„Scholen in V.S.
zijn het grootste
geheime wapen
van de Rassen
RICKOVER STELT EUROPEES ONDERWIJSSYSTEEM
TEN VOORBEELD AAN DE ONTHUTSTE AMERIKANEN
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad/Oprechte Haarlemsche Courant
en IJmuider Courant
Vi
Spanje^s nederigste provincie
v r
lïlfïKliÊII'1!:'-
derwijs in Europa (niet
alleen in de Sovjet-Unie
dus) en de Verenigde
Staten. De commissie
(Van onze correspondent in Spanje)
IN HET ZUIDEN van Spanje ligt de
provincie Murcia. Reisgidsen doen dit
deel meestal af met onduidelijk gepraat
over „de invalsweg naar Andalusièof
wat haastige opmerkingen over pro
vinciehoofdstad Murcia. De Spanjaarden
zelf spreken over de „Murcianos" als
over een doodarm, opvliegend volkje,
dat men beter uit de weg kan gaan, want
uit hun rijen kwamen in onrustiger
tijden de beroeps-„pistoleros" voort, al
prefereerden deze lieden het mes (uit
hel nabije centrum van mes-smeedkunst
Albaceteboven het pistool. In ieder
geval staat in de Spaanse monden de
„Murciano" maar een heel klein stapje
hoger dan de zigeuner, wal op zich al
voldoende reden zou zijn om juist onder
hen een kerstfeest mee te maken. Het is
waar dat ook de Spanjaarden nog wel
een paar goede dingen kunnen vinden
in deze provincie. Het landschap is
bergachtig en van een grote schoonheid
en Murcia heeft een overvloed aan fruit,
vooral abrikozen en perziken, In het
najaar lijkt er een rode sneeuw te liggen
tegen de berghellingen, maar dat zijn
de tienduizenden Spaanse pepers, die
liggen te drogen in, de herfstzon. De
echte sneeuw komt in dit land van de
zon pas tegen het einde van het jaar,
tegen Kerstmis.
DE DORPEN LIGGEN dan stil en wit
tegen dit wilde decor. Een van die stadjes
is Caravaca. Er wonen ongeveer twintig
duizend mensen en die hadden tot voor
kort één buitenlandse toerist gezien. Dat
was een Franse dame, die zich in de weg
vergiste en toen, onder de bekoring van
dit onberoerd gebleven stuk Spaans leven,
verder haar vakantie daar blééf. Het dorp
spreekt er nóg over. Er leven veel verha
len in deze door de Moren gestichte ne
derzetting en sommige daarvan worden
verteld in de lange avonden vóór Kerst
mis. Op Kerstmis zelf heeft niemand tijd
voor verhalen. Zoals overal in Spanje is
Kerstmis ook hier niet het devote feest, zo
als dat wordt gevierd in noordelijker lan
den, maar is het een gelegenheid om in
de wintermaanden vreugde en vrolijkheid
te scheppen. Natuurlijk begint ook in Ca
ravaca Kerstmis pas goed met de nacht
mis, ,,De mis van de haan", die te mid
dernacht wordt opgedragen. Na deze kerk
dienst zijn alle straten vol mensen, geluid
en opwinding. Iedereen omhelst ieder-
een en daarmee is het feest van veel eten
en veel drinken begonnen. Het is bijna
gevaarlijk om in de kersttijd op straat te
komen, want de bekende Spaanse gastvrij
heid heeft dan een hoogtepunt bereikt,
overal wordt men uitgenodigd binnen te
komen en iets te eten of te drinken en een
weigering wordt snel verkeerd opgevat.
Maar het is bijna onmogelijk om aan alle
invitaties gehoor te geven en steeds maar
te eten van deze plaatselijke specialiteit:
een oublie, gevuld met een pasta van ho
ning, amandelen en suiker. Ook zoetigheid
kan wel eens iets te veel worden.
