fl
DE BESTE
REEP
VOOR
20 CENT
KRIJGT
U BIJ
VAN HOUTEN
J
Stamoorlog in Kasai kost dagelijk:
meer doden en gewonden
Beschilderde Loeloea storten zich
op Baloeba-kralen, aangemoedigd
TO bp bprlpbpn Mjh
door hun gillende vrouwen
BELGISCHE KONGO IV
Makarios president
van Cyprus
r
Van dag tot dag
Speelplaatsen zijn niet
gewenst in Slotervaart
'"Praatstoel
Rusland stelt in Genève compromis voor
Londen schaft de
dienstplicht af
3
200 jaar
geleden
Hek van de dam
Machteloos gezag
Consequentie
Gp de
Protest van bewoners
Dodencijfer in Dortmund
thans op 25 geschat
Komplot tegen Indonesische
oliemaatschappij ontdekt
Na 1960 geen oproepingen
meer te verwachten
DINSDAG 15 DECEMBER 19 5 9
PURMERENDE den 8 December. Op
Maandag den 3 deezer by
Schemeravond is alhier in
verscheydene Winkels ge
weest een jong Mans-per
soon, bleek van Facie, wat
Pokdalig, Hollands spree-
kende, zagt van Spraak en
vriendelijk van Wezen;
aanhebbende een losse witte Jas, een bonte
Doek om de Hals, een Zakje in zyn Hair
of Pruyk, en een groote Hoed op 't Hoofd;
koopende by de-eene voor drie en by de
andere voor minder Stuyvers aan Winkel-
waaren, en zulks telkens betaalende met
een valse Spiauteren Guldens, terwyl een
ander Mans-Persoon aanhebbende een
blaauwen Jas, hem voor de Deur van die
Huyzen bleef staan wachten; zynde de
voorzegde twee Mans-Persoonen dienzel-
ven avond door de Purmerpoort van hier
vertrokken, welk fait eerst eenige Dagen
daarna ter kentnisse van den Wel. Ed.
Gestr. Heer Hoofd Officier deezer Stad
gekoomen zynde, wel alle devoir heeft
aangewend, edoch te vergeefs, om de be
driegers te ontdekken, waarom dezelve
Heer tot Waarschouwing van alle Inge
zetenen deezer Landen het voorzegde by
deeze bekend maakt,
pochten, niet zonder reden, dat zij in de
huidige gemeenteraadsverkiezingen van
Kongo, waarin Loeloeaburg 20 december
moet stemmen, een overwinning zouden
behalen.
De Baloeba zijn bijzonder trots op hun
politieke leider Albert Kalondji, die in
Loeloeaburg „Mozes" of „de heiland"
wordt genoemd en die vorige week in
Brussel als vertegenwoordiger van één
vleugel van de Nationale Kongolese Be
weging mét de Abako-leiders uit Neder-
Kongo vérgaande' eisen aan de Belgische
regering stelde. De Loeloea willen liever dat
de Belgen nog een beetje blijven om hen
tegen de ambitieuze Baloeba te bescher
men. Voor hen raakte het hek van de
dam toen laatst een Baloeba in Loeloea-
burg (waar drieduizend blanken en vijf
tigduizend zwarten wonen) zei: „Als wij
de verkiezingen winnen, smijten wij de
Loeloea eruit".
Dat was teveel: een Loeloea haalde zijn
geweer en schoot de Baloeba overhoop. De
wraak volgde de dag daarop: er werd een
Loeloea vermoord. Dat was het begin van
een kettingreactie, die de zwarte wijken
van Loeloeaburg in vuur en vlam zette. De
eerste doden vielen, de eerste gewonden
met half afgekapte armen werden het
hospitaal binnengedragen en de eerste
hutten gingen in vlammen op. De Belgi
sche administratie kondigde de staat van
beleg af, de orde in Loeloeaburg zelf
(waar de blanken overigens geenszins be
dreigd worden) werd hersteld. Maar het
conflict verplaatste zich naar de dorpen
om Loeloeaburg heen. De Baloebakralen
werden het mikpunt van Loeloea-over-
vallen. In het dorp Maloe Maloe gingen
zeventig van de honderdenzes hutten in
vlammen op.
