Politiek patroon in Belgisch Kongo is veelkleurig en gecompliceerd Gematigden worden meegesleurd door zwellende stroom van zwarte woede Downingstreet 10 wordt gesloten ^Praatótoel Rotsgesteente onder de dam zou zijn afgebrokkeld Spionage-uit-liefde gestraft met een jaar cel Zwarte schapen ^Hoe is het ontstaan? Blank tegenwicht Goed gekleed gaan is een kunst WOENSDAG 9 DECEMBER 1959 Dit woord: OUBOLLIG Restauratie zal 2 jaar in beslag nemen Oorzaak van ramp van Fréjus gevonden? Yves Deniaud overleden (Van onze reisredacteur W. L. Brugsma) LEOPOLDSTAD, december. In het restaurant van Leopoldstads vliegveld, Ndjili, keken blanke passagiers verbaasd naar blanke journalisten en fotografen, die zich om een tafel verdrongen, waar zes zwarte Kongolezen stijfjes-verlegen op het vertrek van het Sabenavliegtuig naar Brussel wachtten. Wie waren die „évolués", dat bruinige gebrilde kereltje en de kalende man met het sikje, die wel een zwarte Lenin bleek? De meeste Belgen in Kongo kennen de zwarte politici, die volgend jaar misschien hun ministers zullen zijn, nog nauwelijks. Zij snoven van afkeuring, toen zij antwoord op hun „wie is wie?" kregen. De kleine brilleman was Joseph Kasavoeboe, ook wel „koning Kasa" genoemd, leider van de Abako. De zwarte Lenin was Albert Kalondji, leider van een vleugel der Kongolese Nationale Beweging. Beiden hebben dit jaar nog gevangen gezeten, beiden vertrokken nu naar Brussel om de Belgische regering de pin op de neus te zetten inzake hun eventuele deelneming aan de verkiezingen. Daarin gaat Kongo (tachtig maal zo groot als Nederland, dertien miljoen zwarte en 115.000 blanke inwoners) deze maand voor het eerst zelf zijn territo riale en gemeenteraden aanwijzen. Belangrijker nog: deze verkiezingen, die de hele maand december zullen duren, moeten bewijzen welke Kongolese partijen werkelijk aanhang hebben, wie de „geldige gesprekspartners" zullen zijn, waar mee België in januari 1960 om een ronde tafel kan gaan zitten om te beslissen langs welke weg Kongo naar de onafhankelijkheid kan worden geleid. Wie zijn de Kongolese leiders en hun piepjonge partijen, die sinds de onlus ten van 4 januari 1959 het onafhankelijk heidsproces op gang brachten elkaar de politieke cliëntele betwisten? Een ding valt onmiddellijk op: Kongo heeft niet zoals Guinea of Ghana een Sékou Touré of Kwame N'Kroemah één nationale lei der van één algemene onafhankelijkheids beweging. Kongo heeft niet minder dan 55 geregistreerde partijen en partijtjes, re gionale of ethnische associaties (Afrika's eeuwig probleem, de stamtegenstellingen, ligt zeer scherp in Kongo). Sommige ver standige Belgen betreuren dit, met één N'Kroemah zou men tot zaken kunnen ko men, in Kongo moeten de partijen in ex tremisme tegen elkaar opbieden. Er zijn ook onverstandige Belgen in het gouvernement-generaal, die al deze par tijen tegen elkaar uit spelen, er naar har telust op los intrigeren, financieren en ad viseren om „geldige gesprekspartners" te creëren. Wat de zaken verder compliceert is dat geen der Kongolese leiders, hoe intelli gent of handig zij ook mogen zijn, eni gerlei politieke ervaring heeft, in tegen stelling tot de leiders uit Frans Afrika, die al jarenlang in het Franse parlement ze telden. En ten slotte wordt het klimaat vergiftigd door een stroom van beschuldi gingen en insinuaties van blanke en zwar te kant. Dat is het algemeen politiek patroon. Wat zijn de belangrijkste draden, die er doorheen lopen? Het zijn de Abako, de in twee delen uiteengevallen nationale Kon golese Beweging (M.N.C.) en de Nationa le Partij van de Vooruitgang (P.N.P.) Van die vier is de Abako, de ethische associa tie