f^Pr
Kennedy ontketent nationale „tractoren voor Cuba"-actie Wereldnieuws J
Hildebrandt
is
r
In alle opzichten
V)1 cfe veilige band
Fa. B. ENGELENBERG
Van dag tot dag
Tsjombe
Andreas Hofer-
monument bij Mantua
opgeblazen
Ben Goerion in Canada
raatótoel
Billy Graham ziek
TROPENKLEDING
f
DONDERDAG 25 MEI 1961
3
Komplete uitrustingen voor
alle maatschappijen van de
koopvaardij en voor alle
zeevaartscholen
UNIFORMSPECIALISTEN
Zijlstraat 71 - Haarlem
Oostenrijks-Italiaans
beraad in Klagenfurt
Vrienden van het Nabije
Oosten protesteren
de
Stijl
Bijzondere, slijtvaste
rubbermengsels, waardoor
veel meer kilometers
Unieke "Vredestein"-
karkasconstructie, waardoor
maximale souplesse
Driedelig functionele
profilering, waardoor
veilig rijden
veilig remmen
Lage rolweerstand, waardoor
laag benzineverbruik
Elias
Let op, mevrouwl
FELISOL
écht kleurecht
-s- "x
Vijfhonderd landbouwtrekkers voor 1200 gevangenen
Vlak vóór een evangelie
campagne in Engeland
OFFICIeLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
.ALABASTINE" VOOR REPARATIE
President Tsjombe van Katanga, op
slinkse wijze naar een interkongolese con
ferentie in Coquilhatstad gelokt en ver
raderlijk gevangen gezet, is ernstig ziek
tengevolge van een zenuwinzinking. De
centrale regering van president Kasavoe-
boe, die al eerder blijk gegeven heeft van
een bereidheid tot het gebruiken var
onrechtmatige middelen tegen haar poli
tieke tegenstanders, heeft de liquidatie van
Tsjombe niet kunnen bereiken door de
normale politieke middelen, die de recht
staat moeten kenmerken. Katanga is een
schepping van Tsjombe, die van het begin
der Kongolese onafhankelijkheid weinig
vertrouwen in de centfale regering bleek
te hebben en zijn eigen gebied ordende
buiten de voorziene centrale bestuurs-
methode om. Zijn volkomen eigengereide
en in feite rebelse actie, die leidde tot een
niet-erkende onafhankelijkheidsverklaring
van een onwettige Katangaanse regering,
heeft bijgedragen tot de wanorde in Kongo
en tot chaotische ontwikkelingen bij de
verwezenlijking van de Kongolese autori
teit doch kan voor een deel worden ver
klaard uit de kennis van zaken, die Tsjom
be ten aanzien van zijn Kongolese politieke
collega's en hun voornemens had ver
gaard. Zijn wijze van handelen is echter in
strijd met de officiële bevoegdheid van de
centrale regering en deze wilde uiteraard
een einde aan de Katangaanse afvalligheid
maken. Tsjombe had echter een mandaat
in zijn eigen land. hij voerde geen autori
taire eenmanspolitiek, doch werd krachtig
gesteund, ofschoon die steun voornamelijk
kwam uit de hoek der Belgische belangen
groepen, waarvan hij een speelbal was.
Toch zou in een beschaafd Westers land
een dergelijke situatie aanleiding zijn ge
weest om door onderhandeling en beïn
vloeding te komen tot een oplossing, die
in overeenstemming met de wil van de
betrokken bevolking zou zijn.
De methode waarvan eerst Loemoemba
en thans Tsjombe het slachtoffer is ge.
worden,, kan echter op geen enkele wijze
in overeenstemming met beschaafde nor
men zijn- Zij herinnert aan de historische
tragedie van Maria Stuart, die zich af
speelde in een tijd toen willekeur en ge
weld tot het privilege van absolute macht
hebbers behoorden. Dat de UNO deze laak
bare manier van inquisitie en liquidatie
dekt. is beschamend. Haar positie is verre
van gemakkelijk, doch haar Handvest
verzet zich nu eenmaal uitdrukkelijk tegen
een zo onmenselijke schending van rech
ten der individuen, ook zelfs wanneer
individuen zioh politiek misdragen of een
steen des aanstoots vormen bij de door.
voering van bepaalde politieke regelingen.
