eerst naar Algerije wilde,
alvorens zijn Amerikaanse evenknie
Eisenhower te ontmoeten. Met de echo
van de kernbom achter zich, zou hij im
mers ook zijn eigen stem in het diploma
tieke gesprek enkele registers sterker
kunnen verheffen. De Afrikaanse landen
zijn ook op de achterste benen gespron
gen en hebben bij voorbaat geprotesteerd
tegen het voornemen hun continent als
een proefterrein voor kernexperimenten
te misbruiken.
Daarna hebben, naar het schijnt, „geïn
spireerde" Britse journalisten een duit in
het zakje willen doen met hun insinuaties
dat aan die Franse kernbom van de gene
raal toch wel een sterk Duits luchtje zou
zitten. Duitse geleerden zouden die Fran
se bom in werkelijkheid hebben klaarge-
stoofd. Achter die samenwerking kon men
in Engeland zonder veel moeite ook weel
de schim zich zien verheffen van 't (rooms-
katholieke) Europa van Karei de Grote
dat, onder de aanvoering van de twee
„koppige, jaloerse, ambitieuze en mislei
de oude mannen Adenauer en de Gaulle",
alle banden tussen Groot-Brittannië en het
oude continent nu poogde te verbreken.
Kortom: de explosie van Frankrijks toe
komstige kernbom zal in de vermoede
lijk nog niet zo nabije toekomst nauwe
lijks méér geraas kunnen verwekken en
stof doen opwaaien, dan ze het nu voor de
geboorte al heeft gedaan
Men dient deze politieke rel bij beide par-
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BÏI KONINGSPLEiN) AMSTERDAM TEL 223596
FALCON WOLLEN TWEEDMANTELS
Verwachting tot morgenavond:
Droog, zonnig en opnieuw iets
warmer. Zwakke tot matige oos
telijke wind.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Zonnig en geleidelijk warmer
strandweer; temperatuur in de mid
dag oplopend tot 24 gr. C. Zwakke
wind uit noordoostelijke richting.
Zeewater helder, temperatuur 19 gr.
C. Vlakke zee met weinig branding.
Voorzichtigheid bij baden en zwem
men geboden.
Laag water 's morgens half twaalf
en 's nachts twaalf uur, hoog water
over vier. Strand voor fietsen be
rijdbaar van 's morgens half acht tot
's midags twee uur en 's avonds van
acht uur af.
tijen met enige korrels zout te nemen. De
verontwaardiging van de Britten en
van de Amerikanen over de Duitse hulp
bij de voorbereiding van de Franse bom,
is van een zekere valsheid en hypocrisie
moeilijk vrij te pleiten. Men is de namen
van de geëmigreerde Duitse atoomge
leerden die hun kennis in dienst van Ame
rika en Engeland hebben gesteld, nog niet
geheel vergeten. Doch de verontwaardig
de Franse ontkenning van enige Duitse
medewerking is evenmin volledig over
tuigend. Anderhalf jaar geleden stonden
immers de Franse kranten nog vol be
richten over de onderhandelingen die de
toenmalige minister van Defensie, Cha-
ban-Delmas, voerde met zijn Duitse colle
ga met het doel hun financiële en weten
schappelijke inspanningen in de richting
van gezamenlijke kernsplitsing te coördi
neren. Het fijne van de zaak is men nooit
te weten gekomen. Maar het beginsel van
zo'n samenwerking werd officieel toch
evenmin ooit verworpen.
Belangrijker is echter de vraag of
Frankrijk er onder de huidige nationale
en internationale omstandigheden nu wel
zo verstandig aan doet een groot deel van
zijn financiële en andere krachten op de
kaart van een eigen kernbom te zetten.
Er tekenen zich nu juist de eerste gren
zen af waarbinnen tussen de grote super-
mogendheden Amerika en Rusland mis
schien een verbod van kernexperimenten,
of althans een controle, zou kunnen wor
den bewerkstelligd. Voor het prestige van
een land als Frankrijk dat de bakermat
van het Europese humanisme is, zou het
vermoedelijk beter zijn die Amerikaans-
Russische pogingen niet te doorkruisen.
