Amsterdamse Binnenvaart - sociëteit viert 350-jarige beurtvaart op Haarlem Op de Rijn onder Lobith wordt groen en dubbelgroen geklaard Boeiende bedrijvigheid in douanestadje Tolkamer SOLEX Juridische strijd in de V.S. om een miskende uitvinding BOSCH koe VIJFHONDERD SCHEPEN PER DAG Ambachtsvrouwe wil de Staat aanspreken Hét fneett ue/ikoclte ttve/tA Ut SuAjopo, Negen botersmokkelaars in België veroordeeld Zaterdag vaart een oude trekschuit van het IJ naar het Spaarne VRIJDAG 2 JUNI 1961 9 DIRK III, GRAAF VAN HOLLAND, is Nederlands eerste douane-inspecteur geweest. Leefde hij in onze dagen, dan zou hij wellicht de heer Dhoofdinspecteur van invoer rechten en accijnzen te Dordrecht zijn geworden. Beide vergelijkingen gaan natuurlijk mank, maar graaf Dirk is in elk geval een der grondleggers van het omvangrijke appa raat, dat tegenwoordig belast is met het toezicht op de naleving van de thans nog van kracht zijnde „Algemene wet toenmalige ontvangerskantoor dus, is verveelvoudigd in de vorm van de bekende kantoren en kantoortjes. Hijneeft tal van „navolgers", die inspecteur of hoofdinspecteur worden genoemd. De tollenaren in maliënkolders zijn reeds lang vervangen door mannen, in keurig groen uniform. En waar eens roeiboten dobberden op de Merwe en op alle andere waterwegen waar de adellijke heren in de middeleeuwen tol plachten te heffen, daar snijden nu kleine grijze motorboten op de in-, uit- en doorvoer van goederen en van de accijn- door het water met snelheden van zo'n veertig kilometer zen die van 1822 dateert en binnenkort door een nieuwe wet zal worden vervangen. Het kasteel van graaf Dirk, het per uur. Gebr. v. BUGNUM Zn. Sporthuis Wilm Flvet Om een zandplaat WEEKABONNEMENTEN I jjAffpnopiijiraip Overal waar de gepantserde grafelijke knechten vroeger de schepen enterden en de douane nu haar plicht vervult, is het een boeiend bedrijf, vooral op het punt waar de Rijn ons land binnenstroomt en waar in Lobith-Tolkamer, een heel merkwaardig binnendijks dorpje, Nederlands grootste grenspost is gevestigd met een „bezetting" van 116 douane-ambtenaren. Deze zijn uitgerust met elf snelle motorbootjes. De grensbezetting is er, wat de Nederlandse zijde betreft, compleet met een brigade van de Koninklijke Marechaussee van ongeveer 45 man. Bevoorrechte mensen zou men de man nen van de douane kunnen noemen, om dat ze dag in dag uit kunnen genieten van het mooiste bedrijvige riviergezicht dat denkbaar is. Een onafgebroken stroom schepen trekt langzaam voorbij men kan er de vlaggen zien van allerlei na tionaliteiten: België, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Noorwegen, Zweden, Zwitser land, Polen en ons land. Het gepuf van de oliemotoren is de lieve lange dag niet van de lucht, de onvermijdelijke pittige geur daarvan overigens ook niet. Af en toe komt wat meer beweging in deze ver traagde film door vlugge bootjes van doua ne, marechaussee of parlevinkers, de ne ringdoenden te water waarvan er een stuk of tien in Tolkamer zijn en die op de sche pen terecht kunnen als de douane nog niet aan boord is geweest, of nadat de douane aan boord is geweest, al naar gelang een schip opvarend (naar Duitsland gaat) of afvarend (van Duitsland komend) is. Voor de douane is dit mooie Rijnpanora ma verdeeld in vakken, waar de schepen voor anker kunnen gaan om te worden ge klaard, alvorens ze ons land mogen bin nen varen. De Duitse douane, die ook in Tolkamer is gestationeerd en bij de Ne derlanders onder een dak resideert, ver richt hier vooraf de „uitgaande" formali teiten. In Emmerik gaat het net anders om voor de schepen, die Rijnopwaarts trekken. Daar zitten Nederlanders voor het „uitklaren". Dat clezt samenvoeging van de douanediensten