van de Bakongostam, of liever het Ba- kongovolk, de hechtst georganiseerde. Zij is ook de voorhoede van het Kongolese on afhankelijkheidsstreven, die al haar initia tieven onmiddellijk in het beleid van de andere partijen weerspiegelt ziet. Haar actieradius is echter beperkt, reikt niet verder dan Neder-Kongo en is het sterkst in de stad en de provincie Leopoldstad. De Abako heeft haar eigen pers, haar eigen coöperaties en int per week soms een mil joen frank aan contributies. Voor de verre toekomst droomt zij van het herstel van het oude koninkrijk der Bakongo, dat ook het voormalige Frans Kongo en een groot deel van Portugees Angola zou moeten omvatten. Zij heeft al eens de autonome republiek Neder-Kongo willen uitroepen en staat derhalve in de kwade reuk van separatisme. Voorlopig eist zij dat Belgisch Kongo een onafhan kelijke, federale staat zal worden. Haar merkwaardige leider, Joseph Kasavoeboe is een harde onderhandelaar, die Gandhi's theorie van geweldloosheid aanhangt en onder zijn voorvaderen een van de Chine zen telt, die indertijd de Kongo-spoorweg hielpen aanleggen en daar als ratten bij stierven. Vanwege haar beperkte actieradius zoekt de Abako, een van de zeer zwarte schapen van het Belgisch gouvernement, steun bij andere regionaal-autonomistische bewegingen (vooral in de rijke mijnprovin- Het thans vrijwel volkomen ver ouderde woord oubollig, kwam in tal van vormen voor: oubollig, abollig, hob- bollig en zelfs holbollig en hobbelig. De oorspronkelijke vorm is geweest abollig en de oorspronkelijke beteke nis: toornig. In het Middelnederlands komt namelijk een zelfstandig naam woord abolghe voor dat betekende: ver bolgenheid. Vroeger waren er heel wat woorden met het voorvoegsel a- in de beteke nis: niet hebbend. Men zeide bijvoor beeld awind voor windstilte en wij kennen nu nog amechtig voor: mach teloos, buiten adem. De a- in abollig die de ongunstige zin van het volgende woord niet wegnam, maar versterkte, werd niet meer begrepen, en veran derd in ou-, eigenlijk: oud-. De beteke nis heeft zich gewijzigd van toornig via buiten zichzelf tot: dwaas, koddig, kluchtig met de bijbetekenis van- ouderwets, verouderd. Als pseudoniem van een journalist in een weekblad heeft de naam Oubol een zekere ver maardheid gekregen. Vi cie Katanga) alsmede bij andere algeme ne partijtjes als de P.S.A. (de Afrikaan se solidariteitspartij) en de rooms-katho- lieke vleugel-Kalondji van de Nationale Kongolese Beweging. Dat M.N.C., eertijds in zijn geheel geleid door Patrice Loe- moemba, was in Belgische ogen een nog Défilé der Afrikaanse strijdkrachten van Belgisch Kongo, immer "ge- stationeerd op plaatsen waar zij niet tegen eigen stamgenoten hoeven op te treden. veel zwarter schaap dan de Abako. Want het M.N.C. was een échte Afrikaanse on afhankelijkheidsbeweging, een al-Kongo- lese, en Patrice Loemoemba, een jonge man, wiens taal niet alleen op die van N'Kroemah of Touré maar af en toe ook op die van Jomo Kenyatta leek, extreem en soms uitgesproken anti-blank. Waar de op stam-grondslag gevestigde Abako on-' uitroeibaar bleek, daar richtte het Belgi sche gouvernement al zijn krachten op de M.N.C. en het werd daarbij geholpen door het feit dat Loemoemba een veroordeling wegens verduistering op zijn strafregister had. Het M.N.C., al verzwakt door inter ne twisten, die de afscheiding van, de ove rigens kleine, rooms-katholieke vleugel- Kalondji tot gevolg had, kreeg zijn zwaar ste slag vorige maand na de onlusten in Stanleystad. Loemoemba werd verweten die onlusten dor opruiende taal veroor- treden van de politie toeschrijven), werd gearresteerd en zit nu in preventieve hech tenis, in afwachting van zijn proces. Te gen het „onthoofde" M.N.C. brak een stel selmatige campagne van blanke kant los, ontslag van M.N.C.