U
Caballero
0 Kilometer boekenplanken
Bonn distancieert zich
opnieuw van „Genève"
Naastingen in Latijns-Amerika
wekken ongerustheid in V.S.
Westduits verzet tegen pogingen om
Berlijn als ruilobject te gebruiken
Prccht handen
fll fïl Efl' Tube 95 ct.
Het is de Hamameiis die het 'm doet
Poging tot inbraak
bij Brandt
Beroep van Rudolf Hess
in Straatsburg afgewezen
Britten sturen elkaar 750
miljoen kerstkaarten
Hoffman acht buiten
landse hulp teleurstellend
Op de
<=praatótoel
Snuif en wrijf
•Til
ÖË3I
rHoe is het ontstaan?-^
DONDERDAG 24 DECEMBER 1959
3
Intern, televerbindingen
Familie-aangelegenheid
Argentijnse president zal
Europa bezoeken
Zoekt U iets beters
Rook dan morgen eens
Is Amerika te laat met
zijn nieuwere politiek?
DOOR GARCIA
DE LEON
DU woord:
BEWUSTELOOS
J
Van onze correspondent in Bonn)
Voor de tweede keer in vier dagen tijd
heeft de Westduitse regering zich bij
monde van de perschef Von Eckardt uit
drukkelijk gedistancieerd van de westelij
ke plannen nopens Berlijn, zoals die op
28 juli op de Geneefse ministersconferen
tie te berde zijn gebracht. Von Eckardt
verklaarde gisteren op een persconferen
tie te Bonn zoals gemeld had hij de
Geneefse conferentie zondag „volkomen
mislukt" genoemd dat de Sovjet-Unie
deze voorstellen te Genève heeft afge
wezen. Een diplomatieke binding bestaat
dus zijns inziens niet meer. Het Westen
is er dus niet meer aan gebonden, staat
thans volkomen vrij van dit plan en heeft
een vrije baan voor zich.
Von Eckardt legde er ook de nadruk op
dat er onder de westelijke grote drie en
de bondsrepubliek thans eensgezindheid
bestaat ten aanzien van het Duitsland-
probleem en de Berlijnse kwestie. Het
westelijke vredesplan, zoals dat bij het be
gin van de Geneefse conferentie is inge
diend, wordt nog altijd beschouwd als ba
sis voor onderhandelingen met Moskou;
de zogenaamde interim-oplossing van 28
juli, die Rusland heeft verworpen, dus
niet meer. Het Westen, aldus Von Eckardt
heeft de Russen nog nooit aangeboden zijn
troepen uit Berlijn terug te trekken en zal
dat ook niet doen.
De nadruk waarmee van Westduitse kant
zo gehamerd wordt op het mislukken van
Genève, betreft in het bijzonder het wes
telijke door de Russen verworpen voorstel
van 28 juli, waarin gesproken werd over
beperkte terugtrekking van troepen uit
Berlijn, beperking van de propaganda
door beide partijen, UNO-toezicht en der
gelijke. Bonn is nooit erg tevreden over
dit plan geweest en neemt nu de kans
waar om te verklaren, dat de Geneefse
conferentie rondweg een mislukking was
en dat alle daar door de Russen verwor
pen plannen geen rechtsgeldigheid meer
hebben.
Volgens Bonn moet er met Kroesjtsjev
in april een ander uitgangspunt worden
gekozen. Eerste uitgangspunt dient vol
gens de Westduitsers opnieuw te zijn de
huidige status quo van Berlijn met de wes
telijke bezettingsrechten en de toegangs
weg van de bondsrepubliek naar West-
Berlijn.
Von Eckardt zei gisteren overigens wel
dat deze status quo niet het allerbest voor
West-Berlijn is. Zou er een interim-oplos
sing gevonden kunnen worden, die geldig
heid heeft tot de Duitse hereniging en die
Advertentie
en nimmer
ruw of schraaf
BERLIJN (UPI) Twee mannen heb
ben dinsdag een poging gedaan in te bre
ken in het huis van burgemeester Brandt
van West-Berlijn. Zij werden ontdekt door
een politieman die hen vier kogels achter
na zond, maar ze wisten, klaarblijkelijk
ongedeerd, te ontkomen.