grote tijdwinst ople vert, is duidelijk. Bij een reis naar en van Duitsland, die vroeger viermaal op onthoud veroorzaakte, behoeft nu maar tweemaal te worden gestopt. Als de druk te niet te groot is, kunnen de schepen op varend zelfs „groen" geklaard worden: dat is zonder voor anker te gaan. Groen en „dubbel groen" „Ruim 177.000 schepen vorig jaar", zegt de inspecteur als we vragen naar het aan tal schepen, dat voor het douanekantoor Tolkamer „de revue passeert". Dat is een gemiddelde van zo'n vijfhonderd vaartui gen per dag en dit jaar zal het cijfer wel weer hoger liggen. De inspecteur geeft ons een lijstje: een velletje slechts, twee kantjes machineschrift. Maar de inhoud is indrukwekkend. We lezen dat in 1959 55,6 miljoen ton goederen via Lobith Rijnop en -afwaarts zijn gegaan. In hetzelfde jaar passeerden 3396 zeeschepen, kustvaarders, met een totaal laadvermogen van rond 1 miljoen bruto registerton (2.855.470 t. van 1 kubieke meter) en een vervoerd gewicht van 816.000 ton. In 1959 bedroeg het aantal in Neder land „verwerkte" schepen in internationaal verkeer 332.597 met een lading van 92,8 miljoen ton. Lobith nam hiervan 163.668 schepen (in en uit) met 55,5 miljoen ton lading voor zijn rekening. Dat gaat nog al.Zeker zal de kastelein van het eens niet ver van hier aan de Rijn gelegen hebbende slot tolhuis nooit hebben ge droomd. wat uit zijn geprivilegeerd bedrijf Ongeveer de helft van de vaartuigen, die op de Rijn de grenspost Lobith- Tolkamer passeren, voert groene vlag gen in top. Ze zijn voor de douane het sein, dat er „groen geklaard" kan worden. Dat wil zeggen, dat de be manning van deze schepen niet aan de wal komt. De douanedocumenten zijn reeds aan boord of worden door de expeditieboten aan boord gebracht. Deze regeling bestaat van 1 juni 1950 af, aanvankelijk alleen bij de Neder landse douane. Naderhand is de groen- klaring ook aan Duitse zijde mogelijk ge worden, maar daar met uitzondering van enige goederen. Dit zogenaamde „dubbel groen" klaren bevordert na tuurlijk een vlotte grenspassage en maakt een snelle vaart mogelijk. Ook de provisiebevoorrading van deze categorie schepen geschiedt „op stroom" (door de parlevinkers), maar dat kan alleen dan geschieden, als de visitatie nog niet heeft plaatsgehad. nog zou groeien. „Tolhuis" de naam leeft nog voort in een der plaatselijke schippersherbergen, die met groots opge^ zette winkelbedrijven van een welvarende middenstand Tolkamer een aparte sfeer geven, iets dat aan passagieren en zo doet denken. De tegenwoordige kastelein van „Tolhuis" vertelt ons dat de naam „Tol kamer" geen uitvinding is van de laatste tijd, maar wel degelijk aan de feodale middeleeuwen herinnert. In het kasteel tol huis namelijk moest eens de cijns wor den betaald in een apart vertrek, de „tol kamer" geheten. Vandaar dus „Tolkamer' een vooruitgeschoven post van Lobith, de hoofdplaats van de gemeente Herwen en Aerdt, die van het „passagieren" maar heel weinig merkt en ten opzichte van haar „dependance" aan de Rijn een wat achtergebleven indruk maakt, ondanks de poort die de herinnering aan de schippers van vroeger levendig houdt. Geen plaats, die zo'n toepasselijke naam draagt als Tol kamer, het stadse dorpje in de schaduw van een grote scheepswerf, waar de Ne derlandse douane de oude traditie van „tol- heffen" in nieuwe vorm handhaaft. Het eindpunt van de route: het Spaame tussen de Gravestenenbrug en de Melkbrug. Een prent van de trekschuit, die zater dag 3 juni van Amsterdam naar Haar lem zal varen. Advertentie „Nu wegrijden zonder trappen" SOLEX-SERVICE-STATIONS Meervlietstraat 69 - Velsen-Z. - Tel. 5701 Planetenweg 40 - IJmuiden - Tel. 5290 PITTSBURGH (UPI) De Amerikaanse regering en