IN DE BERGEN, die de achtergrond
achtergrond vormen voor Caravaca, is
Kerstmis precies zo, maar hier leven nog
vreemde gebruiken. De „siërra", het
bergland, dat is ook voor de „stedelingen"
van Caravaca veelal onbekend. In dit
bergland werkt de houthakker met zijn
vier zonen, die al werkend de prachtigste
„flamenco's" zingen en de andere gewes
telijke gezangen, maar die hun mond niet
open kunnen doen als ze op een feest wor
den uitgenodigd om hun liederen ten geho
re te brengen. Hier is het dorpje, waar de
mensen kunnen spreken met de overlede
nen, althans dat bezweert men u in Cara
vaca. Vroeger droegen al deze dorpelin
gen een baard, maar zelfs in de bergen is
de moderne tijd in opmars en de jongeren
laten geen baarden meer groeien. Maar
ze hebben nog wel diepe vér-kijkende
ogen.
IN DE „SIËRRA" dan leeft nog dit
gebruik: op kerstdag komen de jongelui
een huis binnen overal zijn ze welkom,
want zo wil het de Spaanse gastvrijheid
en zonder iets te zeggen beginnen ze
het meubilair naar de besneeuwde straat
te dragen. Met deze merkwaardige acti
viteit houden ze pas op wanneer de vrouw
des huizes aan allen een glas wijn heeft
aangeboden en als dat is gebeurd zijn ook
de heilwensen niet van de lucht. Om deze
„verhuizerij" te voorkomen staat de
vrouw meestal de hele kerstdag in de
buurt van de voordeur, om de eerste de
beste binnentredende meteen een glas
wijn aan te bieden. Hoe deze gewoonte
ontstond weet niemand, maar volgens één
verklaring zou het zo zijn, dat de jonge
lui van huis tot huis gaan om het meubi
lair op te halen voor de kerststal, waar
Maria en Jozef zo oncomfortabel wonen.
In plaats van de meubels zouden ze ten
slotte genoegen nemen met voedsel voor
het Kind, gesymboliseerd in wijn.
Zo wordt Kerstmis gevierd in de ber
gen van Murcia, deze nederigste van alle
Spaanse provincies.
EVENEMENTEN IN BRUGGE
IN BRUGGE HEBBEN volgend jaar
twee belangwekkende gebeurtenissen
plaats. In de eerste plaats wordt in deze
stad van 26 juni tot en met 21 augustus in
het Groeninge Museum de tentoonstelling
van vijftiende-eeuwse Belgische kunst
werken uit Amerikaans bezit, „De Eeuw
der Vlaamse Primitieven", gehouden. In
de tweede plaats zal op 3 en 10 juli de
praalstoet van de Gouden Boom door
Brugge trekken. Deze stoet, die twee uur
nodig heeft om te passeren, is verleden
jaar ter gelegenheid van de Wereldten
toonstelling ontworpen. Hij brengt het
feest in herinnering, dat gevierd is bij het
huwelijk tussen Karei de Stoute en Mar-
gareta van York één van de grootste
feesten uit de Bourgondische tijd.
Een fascinerende studentenclub is „Whis
ky A'gogo", waar allerlei wedstrijden
worden gedaan en films vertoond. In
„Flamingo" luisteren de jongeren naar
moderne jazz, evenals in de „Nucleus",
welke tot vijf uur in de ochtend open is.
Trouwens in „The House of Sandwiches"
in Berwick-street kan men tot half zes
's morgens terecht.
Fruit- en mistletoe-slalletje op hel groentemarktje van Rupert Street.
VOORAL IN DE KERSTTIJD, wanneer
Soho in de uitbundigheid der uitstallingen
zichzelf nog overtreft, is het de bede
vaartplaats van allen, die hunkeren naar
kleur en geur. Hier bengelen gedroogde
inktvissen in de wind; Turkse baklava,
Nederlandse ontbijtkoek, Parmese ham
men, Italiaanse pastas in honderden vor
men, Spaanse choritzos, opwekkende mar-
jioram, tarragon en pistacchio om maar
enkele uitheemse kruiderijen en specerijen
te noemen, kan men er vinden. Wijnen
zijn er voldoende om rivieren te voeden:
Maraschino, Sassolino, Sliwowitsj en Ja
panse Saki, Chinese elixerWat het
Brits Museum aan kunstschatten her
bergt, bezit Soho aan eet- en drinkschat-
ten. De rode Edammers, Caciocavallo,
stokoude en steenharde Stravecchio, Pe-
corino, Provolette, Roblechon en niet te
vergeten de peervormige Mozzarella, een
onontbeerlijk ingrediënt van Pizza, het Ita
liaanse modegerecht, liggen er naast el
kaar. In Soho kan men de smulgewoonten
van de hele mensheid bewonderen.