Dat Tsjombe naar Coquilhatstad is ge
komen, bewijst dat hij bij al zijn wantrou
wen en afkeer nog teveel vertrouwen heeft
gehad in de karakters der Kongolese staats
lieden, ondanks het feit dat hij tevoren
reeds tot daadwerkelijke afwijzing van hun
intenties was gekomen door Katanga af
te splitsen.
Advertentie
ut
MANTUA (Italië) (AFP-UPI) Te Cit-
tadella, een plaatsje bij Mantua (Mantova)
is in de afgelopen nacht een gedenkteken
voor de Tiroolse vrijheidsheld Andreas
Hofer opgeblazen. Het gedenkteken was
opgericht op de plaats waar Hofer in 1810
werd gefusilleerd door de troepen van
Napoleon.
De ontploffing heeft geen persoonlijke
ongelukken veroorzaakt. Op een fragment
van de zuil werd een briefje gevonden
waarop stond: „Vrije Italiaanse groepen".
KLAGENFURT (Oostenrijk) (Reuter)
In Klagenfurt zijn woensdag de Oosten
rijks-Italiaanse besprekingen over de
kwestie-Zuid-Tirol hervat. Leden van de
twee delegaties, die worden geleid door de
ministers van Buitenlandse Zaken, respec
tievelijk dr. Kreisky en professor Segni,
weigerden na afloop van de eerste dag van
het overleg mededelingen te doen over de
stand van zaken. Men was het er echter
over eens. dat de sfeer vriendschappelijker
was dan bij het vorige gesprek in Milaan.
Woensdag werd gesproken over de aan
houding van dr. Viktoria Stadlmayer. een
hoge Oostenrijkse functionaris, die een
maand geleden door de Italiaanse autori
teiten werd aangehouden, toen zij over de
grens kwam. Professor Segni verklaarde
dat deze aanhouding was geschied op last
van een Italiaanse rechtbank en dat zijn
regering niet kon ingrijpen. Dr. Stadlmayer
komt voor op de lijst van leden van de
Oostenrijkse delegatie.
Ook werd gesproken over het Italiaanse
verbod voor de Tiroolse vrijschuttersver
enigingen in Zuid-Tirol om de traditionele
uniformen te dragen. Professor Segni zei,
dat dit verbod was uitgevaardigd om on
rust te voorkomen. Hij herinnerde er aan,
dat in Zuid-Tirol tevoren elf bomaanslagen
waren gepleegd.
Het overleg wordt vandaag voortgezet.
OTTAWA (Reuter) De Israëlische
premier, David Ben Goerion, is woensdag
per vliegtuig uit New York in Ottawa aan
gekomen voor een bezoek van vijf dagen
aan Canada. Hij werd op het vliegveld
verwelkomd door de Canadese premier
Diefenbaker, die hem een „moedig kam
pioen van de democratie" noemde. Er
stonden bij het vliegveld posters van de
„Canadese vrienden van het Nabije Oos
ten" met anti-Israelische leuzen.
Ben Goerion gaat na zijn besprekingen
met de regeringsleiders in Canada naar
de Verenigde Staten voor besprekingen
met Dag Hammarskjoeld, de secretaris
generaal van de UNO, en met president
Kennedy.
Advertentie
ON BETWIST
Heb nog altijd niets over de Rolls Royce
gezegd, al stond dat dagen geleden al in
I de krant. Maar men mag, als levensbij-
houdertje, zulke voorname dingen niet
I voorbijgaan.
Om het gewoon zakelijk en ongedrama-
tisserd te vertellen: de president-direc
teur van Rolls-Royce, lord Kindersley,
heeft de regering gewaarschuwd dat de
produktie van Engelands duurste luxe-
auto's wellicht moet worden stopgezet we
gens de scherp verminderde vraag op de
binnenlandse markt.
De oorzaak hiervan is dat de Britse re-
I gering onlangs heeft bekendgemaakt dat
alleen auto's, die minder dan 2.000 pond
kosten, voor de belasting mogen worden
I afgetrokken. Maar de Rolls-Royce en
Bentley kosten 6.000 tot 10.000 pond.