En het lidmaatschap van de kernclub,
waartoe de Gaulle dan zo zielsgraag zou
willen behoren? De Amerikaanse journa
list David Schoenbrun, die noch van anti-
gaullistische, noch van anti-Franse ge
voelens beticht zou kunnen worden, heeft
dezer dagen in Paris-Presse een zeer juis
te opmerking gemaakt. Engeland bezit
niet slechts de kern-, maar ook de wa
terstofbom. Toch werd Macmillan, die niet
temin zoveel voor deze toenadering heeft
gedaan, niét uitgenodigd om met Eisen
hower en Kroesjtsjev over deze aangele
genheden van gedachten te komen wisse
len. En dat door Frankrijk zo vurig be
geerde bezit heeft Londen, tijdens het
Suez-avontuur evenmin als Parijs, voor
de vernedering bespaard dat het door
Washington de pas werd afgesneden.
Dubieus
Als diplomatiek pressiemiddel moet het
effect van de kernbom dus tevoren al wel
dubieus worden genoemd. En voor mili
taire doeleinden, bij voorbeeld in de Alge
rijnse oorlog die een guerrillastrijd is, is
een kernbom al even onbruikbaar. Daar
enboven worden de voorbereiding en de
industrie van massale verdelgingsmidde
len vandaag zo sterk door wetenschappe
lijke verworvenheden en ontdekkingen
bepaald, dat Frankrijk zijn huidige achter
stand op Rusland en Amerika hoogstwaar
schijnlijk nooit meer zal kunnen inlopen.
Wanneer de Fransen, binnen enkele maan
den, in de Sahara hun eigen bom zullen
laten exploderen, dan hebben ze op dit
gebied nog maar nauwelijks het punt be
reikt dat de Amerikanen in Hirosjima,
twaalf jaar geleden, al ruimschoots had
den overschreden. Want voor het „prak
tisch gebruik" van een kernbom heeft
men ook speciale bommenwerpers nodig.
Men verwacht dat Frankrijk over die
vliegtuigen op zijn vroegst over een vijftal
jaren de beschikking zal kunnen hebben.
En dan nog op voorwaarde er een twee
tot driehonderd miljard franken jaarlijks
aan te spenderen....
Bezuiniging op militaire uitgaven moet
een land soms duur betalen, maar in dit
geval lijkt het geld bij voorbaat toch wel
over de nationale balk te worden gegooid.
Een verspilling die bovendien de restau-
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Een geweldige ravage van kisten en
gebroken flessen was het gevolg van
een botsing van een vrachtwagen en
een tram in Kopenhagen. De bestuur
ders van de tram en de auto werden
licht gewond.
ratie der republiek in de ogen van het bui
tenland dreigt te compromitteren. Zojuist
heeft ook Marokko, dat in Noord-Afrika
het land is dat het „nieuwe Frankrijk"
van de Gaulle zeker het gunstigste gezind
was, officieel verzocht de kwestie dei-
voorgenomen proefexplosies in de Sahara
als agendapunt op de komende vergade
ring van de UNO te noteren. Frankrijk
tracht zich tegen deze bezwaren en aan
vallen te verweren met een verwijzing
naar de Sovjet-Unie, Amerika en Enge
land, die, vrijwel zonder protest, al wel
zo'n tweehonderd kernbommen lieten ont
ploffen. Het ongeluk voor Frankrijk is
echter dat dit land ook op dit punt de bus
al weer lijkt te hebben gemist.
Niet alleen militair-technisch en diplo
matiek verschijnt Frankrijk met zijn
eigen bom te laat op het internationale
toneel, doch vooral ook psychologisch. Mo
reel gesproken staat Frankrijk in zijn ver
langen naar een arsenaal met eigen kern
wapens hoger noch lager dan de andere
leden van de kernclub. Maar de politieke
omstandigheden zijn intussen internatio
naal sterk gewijzigd. Men spreekt nu al
lerwegen over afschaffing of verbod van
kernwapens. En daarom roeit de Gaulle
op gevaarlijke wijze tegen de algemene
stroom op door zich nu, ten koste van mil
jarden, zo niet van een economisch bank
roet, diezelfde wapens met alle geweld
toch te willen verwerven. Frankrijks
grootheid, noch zijn militaire paraatheid,
zal met een kernbom die al lang is over
troefd. iets te winnen hebben. Eerder dus
het tegendeel....
DURBAN (UPI) In de omgeving van
Pietermaritzburg in de Zuidafrikaanse
staat Natal, waar het afgelopen weekeinde
twee kleurlingen bij ongeregeldheden ge
dood werden en twee blanken gewond, is
het maandag opnieuw tot onlusten geko
men. Sterke politie-eenheden zijn maan
dagmorgen uit Pietermaritzburg uitge
rukt naar St. Faith, een rooms katholie
ke missiestatie, waar 1.200 vrouwen met
assegaaien en stokken zich verzameld
hadden rond het plaatselijke politiebu
reau.