IN KERSTTIJD zijn aantrekkelijker dan
ooit de beide pittoreske dagelijkse fruit
en groentenarktjes, welke Rupert en Ber
wick-street de laatste maar iets wijder
dan een steeg volkomen opvullen. Zo
als altijd is hier het fruit op venterskar-
ren in enorme verscheidenheid keurig ge
rangschikt, zoals gardesoldaten op para
de. Gele advocados liggen er naast paarse
aubergines, artisjokken en ananas, drui
ven en tangerines. De duurste snijbonen in
gevlochten mandjes en het witste lof liggen
er als kunstvoorwerpen. Huis aan huis zijn
er exotische restaurants. Men kan er de
beste Hongaarse goulash vinden of voed
zame Griekse moesaka, pikante Italiaan
se lazagna, Russische Sjasjlik of Turkse
Sjisjkebab. Elk buitenlands restaurant is
gespecialiceerd in de nationale gerechten
van het land van herkomst, maar er is er
ook één, „Chez Auguste", geleid door een
Turkse Cypriot, dat onder één dak schotels
uit twaalf landen aanbiedt.
TERECHT BEZIT „L'Escargot bien-
venu" een uitstekende reputatie. Het bes
te Italiaanse restaurant verre van
luxueus dat wij kennen is Luigi. Een
Portugese sfeer heerst er in „Braganza
„Isala Bella" is aanbevelenswaardig,
evgnals „Versailles", „Petit Coin de Fran
ce" en „Le Petit Savoyard". Uitstekend
is ook Leoni's ..Quo Vadis". Verreweg het
beste Chinese restaurant in dit kwartier is
„Choys". Voor Spaans voedsel dient men
aan te kloppen bij „Casa Pepe" of „Mar
tinez". De eigenaar Pepe Solsona ver
toont vaak en zeker met Kerstmis het
kunststuk om de wijn langs voorhoofd en
neus naar zijn mond te gietenNatuur
lijk komen de Engelse restaurants in
Soho in de verdrukking, hetgeen niet wil
zeggen dat een kerstmaal bij het visrestau
rant van Wheelers te versmaden zou zijn.
Kettbers opgericht door de chef-kok van
Napoleon III, wiens naam het draagt
doet geen pogingen om klanten door mu
ziek of klatergoud te lokken, maar wijnen
en spijzen zijn er uitmuntend. Schotse bief
stuk verschaft een van de Angus Steak
Houses.
STUDENTEN, meestal platzak, vinden
alles van hun gading in een verborgen
kelder-restaurant „Jimmy's" in Frith-
street, waar men interessante typen ont
moet en geen menu onbekend is. Men be
reikt het langs een doolhof van lugubere
gangetjes.... Soho. vlak bij de studenten
wijk, herbergt clubs, verzamelpunten van
de intellectuele jeugd, die eveneens een on
derkomen vindt in koffiebars zoals La Ro-
ca, een Italiaans keldertje, waar een
Griekse guitarist Spaanse muziek tokkelt!
TWEEDE KERSTDAG, welke Boxing
Day heet maar niets te maken heeft met
boksen, maar wel de boxes, of wel de col
lectebussen van weleer, is een algemene
uitgaansdag. Dan brandt het van leven en
vertier in en rond Soho. Een vermaakcen-
trum dat sinds enkele jaren enorme op
gang doet is de „Talk of the Town" (ge
sprek van de stad), het in het oude Hippo-
drometheater door Charles Forte, de „ko
ning" van Piccadilly die daar zovele res
taurants bezit, gestichte enige „Theater
restaurant" van Europa. Men kan hier in
unieke omgeving dineren, dansen en van
twee dans- en variété shows genieten, ter
wijl men eet. Vroeger was op deze plaats
de Londense Follies Bergère, waar Che
valier ook vaak optrad, maar aan dit
schouwspel is thans blijkbaar minder be
hoefte. Misschien komt het omdat het
Windmill Theater, waar men het vrouwe
lijk schoon sinds jaar en dag volop be
wonderen kan, de aangewezen plek voor
dit soort amusement is en een onnoeme
lijk aantal strip tease-theater-clubs tracht
ook al in deze lijn iets te presteren. In
de zaal van „Talk of the Town" wordt
dit jaar het traditionele kinderfeest voor
Soho's kinderen gehouden, die twintig na
tionaliteiten vertegenwoordigen en door
vele bekende artiesten vermaakt worden.
