Edith Piaf, overdag een ziek wezentje,
herrijst elke avond in haar chansons
ZWITSAL
DE LAATSTE
PASSAGIER
„Geschiedenis van de soldaat"
als artistieke co-produktie
MOEDER WORDEN...
Zangeres verheugd over het schilderij,
de „Prix Teisterbant 1961"
Adviescommissie
voor radio en
televisie ingesteld
RYNBENDE'S
VRIJDAG 7 APRIL 1961
6
BABYSET DE LUXE M
mmmm® m
W.
v
Wel zeer
gecompliceerde
speelfilm voor
de jeugd
P. W. Franse
Orgelimprovisaties op
thema's van publiek
Prof. Bordet overleden
Prehistorische beschaving
in Syrië reeds zeer oud
Prinsemarij speelt
voor detective
T elevisiegoden
een royale 'jonge'
jonge
David Koning
De radio geeft zaterdag
T elevisieprogramma
PARIJS, 2e PAASDAG, 4 uur We bevinden ons in een hoog, ruim vertrek van
een woning ergens in een chique buitenwijk van de stad. Wanneer u het precies wilt
weten: Boulevard hannes 67. We hebben het uitzicht op het Bois de Boulogne. Hoe
mooi het ook is, we staan er allemaal met de rug naar toe. Onze aandacht is gevestigd
op de vrouw in de deuropening. Een vrouw? Eerder een karikatuur ervan en dan nog
wel een van zeer geringe afmetingen. Of is het een schim? Een schimmetje dan, wel
te verstaan. Of een ondervoed kind met het hoofd van een oud vrouwtje? Of een
schuw vogeltje. Ik weet in de gauwigheid niet waar ze me nu het eerst aan doet
denken. Het is in elk geval een ziek, dodelijk vermoeid hoopje mens dat daar staat.
Een gevoel van onwerkelijkheid bekruipt me. Is dit, bijna transparante, wezentje nu
werkelijk in staat om avond aan avond een duizendkoppig publiek in de ban van
haar stem te houden? Het bewijs zal ons nog dezelfde avond naar men zegt is dit
haar laatste optreden al dan niet geleverd worden.
We zijn met zijn achten uit Nederland
gekomen. Vertegenwoordigers van radio,
grammofoonindustrie en een artiesten
sociëteit, die gekomen zijn om haar van
onze sympathie en bewondering te getui
gen. Anja Oord, een schattig blondje van
17, overhandigt haar een doos met hon
derd prachtige donkerrode rozen die de
naam „Edith Piaf" dragen. Het geeft me
een schok die twee vlak bij elkaar te zien
staan.
Daarna spreekt de heer Ger Oord war
me woorden van waardering namens de
platenindustrie. Nu is het mijn beurt. Ik
moet haar namens de Sociëteit Teisterbant
een schilderij overhandigen. Een Frans
landschap van de hand van Piet van Heer
den. Dat heeft ze gewonnen door op het
laatste door Teisterbant georganiseerde
„Concours de Disque" als eerste uit de bus
te komen. Ik krijg haar een paar keer aan
't lachen, waardoor het maskerachtige ge
zichtje menselijker wordt. Na het schilderij
overhandigd te hebben (later zou blijken
hoe ingenomen ze er mee is) vraag ik tot
slot haar te mogen omhelzen. Het lukt me
deze delicate handeling zonder brokken te
verrichten. Maar dan moeten we opnieuw
beginnen. De fotograaf heeft alleen mij
maar in het zoekertje gehad. Edith Piaf
was geheel in mijn armen en achter mijn
brede rug verdwenen. Dit geeft enige hila
riteit maar neemt tevens de gedrukte sfeer
zo goed als geheel weg. Ook de tweede
keer lukt het zonder kleerscheuren. Mijn
taak zit er op. Aad Bos van de VARA zit
nu met haar op een bankje, bandopname
apparaat aan de voeten. Hij heeft het niet
gemakkelijk, hoewel hij zeer behoorlijk
Frans spreekt. Nee, aan hem ligt het niet.
