De ontwikkeling
industriegebied
van het Haarlems
is in volle gang
Oude fabrieken
onder nieuwe daken
SER stelt beslissing uit
Kerk en kernwapens
„We beginnen pas", zegt
ir. Haasnoot van de
stedebouwkundigedienst
ülü
Tweede industriehaven
Door groen en bomen
menswaardig maken
SPRITE CARAVANS
vanaf 2795.007500.00
Contactgroep metaal
nog niet aangewezen
Met gretige tongen lékken de bouwvakkers van hun ijsje. Zij leunen op hun schoppen,
de zon brandt tussen hun schouderbladen. Het is een van die warme middagen, waar
aan deze week zo rijk is. De ijscoman die op de gelukkige gedachte kwam nering te
drijven op het Haarlemse industrieterrein in de Waarderpolder heeft het drukker dan
de man in het haringstalletje. Als de arbeiders hun ijsje op hebben nemen zij hun
werktuigen weer ter hand. Stratenmakers graaien weer door het warme zand en
kruipen langzaam achterwaarts,, gevolgd door het voortkruipende klinkerdek. Een
van de zegeningen van de techniek, een draagbare radio, geplaatst op een hoop stenen,
speelt. De nekken van de mannen zijn roodbruin hun ontblote bovenlijven vuilwit,
bezweet en bestoft. Metselende mannen op steigers, mannen met gespierde armen in
vrachtautocabines, spijkerende mannen, schilderende mannen, sjouwende mannen,
gravende mannen, dat is het beeld van het Haarlemse industrieterrein, in \olle ont
wikkeling. En als rustige noot een oude man in een donker pak, die zijn fiets op de
grond heeft gelegd en nu, zittend op de glooiing van de Waarderweg, toeziet naar al
die bedrijvigheid onder de zon. Misschien kijkt hij niet eens meer, maar staart alleen
omdat zijn ogen zijn verblind door de zonnestralen die terugkaatsen van het blinkende
beton en omdat hij verdoofd is door het zwoegende geluid van de arbeid o\ eral om hem
heen, de motoren, de heimachines, het hijgen van ontsnappende stoom. Tussen de
steigerstaketsels groeien de fabrieksgebouwen, het een na het ander. Geelgrijze muren
met witte vlekken waar de salpeter uitslaat. Muren die koele schemerige ruimtenom-
sluiten waarin het goed toeven is op zo'n hete dag.
Gaat u met vakantie?
Meer dan anderhalve
kilometer lange
centrale weg
Verhuizen
800 vierkante meter tot zes hectare. Ruys'
Papier bij voorbeeld is een bedrijf met
een oppervlakte van drie hectare, Merck
Sharp en Dohme van zes hectare. De weg
die op de kaart aangegeven staat als weg
nummer acht, zal de hoofdverkeersader
worden van het industrieterrein. Hij sluit
in het zuiden aan op de stadswijken Park
wijk en Schalkwijk en in het noorden komt
hij in de toekomst uit op de Spaarndamse-
weg, via een nog te bouwen brug over
het Spaarne, even ten zuiden van de Jacht
haven. Weg no. 8 zal het akelige smalle
kronkelweggetje, de Waarderweg, gaan
vervangen. Als men dan nog bedenkt dat
de nieuwe randweg de oostelijke begren
zing van het industriegebied gaat vormen,
dan is dus dit gebied niet alleen vanuit
het noorden, via de weg no. 8, uitstekend
bereikbaar, maar ook vanuit het zuiden en
oosten, via de randweg. De vlotte aan- en
afvoer van de produkten is voor een in
dustriegebied natuurlijk van het hoogste
belang. Er worden dan ook brede wegen
aangelegd, waarop tevens rekening is ge
houden met voldoende parkeerruimte. Op
het ogenblik is het wegennet dat het hui
dige industriegebied doorkruist twee en
een halve kilometer lang. Als het hele ter
rein in gebruik is ligt er nog elf kilome
ter weg meer doorheen. De weg no. 8
neemt alleen al 1600 meter voor zijn re
kening. Ook zal er een aftakking van de
spoorlijn worden aangelegd die eindigt bij
de gemeentelijke opslagplaatsen aan de ir.
Lelyweg.