-leden, maatregelen te gen plaatselijke comité's enzovoorts. Het M.N.C. besloot aanvankelijk niet aan de verkiezingen deel te nemen, zolang zijn president gevangen zat, wijzigde later zijn beslissing, maar kreeg (in tegenstelling tot de Abako in de provincie Leopoldstad) geen gelegenheid meer verlaat kandida tenlijsten in te dienen, zodat deze, onge twijfeld belangrijke, beweging blij mag zijn als zij straks een handvol zetels kan winnen. Ten slotte verscheen er onlangs een nieuwe ster aan Kongo's politieke firma ment, de Nationale Partij der Vooruil- gang, ontstaan uit een fusie van 25 par tijen, waaronder de gematigde „Interfe derale" van de Bangala, traditioneel te genwicht van de Abako, en verder splin terpartijtjes alsmede stromannen van Belgische administratie en belangengroe pen. Het recente stichtingscongres van de P.N.P. zou grotendeels door drie Belgi sche kolonisten betaald zijn. Zij lijkt over veel geld te beschikken, haar leiders wo nen en eten luxueus in Leopoldstads duur ste hotels. De andere partijen noemen hem dar. ook „vendu", verkocht aan het Belgische kolonialisme, zeer tot woede van de blanken, die de P.N.P. als een par tij van „gematigde en eerlijke Kongole zen" willen zien. Nu. gematigd is zij, haar president Paul Bolya, zei op een persconferentie: „Tot mijn grote verbazing bevind ik mij sedert een week in de politiek," een merkwaar dige verklaring voor de leider van wat een onafhankelijkheidsbeweging heet te zijn. Hij verklaarde een geleidelijke Kongole se onafhankelijkheid „in orde en rust" Nieuw Afrika: een helikopter spuit D.D.T. door de straten van Leopold stad in de strijd tegen de malaria mug, een van de succesvolle aspecten van de Belgische administratie. voor te staan en onbeperkt vertrouwen in de Belgische regering te koesteren. Maar een antwoord op de sleutelvragen: Kongo een eenheidsstaat of een federatie en een gemeenschap met België of niet, had hij niet bij de hand. Hij wordt geflankeerd door twee mulatten, de zeer intelligente Antoine Lopez, employé van een Neder landse handelsonderneming, en Albert Delvaux, wier huidskleur op den duur wel eens een symbolische handicap voor de P.N.P. zou kunnen worden. Zeker zou het aardig zijn, wanneer het „gezond verstand" van deze gematigden de overhand zou krijgen. Het is trouwens zeer wel mogelijk dat de P.N.P. bij de komende verkiezingen een grote meerder heid zal krijgen, wanneer de Abako niet zou stemmen, misschien zelfs een quasi- eenheidspartij zou kunnen worden. Maal laat men zich geen illusies maken: hevi ge verontwaardiging en niet gezond ver stand is het watermerk van het echte Afri kaanse nationalisme en daarmee moet men zien klaar te komen. Men kan listig manoeuvreren, dammetjes bouwen te gen de zwellende onderstroom van de zwarte woede, op den duur drijven óók de gematigden op die stroom af. Oud. Afrika: de koning van de Bakoeba, een van de traditionele stamhoofden waarop het Belgische gouvernement zijn „indirecte admi nistratie" baseerde. Advertentie OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE Correct en goed gekleed gaan - is dat hetzelfde als „er zo onopvallend mogelijk hij lopen"? Beslist niet! Het is alleen maar een kwestie van maat houden. U kunt gerust iets origineels dragen als maar niet alles origineel is. Heeft mevrouw een „dol" hoedje ontdekt? Het fiatteert haar nog méér hij een beschei den tailleurtje. Heeft meneer een hoogst exclusief vest ge kocht? Prachtig - bij een gedekt kostuum. De keus van Uw sigaretten is overigens ook belangrijk. Weet U welk merk U iedereen kunt presenteren? Gladstone. Want Gladstone is - met of zonder Silk Filter - een milde sigaret die iedereen voldoening schenkt. king VOORNAAM EN AANGENAAM 20 STUKS F 1.