Het gaat om haar weerwoord. Dat komt
maar traag. Ik, als schilder, kan daar best
inkomen. Het is zo ontzettend moeilijk
over je werk te praten. Je moet naar haar
zingen luisteren. Dat is haar manier van
vertellen. Na Aad Bos komen er nog drie
journalisten. Voor één van hen moet ik als
tolk fungeren. Daar er algemeen verteld
wordt dat ze er vanavond voor goed een
streep onder zet, door haar steeds meer
achteruitgaande gezondheidstoestand is de
eerste vraag vanzelfsprekend: „Scheidt u
er nu werkelijk mee uit?" Haar antwoord
is' kort. Ze zegt, terwijl ze me fel aankijkt:
„Nonsense, entre artistes, on va jusqu'au
bouf'.'Vrij vertaald: Laat ze maar kletsen,
onder kunstbroeders gesproken, we gaan
door tot het bittere eind. Ik neem eerst
een paar weken rust en dan ga ik weer
beginnen. Ja, ik ben ook nog van plan naar
Holland te komen. Mijn lievelingschanson
heet: „Mon Dieu".
Ik vertaal braaf nog een paar vragen en
Advertentie
Dit is de titel van het nieuwe boek van
Dr.W. de Kok. Alles over zwangerschap,
geboorte, babyverzorging en kleuter
opvoeding. Dit waardevolle boek (184
pagina's in fraaie omslag) krijgt U ten
geschenke bij aanschaffing van een
antwoorden en dan zit ook dat erop. De
fotograaf vraagt of we samen nog even op
de bank willen gaan zitten het schilderij
tussen ons in. Een paar keer weigert de
blitzlamp. Daardoor kunnen we even pra
ten. Ze is erg gelukkig met het schilderij
en belooft me o.a. de maker Van Heerden,
een brief te zullen schrijven. „Vous êtes
tous si gentils". U bent alemaal zo aardig.
Toch zou ik er mijn hand niet voor in het
vuur durven steken dat er niet ergens in
haar hoofd de vraag rondspookt: maar
waarom in 's hemelsnaam doen die mensen
dat toch allemaal? Wat zit er toch achter?
In haar wereld gebeurt namelijk niets voor
niets. Daarom had ik nog zo graag wat met
haar gesproken, samen daar op dat bankje.
Ik heb zielsmedelijden met haar. Maar we
moeten gaan. Even later lopen we buiten.
Stil.
DEZELFDE AVOND 11 UUR: De voor
gordijnen van het toneel van l'Olympia
zijn opgehaald. Een meter of 3 achter het
voetlicht hangt een lichtelijk transparant
tussendoek. In het midden van de zo ont
stane smalle strook toneel staat een micro
foon in een ronde plas licht. Achter het
tussendoek zit het voortreffelijke, 20 man
sterke orkest van Jacques Lesage, dat be
kende Edith Piaf melodieën speelt. Zo nu
en dan vangt men een zachte glinstering
op van een koperinstrument. Verder niets.
In de donkere zaal, tot de nok gevuld, het
publiek. Naar schatting 2.500 sterk. Wan
neer het orkest zwijgt en het applaus
verklonken is, blijft het stileen uiterst
gespannen stilteen dan. Daar is ze. Een
donderende ovatie barst los. Langzaam, een
beetje moeilijk, loopt ze naar de microfoon
en blijft in de felle plas licht staan. De
ogen gesloten. De armen, een tikje opge
trokken, langs het lichaam. De handen met
gespreide vingers op de zwarte japon. De
voeten een eindje uit elkaar. Zo blijft ze,
nadat de langdurige ovatie eindelijk op
gehouden heeft, nog even staan.
De spanning wordt bijna ondraaglijk.
Het orkest zet in, speelt een paar maten
en dan gebeurt het wonder. Uit het vrouw-
i i
De Haarlemse kunstschilder Frans
Funke is op tweede paasdag met een
gezelschap uit Nederland op bezoek
geweest bij de grote Franse zangeres
Edith Piaf, om haar namens de sociëteit
Teisterbant een schilderij aan te bieden
van de Haarlemse schilder-beeldhou
wer Piet van Heerden. Het schilderij
was de eerste prijs van het Concours
de Disque van Teisterbant, dat door
Edith Piaf gewonnen werd met een op
name van haar chanson „Non, je ne
regrette rien". De heer Funke stuurde
ons zijn impressies van het bezoek
en van het bijwonen van een chanson
avond van Edith Piaf welke wij
hierbij afdrukken.
tje dat 's middags ter nauwernood scheen
te leven, springt een felle stem omhoog die
me, dwars over de zaal heen, treft als de
steen uit een katapult. Dit is de stem van
een bezetene. De stem van iemand die in
elk chanson in de huid kruipt van de per
soon waar het om gaat. En zo gaat het 55
minuten lang. Ze laat me niet meer los.