Nog even: de jaarproduktie van Rollsen
en Bentleys bedroeg niet meer dan 2400,
maar ze is tot 1800 geslonken.
Ik begreep het niet goed: „zestig mille
a een ton voor een auto is geen poeze-
water, maar er zijn toch patjepeeërs ge
noeg die dat kunnen betalen en die het
ervoor over hebben?" zei ik tegen een
bevriende auto-importeur. Het antwoord
was „Dat is het móóie van de Rolls en
de Bentley," zei hij, „al kan en wil hij
het dubbele betalen, een patjepeeër
durf t er niet in. Die wagens zijn in
hun hele sfeer zó, dat zij de patsers af
schrikken. Je hebt hier en daar nog wel
een hotel of een restaurant dat alleen
maar door z'n sfeer dat soort jongens
zonder het te zeggen eenvoudig ver
biedt de voet over hun drempel te zet
ten."
In beginsel vind ik al het „van de zaak"-
gedoe tamelijk irritant. Mischien komt
dat, omdat ik zelf geen zaak heb. Maar
ik vind het altijd intens kinderachtig wan
neer een volwassen vent wél kreeft eet als
het van de zaak is en als het uit zijn eigen
vestzakje moet, genoegen neemt met een
haring: dat hij wijn drinkt van de N.V.
en bier van zich zelf.
Maar wat de Rolls en de Bentleys be
treft ligt de zaak naar mijn gevoel totaal
anders. Dat heeft werkelijk nog iets met
stijl te maken.
Ik zie graag Rollsen rollen.
Al doe ik het zelf met de bus.
Advertentie
Textielgaederen met
hetFEUSOL-etiket
zijn kleurecht!
Let U dus voortaan
op FH.ISOL,
WASHINGTON (Reuter en UPI) Pre
sident Kennedy heeft het Amerikaanse
volk opgeroepen met gulie hand te geven
aan het fonds waarmee Amerikaanse par
ticulieren vijfhonderd tractors en bulldo
zers willen aanschaffen en naar Cuba ver
zenden, om zodoende 1200 politieke gevan
genen van het Castro-regime vrij te krij
gen. Het aanbod voor deze transactie is
gedaan door premier Fidel Castro zelf. De
Amerikaanse regering heeft het genegeerd,
maar Amerikaanse particulieren hebben
het aangenomen.
Tenslotte verzocht .president Kennedy
aan mevrouw Roosevelt, dr. Milton Eisen
hower, en Walter Reuther, zich als leden
van een overkoepelend comité met de zaak
bezig te houden. Het comité zal een groep
deskundigen op het gebied van machines
en landbouw naar Cuba zenden om na te
gaan, wat voor soort tractoren Cuba nodig
heeft. Het ministerie van Buitenlandse Za
ken zal „uit humanitaire overwegingen"
zorgen voor de benodigde uitvoervergun
ningen.
Dr. Milton Eisenhower een broer van de
ex-president, is de voorzitter van het co
mité. Mevrouw Roosevelt werd aange
zocht vanwege haar bekendheid, Walter
Reuther is voorzitter van de vakbond van
werknemers in de auto-industrie.
Een industrieel uit West-Virginië heeft
aangeboden tegen kostprijs 500 tot 1200
kleine landbouwtrekkers te leveren. Kardi
naal Spellman heeft vijfduizend dollar ge
schonken. De Braziliaanse krant „Estado"
heeft toegezegd een tractor te zullen bij
dragen. Het blad vergeleek Castro's aan
bod met dat van de Duitsers, die in de
oorlog Joden wilden ruilen voor vracht
auto's. Acht dagbladen in Uruguay zijn
ook met een inzameling bezig.
President Kennedy verklaarde te menen
dat de transactie geen inbreuk zou maken
op de „Logan act", de wet waarbij alle
handel tussen de Verenigde Staten en Cu
ba verboden werd.
In Havana hebben ongeveer vijftig moe
ders van gevangenen op de trappen van
het gebouw van de Amerikaanse ambas
sade gebeden en bij de Zwitserse ambas
sade een verzoek aan de Amerikaanse re-
gering overhandigd. het aanbod te aan-
vaarden.