Bij de huidige woonschepenhaven is een
tweede grote industriehaven geprojecteerd
met een grote los- en laadkade aan de weg
no. 8. Het graven van deze haven zal eerst
in een verre toekomst geschieden. „Het
hangt af van de drang die de industrie uit
oefent op deze zaak,'' zegt de heer Haas
noot. „De bewoners van de woonschepen
hoeven zich nu echt nog niet bang te
maken, dat zij binnen de eerste paar jaar
hun ligplaats moeten prijsgeven. Dit zal
„Daarbij komt nog dat de Waarderpol-
der als industrieterrein zo gunstig ligt als
je dat vergelijkt met industrieterreinen bij
andere steden. Het ligt aan de oostkant
van de stad. :Dat is wat de windrichting
betreft goed, gezien de overheersend weste
lijke winden in ons land. Nu zijn er na
tuurlijk in Haarlem maar weinig fabrieken
die veel stank of rook veroorzaken. Dat
doen de basisindustrieën meestal, en die
kunnen we hier echt niet huisvesten. An
derzijds is het zo, dat, op slechts weinige
fabrieken na, bedrijven midden in de stad
het stadsbeeld geen goed doen. Leiden is
daar het voorbeeld van. Behalve dus de
gunstige ligging ten opzichte van de wind
richting is de bereikbaarheid van de Waar-
derpolder nu ook goed en de ontsluiting
van dit gebied schrijdt steeds verder
voort."
„We willen de Waarderpolder niet alleen
volstampen met fabrieken en bedrijven,
we willen er ook een menswaardig gebied
van maken, een leefbaar gebied," zegt ir.
Haasnoot. „Dat willen we bereiken door
veel groen en bomen." Langs de weg no.
8 bij voorbeeld is een brede groenstrook,
een gazon met bomen dat in breedte
uiteenloopt van veertig tot vijftig meter,
gepland. Er zal ongeveer halverwege die
weg een „trapveld" worden aangelegd,
waar het personeel van de fabrieken tus
sen de middag een balletje kan trappen.
Veel bedrijven zorgen zelf al voor de aan
leg van recreatieterrein om de gebouwen.
Het hele industriegebied zal worden door
sneden door groenstroken.
In de verre toekomst zal ten oosten van
de randweg een groot recreatiegebied wor
den aangelegd. Plannen daarvoor zijn er
al. Het zal grenzen aan het industrieter
rein en als de plannen van de stede-
bouwkundige dienst van Haarlem, met aan
het hoofd ir. Haasnoot, doorgang zullen
vinden, en niemand twijfelt daaraan, dan
zullen deze twee gebieden, dat van re
creatie en dat van industrie, als combina
tie niet al te veel vloeken „We willen
van de Waarderpolder een gebied maken,
dat ook voor het oog aardig is," aldus
de heer Haasnoot.
Als er iets nieuws ontstaat, verdwijnt
iets ouds. Zo ook met de Waarderpolder.
De huisjes langs de Oudeweg moeten ver
dwijnen. De sloperswerkzaamheden zijn al
begonnen. „Zodra iets leeg is, beginnen we
te slopen", zegt de heer Haasnoot. „Hoe
eerder die huisjes weg zijn hoe liever het
ons is. Maar die mensen moeten ook weer
Ir. Haasnoot maakt de plannen, de ge
meenteraad keurt ze goed, aannemers en
arbeiders voeren ze uit en de in 1950 op
gerichte Stichting tot Ontwikkeling van de
Industrie in Haarlem maakt propaganda
ten gunste van de industrievestiging. Zij
allen doen dit kennelijk met succes, ge
zien de grote activiteit in de Waarderpol
der en gezien de grote belangstelling die
de bedrijven er voor tonen. Hef industrie
terrein heet in de volksmond „De Waar
derpolder". Officieel is de benaming ech
ter „Industriegebied Waarder- en Veerpol-
der." Het is vier keer groter dan het ter
rein dat thans is bebouwd.
Advertentie
v. EERDE, Leidsevaart 232-252 Tel. 10138
Na enige discussie heeft de Sociaal-
Economische Raad in zijn gisteren in Den
Haag gehouden openbare vergadering be
sloten de behandeling van de nota betref
fende aanwijzing van de contactgroep van
werkgevers in de metaalnijverheid als re
presentatieve organisatie voor de bedrijfs
vereniging, aan te houden tot de verga
dering van de S.E.R. van volgende week
vrijdag. Weliswaar is voor volgende week
vrijdag geen openbare vergadering van
de S.E.R. belegd, maar wel een besloten
vergadering waarin, naar de voorzitter
mededeelde, een advies over waardevas
te bedrijfspensioenen in behandeling zal
worden genomen. Getracht zal worden de
behandeling van de nota inzake de repre
sentativiteit in een aan de besloten ver
gadering voorafgaande openbare vergade
ring te doen geschieden.
