Zwanendans voor Europa's laatste
grote mecenasde markies De Cuevas
m
Nieuw stuk van Jules Roy vormt
appèl aan het militair geweten
ZATERDAG 21 JANUARI 1961
Erbij
PAGINA TWEE
2
MEN KAN ZEGGEN dat dit visioen
Tsjaikofsky's schone slaapster, die Parijs
sedert Diaghilev niet meer op de planken
had gezien, in schoonheid of althans in
een overdadige pracht gestorven is. Men
had de vermaarde Robert Helpman uit
Londen laten komen, die hetzelfde ballet
ook voor de Covent Garden regisseerde
en, volgens het programma, zou hij de
oorspronkelijke choreografie die in 1890,
in nauw overleg met de componist, Mari-
us Petipa voor de Russische première had
ontworpen daarbij op de voet gevolgd heb
ben. Een verzekering die ge dan maar
meer volgens de geest dan de letter ne
men moet, aangezien Petipa's choreografie
ook Helpman slechts bij (vage) overleve
ring bekend kon zijn. Een notatiesysteem
waarin en waardoor choreografische ont
werpen voor het nageslacht bewaard kun
nen blijven, is nog altijd niet uitgevonden,
en de film stond in Petipa's tijd nog maar
nauwelijks in zijn kinderschoenen.
OFSCHOON DUS vermoedelijk meer
Helpman dan Petipa, is de hele voorstel
ling niettemin een feërieke, overdadige,
schitterende, en soms haast delirerende
vertoning geworden. Een Argentijnse neef
van de adellijke mecenas, Larrain, heeft
Markies De Cuevras met zijn (te) kostbare de tweehonderd kostuums en de vier de-
Deze week heeft het Haarlemse pu
bliek Rosella Hightower als gastsoliste
bij het Amsterdams Ballet in Haarlem
kunnen bewonderen. Zij en haar part
ner Alexandre Kalioujny hadden van
de markies De Cuevas zeven dagen
vrij gekregen van de afmattende af-
scheidsvoorstellingen die het ballet
van de markies thans in Monte Carlo
geeft. Onze Parijse correspondent
Frank Onnen brengt hiernaast een
eresaluut aan de grote oude mecenas,
die heeft moeten buigen voor zijn
leeftijd en, na zoveel edelmoedige
jaren, geldtekort.
geschaard der balletleiders die in Frank
rijk hun activiteit het laatste jaar staken
moesten: Janine Charrat, Jean Babilée,
Ludmilla Tcherina, Béjart, Miskovitsch,
Reich en anderen. Het wordt wel tijd dat
minister André Malraux eindelijk voor de
dag treedt met zijn „Nationaal Volksbal
let" dat de tegenhanger van Jean Vilars
T.N.P. zou worden (Théatre National Po
pulaire) om het gapende gat van de Fran
se danswereld weer op te vullen.
„IK VOCHT VOOR DE VRIJHEID" van
generaal-majoor Stanislaw Sosabowski,
uitgegeven bij A. W. Sijthoff Leiden, is
een van die boeken in de reeks „Hoe ik
de Tweede Wereldoorlog zag".
Dat dit boek, geschreven door de oprich
ter en ex-commandant van de Poolse pa
rachutistenbrigade, ons meer interesseert
dan vele andere komt door het feit dat de
schrijver hier vrij uitvoerig ingaat op de
toenmaals voor Nederland zo belangrijke
„Slag om Arnhem".
Het boek begint te vertellen van de jeugd
van de kleine Stanislaw waardoor de le
zer een beeld krijgt van de man die later
een van de helden van operatie Market
and Garden bij Arnhem zou woraen. Deze
man is een geboren militair en zou voor
geen ander werk geschikt zijn. Hij is de
spijkerharde doorzetter die op het juiste
moment weet wat hem te doen staat als
vijandige troepen hem in het nauw trach
ten te drijven. Wat hij eerst heeft bewe
zen in de grote slag om Warschau en later
dus bij Arnhem. Zijn hele leven is één
grote strijd om de vrijheid van Polen.
Wanneer Warschau is gevallen steekt
hij met honderden anderen over naar En
geland en richt daar de Poolse parachutis
tenbrigade op.
Doel: uitgezonden te worden om te helpen
Polen te bevrijden van de Duitse legers.
