De krant kunt U niet missen-geen dag!
EEN INDIAAN SCHIET RAAK
DE LIEFDES VAN CARMINHA
DONDERDAG 24 MAART 1960
19
Met pen en tekenstift
Nét ben ik even aan de krant begonnen,
als kleine Ina van de kleuterschool thuis
komt.
Zonder aan mijn aanwezigheid enige
aandacht te schenken, loopt ze op de kast
af: „makkenkoekje?"
Ze wacht mijn jawoord niet eens af, en
propt spontaan haar mondje vol sprits.
Dan glijdt ze op de grond, en begint met
volle mond te zingen.
Een onverstaanbare tekst, die allengs
duidelijker wordt naarmate de inhoud van
de mond vermindert.
„Slikhap tralalalala, overal op aarde
zond'en droefenis"zingt ze opgewekt.
Hoe onthoudt zo'n klein ding dat, denk
ik vertederd.
„Heb je dat net geleerdvraag ik haar.
Ze knikt.
„Wat is dat: droefenis?" kom ik opeens.
Nou spijkers," zegt ze grif.
Ik zie me al een ons middelgrote droefe
nissen halen bij de ijzerhandel op de hoek.
Maar, denkend aan die ijzerwinkel wordt
me opeens duidelijk, wat ze bedoelt: laatst
is ze met Adri meegegaan om daar
schroeven te kopen.
„En wat is dan zonde?" schoolmeester ik
verder.
„Dat Piet z'n kop eraf is," antwoordt ze
nuchter.
Piet is haar speelgoed aap.
Ze zingt weer verder, en ik duik weer
in de krant.
De krijgshaftige romantiek der Rood
huiden behoort tot het verleden. In Cana
da leiden zij thans allen een vreedzaam
bestaan. Kunstenaars echter brengen zij
nog voort, al zijn zij dan gestoken in
..moderne bleckgezichtenklcdij". Gerald
Feathers behoort tot de meest represen
tatieve figuren onder die Indiaanse kun
stenaars.
NABIJ Cardston ligt in een prachtige
omgeving aan de voet der Rocky Moun
tains een Indianenreservaat. In dit reser
vaat hebben bijna drie duizend Bloed-In-
dianen een vaste woonplaats gevonden.
Het is het grootste reservaat van Canada
en omvat uitgestrekte weidegronden en
grote percelen vruchtbaar akkerland. De
in het reservaat wonende Roodhuiden zijn
tevreden. Zij beoefenen er landbouw en
tijd houdt hij zijn rijdier in en tuurt dan
over de prairie. Soms stijgt hij snel uit
den zadel en gaat hij op de grond zitten
om een schets te maken. Zijn paard laat
tijdens zo'n „zitting" het hoofd hangen en
blijft rustig staan, want het weet, dat zijn
meester niet gestoord mag worden. Is de
schets gereed, dan galoppeert de eenza
me ruiter huiswaarts. In zijn atelier werkt
hij de schets uit. Soms dient hij als eer
ste opzet van een olieverfschilderij of een
aquarel.
Die eenzame ruiter is een volbloed
Bloed-Indiaan. Zijn naam is Gerald T.
Feathers. Hij is ongeveer vijfendertig jaar
oud. Zowel in Canada als elders heeft
hij reeds veel naam gemaakt als een
kunstenaar, die de schoonheid der prairie
weet uit te beelden als weinig andere
kunstenaars. Feathers is tekenaar en
schilder. Hij werkt met olieverf, water
verf, pen en crayon. Hij is een geboren
Indiaan en een geboren kunstenaar. Zo
doende kon hij worden tot een Indiaans
kunstenaar bij uitstek.
Het dient gezegd, dat het de kunstenaar
in zijn jonge jaren „mee zat". Toevallig
leerde hij in het reservaat een Ameri
kaans schilder, Winold Reiss gehelen, ken
nen, die zich voor het werk van de In
diaanse knaap interesseerde en hem les
sen gaf. Later volgde Feathers de „Banff
School of Fine Arts" en de „Provincial
School of Technology and Art" te Calgarv.