OF HET NU DE UITDAGENDE stem is
uit „Non, je ne regrette rien", de gebroken
stem die stamelt in „Les mots d'amour,"
de indringende, overredende stem van de
man die zijn vriend wil verhinderen zich
van het leven te beroven uit „Mon vieux
Lucien," de getourmenteerde schreeuw: Je
ne suis pas folie uit „Les blouses blanches'
of de intens smekende stem uit „Mon
Dieu". Ik begrijp nu dat dit haar lieve
lingschanson is. Het is haar op het lijf ge
schreven door Charles Dumont (muziek) en
Michel Vaucaire (tekst). Ik had het genoe
gen deze heren 's middags bij Piaf te ont
moeten. Het is de bede van iemand die in
tens van het leven houdt en daarvan zin
gen wil, maar die voelt dat het haar ont
glipt. Zij vraagt: „God, geef me nu nog een
paar maanden." Voelend dat dit te veel is,
slaat zij af, tot ze op het laatst bedelt:
„God, geef me nog één dag." Het is van
een verbijsterende ontroering. Hier is Piaf
aan toe geweest. Haar bede werd, geluk
kig voor ons, verhoord. Is dit alles nu ver
heven kunst? Ik ben geneigd met Toon
Hermans te zeggen: Weet ik veel. Ik vind
het echter niet belangrijk. Dit had ook niét
geschreven kunnen zijn. De wereld zou er
niet sneller of langzamer om draaien. Voor
dat draaien is Kroesjtsjev of Kennedy van
veel meer belang. Maar ik verzeker u dat
het een belevenis is dit mee te maken. Zelfs
een dubbele. Een belevenis die, op welk
gebied dan ook, schaars is. Het zingen voor
haar, zowel als het luisteren er naar van
mij. En daarom, Edith Piaf, grande Dame
de la Chanson, mille fois merci.
Frans Funke
De Nederlandse delegatie bij Edith
Piaf. Van links naar rechts: Charles
Dumont (componist), Edith Piaf, Michel
Vancaire (tekstdichter), Anja Oord en
de heer G. Oord van Bovema.
i ".i v;:
De Christelijke Filmactie, die bepaald
geen gebrek aan durf vertoont, heeft
donderdag haar eerste, in eigen produktie
gemaakte, film aan de openbaarheid prijs
gegeven. Het is het bescheiden begin van
wat ooit een continu-produktie ka'n wor
den, de Nederlandse speelfilm voor de
jeugd „De laatste passagier". Die film heeft
de Christelijke Filmactie, kortweg Cefa,
geheel uit eigen middelen gefinancierd.
Een subsidie van O., K. en W. is nog han
gende. Waarschijnlijk wil men in Den Haag
eerst eens zien hoe het uitpakt, of de film
aanslaat. De reacties in de pers zouden tot
een beslissing het nodige bij kunnen dra
gen. Daarmee krijgt deze recensie dus een
verantwoordelijkheid meer. Alleen a'l op
grond van haar nuttig werk zou ik de Cefa
een subsidie graag gunnen. Om het af te
laten hangen van de meer of mindere ge
slaagdheid van „De laatste passagier" lijkt
mij unfair. Het is te hopen dat men in
Den Haag de critische bedenkingen, die
men tegen deze film kan laten horen, niet
te zwaar laat wegen, want het goudschaal
tje zou dan wel eens niet naar de kant
van de instantie kunnen doorslaan, welke
het geld dubbel en dwars verdient. Er
bestaat geen Nederlandse jeugdfilm in de
speelplansector, die ik boven „De laatste
passagier" zou verkiezen. Ik kan mij wel
voorstellen, dat er van deze film meer te
maken ware geweest. In de relatieve zin is
er dus geen winst geboekt, maar er is
evenmin verlies geleden. Als men dat bij
O., K. en W. wil overwegen
Men kan op deze door Jef van der Heij
den bedachte en geregisseerde film als
voornaamste bezwaar dit aanmerken, dat
zijn produkt laboreert aan een teveel. Te
veel figuren, te veel bijkomstigheden, te
veel niet functioneel met de handeling
verbonden ontwikkelingen, die het uitzicht