de erfgenamen van een uit vinder die beschouwd wordt als degeen, die de telefoongesprekken op de lange afstand mogelijk heeft gemaakt, zijn de partijen in een der langdurigste rechts zaken uit de Amerikaanse geschiedenis. De uitvinder was EIwood Aristides Grissinger. Hij heeft zeer rijke jaren gekend en was lange tijd een befaamd man. Maar hij stierf berooid en vrijwel vergeten. Dat was op 8 oktober 1934. De dokters zeiden, dat hij moeilijkheden had gehad met zijn spijsvertering, die tot een hartaanval zouden hebben geleid. Men had eenvoudiger kunnen zeggen, dat hij stierf aan een gebroken hart. Grissinger vond, enige jaren voor de eerste wereldoorlog uitbrak, een systeem uit waardoor telefoongesprekken op de lange afstand mogelijk werden via een versterkingssysteem. Deze uitvinding zou volgens Amerikaanse getuigenissen de eerste wereldoorlog met één jaar verkort hebben. Toch had Grissinger kort voor zijn dood geen cent meer, omdat, zoals zijn familie beweert ,de regering de uit vinding aan Frankrijk verkocht had als -onderdeel van de surplusgoederen, die ^na de oorlog van de hand werden gedaan.' GRISSINGER'S uitvinding werd in 1911 gedemonstreerd op een congres van de „Independent Telephone Associationin Chicago. Het was een opmerkelijke de monstratie voor die dagen. Grissinger toonde de deskundigen, hoe de menselijke stem kon worden gehoord op een afstand van 7.200 kilometer zonder onherkenbaar vervormd te worden. Hij deed dat door zich in een kamer op te stellen, terwijl zijn vrouw in een aangrenzende kamer aan een andere telefoon zat. De telefoons in beide kamers waren verbonden door een reusachtige hoeveelheid draad ter lengte van 7.200 kilometer. Er heerste grote span ning in de zaal, toen Grissinger via die enorme kluwens draad zijn vrouw Lucy in de andere kamer opbelde. „Hallo", zei Grissinger, „Hebben wij gelijk?" Lucy antwoordde: „Volkomen, jij wint!" Drie voordelen Daarmee had Grissinger bewezen, dat men bij voorbeeld van Chicago naar Hono- loeloe kon telefoneren indien men zijn systeem gebruikte. Dank zij zijn uitvin ding konden de tot dan toe gebruikte, on handige relayeerstations geheel vervallen. Die uitvinding deed drie dingen: zij neu traliseerde de over-versterking van de ge luidsgolven, ze maakte lange-afstandsge- sprekken mogelijk zonder tussenstations en ze liet de menselijke stem geheel na tuurlijk doorkomen. Het was een sensatie en Grissinger verkocht zijn patentrechten voor Amerka aan de American Telephone and Telegraph Company. Grissinger's nicht, mevrouw Priscilla Schusler, vertelde aan UPI het vervolg van de historie: „Toen kwam de oorlog en alle patenten, die oom Elwood bezat voor Engeland, Nederland België, Frankrijk en Italië, werden door de Amerikaanse rege ring overgenomen. Mijn oom was van plan geweest zijn patenten aan al die Europese landen afzonderlijk te verkopen, zodra de oorlog afgelopen zou zijn. In- plaats daarvan installeerde de Ameri kaanse regering het Grissinger-systeem in de oorlogsjaren en verkocht het na de oor log als onderdeel van de surplus goede ren, die naar Europa gingen. Generaal Pershing heeft persoonlijk getuigd, dat Grissinger's systeem er toe bijgedragen heeft, dat de oorlog een jaar eerder ein digde dan men algemeen verwacht had." IN 1922 DEED Grissinger de Ameri kaanse regering een proces aan. Hij eiste compensatie voor wat hij noemde „een vooropgezet plan waarbij mijn uitvinding werd onteigend en in het geheim gebruikt ten voordele van de Amerikaanse rege ring en alle geallieerden, terwijl ik daar in geen enkel opzicht baat bij had en zelfs niet de erkenning kreeg, de uitvinder te zijn van iets, dat in grote mate had bijge dragen tot het winnen van de oorlog en het