Zo begon de uittocht der Baloeba te
voet en in afgeladen trucks naar de
missieposten, naar een plaatselijk krank
zinnigengesticht zelfs, en naar de stad
Loeloeaburg, waar men de vluchtelingen
terugzond, omdat men de gespannen si
tuatie niet durfde verergeren door nóg
meer Baloeba toe te l^ten. Alleen de doden
en gewonden blijven binnenkomen in het
hospitaal, waar blanke chirurgen dag en
nacht werken aan gapende hoofd- en
borstwonden, aan doorgesneden pezen,
Advertentie
Bij duizenden vluchten de Baloeba s
met hun bezittingen uit de bedreig
de streken. De Belgische administra
tie probeert hen naar nieuwe
gronden te leiden.
aan half-geamputeerde armen van men
sen, die probeerden de suizende slagen
van de kapmessen af te weren.
Ik bezocht het kampement van een pe
loton koloniale troepen, onder aanvoering
van een jonge luitenant, die een week te
voren uit België was gekomen. Óp vier
kilometer afstand van dat kamp hadden
de Loeloea enige uren tevoren op klaar
lichte dag een Baloebadorp aangevallen.
Het peloton werd te laat gewaarschuwd.
Op de terugweg werd het beschoten met
gifpijlen en met schroot uit één van de
geweren, die de voorvaderen van de Bel
gische luitenant indertijd aan de Loeloea
hadden gegeven. Het peloton was machte
loos: de Loeloea verdwenen in het dichte
bos voordat de soldaten een schot konden
lossen. De militairen, die in de stad zelf
de orde wel kunnen handhaven, staan in
het binnenland tegenover een onmogelijke
taak. Hier zouden helikopters, parachu
tisten en- een troepenmacht van tiendui
zend man nodig zijn. En het conflict breidt
zich als een strovuur uit. Steeds verder
het binnenland in, waar honderdduizen
den primitieve Loeloea en Baloeba elkaar
morgen naar de keel kunnen vliegen.
Ik schreef dezer dagen, dat de Belgen
die Kongo onafhankelijkheid beloofden,
maar in dit regionaal en ethisch sterk
verdeelde land, eerst nog even verkiezin
gen willen houden, instede rechtstreeks
met de huidige beschikbare leiders te on
derhandelen, een burgeroorlog, althans
bloedige onlusten, inviteerden. De gebeur
tenissen in Loeloeaburg lijken dit te be
vestigen. Zij zouden bovendien wel eens
een zwak voorproefje kunnen zijn van
soortgelijke ethische conflicten, waar
men een politieke strijd opent. Met name
in Leopoldstad zelf. waar de Bakongo en
Bangala scherp tegenover elkaar staan.
De rook van brandende hutten, die dezer
dagen uit de groene heuvels van Kasai
naar de wijde Afrikaanse hemel stijgt, is
een angstig voorteken aan de Kongolese
horizon
NICOSIA (Reuter) Aartsbisschop
Makarios wordt de eerste president van
de republiek Cyprus. Bij de zondag ge
houden verkiezingen heeft hü tweemaal
zoveel stemmen gekregen als zijn enige
tegenkandidaat, Clerides.
Als vice-president was reeds de Turkse
leider Kutchuk verkozen verklaard, aan
gezien hij de enige kandidaat was.
Nadat was bekendgemaakt dat hij 144.501
stemmen had behaald tegen Clerides 71.753
werd Makarios officieel tot president uit
geroepen.
In zijn eerste proclamatie verklaarde de
aartsbisschop, dat er geen overwinnaars
of overwonnenen zijn. Boven allen staan
de nationale plicht en het vaderland. De
nieuwe republiek moet geïnspireerd zijn
door een geest van samenwerking. Tur
ken en Grieken moeten oprecht elkanders
rechten en belangen eerbiedigen.
Makarios bracht hulde aan de gevallen
verzetsstrijders van de EOKA, de vroegere
anti-Britse Grieks-Cyprische ondergrond
se organisatie. Zij hebben met hun leven
de weg naar de vrijheid gebaand. Voor het
eerst in acht eeuwen is het bestuur over
dit eiland weer in Griekse handen, aldus
de aartsbisschop.