op het centrale thema bemoeilijken. Had
Van der Heijden zich beperkt tot de ge
hechtheid van het jongetje Peter aan zijn
hond Kwikkie, dan zou hij met vrucht die
gehechtheid uitvoeriger hebben kunnen
uitwerken. Dat deed hij niet, omdat hij te
veel tijd nodig had voor nevencomplica
ties. Die nevencomplicaties bestaan dan
vooral in de rol, welke de volwassenen in
„De laatste passagier" is toebedeeld. Hun
aandeel is niet voldoende ondergeschikt
gehouden. Zij maken de film op sommige
ogenblikken voor kinderen oninteressant
en voor volwassenen onnodig gecompli
ceerd. Men kan het ook omkeren. Hoe dan
ook, aan doeltreffende eenvoud in de han
deling, aan herkenning mankeert wel het
een en ander: men wordt bij zoveel situa
ties betrokken, dat men omdat zij alle
wel iets met het thema van doen hebben
moeite heeft te bepalen waar men aan
toe is. Dat is 'n gebrek aan synthetisch ver
mogen van de auteur-regisseur, die als
scenarioschrijver van „De zaak M.P." al
eerder blijk gaf de beperking niet voor lief
te kunnen nemen.
Vanzelfsprekend is dat manco weerspie
geld in de vormgeving. Ook hier wil Van
der Heijden van te veel walletjes eten, al
gebiedt de eerlijkheid te zeggen, dat hij
het er voor een debuut als filmregisseur
niet slecht heeft afgebracht. Hij speelt
graag met het beeld en heeft beslist leuke
vondsten. Hij behandelt zijn zaken, zolang
ze op het hoofdthema betrekking hebben,
helder en in een goed aangevoeld drama
tisch tempo. Hij zorgt voor een enerverend
slot, dat bijzonder tot de verbeelding
spreekt. Uit zijn film blijkt talent, maar
zolang hij zo overvloedig de continuïteit
van het verhaal verstoort en zijn fouten
als uit de nood geboren deugden toelaat,
zal hij met dat talent niet overtuigen.
„De laatste passagier" is dan ook geen
overtuigende film. Men loopt er niet van
weg. maar men loopt er ook niet mee weg.
Een apert technisch euvel als slechte na-
synchronisatie zou er al helemaal niet in
voor mogen komen. Dat de jeugd zich
evenwel amuseert wanneer de zaken zich
duidelijk aftekenen, heb ik persoonlijk
kunnen constateren. Er is dan ook reden
om de positieve kwaliteiten niet onder de
negatieve te bedelven: een film, waarin
men het niet alleen met beroepsacteurs
moet doen, een film op een begroting van
Het hondje en zijn baasje.
ongeveer twee ton, een eersteling daarbij,
vertoont uiteraard geen perfectie. Der
halve: het had beter gekund, het is naar
verhouding niet minder.
„De laatste passagier" zal door de Cefa aan het
filmverhuurbedrijf ter beschikking worden ge
steld. De film kan dus in normale bioscoopvoor
stellingen gaan draaien, want officieel staat de
Cefa bij de Nederlandse Bioscoopbond op de lijst
van geen bezwaar. (Er is overigens genoeg con
flictstof tussen de Bond en de Cefa, door de
eigen import en verhuur van films, welke de
Cefa bedrijft, daarmee de monopoliepositie van
het bioscoopbedrijf in Nederland doorberekend'
Wanneer de film niet wordt afgenomen, zal de
Cefa de exploitatie zelf ter hand nemen.
Op donderdag 13 april a.s. zal door de
stadsorganisten, Albert de Klerk en Piet
Kee, een concert worden gegeven op het
Cavaillé-Coll-orgel in 't gemeentelijk con
certgebouw. Op dit concert, dat het laat
ste is, dat in deze serie wordt gegeven,
zullen de organisten improviseren op door
het publiek op te geven thema's. Deze kun
nen tot en met dinsdag 11 april worden
ingezonden bij het bureau culturele zaken
van de afdeling onderwijs, stadhuis.