Zover komt het echter nooit. Na veel
moeilijkheden die hij ondervindt met En
gelse bevelhebbers wordt zijn brigade in
gezet bij Driel. Hij was het niet met de
operationele opzet van dit plan eens en
heeft dat ook niet onder stoelen of banken
gestoken. „Ik geloof dat men de slag on
danks alle fouten die bij de opzet zijn ge
maakt toch had kunnen winnen, als de
landstrijdkrachten wat energieker en re
soluter waren opgetreden", zegt hij. Ook
de geallieerde inlichtingendienst krijgt een
veeg uit de pan. Zij zijn er absoluut niet
in geslaagd een juiste indruk te vormen
van de Duitse troepenmacht en de samen
stelling ervan. Niet Montgomery, die het
commando had over dit gebied, maar ge
neraal Urquhart onder wiens direct com
mando Sosabowski stond krijgt hier de
schuld van het mislukken. Hij hield er
niet van als er bezwaren werden geopperd.
„De Rode duivels en de Poolse paratroe
pers kunnen alles", was een uitspraak van
generaal Urquhart. Maar al te bitter
bleek later hoe zeer ongelijk hij had. Het
boek dat goed werd vertaald door J. F.
Kliphuis is eigenlijk een triest verhaal van
een soldaat die vecht voor zijn land en,
nog steeds, moet toezien hoe zijn land de
vrijheid niet heeft gekregen. De schrijver
is met zeer vele nog steeds de vluchte
ling die, te oud geworden nu machteloos
moet afwachten wat er met zijn geliefd
Polen gaat gebeuren.
(Van onze correspondent)
PARIJS. The International Ballet of
the Marquis de Cuevas dat zijn naam
vroeger echter in het Frans aan zijn
standplaats Monte-Carlo placht te kop
pelen danst momenteel zijn zwanen
zang in Parijs. De vijfenzeventigjarige
markies, die Europa's laatste ballet
mecenas is, heeft zich gewonnen moeten
geven. Hij heeft gecapituleerd in de
strijd tegen een zware ziekte en, meer
nog, tegen de miljoenenlast waarmee
deze onderneming op zijn schouders
drukt en waartegen zelfs hij (of beter
nog zijn Amerikaanse echtgenote, de
kleindochter van John D. Rockefeller),
niet langer blijkt opgewassen te zijn. De
Portugese edelman mocht nog blij zijn
dat zijn dokters hem tenminste hebben
toegestaan vanuit een loge en op de
brancard die hem met een speciaal vlieg
tuig vanuit zijn ziekbed aan de Riviera
naar Parijs had getransporteerd, zijn
„kinderen" (zoals hij zijn zeventig danse
ressen en dansers waaronder de grootste
sterren van de wereld) noemt, nog een
laatste maal bezig te mogen zien op de
planken van het Champs-Elysées-Thea-
ter, waar al weken lang gevochten wordt
om een plaats te veroveren; niet alleen
om afscheid te nemen van de laatste
grote ballettroep die Frankrijk sedert de
roemruchte jaren van Diaghilev of
minstens van Roland Petit buiten de
Opéra nog bezat, doch óók om Tsjai
kofsky's legendarische schone slaapster
te aanschouwen, het ballet dat de mar
kies voor zijn „zwanendans" had uitver
koren en dat met zijn drie akten een
ganse avond duurt en in het bijzonder
aan de solisten zulke hoge fysieke eisen
stelt dat hun rollen in „dubbele dou
blure" moesten worden vervuld. Vier
paren dus, die elkander per voorstelling
afwisselen met namen als een Rosella
Hightower, een Vyrobova, een Day dé en
een Golovine.
HET SPEELGOEDJE, zijn ballet, dat
de markies na veertien jaren dan nu uit
handen moet geven, was dan ook wel een
wat kostbare luxe. De kosten van de mon
tage van een nieuw balletnummer moch
ten voor hem zo gemiddeld op een zes
honderd miljoen oude Franse franken of
vier a vijf miljoen guldens worden ge
schat. De schone slaapster moet de mar
kies echter bijna het dubbele bedrag heb
ben gekost, en om deze apotheose te kun
nen bereiken heeft hij zijn vorstelijke ap
partement in Parijs, waar eens Mazarin
heeft gewoond, van de hand moeten doen.