Reuter Makarios werd gesteund door
de Edma, de politfeke opvolgster van de
ondergrondse EOKA uit de tijd van het
gewapende verzet tegen de Britten. Cleri
des werd gesteund door de rechtse demo
cratische unie en de communisten.
De nieuwe Cyprische republiek zal in fe
bruari I960 officieel uitgeroepen worden.
Voor de officiële uitslag bekend was en
Makarios officieel tot president werd uit
geroepen, luidden de kerkklokken reeds
en begon de feestviering in de dorpen en
steden.
Makarios, die in 1913 werd geboren als
zoon van een boer in het westen van Cy
prus, is sedert 1950 ethnarch (nationaal
leider) van de Griekse orthodoxen op Cy
prus. Hij werd wegens zijn steun aan het
anti-Britse verzet van de EOKA van Cy
prus verbannen, aanvankelijk naar de
Seychellen en later naar Griekenland doch
hij beleefde een grote triomf toen hij als
partij werd erkend bij de regelingen, die
dit jaar tussen Engeland, Griekenland en
Turkije werden getroffen en waarbij werd
bepaald, dat Cyprus een onafhankelijke re
publiek zou worden binnen het Britse ge
menebest.
De rol van Peking-China in het con
flict tussen de Indonesische ambtenarij en
de in Indonesië praktiserende Chinese
kleinhandelaren is zo dubbelzinnig als het
maar enigszins mogelijk is. De rode rege
ring van groot-China verdedigt namelijk
met nationalistische argumenten een
groep landgenoten, die door de Indonesi-
scheregering als „monopolisten", „kapi
talisten" en „uitbuiters" worden uitgekre
ten. Zij ageert bovendien tegen maatrege
len, die in theoretische zin geheel en al in
de lijn van het communisme zouden moe
ten liggen, namelijk de doorvoering van
dirigisme en staatsbemoeiing en de be
teugeling van liberalistisch-economische
praktijken.
Terwijl deze merkwaardige situatie
thans tot een climax in de vijandigheid
tussen Peking en Djakarta voert, is de In
donesische huishouding bezig zichzelf te
pijnigen met een nieuwe aderlating, die
de toch al zwakke economie des lands op-
niéuw in de grondvesten zal aantasten. De
Chinese elementen in de Indonesische eco
nomie vormen een belangrijke pijler daar
van. Zoals de discriminatie en verwijde
ring van de Nederlandse elementen het
Indonesische grootbedrijf aan de rand van
een ineenstorting hebben gebracht, zal de
verlamming van het Chinese element een
catastrofaal gevolg hebben voor de detail
handel en de marktvoorziening der kleine
gemeenschappen.
Nadat Peking de „zuivering" der Indo
nesische bedrijven van de Nederlandse in
vloeden met welgevallen en instemming
heeft gecommentarieerd, is het thans de
beurt van de rode regering in China om
woedend te reageren, nu Djakarta zijn af-
braakpolitiek consequent voortzet. Het In
donesische nationalisme is op deze wijze
in conflict gekomen met de hypocritische
„vriendschap" van China, welke vriend
schap andermaal blijkt af te hangen van
de vraag, of de „vriend" al of niet werkt
in de lijn der nationaal-communistische
doelstellingen dezer grote mogendheid.
Zo ondervindt Indonesië thans, dat zelfs
in groot-Aziatisch kader heen onbaatzuch
tige vriendschap mogelijk is, ook al heeft
men nog zo'n indrukwekkende staat van
dienst als anti-Westerse agitator.
De eerste Bing
Met de eerste Bing die de eerste White
Christmas zingt, terwijl op de achter
grond een neuzig koor dingdong-ding dong
een kerkklok imiteert, weet je dat het
weer zo ver is: Saint Nicolas est mort,
vive le Père Noël, of in goed-rond Neder
lands: Weg met de Sint en hier met die
Kerstman.