Het Berlijnse stadsbestuur onthulde dat
de burgemeester herhaaldelijk brieven ont
vangt waarin gedreigd wordt met ontvoe
ring van zijn twee zoontjes en met brand
stichting. Als klaarblijkelijke reden voor
deze dreigbrieven noemden woordvoer
ders van het stadsbestuur Brandt's stand
vastige houding tegenover de communis
ten.
Opvallend is dat juist in deze dagen Rus
sische pogingen om te komen tot een con
tact met Brandt zijn teruggenomen. Een
hoge ambtenaar van de Russische ambas
sade te Oost-Berlijn heeft nog niet zo lang
geleden gepoogd via de Westberlijnse Se
naat (regering) een gesprek tot stand te
brengen tussen de Russen en Westberlijnse
bestuurders, in het bijzonder met Brandt.
Deze contactman is er in het afgelopen
voorjaar in geslaagd een gesprek tussen
de Russische minister-president Kroesj
tsjev en de Westduitse S.P.D.-leider Ollen-
hauer tot stand te brengen. Volgens de
Frankfurter Allgemeine Zeitung zou de
Westberlijnse Senaat de Russische con
tactman niet hebben afgescheept, maar
zich overigens wel wat terughoudend heb
ben getoond. Desondanks heeft de Russi
sche ambassade te Oost-Berlijn zich daar
op vrij plotseling gedistancieerd van haar
oorspronkelijke plannen om Brandt in ge
sprek te brengen met een hoge Russische
politicus men meent te West-Berlijn on
der druk van de Oostduitse communisten.
Het is in West-Berlijn bekend dat Brandt
reeds een achttal maanden geleden niet
ongenegen was eens met Kroesjtsjev te
praten, maar dat toen de Amerikanen zich
daar tegen verklaarden. Brandt ijvert
thans in zekere zin voor Russische deelne
ming aan de Westberlijnse landbouwten
toonstelling en het Westberlijnse filmfes
tival in 1960.
STRAATSBURG (Reuter UPI) De
commissie voor de rechten van de mens
van de Raad van Europa, heeft gewei
gerd een verzoekschrift van de voormali
ge Duitse nationaalsocialistische leider
Rudolf Hess te behandelen, waarin deze
verzoekt op vrije voeten te worden gesteld.
Hess is door het internationale gerechts
hof van Neurenberg wegens oorlogsmis
drijven tot levenslange gevangenisstraf
veroordeeld. Hij heeft, via zijn ver-dediger,
bij de commissie doen aanvoeren dat hij
in vrijheid zou moeten worden gesteld,
omdat hij te Neurenberg werd veroor
deeld voor een misdrijf, dat ten tijde van
het proces niet in het internationale recht
was geboekstaafd.
Het tribunaal in Neurenberg heeft in
dertijd echter bepaald dat Hess en de
andere nazi-bonzen strafbaar waren
omdat zij daden hebben begaan die, al zijn
ze niet alle met name in het volkenrecht
genoemd, toch strijdig waren met de alge
meen in beschaafde landen geldende
rechtsbeginselen.
de West-Berlijners behalve alle huidige
rechten ook nog iets meer biedt onder de
huidige westelijke bescherming dan
moet men zo'n interimoplossing niet ver
werpen. Maar op dit ogenblik, aldus Bonn,
is er geen enkele reden af te wijken van
de huidige positie.
Westelijke concessie?