Aan beide onderwijsinrichtingen ontpopte
hij zich als een begaafde leerling. De
„Eenzame Ruiter van het Bloed-Reser-
vaat" trouwde in 1949 met een Indiaans
meisje, wier westerse naam Irene Good-
striker is.
beelding van een bisonjacht door Fea
thers.
Ook de rust wist die Indiaanse kunste
naar als het ware „op heterdaad te be
trappen". Wij zagen een tekening van
hem, die de juistheid van onze stelling
onmiskenbaar onderstreepte. Een Indiaan
te paard, turende over de prairie. Zijn
„bagage" was bevestigd op twee lange
staken, welker ondereinden over de grond
sleepten. De Roodhuid tuurde over de
vlakte. De tekening van Feathers adem
de de geest van rust, eenzaamheid en ein
deloosheid. die de prairie vroeger ken
merkte. Zo was de prairie in vervlogen
dagen. Zo trok de Roodhuid door zijn on
metelijke domein. Beheerst, rustig, tijd
loos.
Menigmaal kan men in het Bloed-Re-
seivaat aan de voet der Canadese Rocky
Mountains een eenzaam ruiter tegenko
men. Een volbloed Indiaan. Niet gewa
pend met strijdbijl, pijl-en-Öoog of lasso.
Wel uitgerust met een schetsboek en te
kengerei.
Die ruiter is Gerald T. Feathers, een In
diaans kunstenaar van formaat, die het
Heden en het Verleden van zijn ras en
volk als modellen heeft gekozen.
(Nivano, Nadruk verboden)
Alweer zo'n vent, die voor de zesde maal
z'n vrouw probeert te vergiftigen. Een
kolom verder verrijst een nieuw goed
heertje, in de hoek rechts zijn er weer een
hele rits failliet gegaan, en daaronder staat
weer een huisvrouw die zich in de Kijk-
grijp vergrijpt.
Volgende pagina: Mejuffrouw A. wordt
mishandeld door een voorbijganger, chauf
feur B. krijgt een dreun van een lifter,
weduwe C. met hamer geplet om een tien
tje, boer D. in greppel gegooid om 20,
veelbelovende jonge zware knapen E., F.,
G„ H. gearresteerd wegens
Allemaal op een rijtje op de elektrische
stoel, vonnis ik in gedachten onbarmhartig.
Op een elektrisch bankstel dan.
Volgende pagina: Sport. Hè, een ver
ademing. Ja dat dénk je dan
A.B.C.E.F.G. 5-2 onder protest van E.F.G.
K.L.M.N.O.P. 3-0. Scheidsrechter ge-
Moe word je van die werelddood
moe
Ina kleedt haar popje aan. Ze is een
eilandje van tevredenheid en onschuldig
heid in deze treurige wereld.
Ze heeft nog steeds datzelfde liedje van
zo straks in haar hoofd.
„Overal op aarde zond'en droefenis"
Ach, wat een heerlijke leeftijd als droe
fenis en zonde alleen maar spijkers en een
kapotte apekop voor je betekenen4
kneusd.
Ruw spel van Q.R.S.X.Y.Z.
Atletiekprestaties beneden peil.
Verschil van mening tussen
Brrrrr volgende pagina. Fijn, het
feuilleton. Eindelijk vrede en rust
Doch in deze aflevering wordt het lijk
van de bijvrouw van de ongelukkig ge
trouwde held gefileerd in de keuken aan
getroffen. Daar knap je echt van op.
Nu resten me alleen nog de adverten
ties. Een licht verteerbaar toetje na de
zware maaltijd.
Met TJOEP plukt u uw likdoorns als
madeliefjes; aambeien verschrompelen met
zoutzuurzalf, en met onze stoomcursus leert
u thuis gezellig hypnotiseren.