Reken daarbij dan nog de vaste lasten
administratie, verzekering en bovenal de
gages van sterren die meestal eerst el
ders moesten worden „weggekocht", en
ge komt tot een budget waarvan de nul
len u als even zovele sterren voor de ogen
zullen draaien. Men weet in Parijs ook
nog te vertellen dat de markiezin van
haar grootvader, de filantroop John D.,
een fortuin had geërfd dat haar per dag
danseressen aan zijn linker zij: Rosella
Hightower en Vyrobova
een bedrag van dertig miljoen oude fran
ken of wel zo'n drie ton interest ople
vert. Niettemin kan ook met die vriende'
cors ontworpen, en wat hij daarbij het
publiek aan paleisinterieuren, bostafere
len, aan elven en feeën, aan bruidstoilet
ten, dierengestalten voor de ogen wist te
toveren is al evenmin een kleinigheid.
Kees van lersel's regie-experimenten
WE ZITTEN in een Amsterdams grachtenhuis tegenover toneel- en televisie-
V.,.. Persoonlijk "speet^hët"me"niet'Hightower regisseur Kees van Iersel, die regelmatig met zijn werk in het nieuws" is en
lijke rente vandaag dus geen privé ballet maar de wel wat heel koele Vyrobova in praten over experimenteel toneel Hij is immers ook oprichter en leidei van e
meer worden onderhoudende hoofdrol van prinses Aurore te hebben experimentele toneelgroep „Test die zich een internationale ie en iel lee t
Zijn balletomanie heeft, zoals men ziet, getroffen, al werd dat verlies, op het verworven. „Het lijkt er waarachtig soms op zo zegt hij of ze gmc s meer
de markies wel een lieve duit gekost in tweede plan, door verschillende briljante van Test afweten dan hier. In elk geval maken ze zich daar niet zo druk over
die veertien jaren dat hij zijn repertoire prestaties een beangstigend-sugges- het woord experimenteel als sommige mensen bij ons. Mij kan hel met sche en,
tot zo'n honderd titels wist uit te breiden, tieve kwade fee van Olga Adabache bij- onder welk woordhoedje iemand het nieuwste toneel wil vangen, want het komt
Zijn keuze getuigde van een blik die con- voorbeeld voor een deel wel weer op- er uiteindelijk slechts op aan, wat het in feite is. Maar weet u, wat we irri an
sequent achterwaarts gericht was, en aan geheven. En ook de vertolking van Tsjai- is? Wanneer je hier drie experimenten^ gedaan hebt, b ijit men ei r er a es,
buitenissigheden en moderniteiten heeft de kofsky's partituur had, naar mijn smaak, wat je doet, experimenteel noemen.Hoe dan ook - het gaat, vooral wat
markies weinig geld verspild. Visioenen wel een zweempje méér Slavische harts- „Test betreft, om toneel van deze tijd. Lu dit wijkt, qua inhouc en vorm, vaa
van rijkdom, van weelde, van klassieke tocht en charme kunnen verdragen. De- af van de bestaande tradities, waaraan bepaalde auteurs zich met unnen o
tailopmerkingen die de grandioze eindin- willen storen - zij wensen hun levens- en vormgevoel nu eenmaal op een eigen
druk niettemin ternauwernood ondermij- wijze tot uitdrukking te brengen. „Als het toneel levend wil blijven en echt de
het menselijke lichaam: die stonden hem nen, en nóg minder het leed verzachten moeite waard dus boven het „avondje-uit wil uitstijgen dan ziii en e
voor ogen en die poogde hij te verwezen- van het verlies dat men met de verdwij- nieuwe schrijvers, die iets te zeggen hebben gespeeld moeten worden. Het pu-
lijken met behulp van zijn uitgelezen staf ning van de markies en zijn balletgroep bliek dient geconfronteerd te worden met de achtergronden van deze merk-
deze avond te incasseren kreeg. Ook De waardige, gevaarlijke en ook belangwekkende overgangstijd, waarin we
Cuevas heeft zich nu dus in de droeve rij leven
en ook wel romantische schoonheid uitge
drukt en opgewekt met de middelen van
van choreografen, solisten, dansers en de
corateurs.
Kees van Iersel
Le Fleuve Rouge
JULES ROY, wiens nieuwe, en twee
de, toneelstuk „Le Fleuve Rouge" (de
rode rivier) momenteel in het Parijse
Théatre-en-Rond wordt opgevoerd, be
hoort tot de Franse schrijvers voor wie
het begrip litteratuur niet enkel of
volledig door de woorden „schone
letteren" wordt gedekt. Men kan in zijn
verband van „geëngageerde litteratuur"
spreken, op voorwaarde dan niet in jioli-
tieke termen van te beperkte draag
wijdte te denken. Met betrekking tot
Roy zou ik daarom liever het bekende
woord van Beethoven willen parafra
seren door te zeggen dat hij zich de
vonk ten doel stelt die moet over
springen van geweten tot geweten. Hij
strijdt voor de of een rechtvaardig
heid en zijn wapen is de pen. In de
Franse letterkunde is hij de achterneef
van een Zola en, in nog rechtere lijn,
verwant met de vlieger-schrijver Saint-
Exupery voor wie „kunst", „woord" en
„daad" evenmin te scheiden vielen.