Deze nadruk doet vermoeden dat er
waarschijnlijk van Amerikaanse en Brit
se kant te Parijs gesproken is over een
plan tot verandering van de status van
Berlijn, waarbij de bedoeling zou voorzit
ten een dergelijk westelijk voorstel ter ta
fel te brengen tijdens het aanstaande top- -
overleg als westelijke concessie, waarte
genover natuurlijk Russische tegencon-
cessies dienen te staan. Voor Bonn mag i
West-Berlijn evenwel nimmer een onder
handelingsobject worden. Het valt te voor
zien, dat ten deze in het westelijke kamp
voor de topconferentie met Kroesjtsjev j
nog menige harde noot gekraakt zal moe
ten worden.
GENEVE (Reuter) De „Vereniging
voor internationale televerbindingen"
heeft op een conferentie in Genève nieu
we bepalingen goedgekeurd voor het ra
dioverkeer in de wereld, waarin ook rege
lingen zijn vervat voor de eerste speciale
golfbanden voor ruimtesatellieten.
Voorts werd een nieuwe conventie voor
telecommunicatie aanvaard, een herzie
ne versie van de conventie die in 1952 te
Buenos Aires werd getekend, waarin be
palingen zijn vervat voor de algemene or
ganisatie van de vereniging. Het budget
van de vereniging zal het volgend jaar
verhoogd worden van zes miljoen tot acht
miljoen gulden.
(Van onze correspondent in Londen)
De Britse „Tanté Pos" heeft het op dit
moment waarschijnlijk drukker dan haar
zusters in het buitenland, want in Enge
land stuurt iedereen aan iedereen kerst
kaarten. Er gaan in deze dagen maar
eventjes 750 miljoen op de bus. Daarbij
komen nog miljoenen paketten. In norma
le tijden behandelen de Engelse postmen
sen dagelijks 27 miljoen stukken. Thans is
dit aangegroeid tot 100 miljoen. Men moet
zich er dan ook niet over verwonderen, dat
de post uit Nederland in de verdrukking
komt en soms een week onderweg blijft.
Maar de Engelse posterijen halen dank
zij een leger vrijwilligers, die helpen bij
het sorteren en bij de bestelling, hun scha
de wel in, want zelfs op kerstochtend ver
schijnt de postbode aan de voordeur. Voor
de pakketten zijn er grote aantallen
vrachtauto's ingeschakeld, welke alleen
van anderen te onderscheiden zijn door
het biljet met de foi'se rode letters Royal
Mail. Speciale drukte leveren de brieyen
op van kleuters, die hun verlangens aan
Father Christmas kenbaar maken. Tot-
nutoe heeft de post er 160.000 te verwerken
gekregen. Ze zijn meestal geaderesseerd
„Santa claus, Groenland of Denemarken",
of ook wel Speelgoedland of Sneeuwland.
De Engelse P.T.T. behandelt deze brieven
zeer gewetensvol. Zelfs indien zij onvol
doende gefrankeerd zijn, worden zij naar
Kopenhagen gezonden, waar een afzon
derlijke organisatie er sinds jaar en dag
voor zorgt, dat de kinderen een antwoord
en zelfs vaak nog een souvenir van het
kerstmannetje krijgen, dat immers op zijn
door een rendier getrokken slee uit het ho
ge noorden komt
Mevrouw Van der Willigen uit Rotter
dam zal haar 75ste verjaardag in
Malaga (Spanje) vieren. y heeft vier
kinderen en veertien kleinkinderen,
die zij nog nooit tezamen bijeen heeft
gezien. Haar vier getrouwde kinderen
wonen in Haarlem, Rotterdam, Johan
nesburg en Kaapstad. Mevrouw Van
der Willigen is nu met haar familie
uit Haarlem en Rotterdam per vlieg
tuig naar Spanje vertrokken, waar de
familieleden uit Zuid-Afrika zich bij
hen zullen voegen. Tot 3 januari blijft
de familie in Malaga bijeen. Mevrouw
Van der Willigen met haar familie
leden uit Haarlem en Rotterdam op
het vliegveld van Brussel.