redden van mensenlevens en eigen dommen Grissinger bleef echter aan de verlie zende kant. Men stelde herhaaldelijk „vriendschappelijke regelingen" voor maar geld werd er nooit betaald. Miljoenen zaak „Alle geld, dat mijn oom ooit had ont vangen uit de verkoop van zijn patent in Amerika, ging in die rechtszaak op," zo vertelt mevrouw Schusler. Grissinger kreeg zijn dodelijke hartaanval, terwijl hij het huwelijk van zijn nicht bijwoonde en sindsdien heeft ^zij de strijd voor hem voortgezet. „Dat doe ik niet, voor mijzelf" zegt zij, „maar voor tante Lucy (Grissin- gers' weduwe), die in Buffalo woont, haar huis niet meer kan verlaten en vrijwel voortdurend verpleegstershulp nodig heeft. De regering heeft van Frankrijk 400 mil joen dollar voor het telefoonsysteem ont vangen, maar alles wat ik namens tante Lucy vraag, is een redelijk pensioentje. Zij is nu 89 en helemaal alleen." Twee Senatoren, Jacob Javits en Ken- eth Keating, beiden uit New York, heb ben in 1957 de kwestie bij het Congres aanhanging gemaakt. Hun bemoeiingen zijn echter nooit verder dan het commis siestadium gekomen en daar is het tot nogtoe bij gebleven. Advertentie Heden TENTEN-SHOW Breestraat 158 - Beverwijk - Telefoon 3854 De campingzaak met gedegen voorlichting Op „de plaat" van Oude Tonge verrijst éen zandeiland, waarop, zodra het op pervlak groot genoeg is, een asfalt-beton- fabriek zal worden geplaatst. Een eerste begin is al gemaakt met de aanleg van het 3Vj kilometer lange middenstuk van de Grevelingendam tussen Schouwen-Dui- veland en Goeree-Overflakkee. Het is de bedoeling om voor de komende winter dat gedeelte van de dijk dat op „de plaat" van Oude Tonge komt te rusten, met beton en asfaltglooiing gereed te hebben. Terwijl een steeds dieper wordend gat in een ge deelte van de plaat van Oude Tonge wordt geslagen en op het andere gedeelte een eiland verrijst omdat men het zand trans porteert, overweegt de ambachtsvrouwe van de heerlijkheid Grijsoort en Klinke- land te Goeree-Overflakkee, de staat dér Nederland een proces aan te doen wegens het zonder haar toestemming winnen van zand en het aanleggen van een dijk op deze plaat. De ambachtsvrouwe, gravin De Chamburen, maakt namelijk ook aan spraken op de plaat van Oude Tonge. De daarop gelegen oester- en mosselpercelen zijn haar eigendom. Uit de achttiende eeuw daterende kaarten zouden volgens haar uitwijzen, dat toen reeds rekening werd gehouden met deze aanspraken en dat de heerlijkheid Grijsoort zich zou uitstrekken tot de geul van Grevelingen aan de kant van Schouwen-Duiveland. Boterverbruik is sterk gestegen Uit het Produktschap voor margarine, vetten en oliën verstrekte gegevens om trent het verbruik in Nederland, blijkt dat in het eerste kwartaal van dit jaar het boterverbruik? in vergelijking met het eerste kwartaal van 1960 zeer aanzienlijk is gestegen, namelijk van 8.958 ton tot 14.654 ton, terwijl daarentegen het ver bruik van margarine is gedaald van 57.999 tot 54.979 ton. Het verbruik uitgedrukt in kg. per hoofd per jaar steeg voor boter in het eerste kwartaal van dit jaar tot 5,06 tegen vorig jaar 3,13, terwijl dat voor mar garine daalde van 20,30 tot 19.00. Havenverkeer Amsterdam. In de week van 21 tot en met 27 mei zijn in de hoofdstedelijke haven aangekomen 136 schepen (351.451 brt.) en vertrokken 158 schepen (380.283 brt.). Advertentie Alleenvarf. N.V.Willem van Rijn, Amsterdam-W. Postbus 8005 krijgen, want zowel de Amstelstad als de Spaarnestad beide aan het water ont staan en vanouds door het water verbon den gaat een toekomst tegemoet in de wetenschap, dat de grenzen zullen verva gen, de gezamenlijke belangen zullen ver meerderen en het goede samenspel zal worden vereist. 