Het lijkt we op sommige momenten echt
wel eens nuttig om de hele familie een
tijdje onder hypnose te brengen.
Wat daat daar?
EERST VEROVERDE HIJ AMERIKA.
NU HEEFT NEDERLAND 'M OOK!
Nee, niet de atoombom.
Een revolutionaire nieuwe B.H. van een
baanbrekend model!
Hoe is het mogelijk? Een baanbrekend
model? Ik wist niet, dat er op dit thema
veel variaties aan te brengen waren.
„Hidden treasure" is de romantische
naam. Zouden ze daar nu dichters in dienst
hebben om zulke namen te bedenken? U
bent twintig jaar jonger! En B.B. draagt
'm ook! (Noubepaald hidden kan je
haar treasure niet noemen
Dat piepen en zagen en knagen in je
borst kan nu eindelijk ook verdwijnen.
(Nee, met het bovenstaande heeft dit niets
te maken). Dat is heel prettig ,maar bij
mij knaagde er niets; hoogstens zo af en
toe m'n geweten.
Dames, profiteer van deze aanbieding:
een half pond hoestmélange F
Nee, dank Lijkt me niet zo hygiënisch.
Daar staat mejuffrouw Marie van Bui
telen, met adres en al erbij, overgelukkig
lachend. De toto gewonnen? Nee.
Al haar vrienden ontliepen haar. Ze was
tot eenzaamheid gedoemdtotdat ze de
reden ontdekte!
Was ze soms vals, onvriendelijk, jaloers,
dom, oppervlakkig, zelfzuchtig? Niets van
dit alles!
Ze was niet okselfris; maar sinds ze
Dr. Klieder's Okselplamuur gebruikt, is ze
de koningin van het bal.
Er worden ook weer nette vriendinnen
gezocht.
Ik heb me altijd afgevraagd, wat dat
NET toch betekent.
Dat ze gewassen voeten hebben, of hun
kasten opruimen? Ja, inderdaad, wel de
belangrijkste voorwaarden voor een hechte
vriendschap.
En nu die meisjes. De felbegeerde
Meisjes.
Meisjes, kom bij ons werken! Muziek
bij het werk, gratis vacantie op Majorca,
om het kwartier een uur vrij.
Nee, meisjes, kom bij óns! Bij ons is het
nog véél leuker, en je wordt tegen een hoog
loon fantastisch in de watten gelegd. Aan
onze fabriek is een rock 'n roti-leraar
verbonden!
Lief en aardig meisje wilt u asjeblieft
bij ons een heel klein beetje komen wer
ken? Eigen kamer met televisie, centrale
verwarming, balkon met riant uitzicht,
koud en warm stromend water.
Hè jammer, dat ik geen meisje meer
ben
Kijk, daar bovenaan staat, dat je elke
dag een borrel moet drinken. Maar
rechtsonder staat: Drink fris! Gebruik
geen alcohol!
En dat bier zo lekker is. Om in te
bijten, staat er. Sinds wanneer moet er
in bier gebeten worden? Ik dacht, dat het
een vloeistof was. Op de volgende blad
zijde staat, hoe je door de was kunt heen-
vliegen. Iets verder schrijven ze: Gooi die
was de deur uit!
Een ogenblik geleden las ik, dat ik
mijn gezin ernstig verwaarloosde, als ik
geen roomboter te eten gaf, en hier lees
ik, dat margarine verrukkelijk smaakt en
onmisbaar is voor de groei.
Ik grijp naar mijn hoofd, ten prooi aan
wanhopige twijfel.
Wat moet ik doen??????
Paula Spotter
kMK,"3>AA« BovtHAAjJ iT»-AT"ÜAI E Tl AC,
een &OKBU mos.-- Binken
Heb ik jullie al verteld van de minnaars van de mooie Carminha? Van Car-
minha die om zo te zeggen in één nacht volwassen werd en mooier dan een
van de andere meisjes van Varginhas? Nee' Luister dan, want het is een leer
zaam verhaal en niet ontdaan van een zekere moraal.