De vroegere administrateur van het
Marshallplan, Paul G. Hoffman, vindt de
resultaten van dc buitenlandse hulpverle
ning gedurende de afgelopen tien jaar
„teleurstellend". Hoffman is thans hoofd
van het nieuwe speciale fonds van de Ver
enigde Naties.
In zestig ledenstaten van de Verenigde
Naties en 40 geassocieerde gebieden
woonden in 1950 circa 900 miljoen men
sen, van wie het gemiddelde inkomen per
jaar per hoofd van de bevolking 110 dol
lar was. In 1959 woonden in deze gebieden
circa 1 miljard mensen, hetgeen neerkomt
op een bevolkingstoename van 100 mil
joen. In deze negen jaar steeg het gemid
delde inkomen met 15 a 20 dollar. Dit is
een „gevaarlijk geringe" vooruitgang, al
dus Hoffman. „Wij hopen de komende tien
jaar het inkomen per hoofd van de bevol
king tot circa 160 dollar te kunnen doen
stijgen hetgeen nog zeer bescheiden is
vergeleken met het gemiddelde inkomen
van 2.500 dollar in de Verenigde Staten.
Maar ik geloof dat dan 15 a 20 landen
over het dode punt heen zijn.
BUENOS AIRES (UPI) In Buenos
Aires is officieel medegedeeld, dat presi
dent Frondizi in de eerste helft van juni
bezoeken zal brengen aan Europese landen.
Het staat vrijwel vast, dat het Argen
tijnse staatshoofd een bezoek zal brengen
aan Rome.
Advertentie
(CONSTANTE KWAUTcif)
EEN LAURENS PRODUCT
(Van onze correspondent in de V.S.)
De kwalijke bejegening, die Nederland
van Indonesische zijde heeft ondervonden,
bedreigt thans ook de Verenigde Staten.
Voor Amerika komt de dreiging echter
niet zozeer van Sukarno als van Castro
en andere Latijns-Amerikanen, die hun
volken tot extreem nationalisme weten
op te zwepen en tot toeëigening van wat
Noord-Amerikanen in deze staten hebben
geïnvesteerd. Dat is heel wat: in Cuba
schat men het Amerikaanse bezit op 900
miljoen dollar en in geheel Latijns-Ame-
rika moeten particulieren uit de Verenig
de Staten geïnvesteerd hebben tot een be
drag van elf miljard.
Men zal zich herinneren, dat de Ameri
kaanse vice-president, Richard Nixon,
toen hij in het voorjaar van 1958 een be
zoek bracht aan verschillende staten in
Zuid-Amerika, in diverse hoofdsteden vrij
onvriendelijk door een deel van de bevol
king is ontvangen. In Caracas, de hoofd
stad van Venezuela, namen de relletjes,
die linkse elementen op touw hadden ge
zet, beslist een gevaarlijk karakter aan.
Deze demonstraties hebben te Washing
ton diepe indruk gemaakt. Nixon zelf
heeft uit zijn ervaringen de verstandige
conclusie getrokken, die men ongeveer als
volgt kan samenvatten:
De jongeren in Zuid-Amerika, met name
de luidruchtige studenten, zijn kennelijk
anti-dictatoriaal. Zij zullen de toekomst
van hun land bepalen en hun politieke in
stelling zou men, in vergelijking met een
dictatoriaal stelsel, links kunnen noemen.
In het verleden heeft Noord-Amerika in
bepaalde gevallen steun verleend aan dic
tatoriale regimes in Zuid-Amerika, een
voudig omdat die regeringen aan de
macht waren. Die steun aan dictators is
echter een van de redenen geweest van de
anti-Yankee gevoelens, die de jongeren in
Latijns-Amerika thans aan de dag leggen.
Naar Nixons mening richtten de Ameri
kaanse diplomaten zich nog te zeer tot de
oudere generatie in die zuidelijke staten;
zij zouden de tekenen des tijds beter moe
ten verstaan en er de nadruk op moeten
leggen, dat men te Washington juist gro
te sympathie had voor het streven naar
een ware democratie.