Naarstige lieden hebben zich reeds lang
op de etalages geworpen, de sint-attrïbu-
'ten weggescheurd, baarden van rode fi
guren geplukt, pieten in de afvalbak ge
worpen, een vuurtje van de roedes ge
stookt, de klompjes daarheen gestuurd
waar brave klompjes heengaan, en alle
vrolijke kleurtjes verwijderd.
Grote manden met nieuw spul worden
nu aangesjouwd, vol met wit en zilver,
vol groen en kaarsen, ballen en slingers
en linten. En nog eer de Sint in Spanje is,
razen de kerstmannen hier door de stad.
En met die kerstmannen, als het ware
in hun gevolg, komen alle dingen die no
dig zijn bij kerst, dat nu eenmaal een feest
is op hoger niveau. Het dure eten hoe
maak ik met f 95 een eenvoudig, maar
toch wel feestelijk etentje klaar?), de
stukjes in vrouwenbladen (hoe maak ik
met f 950 een gezellig bloemstukjede
advertenties om uw schone kleren nog
schoner te maken. De etalages met dat
ene jurkje dat juist u, mevroi, zo hartver-
overend jong maakt. Dat rokcostuum dat
u, meneer, omtovert in de heer die u al
tijd vermoedde te zijn.
Zilver en rood, groen en wit, kaarsen en
glazen ballen, ons aller Bing over de ra
dio, koortjes met zwijmelende liederen
over de televisie. Legioenen kalkoenen en
andere arme dieren, die straks bruin en
lekker op tafel komen. Kerstbomen die
hun verre voorvaderlijke bossen verlieten
om te verdorren in te heet gestookte ver
trekken en daarna te verbranden in ge
organiseerd overleg met brandweer en
pedagogen.
En diners.
En feesten.
Bioscoopjes.
Dansen.
Cocktails.
En als je héél goed zoekt onder al dat
klatergoud misschien ook nog ergens iets
van kerstmis zelf.
Sporrtj
Een aantal bewoners van Tuinstad-Slo-
tervaart in Amsterdam-West heeft voor
de tweede maal een dringend verzoek ge
richt tot het gemeentebestuur, geen kin
derspeelplaatsen in hun wijk aan te leg
gen en deze, voor zover zij reeds zijn aan
gelegd, weer te laten verdwijnen.
Het zijn mensen die een woning in dit
nieuwe stadsdeel hebben gekocht en zich
hebben verenigd in de vereniging „Belan
gengemeenschap van huiseigenaren in
Slotervaart".
Het eerste adres werd een jaar geleden
verzonden toen B. en W. de raad hadden
voorgesteld, in dit buurtje zes kinderspeel
plaatsen met zandbakken en klimrekken
aan te leggen. De bewoners zeiden er niet
van gediend te zijn. De speelplaatsen zou
den namelijk verrijzen op de binnenhofjes
van de woonblokken en men vreesde een
enorme verstoring van de rust door deze
concentratie van spelende kinderen.
De gemeenteraad was evenmin enthou
siast, 'maar toch wist de wethouder van
Publieke Werken te bereiken dat ten slot
te vier van de zes speelplaatsen zouden
worden gebouwd. Zo kreeg men de vreem
de. figuur dat de Slotervaartwijk opge
scheept werd met vier kostbare speelplaat
sen die zij helemaal niet' wenste.
Nu zal de gemeenteraad zich opnieuw
met deze kwestie moeten bezighouden. De
bewoners klagen over de herrie en de ver
wachting van de wethouder, dat de waar
dering voor de speelplaatsen wel zou ko
men als ze er eenmaal waren, is niet uit
gekomen. De bewoners hebben geënquê-
teei-d en vergaderd en kunnen maar drie
voorstanders van deze gelegenheden aan
wijzen.
Als de gemeente dah per se geld voor dit
doel wil uitgeven, zo zeggen de requestran-
ten, laat men dan grote speelweiden ma
ken aan de nabijgelegen Slotex-plas.