350 jaar geleden De tweede aanleiding tot het maken van deze pelgrimage wordt gevormd door het feit, dat het juist 350 jaar is geleden, dat de stadsbesturen van Amsterdam en Haar lem na langer dan een eeuw geworsteld te hebben met moeilijkheden op het ge bied van hun scheepvaartverbinding een akkoord sloten, waarbij werd overeengeko men, dat op het buitenveer Amsterdam- Haarlem vier Haarlemse en drie Amster damse schuiten zouden varen. Dit akkoord was op zichzelf uiteraard be langrijk. Maar het grote belang er van school meer nog in de omstandigheid, dat de overeenkomst van 1611 de voorloper was van de hierop gevolgde afspraak, dat na 26 september 1612 de veerschippers van Amsterdam en Haarlem „het veer sullen hebben ende gebruyeke halff ende halff, varende dagelijcx schuyt om schuyt," waarmede de beurtvaart tussen Amstelstad en Spaarnestad officieel tot stand was ge komen. De Amsterdamse Binnenvaart-Sociëteit erkent de instelling van de beurtvaart tus sen Haarlem en Amsterdam, nu 350 jaar geleden, als een belangrijk historisch fêit in de ontwikkeling van de verbindingen tussen beide steden. Mede om aan dit feit te herinneren, werd de trekschuittocht ge organiseerd. Na afloop van de min of meer plechtige feestelijkheden heeft in de Vleeshal een avondmaaltijd plaats. BRUSSEL De Antwerpse rechtbank blijkt het druk te hebben met het be rechten van botersmokkelaars en onder de beklaagden zijn als regel ook wel enige Nederlanders. Zo heeft zij maandag een aantal veroordelingen uitgesproken wegens het smokkelen van Nederlandse boter in de laatste maanden van het vorig jaar en in het begin van 1961. In 1959 was een combinatie tot stand gekomen om boter, die zou worden gekocht in Nederland over de Belgisch-Nederlandse grens te smokke len. De boter werd geladen in het koelhuis van Dongen, waar de directeur medeplich tige was. Er werd 1200 kg boter, ondanks het feit dat een douaneversperring moest worden doorbroken, over de grens gebracht. Daarna werden nog drie reizen onderno men. Later werden de chauffeurs echter ontevreden omdat zij meenden dat zij het gevaarlijkste werk moesten doen en dat zij hun beloning te gering vonden. Zij be sloten een vracht voor eigen rekening te verkopen en de opbrengst te delen. Hun opdrachtgevers zeiden zij dat de boter en de vrachtauto door de douane waren ge pakt. De opzet gelukte, boter en auto wer den in België verkocht en de buit ge deeld. De opdrachtgever geloofde het zaak je echter niet en hij pakte een van de chauffeurs hardhandig aan. Die klaagde hem daarop aan wegens „onrechtmatige betichting van diefstal". Dat wekte echter argwaan bij de douane en de rijkspolitie en binnen enige maanden was de gehele smokkelaarsbende opgerold. Samen wer den zij maandag veroordeeld tot in totaal ongeveer 136 maanden gevangenisstraf en een boete van 2,5 miljoen Belgische frank of 175.000,- wegens ontdoken rechten. Negen Nederlanders werden tot gevan genisstraffen, variërend van vier maanden tot twee jaar veroordeeld. dienen uiterlijk op woensdag te worden betaald, daar de bezorgers op donder dag moeten afrekenen. DE ADMINISTRATIE mede dank zij de medewerking van Haar lems Bloei, feestelijk ontvangen door een aantal Haarlemse bloemenmeisjes, een mu ziekkorps en leden van de sociëteit Teis- terbant. De ontscheping heeft om vijf uur plaats tussen de Gravestenenbrug en de Melkbrug. Na een wandeling van het Spaarne af via de Korte Veerstraat, de Anegang en de Grote Houtstraat wandelt de stoet naar Teisterbant waar Godfried Bomans een passende tekst zal uitspreken. De president van de evenementencom missie van de binnijvaartsociëteit, Jan Mastenbroek, zal voorts een rede houden waarin hij onder meer de historische scheepvaartverbindingen