ALS MAN VAN DE DAAD en als
schrijver, stelt Roy zichzelf en zijn publiek
primair vragen die worden opgeworpen
door de grote politieke problemen van zijn
tijd, die hij eerst zelf heeft be- en door
leefd. Zijn toneelstuk „Les Cyclones"
speelde in de wereld van de militaire
vliegerij en zijn Rode Rivier heeft nu de
Indochinese oorlog tot onderwerp. Hij
schreef dit werk in 1953 toen hij als
kolonel zelf in die oorlog meevocht
maar de vraagstukken of gewetenskwes
ties die hij hier aan de orde stelt hebben
voor de Fransen helaas nog niets
van hun activiteit verloren. Het zijn de
vragen met betrekking tot doel en ook
vooral middelen waardoor een jong be
velvoerder, commandant Valion, wordt be
stormd en gekweld die een eenzame post
moet verdedigen die door de Vietnamese
vijand wordt belaagd. Vervang Vietnamees
door „fellaga" en ge zit midden in de pro
blematiek waarmee momenteel tal van
Franse officieren moeten worstelen en
waardoor het leger wordt verdeeld. Die
twee types van officieren worden door
Jules Roy in voornoemde commandant en
diens adjudant, kapitein Chamfort, ge
tekend.
KEES VAN IERSEL WIL —volgens
zijn eigen woorden „zoveel mogelijk op
de groeikant van de tijd leven". Hij verdui
delijkt dit aldus: „Omdat het leven daar
een avontuur blijft. Omdat je daar het hij chemie („Dat vond ik fijn., vooral de
minste gevaar loopt, al dood te zijn, ter- praktische kant., proeven, waarbij iets
wijl je nog veronderstelt, te leven.." Hij mis kon gaan., vooral met harde knal-
brengt dus graag toneelwerk van schrijf len.omdat hij zijn vader op zou vol-
vers, waarmede hij een persoonlijke affi- gen in diens leerfabriek in Oisterwijk. Hij
niteit heeft en die er zich niets van aan- kwaïn daar ook, maar begon in zijn vrije
trekken, of iets „mooi", „lelijk" of „gek" tijd met de jonge fabrieksarbeiders voor
gevonden zal worden. „Het zou je overi- die dagen ultramoderne toneelstukken te
gens verbazen, hoeveel anonieme en soms spelen „Dat deed ik zomaar., ik kon het
ondertekende brieven ik krijg, waarin ik niet laten.." Het voorbeeld van een neef,
definitief gek word verklaard. Het zijn die zijn universitaire Studie eraan gege-
dikwijls behulpzame lieden, want ze geven ven had om naar de Amsterdamse toneel-
er vriendelijk de namen en adressen van school te gaan, inspireerde hem, hetzelf
de in aanmerking komende gestichten bij de te doen. Na voltooide opleiding was hij
op.dus acteur een acteur, waarvan de oude
Maar zijn gemoedsrust lijdt er niet on- Hermus zou zeggen: „Wat sta je toch weer
der; hij vindt het slechts jammer, dat néé tegen jezelf te zeggen.."