De synode van de Nederlands Hervorm
de Kerk heeft een nota betreffende taak
van de Hervormde Kerk ten aanzien van
de kernwapens behandeld, die haar door
het moderamen was aangeboden. De com
missie, die daartoe was aangewezen en die
onder voorzitterschap stond van prof. Van
Niftrik, heeft in 1958 een stuk aangeboden,
dat echter niet door de synode werd aan
vaard, omdat het geen bevredigend ant
woord bracht op de vraag, hoe de kern
bewapening in het licht van de bijbel
moest worden beoordeeld. Daarop heeft
de commissie haar opdracht teruggege
ven.
Bij de nieuwe inktfabriek van Lorril-
leux is men nog maar aan de funderin
gen toe. Het roestige vlechtwerk van be
tonijzer is nog duidelijk te zien. Deze
inktfabriek van Lorilleux had in de stad
geen uitbreidingsmogeijkheden meer.
Een voldoende reden om te verhuizen
naar een plaats waar die mogelijkheid
wel is.
Het gebouw van Ruys' Papier is al
grotendeels klaar. Een oude en een jonge
man zijn aan de achterkant bezig een
muur nat te spuiten en daarna met harde
borstels af te schrobben. Het natte weer
van de afgelopen winter heeft tot gevolg
gehad dat de harde steen uitgeslagen is
van salpeter, een slordig gezicht, een
muur des aanstoots voor de directie.
Een merkwaardige verschijning tussen
glanzende oliehouders vormde deze
man, die met een beroet gelaat en
zwarte pet, kenmerken van de man die
dagelijks omgaat met steenkool, druk
in de weer was met een hooivork.
„Het hooi moet weg," zei hij. „Het
wordt verbrand, voordat het bij deze
oliehouders zelf in brand vliegt." Dan
zou het leed inderdaad niet te over
zien zijn.
Bij de pharmaceutische fabriek Merck
Sharp en Dohme Nederland is het thee
tijd. Kantoormeisjes, gestoken in lichte,
fleurige zomerkledij komen naar buiten
om even een kwartiertje te genieten van
de zon. Met een verzaligde gelaatsuit
drukking laten zij zich zakken in het gras
langs de zuidelijke muur van het bedrijf
aan de Nijverheids weg.
De heer H. Soens heeft sinds een week
een nieuw onderdak voor zijn chemisch
bedrijf. Hij vervaardigt er lakken, poli
toeren en bijtsen. Eerst zat hij aan de ir.
Lelvweg, eveneens in het industrieter
rein. maar het gebouwtje daar moest ge
deeltelijk plat. Een deel van de ruimte
die het inbeslag nam moest wijken voor
de wegenbouw. Hij is er wat de ruimte
betreft niet op achteruit gegaan. De be
drijfsruimte is even groot, het bijbeho
rende terrein groter. In het plafond van
het fabriekje zijn bolle plasticruiten aan-
gbracht. Die kunnen er gemakkelijk af
vliegen, mocht er onverhoopt een explo
sie plaatsgrijpen. Naast H. Soens Che
misch Bedrijf komt Kok en Metselaar,
die nu in Schalkwijk zit. Voor de man
nen van de hinderwet is het industriege
bied in opbouw een dankbaar werkter
rein Hier en daar loopt er een met fron
send voorhoofd blauwdruktekeningen
vergelijkend met de werkelijkheid, die in
een zo snel tempo om hem heen wordt
opgetrokken.
De schuifdakenfabriek van Vermeulen
bevindt zich nog in het stadium van het
strakke ritme van betonskeletpalen en
met cement besmeurde plankenpaden
die het wegennet in het bouwwerk vor
men.
en wilt u dat wit uw krant naar uw
vakantie adres opzenden
Stuurt u ons dan minstens twee dagen
voor uw vertrek een briefkaart met
vermelding vpïï uw naam uw vaste
adres uw vakantie-adres, de daturr
waarop de eerste krant naar uw
vakantie-adres gezonden moet worder
en de datum waarop de krant voor het
laatst moet worden toegezonden
Als u de krant per week betaalt wilt
u dan het abonnementsgeld voor de
vakantieweken vooruit aan de bezor
ger betalen
DE ADMI^ISTRA'IIP
Dit was voor de directie van Ruys
Papier een muur des aanstoots. Daarin
proberen een oude man en een jongen
verandering te brengen door de sal-
petervlekken van de stenen te
schrobben.