- (Van onze correspondent in Londen) Van augustus af zal het beroemde histo rische gebouw, over de gehele wereld be kend als no. 10 Downingstreet, de ambts woning van de Britse premiers, voor twee jaar gesloten worden. Dit is eveneens het geval met de twee aangrenzende panden, de no's 11 en 12, de officiële i-esidenties van respectievelijk de Britse kanselier van 'de schatkist en de „Chief Whip"' van dé regering, de man die moet zorgen voor de partijdiscipline in hét parlement. De drie gebouwen, de enige woonhuizen in het kleine doodlopende straatje, bevin den zich sinds lange tijd in verval. Bij de bombardementen in de laatste oorlog liepen zij aanzienlijke schade op. De in wendige structuur van de percelen zal ge heel worden vernieuwd en gewijzigd. Hoe wel er geen reden voor alarm bestond, bleken de fundamenten ernstig te zijn ver zwakt. Ook de muren waren wankel en de daken verkeren in slechte staat. De sa nitaire voorzieningen zijn verouderd en het gevaar voor brand is abnormaal groot. Het uiterlijke beeld zal echter niet ver anderen, want de.oude vertrouwde gevels welke in het geheugen van generaties zijn gegrift, en die dagelijks vele nieuwsgie rigen trekken, 'zullen onveranderd blij ven. Architectonisch zijn de woningen met hun platte daken zonder ornamentiek ech ter onbelangrijk. No. 10 doet, van buiten althans, eerder denken aan een eenvou dige notariswoning uit de provincie dan aan de zetel van de hoogste functionaris van het machtige Britse gemenebest. De drie herenhuizen zijn de enige over blijfselen van een zeventiende eeuws plein tje dat voor speculatieve doeleinden ge bouwd was door de politiek beruchte Sir George Downing, een hoge regeringsamb tenaar, die nadat hij oorspronkelijk Karei I had gediend, overliep naar het kamp van de verbannen Karei II en samen met hem in Breda vertoefde voordat deze tot mo narch werd uitgeroepen. Downing die overal rekening mee hield, had de nuizen laten bouwen om zich financieel te dek ken in geval hij misschien uit de gunst €)p de Tussen twee feesten We leven in het luchtledig tussen Sint en Kerst. Angstig leeg is het in de winkels en -mijn portemonnaie. Etalages worden veranderd; de beeltenissen van Sint en Piet worden haastig verwijderd. Door de stofzuiger weerklinkt het holle getikkel van een vergeten pepernoot. Maar mijn drie makkers hebben hun wild geraas nog niet gestaakt. „Daar is-ie weerzegt Ina en ze komt met een grote plaat aanzeulen. „Hij heeft een lange baard. En een molen op z'n hoed. Hij is héél lief." „Ja, réuze lief." Ik kan hem niet meer zien. In alle vormen is hij aan ons verschenen: per schimmel, onbeschimmeld, per luxe slee, met witte baard, met melkboeren- hondehaarkleurige baard, met gewatteerde wenkbrauwen, op school, op straat, in het souterrain van de firma Zus (als je min stens een rijksdaalder besteedde), op de paskamer van de firma Zo (als je minstens voor vijf gulden kocht), met bril, zonder bril, met drankneus, met gepoederde neus, ziekelijk bleek en hoogblozend. En z'n speculaas hangt me ponden de keel uit. „Sinterklaas heeft een PETTIKOOT", vervolgt Ina deskundig, wijzend op z'n onder-tabberd. „Wie was ongehoorzaam, wie was wel eens lui of wie had er soms wel eens een blote buik?" zingt ze dan. „Hè, hou nou eens op!" zegt André ge- ergerd. „Sinterklaas is weg, naar Spanje." Appeltjes van oranje, appeltjes aan de bomen", zingt ze onverstoorbaar verder; „een lêêêtter van bankêêêêt. Mag