De Belgische hoogleraar Jules Bordet,
die in 1919 de Nobelprijs voor geneeskunde
won, is donderdagmiddag in zijn woning
in Elsene bij Brussel op 91-jarige leeftijd
overleden.
Zijn wetenschappelijk werk was vooral
gericht op de studie van besmettingsele
menten en de reacties van het organisme
op microben. Hij is de ontdekker van de
microbe van de kinkhoest alsmede van de
hemolytieke serums en de serodiagnostiek
van de besmettelijke ziekten. Zijn naam
is ook verbonden aan de diagnose van
sykilis, de Bordet-Wasserman reactie.
Lange tijd heeft prof. Bordet zich ook
bezig gehouden met de studie van het
stollen van bloed. Hij schreef talrijke we
tenschappelijke werken, die zijn faam
over de gehele wereld verspreidden.
Dr. Selim Abdoel-Hak, algemeen direc
teur voor oudheidkunde van de Syrische
provincie van de V.A.R., heeft verklaard
dat de prehistorische beschaving in Syrië
reeds van 500.000 jaar geleden dateert, en
niet „pas" van 100.000 jaar geleden zoals
tot nog toe werd aangenomen.
Dr. Abdoel-Hak gaf de mening weer van
dr. P. Glazema, directeur van de rijks
dienst voor 't oudheidkundig bodemonder
zoek te Amersfoort en specialist op het
gebied van de prehistorie, die een bezoek
heeft gebracht aan de Syrische provincie.
Ongeveer zeshonderd leden van het
Amsterdamse politiekorps zullen maan
dagnacht een speciale vertoning bij
wonen in Cineac Damrak van de thril
ler „Plein Soleil" (alleen de zon was
getuige). Zij zullen de film echter niet
in zijn geheel te zien krijgen. Op een
daartoe gekozen ogenblik zal de ver
toning worden afgebroken en zal hun
worden opgedragen de ontknoping ken
baar te maken. Een jury zal bepalen
wie de beste speurzin heeft gehad.
Een overheidssubsidie aan de Haagse
stichting „Artivis" heeft de organisatie
van voorlopig acht uitvoeringen van „De
geschiedenis van de soldaat" van igor
Strawinsky als gezamenlijke produktie van
het Brabants Kamerorkest en de Toneel
groep Arena mogelijk gemaakt. Donder
dagavond had in gebouw Diligentia de
"première boven de Moerdijk plaats. Er be
stond voor dit betrekkelijk zeldzame eve
nement zoveel belangstelling, dat er op
19 mei een herhaling zal worden gegeven.
Het werk en zijn vertolkers werden geest
driftig toegejuicht. Dit is nu eens een uit
zonderlijk programma (voor de pauze be
staande uit Zes bagatellen van Jan Koet
sier en een Trio van Henk Badings voor
hobo, klarinet en fagot) voor kunstkringen
en andere culturele organisaties, zoals in
Haarlem de Volksuniversiteit of „Geloof
en wetenschap".
Strawinsky componeerde „De geschiede
nis van de soldaat" tijdens zijn verblijf in
Zwitserland tegen het einde van de eer-
De staatssecretaris van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen, rar. Y. Scholten
heeft een adviescommissie ingesteld die de
opdracht heeft de regering van voorlich
ting te dienen over een aantal nader door
haar aan te geven vraagstukken betreffen
de radio en de televisie. De instelling van
deze commissie werd reeds aangekondigd
door de staatssecretaris b(j de openbare
behandeling van de begroting 1961 van het
departement van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen in de Tweede Kamer.
In deze commissie zijn benoemd tot lid
en voorzitter: prof. mr. L. W. G. Scholten
in Utrecht, voorzitter van de radioraad, en
tot lid: mr. dr. C. Berkhouwer in Alkmaar,
lid van de Tweede Kamer; prof. mr. I. A.
Diepenhorst in Amsterdam, lid van de
Eerste Kamer; mevrouw A. FortanierDe
Wit in Overveen, lid van de Radioraad;
prof. dr. C. L. Patijn in Den Haag, lid van
de Tweede Kamer; mr. J. M. Ravesloot in
Almelo, lid van de Radioraad; mr. K. T. M.