Ook dr. Milton Eisenhower, de broer
van de president, die zich tot specialist
voor Zuid-Amerika heeft ontwikkeld, is de
ze mening toegedaan en men kan zeggen,
dat de officiële, politiek van Washington
distanciëring is gaan nastreven van dic
tatoriale elementen en waardering aan de
dag is gaan leggen voor een democratische
ontwikkeling. Die politiek is stellig ver
standig. Hoe meer begrip men in Latijns-
Amerika ontwikkelt voor wat het Westen
als democratie beschouwt, des te gerin
ger is de kans, dat de Russen profiteren
van vage linkse sympathieën der jongeren.
Dat de Sovjet-Unie hier kansen ziet is bui
ten kijf. Niet voor niets heeft Mikojan een
bezoek aan Mexico gebracht en niet voor
niets heeft deze sluwe politieke reiziger
zich allerlei onvriendelijks over de Ver
enigde Staten laten ontvallen.
In Cuba maken de Russen op het ogen
blik wellicht de beste kans. Daar is, na de
revolutie van Castro, een vrij wilde toe
stand ontstaan. Economisch gaat het
Toen William en Gilbert
Foyle in 1904 op de meest
broederlijke wijze samen bak
ten voor een examen, was in
eens alle ambitie in een eerst
begeerde rijksbetrekking bij
hen verdwenen. Zij zouden
het natuurlijk het volgend
jaar nog eens kunnen probe
ren, als niet de zorgelijke hui
selijke omstandigheden van
de Londense arbeiderszoons
zich daartegen hadden ver
zet. Een beetje mistroostig ke
ken ze neer op de stapel boe
ken, die hen toegang tot het
een of andere ministerie had
moeten verschaffen. Plotse
ling kregen zij een idee („we
deden alles samen en ook dit
denkbeeld was gemeenschap
pelijk", zeggen William (73)
en Gilbert (72) nu nog eer
lijk). Als ze eens begonnen
met dit studiemateriaal te
verkopen
Een advertentie in een
weekblad gewijd aan onder
wijs had onmiddellijk succes
en daarmee was hun car
rière bepaald. Zij putten er de
moed uit zich volledig toe te
leggen op de verkoop van
tweedehands boeken, aanvan
kelijk in het keukentje van
hun moeder, al gauw in een
minuscuul gehuurd pand. Wie
tegenwoordig door de Londen
se Charing Cross Road wan
delt, kan Foyle's onmogelijk
missen. Boven de vele zeer
moderne en zeer oude boek
winkels steekt dit bedrijf als
een reus met kop en schouders
uit. In de tweeëndertig afde
lingen, verspreid over vijf ge
bouwen, werken zo'n zeven
honderd bedienden. Met z'n
allen hebben ze er toch nog
moeite genoeg mee de vijftig
kilometer lange planken te
bewaken om diefstal te voor
komen. Dat kunnen zij dan
ook beslist niet, maar de be-
- Wie in Londen woont of vertoeft en geïnteresseerd is in de
moderne Roemeense (of Finse, of Joegoslavische) literatuur,
hoeft slecht per bus of ondergrondse naar Charing Cross Road
te gaan om bij Foyle's alles van zijn gading te vinden. Zo is het
met alle onderwerpen en wat Foyle's niet in voorraad heeft,
zoekt men snel voor u op.
drijfsleiding heeft dergelijke
stroppen heus wel in de ex
ploitatie gecalculeerd. De op
richters, die nog altijd met
hun volle belangstelling bij de
zaak zijn, kunnen er trots op
zijn, dat Foyle's met zijn con
stante voorraad van tussen de
vier en vijf miljoen banden
en een verkoop van vier mil
joen boeken per jaar tot een
waarde van vijfentwintig mil
joen gulden, onbetwist de
grootste boekwinkel van de
wereld is.