„Test" thans wat vleugellam is. Want het
is geen vaste groep en daar de meeste „da, ik heb het nooit kunnen laten als
acteurs jaarcontracten hebben, zijn vaak speelde, stond ik mijzelf ook nog eens
pas in het naseizoen zo rond mei te regisseren. Toch heb ik vele rollen met
voldoende mensen beschikbaar. Maar dan plezier gedaan, zoals David in de Droom
dreigt na de repetities het gevaar dat men der gevangenen van Fry met Van Dal-
in de warme zomermaanden terecht komt, sum, Schmitz en Snoek. En ik denk ook
waarin veelal de voorkeur gegeven wordt aan de bastaard van King Lear en vele
aan lichte repertoire. kleinere rollen. Maar ik heb altijd willen
regisseren." Daarna praten we over de
logische, directe en eenvoudige vorm, die
zeker voor modern toneel de beste,
NIEUWE PLANNEN MET „Test Van maar ook de m,oeilijkste is. Zijn voorkeur
Iersel zegt: „Dat hangt altijd weer van voor eenvoud blijkt ook uit zijn kleding,
veel factoren af. Voorlopig zijn de moei- de effen toon van spreken en de noncha-
lijkheden groter dan de mogelijkheden.lante wijze, waarop hij dwars in een fau-
Belangstelling is er voldoende, niet slechts teuil de benen over de zijleuning kan
in ons land, maar ook in het buitenland. gatm zitten. Hij is gesteld op een ont-
Vorig jaar, toen „Test' op het avant-gar- spannen houding en kan vaak men
de-toneelfestival in Brussel speelde, ont- weet het in de studio's zomaar tussen
stond er in de zaal een complete veldslag druk pratende en werkende belichters en
tussen voor- en tegenstanders. Na deze inspeciënten in, op het een of andere toe
knokpartij bleef de groep nog een week yallig in het décor staande ligmeubel
in België spelen. Thans is er weer een in- een tukje doen. Hoe kort dit dan ook ge-
vitatie om naar Duitsland te komen in het duurd heeft daarna is hij weer geheel
leader van het „Junge Europaische ju en bereid, de onderlip (zoals hij vaak
Theaterfestival maar wellicht maken de doet) weer critisch naar buiten te laten
omstandigheden het onmogelijk om hierop puüen, Het deert hem kennelijk niet, dat
in te gaan. zijn profiel met de sterk ontwikkelde neus
En het repertoire. Er is meer dan vol- op deze manier iets krijgt van een roof-
doende; ook aan werk van eigen auteurs: UOgei: „Een mens moet zichzelf zijn
„Als ik alles, wat ik in handen krijg, vol- Praten verder en komen bij Beckett,
ledig zou willen lezen hield ik zelfs geen Ionesco> Sartre en Camus.
nachtrust meer over.. Ondanks deze
hopelijk tijdelijke winterslaap van
„Test", beschikt Van Iersel nauwelijks
over vrije tijd. „WAT JAMMER, dat Camus vlak voor-
„Televisie is fascinerend maar ook veel- dat hij verongelukte, de opvoering van Le
eisend. Ik werk twee maanden aan een Malentendu niet meer wilde.de verta-
spel. De regie is meestal moeilijker en be- ling was al klaar en ik wilde het een week
werkelijker dan bij toneel., ik weet dit of zes later voor de t.v. brengen.." Tij-
uit ondervinding. De „Ingebeelde zieke" dens ons gesprek zweeft ergens op de
neelstuk „De Rode Rivier". Rechts Michel heb ik zowel voor toneel als voor televisie achtergrond van het huis (dat modern is
Frankrijk heeft geleefd en die op zijn Karlof, links Alain Quercy, achter welk geregisseerd, respectievelijk met Louis ingericht, sober en eenvoudig, maar met
een dialoog tussen de commandant en de
jonge Indochinese luitenant die altijd in
Twee officieren uit Jules Roy's laatste to-
pseudoniem zich de zoon van de vroegere Saalborn en Hans Tiemeyer in de titelrol, enkele sterke gedurfde kleuren) de stem
minister van Buitenlandse Zaken Christian Natuurlijk.de tekstregie blijft hetzelfde, van mevrouw Van Iersel, de danseres, die
Pineau verbergt. al kan deze voor de televisie dikwijls nog haar opleiding kreeg van enkele grote
genuanceerder zijn. Maar de mise-en-scè- Russische ballerina's in Parijs. „Ze heeft
waaraan hij zich evenmin onttrekt, ne is veel moeilijker, want die moet ge- grote feeling voor het toneel., het is zo
Antimilitaristisch zonder meer kan de heel op de camera's passen. Elke uitzen- prettig, dat ze helemaal achter mijn werk
vechtjas zonder meer, is aarzeling hier tendens van de Rode Rivier intussen niet ding, hoe goed men alles ook voorbereidt, staat., en., alle risico's wil nemen.,