Rijckevorsel in Den Haag, lid van de
Tweede Kamer; prof. mr. L. G. A. Schlich-
ting in Nijmegen, lid van de Radioraad;
J. W. de Vries in Rijswijk (Z.-H.), lid van
de Radioraad; mr. M. Vrolijk in Den Haag,
lid van de Tweede Kamer; mr. dr. P. J.
Witteman in Overveen, lid van de Eerste
Kamer; jkv mr. C. W. I. Wttewaal van
Stoetwegen in Den Haag, lid van de
Tweede Kamer.
Aan deze commissie zijn toegevoegd als
adviserende leden: dr. C. C. Grutzner,
secretaris in algemene dienst bij de cen
trale directie der P.T.T.; dr. G. J. Lammers,
directeur van de Rijksvoorlichtingsdienst;
mr. A. W Schade van Westrum, chef van
de afdeling radio- televisie en pers van
het ministerie van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen; mr. H. J. Schölvinck,
directeur-generaal voor de volksontwik
keling van het ministerie van O. K. en W„
allen in Den Haag. Secretaris is mr. M. P.
Bajetto, waarnemend chef van de afdeling
radio, televisie en pers van het ministerie
van O. K. en W. in Den Haag; adjunct
secretaris is mejuffrouw C. G. H. Ver
schoor, waarnemend secretaresse van de
Radioraad, in Den Haag.
Advertentie
FRUITIES
verpakte gebakken uitjes
49 cent
V.l.n.r. Jan van Kasteren, Peter van
der Linden en Joop van der Donk.
ste wereldoorlog als repertoirestuk voor
een reizend theater, dat hij met enige
vrienden wilde stichten. Door allerlei om
standigheden zoals ziekten en vervol
gens de wapenstilstand werd er slechts
één voorstelling gegeven. Daaraan zijn la
ter beroemd geworden namen verbon
den: Ernest Ansermet was de dirigent
Ludmilla Pitoëff trad op als de prinses en
Jean Vilar maakte in de rol van de duivel
zijn debuut als acteur. De tekst werd ge
leverd door de uit Frankrijk naar zijn ge
boorteland teruggekeerde schrijver Charles
Ferdinand Ramuz die met zijn voorstel
tot een allegorisch verhaal in beelden on
middellijk weerklank wekte bij de als het
ware middeleeuws denkende meester in
de kunst, die Strawinski toen reeds was
De Nederlandse vertaling werd in 1930
met geestverwante vindingrijkheid in de
eenvoud van versificatie door Martinus
Nijhoff gemaakt.
Oude tradities herleven in „De geschie
denis van de soldaat" met moderne wen
dingen. De dramatische inhoud van deze
sprookjesachtige moraliteit is aan de Rus
sische folklore ontleend: een soldaat ruilt
zijn viool (het instrument van zijn persoon
lijkheid, zijn gevoelsleven) met de duivel
(die hem later beurtelings als man en
vrouw verschijnt) voor onmetelijke rijk
dom, aldus zijn mogelijkheden tot geluk
prijsgevend. Hetzelfde geldt voor de uit
voeringspraktijk, die de drie wezenlijke
elementen ten nauwste moet verbinden
een toneel met enerzijds het instrumen
tele ensemble (met zijn eigenaardige sa
menstelling) en anderzijds de verteller. In
zekere zin wilde Strawinsky aldus bewij
zen dat muziek pas haar volle werking
krijgt als zij tot het bewustzijn spreekt.
Voor velen, schreef hij later in zijn auto
biografie, tekent het ontbreken van visue
le gerichtheid bij een concert de mogelijk
heid om tijdens het luisteren de ogen te
sluiten en van iets heel anders te dro
men.
Erik Vos heeft voor zijn enscènering
door Leontien van Beurden een verhoogd
kermistoneel met gordijn laten ontwer
pen, waarbij men door de vooral panto
mimische bewegingen misschien iets te
sterk aan een poppenkast wordt herinnerd.
Maar inderdaad, op die manier kan men
ook in zalen met beperkte accommoda
tie terecht. Het door Evert van Tright
gedirigeerde ensemble zit daarvoor, even
wijdig opgesteld aan het voetlicht, met de
verteller in het midden van de zeven in
strumentalisten. Daardoor kan iedereen in
dit merkwaardig samengestelde geheel
duidelijk waarneembaar zijn rol vervullen.