UNO-hulp voor Cuba
NEW YORK (Reuter en AFP) De
raad van bestuur van het speciale UNO-
fonds heeft, ondanks bezwaren van de Ver
enigde Staten, een bedrag van drie mil
joen dollar uitgetrokken ten behoeve van
landbouwkundig onderzoek op Cuba. In to
taal heeft de raad de uitvoering van 42
projecten voor een bedrag van 34.643.000
dollar goedgekeurd.
De Amerikaanse evangelist Billy Gra
ham die op het punt stond een „kruistocht
voor Christus" te prediken in Engeland,
lijdt aan een ernstige infectie van de
ademhalingsorganen. De ziekte wordt be
streden met antibiotica.
Een medewerker van de 42-jarige zen
deling zei dat Graham hoopte volgende
week genoeg te zijn opgeknapt om aan zijn
kruistocht in Noord-Engeland te kunnen
beginnen.
Graham werd naar bed gestuurd, twin
tig minuten voor hij zijn campagne in Lon
den zou openen met een toespraak.
Wie zijn pasverworven vrije
zaterdagochtend zou willen
besteden aan een wellicht
hernieuwd lezen en genie
ten van de „Camera Obscura".
zou ongetwijfeld tot de conclu
sie komen dat Nicolaas Beets,
of Hildebrandt, een ruime
voorraad stof voor een tweede
„Camera" zou kunnen putten
—uit zijn eigen posthume ge
schiedenis. Het is wellicht wat
ingewikkeld gezegd, maar de
bedoeling is duidelijk te ma
ken dat de tragi-komische
historie van het wereldbe
roemde Hildebrandt-monu-
ment, waarmee Haarlem zich
samen met Beets onsterfelijk
maakte, voor iemand van het
verfijnde kaliber als de schrij
ver van de „Camera" een rijk
onderwerp zou vormen voor
een subtiel en geestig stuk lit
terair werk, waarin zowel de
goedmoedige spot als de wee
moedige humor een ragfijn
patroon van menselijke goede
wil en menselijk onvermogen
zou weven.
De geschiedenis van het Hil-
debrandtmonument is de ge
schiedenis van een mislukte
gedachtenis. Wellicht is ner
gens ter wereld en nooit in de
geschiedenis een zo verbazing
wekkend en tragisch spel ge
speeld tussen de eenvoudige
en oprechte burgerzin en de
artistieke bewogenheid, of tus
sen de conventionele behoefte
aan een gedenkteken en het
noodlo* van een kunstwerk.
De feiten dezer geschiedenis
zijn overbekend. Men is er
zelfs in Amerika mee op de
hoogte en Haarlem heeft zich
als eerste en enige stad ter
wereld roem verworven door
een ongeplaatst en onzichtbaar
monument, temidden van dui
zenden onbekende steden die
meer gedenktekens dan stra
ten hebben.
Hildebrandt een naam die,
méér dan Nicolaas Beets, de
herinnering levendig houdt aan
een fijngevoelig, opmerkzaam
mens van buitentijdse eenvoud
en briljante geest die Hil
debrandt was een man, aan
wie de gebreken en streken
zijner medemensen niet ver
borgen bleven, doch die bereid
was achter alle jammerlijke
tekortkomingen de goede wil
te zoeken- Hij was bovendien
ontvankelijk voor de zonder
linge verwrongenheid van het
tijdsbeeld, waarin hij bedacht
zaam en analiserend rond-
schreedt, en voor de gebrek
kigheid van de maskerade,
waarachter zich een maat
schappij van strevende, lijden
de en heerszuchtige burgers
trachtte te verbergen. Hoe zou
hem dan de ontroerende naie-
viteit van goedgeefse mensen
zijn ontgaan, die hem woorde
loos wilden danken voor zijn
onsterfelijk werk door zijn
betekenis te vereeuwigen in
een gedenkteken, dat zonder
enige discussie diende te wor
den opgericht in de omgeving
waar hi.1 zijn inspiratie had
ingeademd: onder het loof der
oude bomen, op de mosgrond
van de Haarlemmer Hout, dat
oud-Hollandse. oer-Hollandse
bos van niet-overdreven af
metingen, waar zelfs het kreu
pelhout op winderige dagen
leek te zuchten met een Haar-
1 -ms accent.