Ik ken in Londen tal van
boekhandels waar men pretti
ger kan rondkijken, omdat het
er niet voortdurend zo afschu
welijk druk is. De overstel
pende massa lectuur oefent
echter telkens weer een on
weerstaanbare aantrekkings
kracht op mij uit. Dat geldt
zelfs voor deze chaotische we
ken voor Kerstmis, nu de En
gelsen (die dit jaar immers
negenhonderd miljoen gulden
meer aan geschenken kunnen
uitgeven dan in 1958 en dat
'blijkbaar ook doen) deze
grootse boekenmarkt tot een
pendant van de befaamde Lon
dense Petticoat Lane op zon
dagmorgen maken. Voetje
voor voetje schuifelen de lief
hebbers langs de overladen ta
fels in de afdeling pocketboe
ken een zaak op zichzelf
om nog maar te zwijgen van
de verkeersstremmingen in de
andere departementen. Er is
feitelijk slechts één plekje in
deze enorme bijenkorf waar
men even adem kan halen: in
het afzonderlijk winkelgedeel
te waar bedienden met gede
gen vakkennis en grote liefde
voor hun produkten de fijn
proevers zeldzame drukken
voorleggen. De gestegen wel
vaart in Engeland kan hier, zo
als in bijna alle gelijksoortige
winkels, worden afgemeten
naar het ruime aanbod in
fraai in leer gebonden moder
ne auteurs: wie vijftig tot ze
ventig gulden kan besteden
voor een Evelyn Waugh of
Graham Greene vindt de laat
ste tijd in Engeland alles van
zijn gading.
Ik vertelde u al, dat de oude
heren William en Gilbert er
nog niet aan denken zich in
het genot van een respecta
bele bankrekening geheel uit
de zaken terug te trekken. In
het normale verkeer treden
zij echter al lang niet meer
op de voorgrond. Dat doet de
dochter van William, Christi
na Foyle (46), sinds jaar en
dag. Iedereen in Londen (die
zij de moeite waard vindt)
kent haar niet anders dan bij
haar meisjesnaam, hoewel de
heer Ronald Batty hij bezet
een belangrijke post bij de fir
ma met de stukken in de
hand kan aantonen, dat hij
haar wettige echtgenoot is.
Christina heeft haar uitzon
derlijke positie in de wereld
het Engelse boek niet alleen te
danken aan haar verwantschap
met de oudste firmant. Meer
nog heeft zij naam gemaakt
als gastvrouw op de maande
lijkse lunches van Foyle's.
Evenals haar vader legde zij
de grondslag voor haar faam
op negentienjarige leeftijd.
Toen keurde papa haar idee
elke maand een aantal literai
re kopstukken „te eten" te
vragen spontaan goed. Hij gaf
haar slechts de raad mee zo
hoog mogelijk te mikken.
Dit advies viel bij haar in goe
de aai'de. Op haar twaalfde
jaar was zij aan de toen zes
tigjarige Shaw voorgesteld en
die kennismaking had zo'n in
druk op haar gemaakt, dat hij
als eerste op haar lijst van uit
nodigingen voorkwam. Shaw
sloeg de invitatie echter af
met de karakteristieke op
merking, „dat de Royal Al-
bert Hall nauwelijks groot ge
noeg zou zijn om de enthou
siastelingen te bevatten die
hem een tafelrede wilden ho
ren afsteken". Eerst vele ja
ren later haar literaire lun
ches waren inmiddels een in
stituut geworden liet de
grijze auteur zich vangen. Het
kwam bijzonder ongelukkig
uit, dat hij in zijn speech hef
tig te keer ging tegen de jacht
op vogels, terwijl het hoofd
gerecht gebraden fazant was.
Luidkeels gaf hij van zijn mis
noegen hierover blijkt en het
kostte Christina al haar tact
om de lunch niet in een fiasco
te laten eindigen.