Volgens berichten uit St. Faith heeft de
politie daar aan de demonstranten mee
gedeeld, dat zij hun grieven zouden kun
nen overbrengen aan een commissaris
voor de kleurlingen, die op weg was naar
St. Faith. Toen de vrouwen daarop niet
uiteen gingen, werden zij door de politie
uiteengejaagd.
In Howick werd een voorman door zijn
Afrikaanse arbeiders doodgeslagen, al
dus de politie. In Oemtawaloeme brach
ten Afrikaanse vrouwen zeven bussen tot
stilstand. De arrestatie van 114 vrouwen
was hier gemeld, maar de politie heeft
dit bericht ontkend.
Drie oorzaken
(Reuter) Van bevoegde Afrikaanse
zijde zijn drie hoofdoorzaken genoemd
voor de onrust in verschillende delen van
Natal.
In de eerste plaats is er wrok onder
Afrikaanse vrouwen omdat zij tanks met
water hebben moeten vullen zonder hier
voor betaald te zijn. Naar verluidt hadden
hun stamhoofden hun bij weigering ene
boete van twee pond sterling opgelegd.
Ve.rder heeft volgens de zegslieden een
bepaalde belastingverhouding tot klachten
van Afrikanen geleid, dat de bepalingen
voor hun toegang tot de steden in sommi
ge gevallen een beletsel zijn om geld te
verdienen teneinde de belasting te kunnen
betalen.
Ten slotte, zo is gezegd, wordt de con
trole op de toeloop van Afrikanen naar de
steden beschouwd als een maatregel om
de Afrikanen te dwingen als goedkope
werkkrachten in landbouwbedrijven te
fungeren, terwijl zij in de steden meer
zouden kunnen verdienen.
Een politiegroep is uit fort Shepstone
naar Ifafa aan de kust gezonden, waar 126
vrouwen zijn gearresteerd. Volgens de be
richten hebben vrouwen telefoondraden
doorgeknipt. De Zuidafrikaanse regering
heeft een functionaris naar Natal gezon
den om een onderzoek in te stellen.
In het dorp Sobantoe zijn maandag open-
luchtscholen georganiseerd daar zaterdag
GIBRALTAR (Reuter) Deze week
zullen de inwoners van Gibraltar kunnen
proeven hoe Amsterdams leidingwater
smaakt. Het stadsbestuur van de Britse
kolonie bestelde namelijk twintig miljoen
liter water in Nederland omdat het op de
rots al in geen tijden geregend heeft. Het
gebrek aan water heeft tot drastische be
zuinigingsmaatregelen geleid.
De 18 miljoen liter water zijn op het
ogenblik met het 18.000 ton metende pas
in de vaart zijnde Shell-tankschip Asprella
onderweg naar Gibraltar. Het tankschip
heeft op zijn eerste reis dezer dagen Am
sterdam aangedaan, waar het drinkwater
aan boord werd gepompt.
drie scholen in brand gestoken werden.
In Harding zijn de onlusten vorige week
begonnen toen dertig Afrikaanse vrouwen
veroordeeld werden tot twaalf weken ge
vangenisstraf wegens het in brand steken
van een hut. De politie, die hen naar de
gevangenis in Pietermaritzburg meenam,
gaf geen gehoor aan een verzoek tot vrij
lating van de vrouwen omdat zij thuis klei
ne kinderen hebben.
(AFP) Eenheden van de politie en
het leger zijn naar Ixopo in Zuid-Natal ver
trokken, waar zich ongeregeldheden heb
ben voorgedaan in de buurt van een kerk,
waarin zich een kleine zevenduizend Afri
kanen, in hoofdzaak vrouwen, hadden ver
enigd.
KAAPSTAD (Reuter) Dr. Jan Steyt-
ler, leider van de Verenigde Partij in de
Kaapprovincie en lid van het Zuidafri
kaanse parlement, heeft maandag meege
deeld, dat hij zijn lidmaatschap van de
Verenigde Partij heeft opgezegd. Steytler
is de leider van de progx-essieve groep, die
zich de vorige week op het congres van
de Verenigde Partij heeft afgescheiden
van de rest van de partij.