En hoe zou Beets voorbijge
gaan kunnen zijn aan de on
beschrijfelijke doch voor zijn
pen bereide tragiek van dat
steeds maar onbereikbare, niet
te verwezenlijken tastbare
doel. dat visioen van steen dat
geen steen wilde worden, dat
plekje tussen het groen dat
leeg bleef en daartegenover
het volkomen tastbare van het
bijeengebracht geld, van het
werk in een beeldhouwers
atelier, van een levenswerk
dat zichzelf niet voltooien kon.
Met begrijpende en veront
schuldigende gemoedelijkheid
zou Hildebrandt zich hebben
verdiept in het leed van een
gedesillusioneerd rakende bur
gerij, die blijmoedig was be
gonnen en tenslotte ontmoe
digd stierf, de frisse hervatting
van de pogingen tot resultaat
overlatend aan de nieuwe ge
neratie. doch zich in het ster
vensuur verbijsterd afvragend
welk noodlot de feestelijke
onthulling had verhinderd van
iets, dat zo eenvoudig en lo
gisch had geleken.
En bij dat leed van een ko
misch en tragisch stukje bur
gerlijkheid. dat de stad Haar
lem tussen haar wallen beslo
ten hield als een beschamend
geheim, verbleekt de komische
tragiek van het Diakenhuis
mannetje. wordt de norsheid
van het onaangename mens in
de Haarlemmer Hout veel
minder irritant en vervloeit
het kleinmenselijke der familie
Kegge in een algemeen aan
vaardbaar patroon van be
slommeringen. Daarvoor in de
plaats rijst de weemoedige hu
mor van een groot schrijver,
gestorven en vergeten als
mens doch vereeuwigd in een
reeks van mislukte onthul
lingsdata. op als een glimlach
van vergiffenis en begrip.
Hoe groot zou het monument
hebben kunnen zijn, verge
leken bij de kleine macht van
vergeefs agerende burgers, en
bij de ijdele hoop van opeen
volgende comité's. Hoe groot
is eigenlijk het monument, nu
het niet geplaatst is en nog
bezig is tot stand te komen in
de levensvervulling van een
ander, groot kunstenaar.
Het is groter dan wanneer
het reeds veertig jaar zou zijn
vergroeid met de Haarlemmer
Hout Het is uitgegroeid boven
de jaren en de steen, het heeft
gestalte gekregen in een stuk
historie. Het is verweven met
de jaren. Het is ieder jaar
nieuw geweest, in zijn onver
vulde verwachting. Er valt
niet te spotten met de man,
die het kunstwerk wrochtte en
het met zijn eigen leven bei
telde. Er valt slechts goed
moedig te glimlachen met een
conventionele traditie, die door
een geheimzinnig en onbere
kenbaar lot zo consequent en
doeltreffend werd ontzenuwd,
even doeltreffend als Hilde
brandt zelf aan de conventie
van zijn tijd het masker ont
rukte.
Er is geen monument ter
wereld indrukwekkender dan
dat lege plekje in het bos,
waar thans naar geruchten
graafwerk wordt verricht.
De leegte van die plaats is de
grootheid van Hildebrandt. die
uit het geruis der bomen en
de zoelte van de boslucht de
monumenten van menselijke
karakters schiep. Deze goed
hartige humanist die als een
der eersten van zijn tijd ar
tistieke attentie richtte op de
kleine burger en hem ten voe
ten uit plaatste in de wereld
waar hij tot dusver ongezien
leefde heeft een gedachtenis
gekregen die zo volkomen
overeenkomt met zijn geest en
zijn fijne ironie, dat hij met
enige spijt het graafwerk zal
bezien vanuit de hoogte waar
hij met Pieter Stastok en
Koosje de namiddagthee ge
niet- Want de oprichting van
het tastbare, stenen kunstwerk
zal eer einde maken aan een
Hildebrandtiaans tijdperk. Het
zal een punt zetten achter het
laatste hoofdstuk van de „Ca
mera", dat tot in onze tijd
heeft voortgeduurd in het ge
ritsel der bladeren van De
Hout, die ritselden onder het
vrije spel der winden over een
lege bosplek. Het zal besloten
worden met een feestdag, die
een visioen tot werkelijkheid
zal maken en daardoor de be
koring van het visioen zal
doen verdwijnen.