misdadig en mag de veiligheid van het worden genoemd. Het conflict tussen mili- blijft een avontuur. Een camera blijft En hij vertelt, dat ze overal in Euro-
tajre „licht en menselijk geweten is hier voorlopig een log apparaat en mensen zijn pa danste; ook enkele jaren in Spanje,
afgestemd op een speciale oorlogstaak. mensen ze kunnen fouten maken. En., terwijl ze tevens in Zuid-Amerika succes-
De taak die een officier wordt opgedragen fouten herstellen is er niet bij. Als een sen boekte en bij ons in de eerste bal-
in déideologische guerilla-oorlog waarbij uitzending loopt, moet je aan één stuk letrecital-voorstellingen van Sonia Gaskell
-1 L ni ..1 „int UittnMA n\ I' nntron Don Tim r\ n/\rf rlr. éwv/vn
vooruitgeschoven post het lot van het
garnizoen in handen houdt. Mau Van Tri,
die luitenant, laat weinig twijfel bestaan
over zijn eigen twijfels. Pleegt hij als offi
cier van het Franse leger verraad jegens
zijn land? Deserteren? Voor de kapitein,
garnizoen en indirect de beslissing van de
oorlog niet afhankelijk worden gesteld
van de uitkomst van Mau Van-Tri's per
soonlijke gewetensonderzoek. De comman-
ook niet zo heel zeker meer voelt, besluit
het vertrouwen in de luitenant echter
niet voortijdig op te zeggen, doch het
dant, die zich de grond onder eigen voeten men verlangt dat hij een „psychologische door; tot het al dan niet bittere einde. Of optrad. Dan zijn er nog de twee dochters,
ii. i—actie" voert en gelijktijdig het krijgsvak dat vervelend vind? Welnee., het is el- die nu met vakantie zijn. De oudste, de
uitoefent. Doch zoals de schoenmaker zich ke keer opnieuw spannend. Maar aan te- 15-jarige Bianca, is altijd druk met schil-
----- - bij zijn leest moet houden, zo dient de lerecordmg heb ik een hekel De ene keer, deren en poppen maken. De 9-jange
Viet-offensief dat dan ontbrandt laat het krijgsman zich uitsluitend op zijn wapens da^ 'k bet totnogtoe moest doen, sprak ik Gwendolijn begint ook artistiek los te ko-
concentreren Maar dan moet af- dat we onder geen voorwaarde zou- men en was erg blij met de dwaze pop
Lij de TOriog^mor^f bewust of onSewust den onderbreken Goed of niet. we zou- met enorm lange benen en armen, die
ook kunnen „dragen". En in dat opzicht den d°°rgaan, of het een live-uitzending Bianca met Sinterklaas voor haar maak-
DE COMMANDANT personifiëert voor schiet de commandant die niet enkel ^as. z0 S mlddags zonder °n" te'
lies Roy dus de beroepsmilitair die zich „instrument" wil zijn tekort, en lanceert derbreking opgenomen was, is het Kees van Iersel glundert, wanneer jij
verdere morele overwegingen van zin en als verantwoordelijke bevelvoerder in een juies R0y, indirect en over diens kepie, s ayonc*s ook de lucht ingegaan. Ik heb dit vertelt hij heeft even iets van een
nut zijn gespeend, zo hij ze niet met lands- (koloniale) oorlog niet als een automaat, tot al zijn landgenoten dus de vraag in- er niets meer.aan Seaaan en neD tnms rus
publiek in het ongewisse over de juistheid
van die houding en die keuze.
DE KAPITEIN is uit het hout of
staal van een Massu gesneden of ge
smeed: het gespierde sabeldier dat recht
wil afgaan op een doel waardoor alle
middelen geheiligd worden, en voor wie Jules Roy dus de beroepsmilitair die zich
verraad zou willen identificeren. Hij is als een levend verlengstuk van zijn
een van de gesprekpartners, of geeste
lijke tegenstanders, van de commandant
wapens, doch als een mens met eigen ge-
zake de motieven van „hun" oorlog. Een f'g z'lten kijken.,
appèl in de vorm van een toneelstuk dat
weten wil blijven gedragen. Een geweten echter ook dramatisch en litterair aan
die middels die discussies zich de vraag- dat hem sceptisch stemt omtrent de heilige hoge maatstaven beantwoordt,
stukken helderder en zuiverder voor ogen doelstellingen van de oorlog waarin hij
stelt. Doch de kern wordt pas geraakt in tenslotte niet meer geloven kan, doch
blij kind. „Bij mijn werk zijn er nog wel
eens weerstanden te overwinnen. Het is
vechten geblazen. vaak tegen de bier
kaai. En dan is het goed, als je een
HOE HIJ BEGON.In zijn jonge jaren prettig honk hebt, waar je eens lekker
was hij in het Brabantse op een internaat: kunt blazen.."
F rank Onnen „Daar voerde ik niets uit." Later deed Jaap Stigter