VICE-ADMIRAAL
Hyman G. Rickover, de
man, die de constructie
ontworpen en geleid
heeft van Amerika's
atoom-onderzeeboten,
oefent al tien jaar lang
scherpe critiek uit op
Amerika's onderwijs
systeem. Professoren en
leraren hebben zich nu
en dan flink geïrriteerd
getoond door de critiek
van deze „schoenma
ker, die zich niet bij
zijn leest houdt".
Schamper vroegen zij
„Gaan wij soms Rick
over vertellen hoe men
duikboten moet bou
wen"? Maar de vice-
admiraal is zelden om
een antwoord verlegen.
„Wanneer gij even gron
dig studie hebt gemaakt
van natuurkunde en
techniek als ik van het
onderwijs" - zo beet hij
terug „dan zal ik graag
naar uw suggesties luis
teren". Al hebben som
mige onderwijsautori-
teiten zich dan gebelgd
getoond over de „lasti
ge" actie van Rickover,
toch is deze marine
officier in de afgelopen
tien jaren een criticus
van gezag geworden.
Deze zomer heeft de
vice-admiraal een be
zoek aan de Sovjet-Unie
gebracht en daarna heeft
hij in een besloten com
missie-zitting van het
Huis van Afgevaardig
den, een vergelijking
gemaakt tussen het on-
heeft een verslag van
die zitting uitgegeven
dat 82 bladzijden lang
is. Dat verslag is in
20.000 exemplaren ge
drukt en de voorraad
is thans uitgeput. Dat
wijst op twee dingen:
de Amerikanen zijn nog
steeds niet gerust op de
kwaliteit van hun eigen
onderwijs en velen van
hun hechten waarde aan
het oordeel van deze
bijzonder compentente
marine-officier.
HET ENGELSE KERSTFEEST is rijk aan religieuze
ontroering, dank zij de talrijke kathedralen en de ontelbare
intieme antieke kerkjes. De liturgische handelingen en ge
bruiken, welke van innigheid getuigen, zijn de indruk
wekkende achtergrond van het overigens wel zeer wereldse
van het Angelsaksische kerstgebeuren. In de kersttijd zet
ook de meest verstokte Engelsman de bloemetjes buiten.
Wekenlang wordt de traditionele kerstmaaltijd voorbereid
met de gebraden kalkoen en de in rum gedrenkte kerst
pudding als heerlijkste hoogtepunten. Deze blijven de rots
vaste kern van elke Engelse kerstmaaltijd, doch hoe langer
hoe meer doet het Europese vasteland zijn invloed op de
Engelse keuken gelden! Soho is het gebied waar de „vijfde
colonne" van het eetlustige buitenland al opereert sinds de
Hugenoten er zich een paar honderd jaar geleden vestigden.
Turken, Grieken, Italianen, Cyprioten, Maltezen, Span
jaarden, Hongaren en Chinezen voelden zich er ook al gauw
thuis. Het werd een vluchtheuvel voor de tienduizenden
vreemdelingen, die zich om welke reden dan ook door het
gastvrije Engeland lieten omarmen. Indien het heimwee
gelijkelijk gedeeld door Hindoes en Hollanders, Scandina-
viërs en Russen, Polen en Brazilianen hen te machtig
wordt, is er altijd het romantische Soho om het leed van
een vaak eenvormig en strak Brits bestaan te vergeten.
DEZE CRITICUS is een veelzijdig man: een wetenschappelijk deskundige, een
onderwijsspecialist en tevens een begaafd redenaar en schrijver. Zijn originele manier
van praten blijft als het ware haken in het geheugen van zijn toehoorders. Aan de
Congres-commissie vertelde hij: „De Amerikaanse scholen zijn het grootste „geheime
wapen" van de Russen". Hoe is hij ertoe gekomen om actie voor beter onderwijs te
gaan voeren? Aan de Congresleden verklaarde hij: „Ik ben een afnemer van de
produkten van onze scholen. Ik probeerde mensen te krijgen om mij te helpen in de
ontwikkeling van kern-energie en ik vond het produkt van onze scholen zeer onbe
vredigend. Toen ging ik een onderzoek instellen naar de reden daarvan". Rickover
kwam tot de conclusie dat er twee hoofdoorzaken bestaan voor het falen van het
Amerikaanse onderwijs: allereerst een onmiskenbare verslapping in Amerika, die
zich uit in het feit, dat velen het zich zo gemakkelijk mogelijk willen maken. Maar
tevens acht de vice-admiraal het systeem van het Amerikaanse onderwijs beslist
ongeschikt om zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van de capaciteiten, die de
jeugd bezit.