Twaalf parlementsleden hebben reeds
hun steun toegezegd aan de groep van
Steytler. Men verwacht, dat nóg drie of
vier leden van het parlement tot deze
groep zullen toetreden. Dan zouden dr.
Steytler en de zijnen circa 13 van de 54
zetels hebben, die door de Verenigde Par
tij in het parlement worden ingenomen.
WASHINGTON (Reuter/AFP) Ame
rikaanse functionarissen hebben meege
deeld dat de kwestie van het houden van
een speciale NAVO-vergadering ten tijde
van Eisenhowers bezoek aan Europa nog
in beraad is. Volgens een hoge functionaris
van bet Belgische ministerie van Buiten
landse Zaken wordt verwacht dat de
Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Herter. die Eisenhower bij zijn aan
staande bezoek aan Europa zal vergezellen,
aanwezig zal zijn op een bijeenkomst van
de NAVO op 3 september in Parijs. Een
uiteindelijke beslissing over het houden
van die bijeenkomst zal morgen op Je
wekelijkse bijeenkomst van de permanente
NAVO-raad te Parijs worden genomen.
Waarschijnlijk zou de NAVO-vergadering
van 3 september met minister Luns als
voorzitter door een aantal ministers van
Buitenlandse Zaken worden bijgewoond.
De Belgische minister Wigny zou komen
en waarschijnlijk ook de ministers van
Luxemburg, Turkije, Griekenland en Por
tugal.
Een woordvoerder van het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken heeft
vex-klaard, dat president Eisenhower de
Spaanse minister van Buitenlandse Zaken
Castiella voor een onderhoud naar Londen
heeft uitgenodigd zonder de Britse rege-
ring te x-andplegen. De Britse ^egering
heeft echter geen bezwaren tegen deze
uitnodiging en zal de Spaanse minister met
voldoening ontvangen, aldus de woord
voerder. die voorts zei dat Selwyn Lloyd,
de Bi-itse minister van Buitenlandse Zaken,
de gelegenheid te baat zal nemen om zijn
Spaanse collega te ontmoeten.
Voorts wordt van gezaghebbende zijde
verklaard, dat geen enkele bijeenkomst
van de NAVO op het niveau van de
regeringshoofden voorzien wox-dt. ter ge
legenheid van Eisenhowers bezoek aan
Paxujs.
Advertentie
Channing:
Weinigen zijn volkomen rechtvaardig
jegens hen, die niet tot hun eigen kring
behoren.
President Eisenhower heeft Prinses
Beatrix uitgenodigd op 14 september zijn
gast te zijn op het Witte Huis en met hem
de lunch te gebruiken.
De Prinses komt op 11 september in
Amerika aan voor het bijwonen van de
plechtigheden ter herdenking van Henry
Hudson's reis naar Noord-Amerika, 350
jaar geleden. De herdenking in New York
duui't tot 20 september.
De lunch met president Eisenhower valt
juist één dag voor de aankoms' van presi
dent Kroesjtsjev in Washington. Aanvan
kelijk zou. de pj-esiaent de Prinses uitnodi
gen voor 15 september, maar hij vervroeg
de de datum wegens de komst van Kroes
jtsjev.
Bij de lunch op het Witte Huis zal ook de
Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken, Herter, aanv-ezig zijn
Zoals reeds, is bericht maakt de Prinses
de reis naar Amerika met het nieuwe
vlaggeschip van de Holland-Amerikalijn.
In New York stapt zij over op de torpedo-
bootjager „Geldeiiand', die haar aan
land brengt. Zij wordt begroet met een
salvo van 21 kanonschoten.
Op de wal zullen de Nederlandse
ambassadeur, dr. Van Roijen, en hoge
Amerikaanse functionarissen haar be
groeten en zal een erewacht aangetre
den staan van leger, luchtmacht en ma
rine. Orkesten van land- en luchtmacht
zullen de volksliederen spelen.
Zo ziet de grote verkeersbrug over de
Salzach bij Salzburg er uit, die vorige
week door het gezwollen water van
de rivier werd ondermijnd. Het auto
verkeer op de snelweg Miinchen-
Salzburg ondervindt door de ver
woesting van deze brug ernstige
vertraging.