Voor de oorlog zaten gemid
deld een tweeduizend gasten
aan een stevige post op de
onkostenrekening van de fir
ma. De laatste jaren heeft
Christina een nauwkeuriger
selectie toegepast, waardoor
het aantal uitnodigingen zel
den de vijfhonderd over
schrijdt. Aan de tot dusverre
ver over de driehonderd lun
ches hebben vrijwel alle be
roemdheden uit het interna
tionale letterkundige leven
deelgenomen, maar ook niet-
schrijvers prikken er graag
een vorkje mee. Jakob Malik,
de Sovjet-ambassadeur in
Londen, prins Chula van Thai
land, ballerina Margot Fon-
teyn en komiek Norman Wis
dom hebben zij aan zij gezeten
met Agatha Christie, Heming
way, Faulkner en Priestley.
Het. kost Christina Foyle nog
al wat hoofdbrekens telkens
wat nieuws te verzinnen om
deze gebeurtenissen aantrek
kelijk te maken en te houden.
Maar origineel is ze ongetwij
feld. Dat bleek in het bijzonder
enkele jaren geleden, toen tus
sen de schrijvers, dichters en
andere maatschappelijk res
pectabelen verscheidene ex-
inbrekers en voormalige op
lichters min of meer behendig
vork en mes hanteerden. Het
hoogtepunt van deze lunch
was de tafelrede van een der
leden van het gilde, die de da
mes en heren duchtig
choqueerde door amusante
bijzonderheden uit zijn loop
baan te vertellen. Hij eindigde
met vrijmoedig te verklaren
eens enkele jaren comfortabel
van diefstal te hebben ge
leefd diefstal van boeken
uit het machtige bedrijf van
de gebroeders Foyle.
(Nadruk verboden)
Verloren
Inplatas van deze ochtend nuttig te ge
bruiken en iets aardigs voor u te schrijven,
heb ik mijn tijd verknoeid.
Er hangt een oud schilderij in mijn ka
mer. Mijn grootvader gaf het destijds aan
mijn vader om het in zijn kantoor te
hangen. Het is een zestiende-eeuws schil
derij, groot, op eikenhouten panelen ge
schilderd, ongeveer driehonderd jaar oud.
Het stelt voor het Oordeel van Salomo,
met het levende kind in het midden op de
voorgrond liggend en het dode kind in zijn
moeders armen links wat hoger. Rechts
staat de goede moeder, en het zwaard
wordt zwart en dreigend gehouden boven
het rozige, levende kind, klaar om het in
tweeën te hakken. De echte, goede moeder
rechts maakt een gebaar van „laat het
maar".
Dit schilderij ken ik al vele, vele jaren.
Ik herinner me, dat het met een rijtuigje
ons huis binnenkwam toen ik vier jaar
oud was tenminste dan méén ik me te
herinneren. Het schilderij is natuurlijk wat
verdonkerd in de loop der eeuwen; en vele
malen drong men er bij mij op aan, het te
verkopen, wellicht was het een som gelds
waard.
Ik heb waarschijnlijk over dit schilderij
al eerder geschreven, want ik ben er
tamelijk trots op; misschien ben ik er
zelfs aan gehecht. Men moet zich echter
niet aan dingen hechten, dat houdt de
vooruitgang tegen.
Vandaag, omdat ik echt geen zin had
om voor mijn schrijfmachine nuttige din
gen te bedenken, vond ik opeens dat dat
schilderij vuil was. Ik maakte een doekje
vochtig en begon de oppervlakte te reini
gen. Ja hoor, een geel-zwart vuil kwam er
af, waar ik ook wreef; en het bleef er af
komen, ook toen ik met wattenproppen
grotere gedeelten onder handen nam.
En dan gebeurt er een wonder: opeens
begint het vuil-donkere oppervlak door
zichtig te worden. Kleuren vlammen op,
een oud vermiljoen, een schittering van
goud, een glans van staal, gebaarde ge
zichten doemen op uit de sombere achter
grond. Een wereld van pracht schittert je
tegemoet.