tussen Haarlem en Amsterdam zal belichten. Aanleidingen Zoals wij al zeiden wareh er voor deze vrij merkwaardige tocht twee aanleidin gen. In de eerste plaats namelijk is men zich de laatste jaren met name in Amster damse haven- en scheepvaartkringen sterk bewust geworden, dat Amsterdam zowel als Haarlem en overigens ook het IJmond- gebied en de Zaanstreek, betrokken zijn bij een ongekende ontwikkeling, die men de ontwikkeling van de Noordzeekanaal- agglomeratie noemt. De eigen belangen van steden en stre ken in deze agglomeratie worden, zo meent men, in feite steeds meer ondergeschikt aan de belangen van alle vesten en buurt schappen in het gezamenlijk tot ontwikke ling gebrachte gebied. Daarbij groeien de Amsterdamse havens snel in de richting van Haarlem en zijn de hoofstedelijke woon- en werkgebieden Halfweg reeds ge naderd. De sociëteit heeft overwogen, dat deze uitbreidingen van het Amsterdamse woon- en werkgebied, gepaard gaande met een krachtige expansie van de economische in vloed van de hoofdstad, de buurgemeenten en aanliggende streken ook wel eens min der aangenaam zouden kunnen zijn. Dit zou, aldus de sociëteit, een te betreuren gang van zaken zijn, die niet in het be lang van een harmonieuze ontwikkeling van de agglomeratie is. Immers: langer reeds dan velen wellicht nog vermoeden, liggen de belangen van Amsterdam en Haarlem al verstrengeld op het éne ge bied van een zich zo vlot mogelijk vol trekkende ontwikkeling van de combinatie Kennemer-, Zaan- en Waterland, waarin beide steden een eigen taak en functie naast eenzèlfde toekomst hebben. De komst met de trekschuit, in een sfeer die niet vreemd is aan een van de meest befaamde produkten van de vaderlandse letterkunde, namelijk van het bij uitstek Haarlemse boek de „Camera Obscura", wil de goede nabuurschap accentueren in deze tijd, die juist door de geschetste ont wikkeling ook wel aanleiding zou kunnen geven tot wrijvingen, „pericule van ge vecht en de becommernissen" tussen Am sterdam en Haarlem. De oude band tus sen deze twee roemrijke steden moet, al dus de sociëteit, nieuwe glans en luister Morgenmiddag 3 juni zullen der tig leden van de Amsterdamse Binnen- vaartsociëteit, gehuld in kostuums uit de teit twee aanleidingen gevonden. In de een in historische omlijsting geplaatste tocht per trekschuit van Amsterdam via het IJ en het Spaarne naar Haarlem ma ken. Voor deze merkwaardige tocht heeft de Amsterdamse Binnenvaartsocië- teit twe aanleidingen gevonden. In de eerste plaats is het dit jaar 350 jaar gele den, dat de stadsbesturen van Amster dam en Haarlem een overeenkomst slo ten over een geregelde scheepvaartver binding tussen beide steden en in de tweede plaats is men zich de laatste jaren vooral in Amsterdamse haven- en scheepvaartkringen meer en meer be wust geworden, dat Amsterdam en Haar lem betrokken zullen worden bij de ont wikkeling van de Noordzeekanaal-agglo meratie. Een originele pakschuit kan uiteraard niet meer de oorspronkelijke route langs het tegenwoordige Sloterdijk en Halfweg kiezen. Daarom gaat men buitenom via het IJ en het Spaarne. Om kwart over drie arriveert de trekschuit, met daarachter een motorpassagiersschip met genodigden, bij de sluis in Spaarndam er volgt een ontscheping tijdens het schutten van de schepen in welke tijd er paling gegeten zal worden op de sluis. Om vier uur vertrekt men weer uit Spaarndam en om half vijf wordt Haar lems stedelijk gebied binnengevaren. Dan ook zal er een jaagpaard worden inge spannen. In Haarlem wordt het gezelschap, Het beginpunt van de trekschuittocht, die zaterdag gehouden wordt: het trotse havengebouw aan het IJ.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1961 | | pagina 11