OVER DE FOUTEN in dat systeem heeft hij uitvoerig gesproken en geschreven.
Hij heeft geconstateerd dat, zowel in West- als in Oost-Europa de jeugd zo veel leert
op de middelbare school, dat Amerikaanse jongens en meisjes eerst nog drie jaar
aan een universiteit moeten studeren om. het Europese eindexamen-peil te bereiken.
Men ziet: Rickover durft het kernachtig te zeggen en is niet bang voor generalisaties.
De hoofdfout in het Amerikaanse systeem is volgens deze criticus het gebrek aan
differentiatie in het onderwijs voor kinderen van 12 tot 18. In Nederland kan men
voor een kind kiezen uit vele scholen, variërend van ambachtsschool tot gymnasium.
In Amerika gaan alle jongens en meisjes naar de „high school" en vrijwel ieder kind
kan daar het eindexamen halen. Amerika wenste middelbaar onderwijs voor iedereen
en vergemakkelijkte de leerstof dusdanig, dat ook de minst begaafden het diploma
konden bemachtigen. Rickover slaat wel wat door, maar zijn karikatuur bevat toch
veel waars. Wie het zich m.oeilijk wil maken kan nog wel heel wat leren op een goede
„high school", maar vele kinderen, ook begaafde, maken het zich gemakkelijk door
keuzevakken te nemen die wel gezellig zijn, maar weinig intellectuele inspan
ning vergen.
IN AMERIKA gaan de begaafden en zeer middelmatigen naar één school. De
knapen worden in dit systeem lui, leren hun capaciteiten niet gebruiken en worden
bovendien, door gebrek aan goede inspanning, baldadig, aldus nog steeds Rickover.
Vandaar zijn aanbeveling om meer differentiatie te brengen in de typen van middel
bare scholen.
Zolang er echter alleen „high schools"
zijn, lijkt het hem gewenst, dat er een na
tionale norm wordt vastgesteld, die de
deskundigen wenselijk achten voor het
eindexamen. Met die suggestie gooide
Rickover een geweldige knuppel in het
hoenderhok. Het onderwijs is, volgens de
Amerikaanse traditie, een zaak van de
deelstaten, niet van de centrale regering.
Maar Rickover is niet bang dit heilige
huisje aan te vallen. Wij hebben, zo zegt
hij, federale wetten aangenomen inzake
voedsel in blik. Mogen wij wél reguleren,
wat naar de maag gaat van de mensen,
maar niet wat naar hun hoofd gaat?
de ouders ter plaatse konden nagaan in
hoeverre de scholen in hun buurt a fkwe
ken van wat nationaal als wenselijk werd
beschouwd. Senator Fulbright heeft naar
aanleiding van Rickovers verklaringen
het volgende opgemerkt: „Toen Amerika
door geen enkele natie bedreigd werd kon
den we rapporteren, dat bijvoorbeeld
Zwitserse of Nederlandse scholen beter
waren dan de onze, kalmpjes opnemen.
Maar nu wij weten, dat een superieur on
derwijssysteem in de handen is van een
dreigende totalitaire macht, moeten we
Admiraal Rickover (links) feliciteert de
gezagvoerder van de atoomduikboot „Nau
tilus" na diens tocht onder het Poolijs.
tot actie overgaan, want ons leven staat
op het spel".
HIJ ZIET WEL IN, dat het nog heel
lang zal duren vóór de federale regering
een verplicht programma voor de middel
bare scholen zal kunnen voorschrijven.
Maar het zou zijns inziens reeds heel nut
tig zijn, indien men zonder iets voor te
schrijven nationale normen kon opstel
len voor middelbare scholen en haar di
ploma's. De scholen in diverse staten be
hoefden zich daar niet aan te storen, maar