Hoe mooi is het leven'.
Dan droogt het vocht op; een waas
spreidt zich weer over het schilderij, ge
laten verstommen, mensen verdwijnen,
herinneringen vervagen. Een dof opper
vlak versluit zich tegen onthullingen.
Als ik aan mijn leven denk, is het net
zo. Levendige beelden verschijnen, doen
mij bijna huilen. Alsof een ogenblik de zon
opgaat worden taferelen belicht, dan gaat
de zon weer onder en de sombere alledag
spreidt zich over mijn herinnering.
Niets is bestand tegen de tijd, geen ver
driet, geen vreugde, geen succes en geen
nederlaag. Als de tijd voortvreet slaat een
waas over ons leven, een sombere, zwarte,
geel-zwarte laag vuil en vergeetachtigheid
waaronder de schittering schuil gaat. Had
ik vanochtend maar iets nuttigs gedaan.
H. B. Fortuin
Advertentie
Uw verkoudheid van neus,
keel of borst weg met
-MJ
niet al te best en in zulke omstandigheden
is de verleiding groot om althans tijde
lijk voordeel in de wacht te slepen door
nationalisatie van buitenlands bezit. Dat
men vagelijk een schadevergoeding in het
vooruitzicht stelt bij land-onteigening, stelt
de beroofde Noordamerikanen natuurlijk
nauwelijks gerust. Het is nog niet te zien
hoe ver men gaan zal in Cuba. Zal men
na de suikeroogst de suikerindustrie, die
voor een groot deel in Amerikaanse han
den is, gaan aanpakken? Er lopen geruch
ten dat men dit overweegt.
Maar niet alleen in Cuba, ook in Pana
ma, Venezuela, Brazilië, Argentinië en
Mexico heeft men verontrustende symp
tomen waargenomen. Het ziet er niet
naar uit, dat Washington de politiek, die
Nixon en Milton Eisenhower hebben aan
bevolen, zal wijzigen. Bevordering van de
mocratie in westerse zin blijft de leus.
Maar het gevaar is reëel, dat een anti-
dictatoriale, links gerichte actie dóórslaat;
dat het communisme er vat op krijgt en
dat een soort communistisch-nationalisme
tot nationalisatie of eenvoudigweg ont
eigening leidt. Dat de Latijns Amerikanen
daarbij de kans kunnen verspelen op ver
dere steun van hun noorderburen kan Mos
kou alleen maar aangenaam zijn. Zulks
zou slechts ten goede kunnen komen aan
de economische en politieke relaties, die
de Sovjet-Unie met Latijns-Amerika pro
beert aan te knopen. Zo heel vreedzaam is
de vreedzame wedijver van de communis
ten nu ook weer niet.
Het achtervoegsel -loos was vroeger
een zelfstandig woord, samenhangend
met de werkwooi-den lozen, lossen en
verliezen. Het betekende: los van, leeg,
vergeefs. In het Duits is die zelfstan
digheid nog niet geheel verloren ge
gaan. Daar kent men zegswijzen als:
ich bin mein Geld los (kwijt). In het
Middelnederlands komt voor: van den
live los voor: levenloos.
In het Nederlands van nu is de be
tekenis van -loos verzwakt tot: zonder,
zoals blijkt uit woorden als: pijnloos,
draadloos, geruisloos, trouweloos, werk
loos. Men ziet dat-loos hier steeds ach
ter een zelfstandig naamwoord staat.
Men vindt het echter ook achter werk
woordsvormen: reddeloos, roerloos enz.
Uit het bovenstaande blijkt dat bewus
teloos geen zuiver Nederlandse vorm
heeft. Wij kennen noch een zelfstandig
naamwoord bewust noch een werk
woordsvorm bewust. Het Duits kent
evenwel bewusztlos van een ouder zelf
standig naamwoord Bewuszt. Daaraan
is ons woord bewusteloos ontleend.