Carminha dan was dertien geworden en dus volwassen. Gisteren voetbalde
ze nog met de jongens van de boerderij onder de perzikboom, maar vandaag
was ze ineens een dame en ze gedroeg zich ook als zodanig. Carminha was on
gelooflijk mooi en bijna even ongelooflijk lui. Maar die luineid beoefende ze
met zeldzame gratie en het lome gebaar waarmee ze haar plumeautje zwaaide
over de meubelen., van haar meesteres was een filmster waardig. En met haar
nog kinderlijke heupen kon ze zwaaien als de beste danseres uit Bahia!
Naar eigen bewering was Carminha dus dertien niemand wist dit zeker,
ook haar eigen ouders niet want ze konden niet tellen maar Carminha vier
de haar dertiende jaardag met de aanschaf van maar even drie minnaars te
gelijk. En Carminha flirtte naar drie kanten tegelijk met een gratie en routine,
die iedereen sprakeloos deed staan en de mannen in trance bracht. Nee, nie
mand zou kunnen gissen dat Carminha gisteren nog voetbalde!
Twee van die minnaars waren twee boezemvrienden, die samen in een piep
klein arbeidershuisje woonden, waarvan men niet wist aan wie het toebehoor
de en dat ze dus vanzelfsprekend betrokken hadden. Carlos en Alberto waren
luier dan de ossen in de corral en armer dan de mieren. Waar ze altijd weer
een paar cruzeiros vandaan peuterden voor hun daagse hapje zwarte bonen
was een raadsel.
Maar aanbidder nummer drie was een belangrijk man! Een duur man. Het
was .Joao van het Armazem do Bom Jesus. Ontelbaar velen waren de arme
familileden die voor Joao de akkers bewerkten en die hem als het ware sla
pende steeds rijker maakten. Hij bezat een dik rijpaard en ontelbaar veel
prachtige maatpakken. Hij had een ijskast en een radio die niet werkte. Hij
was ongetrouwd en negenendertig en iedere dag stond het dikke rijpaard vast
gebonden bij het huisje van Carminha's ouders, die zeer verguld waren met
zijn deftig bezoek.
De kansen van Alberto en Carlos leken niemand met enig gezond verstand
erg hoog te staan, al was wel iedereen op hun hand, omdat Joao veel te rijk
was om bemind te zijn. Maar omdat twee altijd meer kunnen dan één staken
Alberto en Carlos hun zwarte krullebollen bij elkaar om te beramen hoe ze
rijk konden worden. Wel niet zo rijk als Joao maar toch ook niet veel minder.
Carlos bezat bovendien heel belangrijke eigenschappen. Zijn bariton was de
mooiste van heel Varginhas en hij kon samba's zingen dat het je hart deed
smelten van zoete zaligheid. En Alberto en hij waren sterk en jong en knap.
Maar geen haar op hun hoofd dacht er aan om voor geld te gaan werken,
want er zijn veel aangenamer wegen om rijk te worden, al was wel de lotaria
uitgesloten omdat ze geen geld voor lootjes hadden....
Maar nu wist Carlos die overal kwam ergens een prachtige broedse kip te
wonen en als men zo'n kip op eieren zette dan konden er kuikens komen. Veel
kuikens. Die liet men volwassen worden, men zette deze op eieren en nieuwe
kuikens zouden daar het gevolg van zijn. En zo voort en zo verder. Met een
mooie broedse kip lag voor een handige jongen om zo te zeggen het geld in het
leghok. De twee vrienden besloten deze weg naar de rijkdom te volgen, één
amigo zou de kip fourneren en de andere amigo de eieren. En om er heel zeker
van te zijn dat alles helemaal eerlijk zou verlopen werd alles van tevoren ge
regeld en de eventuele verhoudingen van hennen-hanen tot in de puntjes vast
gesteld.