ik m'n schoentje zetten?" „Dat kan niet meer!" roept Mira, de oudste. „Als ik slapen ga?" vraagt Ina, en dan weer verder zingend: „als de kleintjes slapen, komt de goede lieve gekke Sint". „Oöööh!" zegt André bestraffend. „Dat mag je niet zeggen." „Komt-ie dan? Haalt-ie mij? Krijg ik dan een TAKKEBOOM?" „Nee, dat niet. Hij is toch wég!" Gekke zwarte Piet! Gekke Sinterklaas!" Ongewonden en baldadig buitelen ze over elkaar. Nu geeft 't lekker niets meer. De cadeautjes zijn toch binnen. Paula Spotter Downingstreet 10, een begrip voor het politieke leven van Engeland. van zijn nieuwe beschermheer mocht ra kennu kent de hele wereld Downings naam. Tijdens de verbouwing zal premier Mac- millan zijn intrek nemen in het gebouw van de admiraliteit in Whitehall, waar ook de kabinetsvergaderingen zullen worden gehouden. (Van onze correspondent in Bonn) Het bondsgerechtshof te Karlsruhe heeft de 24-jarige voormalige secretaresse van het C.D.U.-bureau te Bonn, Johanna Schei- nert. veroordeeld tot anderhalf jaar ge vangenisstraf met aftrek van voorarrest. Voorts is een bedrag van 5000 mark in be slag genomen en verbeurd verklaard, dat zij voor spionage-diensten van de Oost- duitse geheime politie heeft ontvangen. Johanna Scheinert maakte voor de rechtbank de indruk een aardig onschul dig meisje te zijn. Sedert 1951 heeft zij een verhouding met een zekere Schwarz, een 44-jarige gehuwde transportleider van een wegenbouwbedrijf te Görlitz in Oost- Duitsland. Ze was toen zelf werkzaam bij de Volkspolitie, maar werd ontslagen toen uitkwam, dat zij eens een snoepreisje naar West-Berlijn had gemaakt. In 1955 ver huisde zij naar West-Duitsland en kreeg een baantje als secretaresse bij de afde ling „Oder-Neisse" van het C.D.U.-bureau te Bonn. Schwarz kwam haar achterna en vertel de dat hij bij de Oostduitse communisti sche partij, de S.E.D., in ongenade was gevallen en dat hij zich alleen kon rehabi literen door spionage te plegen. Johanna bekende dat zij op kosten van de S.S.D. (Oostduitse geheime politie) geregeld reisjes naar Oost-Berlijn maakte om Schwarz te ontmoeten. Ze bracht notulen van C.D.U.-vergaderingen, aantekenin gen, circulaires aan C.D.U.-leden, be schrijvingen maties over voor ze 150 salaris, alsmede infor- waar- van C.D.U.-leiders en verkiezingsactie mee, mark per maand kreeg als 110 mark voor onkosten en 150 Oostduitse marken om in Oost- Berlijn te verteren. Daarnaast gaf de S.S.D. haar een opleiding voor het door geven van berichten. In een handtasje Hoe stuntelig Johanna te werk is ge gaan, bleek uit haar mededelingen tij dens het proces, dat zij in het begin van haar agenten-activiteit de C.D.U.-pape rassen in haar handtasje naar Oost-Ber lijn placht te brengen, hetgeen Schwarz en de S.S.D. kippevel bezorgde. Dit geval is de eerste uit een serie van achttien. Alle verdachten werden op 19 mei gearresteerd, nadat de S.S.D.-kapi tein Heim met zijn gezin naar West-Ber- lijn was gevlucht. Heim beheerde te Oost- Berlijn de sectie „C.D.U.-West-Duits- Duitsland" van de S.S.D. Onder zijn me dewerkers was ook Johanna die overigens geen staatsgeheimen heeft verraden. On der stromen van tranen moest de dom me secretaresse horen, dat zij tenminste een jaar in de gevangenis zal moeten zit ten. Inbraak. In Groningen is ingebroken in het pand van de Philips servicedienst in de Stoeldraaiersstraat. Een nachtwaker ontdekte om vier uur dat de achterdeur van het gebouw open stond. Uit een geld kist bleek 1000 te zijn verdwenen. PARIJS (AFP) De directeur van de bouwmaatschappij, die de ongeluksdam van Malpasset heeft gebouwd, Jacques Ballot-Lena, heeft voor „France-Soir" verklaard, dat de ramp