Het einde van dat hoofdstuk
zal tevens en hier ligt de
onbegrijpelijke verwantschap
tussen kunstenaars verankerd
het besluit van een beel
dend levenswerk zijn, wanneer
professor Bronner tenslotte
zijn schepping de plaats zal
zien krijgen die hij het van de
eerste hamerslag af heeft toe
bedacht Daar in de Haarlem
mer Hout zal dan een monu
ment méér, doch een levend
getuigenis minder zijn. Het zij
zo. Eens moest immers de
Camera eindigen en het wer
kelijke sterven van een gestor
ven man worden bezegeld.
Doch wie op zijn pasverwor
ven vrije zaterdagochtend nog
eens de „Camera" herleest, zal
bij het sluiten van het boek
het lege sluimerende bos om
zich heen bespeuren, waarin
hoge. dikke bomen getuigen
van hei Hollandse karakter,
dat zij bewaren op deemoedig
verzoek van Hilde
brandt.
Globemaster verongelukt. Een Amerikaans
Globemaster-transportvliegtuig is gis
teren in de bossen bij de luchtmachtba
sis McChord, ongeveer zestien kilome
ter ten zuidwesten van Tacoma in de
Amerikaanse staat Washington, neerge
stort. Hierbij zijn achttien personen om
het leven gekomen; vier inzittenden zijn
ernstig gewond. De machine vervoerde
vijftien militairen, de bemanning be
stond uit zeven leden.
Stakingsrel. De Milanese politie heeft gis
teren, woensdag met behulp van jeeps
een menigte stakers uiteen gedreven. De
mannen, die werkzaam zijn in een staal
fabriek, hadden een van de drukste stra
ten van Milaan volledig afgesloten. Zij
zouden van zins zijn geweest het hoofd
kantoor van de onderneming waarbij zij
werkten te bestormen. Een zeventigjari
ge vrouw moest met ernstige verwondin
gen in een ziekenhuis worden opgeno
men, nadat een groep in paniek vluch
tende stakers haar onder de voet had ge
lopen. Volgens de politie was de menigte
ongeveer duizend man sterk. Er werden
geen arrestaties verricht.
Tornado. Telefoon- en telegraafverbindin
gen zijn over een uitgestrekt gebied in
Noord-Zweden verbroken als gevolg van
een tornado, die daar gewoed heeft. In de
buurt van de Noordzweedse plaats Oes-
tersund zijn bomen ontworteld, daken
van huizen gewaaid en telefoonlijnen ver
nield.
Stemgerechtigd. Dinsdag wordt in Dene
marken een volksstemming gehouden
over het verlagen van de stemgerech
tigde leeftijd van 23 tot 21 jaar. De par
tijen zijn het er reeds over eens, dat het
21 jaar moet worden en het referendum
dient dan ook slechts om een reeds aan
vaarde wet van die strekking te bekrach
tigen.
Negen uur beklemd. De drie jaar oude
Wolfgang Muth, die woensdagavond in
Frankfort in een zes meter diepe, zeer
nauwe schacht viel, is na negen uur werk
bij kunstlicht bevrijd. Politie, brand
weer en Amerikaanse soldaten hebben
de jongen uitgegraven. Hij was niet ge
wond, toen hij boven werd gebracht. Om
dat de schacht te nauw was voor een
volwassen persoon, moesten de redders
een nieuwe schacht graven naast die
waarin Wolfgang beklemd zat.
Hongaarse defensie. Premier Kadar heeft
volgens het Hongaarse persbureau M.T.I.
in een fabriek in Csepel verklaard dat
Hongarije niet kan verwachten dat zijn
vrienden het land altijd zullen blijven
beschermen. Daarom is een modern
Hongaars leger nodig dat wordt uitge
rust met raketwapens, aldus Kadar.
Advertentie
Doelstraat 19 - Haariem - Tel. 15232