NEW YORK (Reuter) De „New York
Times" meldt dat geleerden van de Ame
rikaanse marine misschien een ontdekking
hebben gedaan die kan leiden tot beteu
geling van de waterstofbom. Het voor
zichtige enthousiasme onder de geleerden
kan nauwelijks hun overtuiging verhullen
dat zij erin zijn geslaagd een beheerste
waterstofbom-reactie te hebben teweeg
gebracht.
De kern van het apparaat is een glazen
buis van dertig centimeter lengte en drie
centimeter doorsnede, gevuld met een vorm
van zwaar waterstof en gevat in een mag
netische klos.
Een woordvoerder van de marine beves
tigde later dat dr. Alan Kolb van het on-
derzoek-laboratorium der Amerikaanse
marine erin geslaagd meent te zijn de
ki-acht van een waterstofbom te beteuge
len, maar eerst verdere proefnemingen
moet doen om deze theorie te staven. Dr.
Kolb is op het oge iblik voor een congres
in de Zweedse universiteitsstad Uppsala.
Het „temmen" van de waterstofbom is
een lang gekoesterde wens van de kern-
mogendheden de Verenigde Staten, Rus
land en Engeland.
pag.
Parijs en de kernbom1
I Weerrapporten 1, 2
Economisch nieuws 2
Van dag tot dag 3
Op de Praatstoel3
Feuilleton4
Radio en Televisie 4
Kunst 4
Agenda5
Uit stad en omgeving5, 6
Beurs6
Sport 9
DIT NUMMER BESTAAT! UIT!
TIEN PAGINA'S.
Raoul Castro, een broer van de pre
mier van Cuba, is in Santiago, de
hoofdstad van Chili aangekomen,
waar vandaag de conferentie van de
Organisatie van Amerikaanse Staten
haar slotbijeenkomst houdt. Deze
opname werd gemaakt toen Raoul
Castro, opperbevelhebber van het
Cubaanse leger, het verhoor leidde
van enkele samenzweerders die waren
gearresteerd tijdens de laatste
zuiveringsactie op het onrustige eiland.
KAISERSLAUTERN (UPI) Ameri
kaanse en Westdiui.se autoriteiten onder
zoeken een gigantisch schandaal, dat om
misbruik van geld en matei-iaal van het
Amerikaanse leger draait. De Amerikaan
se autoriteiten wem-en geen mededelingen
over deze zaak te coen, maar de Duitse
politie heeft bekendgemaakt dat honderd
Duitse employés van het Amerikaanse le
ger en een onbekend aantal Amerikanen
ervan verdacht woiden de hand in deze
affaire te hebben gehad. Duitse employés
hebben in de tijd van het leger en met
bouwmateriaal van het leger 28 huizen ge
bouwd voor Duitsers die in dienst zijn van
het leger. Bij een werd een zwembad aan
gelegd. Het gestolen materiaal was van
Duitse firma's gekccht. De schattingen
van het vexdies dat het leger heeft gele
den lopen uiteen van twee tot lien miljoen
dollar. Arbeidei-s die de huizen hebben ge
bouwd werden met. ontslag bedreigd als
zij niet zouden meedoen. Een Duitse krant
beweert dat een der arbeidex-s verteld
heeft dat hij al ruim een half jaar van de
zaak op de hoogte was. Het legermate-
riaal werd naar het bouwterrein vervoerd
in vrachtwagens van het leger.
slaapzalen waar de manschappen door
gaans worden ondergebracht.
De dienst militair vervoer over zee heeft
tegengesproken dat de hond de reis in een
hut heeft gemaakt. Volgens functionaris
sen van deze dienst werd de hond ver
voerd in een hok c p het achterdek. Twee
sergeanten die hutten hadden, hadden zich
vrijwillig aangeboden voor de hond te zor
gen. De accommodatie van de Koi-eanen
was verzorgd door de Amerika-Korea
stichting in New York.
Amerikaanse leger- en marineofficieren
hebben bevestigd dat onlangs de hond van
een genei'aal „eerste klas" naar Japan
reisde, terwijl op heszelfde schip twee Ko
reaanse artsen in de soldatenkwartierei
onderdeks waren ondergebracht. De Sax1
Fx-ancisco Chronicle belichtte het relaas
te hebben vernomen van een legerpara-
chutist die ook met het schip i-eisde. Func
tionarissen van de mai-ine deelden mede
dat de hond van de generaal onder de
hoede reisde van twee sergeants aan wie
een hut was toegewezen. De twee Koreaan
se artsen die in Amei'ika hun studie had
den voltooid, reisden in de „troop class"