Oprechte Haerlemse Donderdagse Courant
den 13 December 1759
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
LOELOEABURG, 11 december. De tom-toms hadden al de hele ochtend
gepraat en angst gezaaid in de Balocba-dorpjes tussen de groene heuvels van
Kasai. Toen gebeurde hetgeen de van angst sidderende Baloeba in het dorpje
Ngindoe hadden gevreesd: uit het struikgewas sprongen honderd gillende en
met oorlogsver!' beschilderde Loeloea-krijgers. Zij schoten met antieke geweren
en vergiftigde pijlen, hakten er op los met assegaaien en coupe-coupes (Afri
kaanse klewangs), smeten brandende toortsen op de hutten. Zo snel als zij
gekomen waren, verdwenen zij weer. Maar er lagen drie doden en zestien
kermende gewonden op de grond en zestien hutten lagen in de as.
Dit is maar één moment-opname uit een lange serie, sinds het smeulende
conflict tussen de Loeloea- eri Baloeba-stammen in de omgeving van Loeloea
burg, de hoofdstad van de Kongolese provincie Kasai, in een open oorlog is los
gebarsten. Die oorlog heeft nu al meer dan vijfentwintig doden en zeventig zwaar
verminkten gekost en de hutten van honderden Kongolezen in de as gelegd. Bij
duizenden vluchten de Baloeba uit de streek, waar de krijgszuchtige Loeloea
hun terreur begonnen zijn, dorpen en oogst op het veld achterlatend. Het einde
van dit conflict, waartegenover het ene regiment koloniale troepen in Loeloea
burg machteloos staat, is nog lang niet in zicht, integendeel: de toestand ver
scherpt met de dag. De terugval tot de wrede tradities van een Afrikaanse
stamoorlog wordt niet alleen gekarakteriseerd door de oorlogsverf op de ge
zichten der Loeloea. Zij worden ook aangemoedigd door hun vrouwen, die hun
kleren hebben weggesmeten en. naakt om hun krijgers dansend, schrille ver
vloekingen over de hoofden der Baloeba uitschreeuwen.
O
Het latente conflict tussen.. Loeloea en
Baloeba is al oud. De Loeloea, die de oor
spronkelijke bevolking van de groene heu
vels aan de Loeloea-rivier vormen, be
schouwen zich als de bondgenoten dei-
Belgische kolonisatoren, die hen eind vo
rige eeuw bewapenden om de positie van
de stam te versterken. Maar aan werken
hadden de Loeloea een broertje dood. Om
de provincie Kasai beter te exploiteren,
lieten de Belgen de Baloeba binnen, die
langzaam westwaarts trokken om uit de
handen van Arabische slavenhalex-s te
blijven. De Loeloea accepteerden de Ba
loeba aanvankelijk als ondergeschikten,
nijverige horigen van een aristocratische
stam van krijgers. Maar het oude Afrika
veranderde: de ijverige en leergierige
Baloeba, die gretig de blanke scholen en
werk in de blanke economie accepteerden,
evolueerden veel sneller dan de Loeloea,
begonnen de gronden, hun door de Loeloea
in bruikleen afgestaan, als eigendom te
beschouwen en versterkten hun positie
niet alleen economisch, maar sedert kort
ook politiek.
Dat laatste heeft, na eerdere conflicten
over grondkwesties, dezer dagen de deur
geopend voor bloedige strijd. De Baloeba
liet alarm is gegeven: Kongolese
koloniale troepen stormen hun truck
uit. Zij komen te laat, de Loeloea-
raiders zijn al weg.
GENèVE (UPI) De Sovjet-Unie heeft
Groot-Brittannië en de Verenigde Staten
een geheel complex voorstellen gedaan
met het doel overeenstemming te berei
ken over een verdrag betreffende het sta
ken van proeven met kernwapens. De Rus
sische afgevaardigde op de Geneefse con
ferentie over kex-nwapens, Tsarapkin, leid
de de voorstellen in als „een belangrij
ke concessie met grote consequenties". De
afgevaardigden van de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië, Wadsworth en Sir
Michael Wright, hebben x-eeds laten we
ten dat de voorstellen belangrijk zijn en
zorgvuldig zullen worden bestudeerd.