te wijten is aan afbreken van de rots, waaraan de dam verankerd was. De technici hebben kun nen constateren, zo zei hij, dat het linkse uiteinde van de dam met ots en al is weg gegleden. Deze opvatting van Ballot-Lena wordt gedeeld door waterbouwkundige in genieurs, doch de deken van de weten schappelijke faculteit van Marseille, Cor- roy, die de voorbereidende terreinstudies voor de. bouw van de dam heeft verricht, is het daar niet mee eens. Men brengt nu voorts in herinnering dat prof. Gaignebert, vice-voorzitter van de landschapscommissie van het departe ment Var in 1958 over Malpasset heeft verklaard, dat daar in de Romeinse tijd, onder Augustus, een dam was doorgebro ken, die Fréjus van water voorzag. Het Gneisgesteente in het gebied is weliswaar in theorie waterdicht, doch in feite zijn de bovenste lagen zo poreus als spons, zo schreef Gaignebert toen. (UPI) In de „Aurore" is een ingeni eur aan het woord geweest, die hetzelfde heeft gezegd en voor de „Paris Jour" ver klaarde een collega: „Het was waanzin een darm te bouwen in de vallei van de Reyran. Persoonlijk heb ik altijd gewei gerd ook maar de kleinste dam te bouwen in die streek. De rots daar vergruist te ge makkelijk". Dodencijfer. PARIJS (UPI) Het Franse ministe rie van Binnenlandse Zaken heeft mede gedeeld, dat het aantal doden tengevolge van de dambreuk bij Fréjus op het ogen blik 384 bedraagt, en dat nog 110 personen worden vermist. In de bekendmaking stond verder, dat tot dusver 252 slachtof fers zijn geïdentificeerd, onder wie 100 mannen van wie 15 soldaten), 88 vrou wen en 64 kinderen. Onder de vermisten zijn 10 soldaten en 20 gezinsleden van mi litairen. Door het water is opnieuw de kustweg •naar St. Aygulf geïnundeerd. De „route nationale 7" is echter weer bruikbaar, nu genietroepen een Baileybrug over het vijf kilometer lange gedeelte hebben gesla gen, dat naar de zee was weggespoeld. Spoorwegarbeiders hebben ook de 700 me ter weggeslagen spoorrails, die door Fré jus liepen, hersteld en men verwacht dat het treinverkeer tegen het eind van de week kan worden hervat. (Van onze correspondent in Parijs) Generaal De Gaulle heeft dinsdagmid dag aan de vooi'avond van zijn vertrek naar Senegal in Afrika, waar hij een zit ting van de gemeenschap der Afrikaanse volkeren zal presideren, van zijn zwaar bezette agenda een kwartier vrijgemaakt om de burgemeester van -Téjus te ontvan gen. De eerste burger van het zwaarbe proefde Zuidfranse stadje heeft generaal De Gaulle persoonlijk op de hoogte ge steld van de vooruitzichten op een nerstel van Fréjus, waarmee in ieder geval nog jaren gemoeid zullen zijn. Van zijn kant bevestigde de generaal het bericht, dat hij volgende week op terugreis uit Afrika per soonlijk de bevolking van Frejus zijn deel neming zal komen betuigen. De heer Leo tard werd bij de laatste gemeenteraad ver kiezingen als lijstaanvoerder van de gaul listen tot burgemeester van Fréjus geko zen. Hij is tevens een lid van de Franse rekenkamer. Bij zijn verkiezingscampag ne had de heer Leotard de bevolking be loofd al zijn krachten te zullen inspannen om Fréjus zijn vroegere rang onder de eerste toeristencentra van de Riviera te rug te zullen geven. Dit objectief is nu wel verder dan ooit verwijderd. De burge meester blijft voor besprekingen met de regering twee dagen in Parijs. PARIJS (AFP) Yves Deniaud, een be kende Franse toneel- en filmspeler, is dinsdag in Parijs op 58-jarige leeftijd overleden. Deniaud maakte zijn debuut in 1938. Hij speelde in films als „Leguignon. lampiste", „Crainquebille" en „Mon curé chez les pauvres".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1959 | | pagina 3