Daarom is het jammer, dat er (om eco
nomische of stilistische redenen?) van af
gezien werd de partijen van soldaat en
prinses te laten verdubbelen door dansers,
zoals in 1954 bij de opening van de Boe
kenweek door de Haagse Comedie in sa
menwerking met Ballet Recital wel is ge
daan. Tenslotte heeft Strawinsky hier uit
drukkelijk dansmuziek geschreven (wals en
ragtime).
Jan van Kasteren heeft de recitatieven
met kracht en gloed gesproken. Peter van
der Linden door Lisette van Meeteren
gemaskerd is voldoende suggestief in
zijn satanische typeringen, Joop van der
Donk innemend demonstratief in zijn
menselijke transformaties. Nanni Ver
meer krijgt in de thans gehuldigde opvat
ting nauwelijks de mogelijkheid zich an
ders dan schilderachtig als zwijgende kos
tuumdraagster te onderscheiden. Maar al
met al komt deze suite van schetsen (laat
men niet vergeten, dat tot de oorspron
kelijke spelers ook amateurs behoorden)
ruimschoots bevredigend als organische
eenheid tot haar recht.
De NCRV had donderdagavond de moed
om Goethes „Iphigeneia in Tauris" op het
beeldscherm te vertonen. Wij bedoelen dat
niet in de zin van het stellen van een
culturele daad. Wij bedoelen het ook niet
tegenovergesteld: als een kwestie van hy
bris, van overmoed. Er moeten gegronde
redenen zijn geweest waarom regisseur Ge
rard Rekers tot de keuze van dit stuk
besloot. Zo men daartoe wil rekenen dat
hij Ank van der Moer wilde laten schit
teren in de titelrol, dan kunnen wij daar
inkomen. Wat ons betreft speelde Guus
Hermus evenwel gisteravond mede de
hoofdrol. Maar wat Rekers misschien wilde
bewijzen en wat wij aanvankelijk sterk
geneigd waren te bestrijden was de ge
schiktheid van dit stuk voor televisie. Wij
menen nog dat de inzet menige kijker van
het toestel verdreven moet hebben: de
zuiver litteraire taal, de rijke evocatieve
kracht der eerste verzen, botsten op het
glas, omdat zij geen ruimte hadden. Zij
echoden in de huiskamer, zij konden niet
een verheven vlucht nemen binnen die
enge begrenzing. Doch het onverwachte
geschiedde: nauwelijks was Thoas in het
beeld of de dialoog werd intiem. Ze werd
gevoerd op het plan van wat binnen de
mogelijkheden, de bereikbaarheid van
televisie hoort. Ze werd ons deel. De ont
wikkeling van het drama werd ons deel
en zo werd het een avond van prachtig
televisietoneel in de zin van de schoon
heidsontroering, die het ideaal der klas
sieken is en waarachtig klassiek genoeg
om ook nu nog ideaal te zijn voor een
wonderlijke belevenis. Men moet er
natuurlijk gevoelig voor zijn. Maar in
de afstand van dit stuk tot bijvoorbeeld
de Drie Stuivers Opera lag tegelijk de af
stand der interpretatie. De „Iphigeneia"
werd een dramatische gebeurtenis, waar de
„Drie Stuivers Opera" aan alle kanten
faalde. Daarvoor zijn de vertolkers de ge
lukkige schuldigen. Guus Hermus een
fabelachtig beladen Orestes, Ank van der
Moer verheven priesteres, Ramses Shaffy
onstuimig geadelde Pylades, Johan Fiolet
vol gramschap, maar ook vol gerechtigheid
Thoas. En tenslotte Gerard Rekers, wiens
beeldregie wel bijzonder op de drama
tische situatie was afgesterr met een
summum aan eenvoud in de r en scène
en daaruit een prachtig uitg. danceerd
effectief vermogen. Dat accepteert men
dan als een speling van het lot. Of als een
geschenk van de televisiegoden?
Beeldschermer
Advertentie
White Label dubbele klare
f 8.55 per literfles exclusief glas
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 VARA. 10.00 VPRO.
19.30 VARA. 19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7.20 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 Gram. 8.50 Voor u en uw gezin,
praatje voor de vrouw. 9.00 Gymnastiek voor
de vrouw. 9.10 Gram. (9.35—9.40 Waterstanden).