De Sovjet-Unie is bereid de westelijke
voorstellen betreffende de samenstelling
van de internationale controlegx-oepen te
aanvaarden wanneer de westelijke mo
gendheden de Russische verlangens aan-
gaande de samenstelling van de zeven lan-
den-contx-olecommissie inwilligen. De Rus
sische regering wenst deze commissie sa
men te stellen uit afgevaax-digden van drie
westelijke en drie communistische landen
en een vertegenwoordiger van een neu
traal land. Gi-oot-Brittannië en de Ver
enigde Staten willen drie westelijke, en
twee communistische en twee neutrale lan
den in de commissie vertegenwooi-digd
zien.
De Sovjet-Unie is bereid het westelijke
vooi'stel te aanvaarden dat de controle
groepen moeten bestaan voor een derde
uit deskundigen uit communistische lan
den, eendei-de uit westelijke deskundigen
en eenderde uit deskundigen uit neutrale
landen en een gelijk aantal landen
die zelf niet beschikken over kernwapens
maar bondgenoten zijn van óf de Sovjet-
Unie óf de Verenigde Staten en Groot-
Brittannië.
De westelijke mogendheden hebben tot
nu toe niet ingestemd met de Russische
eis die in de jongste voorstellen is ge
handhaafd dat de administrateur van
de controlepost een onderdaan is van het
land waar de post is gevestigd.
DORTMUND (UPI) Het aantal doden
tengevolge van de ontploffingsramp, die
zondagmorgen in Dortmund twee flatge
bouwen met de grond gelijk maakte wordt
nu geschat op tenminste 25. Twintig licha
men werden onder het puin gevonden, drie
gewonden stierven in het ziekenhuis ten
tenminste twee mensen worden nog ver
mist. In het ziekenhuis zijn nog zeven ge
wonden.
Het ondei'zoek naar de oorzaak van de
ontploffing is in handen gelegd van de re
cherche en de officier van justitie in Dort
mund. Aanvankelijk werd aangenomen,
dat een lek in de gasleiding de ooi-zaak
was. De politie houdt er echter rekening
mee, dat het ook in de boxen opgestapel
de vuurwerkattributen (voor Oudejaar)
kunnen zijn geweest.
Het onderzoek van de puinhoop duui't
nog steeds voort. Tot dusver zijn veex-tien
van de gevonden lichamen geïdentifi
ceerd.
DJAKARTA (Reuter) De Indonesi
sche autoriteiten hebben een komplot ont
dekt tot. sabotage aan de staatsoliemaat
schappij „Permina" in Pangkalan Bran-
dan, zo meldt „Antara".
Er zijn 43 verdachten, onder wie dertig
employees van de maatschappij, gearres-
teei'd. Twee handgranaten en documen
ten, waaruit bleek dat er contact bestond
tussen de vex-dachten en opstandige groe
pen in Noord-Sumatra, zijn in beslag ge
nomen.
Een Belgische luitenant toont een
buitgemaakt Loeloea-geweer, een
antieke voorlader die in de tweede
helft van de vorige eeuw door Euro
pese kolonisten aan de Loeloea
werden gegeven.
(Van onze correspondent in Londen)
Het einde van militaix-e dienstplicht in
Groot-Brittannië nadert snel. De regex-ing
is ei-, gezien de bevredigende rekrutering,
zeker van over voldoende vrijwilligers te
zullen beschikken voor het nieuwe kleine
beroepsleger dat in de plaats zal komen
van het tegenwoordige massaleger, waar
aan geen behoefte meer bestaat. De mo
derne oorlogstechniek vereist hoofdzakelijk
een kex~n van geschoolde vaklieden. Na
1960 zal niemand meer voor de militaix-e
dienst worden opgeroepen. Jongemannen
geboren rond of na I oktober 1939 behoe
ven zich niet meer te laten registreren.
Bovendien heeft Edward Heath, de minis
ter van Arbeid en Nationale Dienstplicht
in het Lagerhuis aangekondigd dat vijf
tigduizend dienstplichtigen die wegens
studie of vakopleiding tot I juni van vol
gend jaar uitstel hadden gekregen, niet
meer zullen worden opgeroepen. Het eco
nomisch leven zal hiex-van in het bijzonder
profijt trekken. Voor de laatste lichting
zijn ongeveer zestigduizend man beschik
baar.