Twee dagen later bleek Alberto ineens in het bezit te zijn van twaalf mooie
bruine eieren en hij vervaardigde een meer dan keurig hokje van bamboe met
een lekker zacht nestje er in. Na een duistere nacht van regen en wind zat er
's morgens ineens een dikke moederlijke kip op de eieren. Joao miste op die
dag een van zijn honderd mooie raskippen. Maar het doel heiligde de midde
len, dan moest Joao maar beter op zijn kippen passen. En aangezien hij een
lelijke afzetter was in het Armazem do Bom Jesus was er niemand die er aan
dacht Joao te vertellen waar zijn raskip zich ophield.
Carminha. de bekoorlijke spil waar de hele boel om draaide, was evenzeer
in spanning als iedereen en de kip had haar volle belangstelling. Sinds een
volle week had Joao niets van zich laten horen en dat deed de windvaan van
haar liefde naar de kant der amigo's draaien. Maar ach, de brave kip had drie
dagen en nachten zitten broeden en toen kwam er in het holst van de nacht
een boosaardig klein roofdier, dat drie eieren zo behendig onder de slapende
moeder weghaalde dat ze er niets van merkte. Er was grote consternatie onder
de vrienden en belangstellenden en die dag weende Carminha zoute tranen in
de pan met zwarte boontjes. Er was nu een oneven aantal eieren en dat bracht
afgrijselijke complicaties met zich mee, want juist daarin was niet voorzien!
Maar de nacht daarop verdwenen er twee eieren en de nacht daarop nog één.
Toen was er weer een even aantal eieren en de zon brak door voor de amigo's.
Alberto verstel kte het hok aan alle kanten met veel ijzerdraad en hij zette een
val waar wel een jaguar in kon. Er kwam niets in de val en niets aan de eieren.
De kip broedde vlijtig voort en zes mooie donzen kuikentjes waren het resul
taat van haar moedertrouw. Carlos en Alberto straalden van geluk, temeer daar
Manoel de paardenjongen had voorspeld, dat het allemaal hennen zouden wor
den omdat de hanen in de geroofde eieren zaten.
Stralend ging de hemel voor de vrienden open, de wereld was hun een tover
land. De bariton van Carlos schalde door Varginhas en Carminha straalde. Het
was echter wel jammer dat Joao de dag daarop weer kwam opdagen met een
zijden doekje voor Carminha en een onaangename grijns voor de fraaie kui
kens. Nieuws reist snel in Brazilië en zelfs de rijke Joao was nieuwsgierig!
De kuikens groeiden op in eer en deugd en de vreugdevolle dag der verdeling
naderde met. rasse schreden. Toen viel er een nieuwe slag, die Carminha
schreiend rond deed dolen terwijl ze haar tranen afwiste met het plumeautje.
Drie kuikens waren er weg, zo maar weg, verdwenen in de nacht. Arme Car
los! Arme Alberto! Het ging er nu toch wel heel droef voor hen uitzien, de
rijkdom leek verschoven naar een eindeloos ver verschiet. En nog twee dagen
later was het hele hok leeg. Kip weg. Kuikens weg. Alles weg. De wereld leek
te klein voor het geweeklaag der amigo's. Uit Carlos' ogen stroomden de tranen
die hij afwiste aan de schouders van Alberto. En Alberto was zo mogelijk nog
luidruchtiger, maar zijn ogen ja zijn ogen bleven wel erg droog en ook
Carminha bezag hem met een argwanende blik De kansen van de vrienden
waren nu trouwens wel verkeken sinds de kippenrijkdom tot een schim ver
vluchtigde.
Om hun leed te verlichten trokken Carlos en Alberto ten einde raad naar
het Armazem do Bom Jesus voor een glaasje cachas. Het was er geweldig druk!