VPRO: 10.00 Samen thuis, praatje. 10.05
Morgenwijding VARA: 10.20 Geknipt voor her
haling. 12.00 Dansmuz. 12.30 Land- en tuinbouw-
meded. 12.33 Hammondorgel en zang. 13.00 Nws.
13.15 VARA-varia. 13.20 Sportnieuws. 13.491Jazz-
muz. 14.05 Voor de jeugd. 14.40 Gram. 14.50 Open
of dicht, discussie. 15.40 Gram. 16.00 Boekenwijs
heid. 16.20 Amateur harmonie-ork. 16.40 Streek-
uitz. 17.00 Jazzmuziek. 17.30 Act. 18.00 Nieuws en
comm. 18.20 Apart of samen, lezing. 18.30 Lichte
muziek. 19.00 Artistieke staalkaart. VPRO: 19 30
Passepartout bij gaslicht, lezing. 19.40 Tussen Pa
sen en Pinksteren, lezing. 19.55 Deze week, praat
je. VARA: 20.00 Nieuws. 20.05 Gevar. progr 2115
Tekst en uitleg, comm. 21.30 Lichte muziek. 22.00
Dat was in Californië, hoorspelletje. 22.23 Gram.
22.30 Nieuws. 22.40 Gevar. progr. 23.10 Gram. 23.40
Rep. intern, zwemwedstr. 23.45 Gram. 23.55—24.00
Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00—24.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Gewijde muz. 7.30 Voor
de jeugd. 7.40 Gram. 7.45 Morgengebed en over
weging. 8.00 Nieuws. 8.18 Gram. 8.50 Voor de
vrouw. 10.00 Voor de kleuters. 10.15 Gram 11.00
Voor de zieken. 1145 Chansons. 12.00 Middag
klok noodklok. 12.04 Gram. 12.30 Land- en tuin-
bouwmeded. 12.33 Gram. 12.50 Act. 13.00 Nieuws.
13.15 Zonnewijzer. 13.20 Platennieuws. 13.30 Lich
te muz. 13.50 Voor de jeugd. 14.00 Fanfare-orkest.
14.25 Lichte muz. 14.50 Piano en orgel. 15.10 Fran
se les. 15.30 Jazzmuziek. 15 50 Gram. 16.00 Grego
riaanse zang. 16.30 Gram. 16.50 Sportpraate. 17.00
Voor de jeugd. 18.00 Eur. jeugdvoetbaltoemooi in
Portugal 18.15 Kunstkron. 18.45 Lichte muz 19.00
Nieuws. 19.10 Act. 19.25 Memojandum. 19.30 Lich
te muziek. 19.50 Lichtbaken, lezing 20.00 Kamer-
ork. en solist. 21.00 U bent toch ook van de par
tij? praatje. 21.10 Gevar. progr 22 25 Boekbespr.
22.30 Nieuws. 22.40 Report. Nederl. kampioensch.
biljarten. 22.45 Wij luiden de zondag in. 23.05
Muzikale lezing. 23.5524.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Nieuws. 12 02 Gram. 12.30 Weerber 12.35
Gesproken aperitief. 12.45 Gram. 13 00 Nieuws.
13.15 Gram. 14.00 Gram. 14.30 Pianomuziek. 14.45
Gram. 15.00 Accordeonspel. 15.15 Gram. 15.45 Ac-
cordeonspel (verv.). 16.00 Gram. 16.10 Tips voor
trips. 16.20 Gram. (vervolg). 17.00 Nieuws. 17.15
Gram. 17.45 Engelse les. 18.00 Orgelrecital 18.30
Voor de soldaten. 19.00 Nieuws en commpntaar
uit Amerika. 19.40 Gram. 21.15 Amus.muz 22 00
Nieuws. 22.15 Verz.progr. 23.00 Nieuws. 23.05-
24.00 Gram.
VOOR VRIJDAG
NTS: 20.00 Weekjourn. VARA: 20.30 Act. 20 40
Kunstrubriek. 21.10 TV-film. 21.35 Welbeschouwd,
vragenbeantwoording.
VOOR ZATERDAG
KRO: 17.10 Veilig verkeer. 17.1017.40 Voor de
kinderen. NTS: 20.00 Joum. en weeroverz. KRO-
20.20 Brandpunt. 21.00 Gevar. progr 22.00 Hitch-
cock-film.