Achter de toonbank troonde Joao in zijn allerduurste maatpak en hij maakte
er zijn verloving bekend met de mooie Carminha van dertien jaar. De twee
amigo's legden er zich hulpeloos bij neer. Na de ramp met de kuikens hadden
ze wel begrepen dat het lot Carminha niet voor hen bestemd had, maar wel
heel duidelijk voor Joao. Ze namen een glaasje cachas. En nog één. En nog
één. Een eindje verderop vierden Joao en zijn vrienden de verloving met een
duurder soort cachas en met een fles olijven. De stemming kwam er in. Car
los trillerde een paar toonladders om zijn geluid te beproeven en toen zette hij
een samba in Men luisterde in overgave. De ene samba volgde op de andere.
Carlos was prachtig bij stem.
Tegen de avond was de stemming tot kookhitte gestegen. Beide partijen had
den zich tot één saamgevoegd en Joao trakteerde iedereen op dure cachas. Hij
en Alberto stonden met de armen om eikaars schouders en kusten elkander de
wang met geregelde tussenpozen. „Goede vriend, brave amigo", hikte Joao, „je
bent een reuzevent Alberto! Een reuzevent. Dat waren me wat een lekkere
kuikens die je me laatst hebt verkocht. Ku-je me.... ku-je me voor me
b-b-b-bruiloft ook zukke k-k-kkuikentjes bezorgen Alberto?"
Er viel een stilte als van het graf.
In de glazig geworden ogen van Carlos kwam een blik van tijgerachtige
woede. Voorzichtigheidshalve deinsde iedereen uit de weg en Joao wipte met
verbijsterende snelheid over de toonbank en dook er achter. De stilte duur
de duurde
En toen rolden er dikke tranen over de bruine wangen van Carlos Hij liet
een diepe, diepe snik en viel Alberto om de hals.
„Ach Alberto, ach amigo, die ellendige vrouwen ook
Bob Tadema Sporry
veeteelt. Zij doen aan kunstnijverheid. Zij
vormen hun eigen, aparte, gemeenschap.
De strijdbijl hebben zij reeds vele jaren
geleden definitief begraven. De martelpaal
is voor hen evenzeer een historisch be
grip als de pijnbank voor ons.
Een eenzaam ruiter
VAAK kan men in de ochtenduren in
het reservaat een eenzaam ruiter tegen
komen. Hij heeft geen buks bij zich, geen
pijl-en-boog, geen tomahawk, zelfs geen
lasse (al verstaat hij de kunst van lasso-
werpen zeer goed). Hij is toch gewapend,
maar in vreedzame zin. namelijk met een
schetsboek en tekengerei. Hij trekt te
paard door het wijde land. Van tijd tot
Indiaanse gegevens
FEATHERS wijdt zich in zijn kunst
hoofdzakelijk aan de Roodhuiden en aan
de prairie. Hij maakt portretten van voor
aanstaande Indiaanse figuren. Hij brengt
belangrijke gebeurtenissen uit de geschie
denis van zijn ras en volk in beeld. Ty
pische taferelen uit het leven der India
nen in vroeger tijden legt hij vast op
doek en papier. Uren. ja. dagen achtereen
kan hij zitten luisteren naar de verhalen
der ouderen in het reservaat. Alles wat zij
vertellen neemt hij goed in zich op. En
als hij het „verwerkt" heeft, als het deel
is geworden van zijn verbeeldingswe
reld, gaat hij tekenen of schilderen.
Wij zagen enige pentekeningen van hem.
die Indianen op de bisonjacht voorstelden.
Stuk voor stuk waren het brokjes „op he
terdaad betrapt leven", staaltjes van
„vastgehouden beweging". De opwinding
van de jacht, de dodelijke gevaren van de
chargerende prairie-kolossen, de behen
digheid der ruiters, hun moed en doodsver
achting, dit alles komt in de tekeninge
van Feathers tot uiting en tot zijn recht.
Beziet men die tekeningen, dan krijgt men
neiging om deel te nemen aan zo'n jacht,
om mee te doen aan het waagstuk. Geen
beschrijving, gevloeid uit westerse pen, is
zó spannend, raak en treffend als de uit-