In een moeilijk vindbaar vertrekje
hoog in het gebouw van de gemeente
lijke dienst voor Openbare Werken in
Haarlem in de Jacobijnestraat huist ir. K.
Haasnoothoofd van de stedebouwkun-
dige afdeling, temidden van tekeningen
en plattegronden. Hij vouwt een kaart
van de Waarderpolder open en wijst het
thans in gebruik zijnde gebied aan. Het
is maar een klein stukje van het gehele,
voor de industrie bestemde terrein. „We
beginnen pas'", zegt hij. „Het hele ge
bied is ongeveer honderdvijfentwintig
hectare groot. En de gemeente moet nog
een stuk van negentig hectare industrie-
rijp maken. Er bestond enige jaren terug
slechts weinig belangstelling voor de
Waarderpolder. „Wat moeten we in die
polder, dachten de industriëlen. Toen
echter de Prinsenbrug werd voltooid en
Een van de grote fabriekshallen die
verrijzen op het industrieterrein, ge
zien vanaf de overkant van de indu
striehaven. Het fragiele samenstel van
steigers beklemtoont nog eens de
massiviteit van het bouwsel erachter.
De meisjes van Merck Sharp en Dohme
zitten in de zon, met gesloten ogen.
,,'t Is maar goed dat moeder me zo
niet ziet zitten met die jurk boven
mijn knieën", riep een van hen. Ande
ren vroegen of onze fotograaf hun
adres ook nog moest hebben. De stra
tenmakers werken in de zon. Hun ont
spanning is een transitor radio op een
hoop stenen.
De thans behandelde nota, opgesteld
door ds. F. H. Landsman, laat zien, waar
de moeilijkheden lagen en geeft de weg
aan, hoe men verder kan gaan. De nota
heeft tot uitgangspunt, dat kernwapens
geen wapens zijn. Deze stelling wordt, al
dus de nota, gesteund door militaire des
kundigen.
De synode heeft besloten het modera
men op te dragen een stuk uit te werken
aan de hand van de uitgangspunten, die in
de nota zijn neergelegd. Bij dit werk zal
het moderamen een aantal leden der kerk
uit verschillende overtuigingskringen be
trekken. Na beraad over dit stuk door de
synode zal eventueel contact worden ge
zocht met andere kerken.
de Oudeweg werd verbeterd werd de be
langstelling veel groter. We zijn nu hele
maal niet meer bang dat het terrein niet
vol komt. Het is nu veel beter bereikbaar
geworden."
De waarderpolder is als industriegebied
geschikt voor kleine en middelgrote bedrij
ven, waarvan de oppervlakte varieert van
allemaal op den duur gebeuren," bena
drukt de heer Haasnoot nog eens. „Dat
kan je wel nagaan, want voor het woon
wagenkamp geldt hetzelfde, dat moet ook
weg. En kort geleden hebben ze dat nog
opgeknapt, dus zo'n vaart zal het wel niet
lopen."
Bij de tweede industriehaven komen gro
te opslagterreinen. Aan de noordkant van
de haven een cpslagterrein voor kolen en
zovoorts, aan de oostkant, nog ten oosten
van weg no. 8, voor oudroest. Daar zullen
de sloperijen worden gevestigd. „Wat die
woonschepen betreft,' komt de heer Haas
noot nog eens terug op die kwestie, „we
geloven dat die wel langs natuurlijke we
gen zullen verdwijnen als de woningnood
achter de rug is. Een nieuwe woonsche
penhaven zal waarschijnlijk bij het Pen-
ningsveer komen, net als het woonwagen
kamp."
Deze foto toont een gebouw in wor
ding: staal en beton. In het midden
de man die dit alles naar zijn hand
zet, terwijl de zon op zijn blote rug
brandt, de betonwerker.
aan onderdak worden geholpen. Dat valt
soms niet mee. Als de huizen aan de Oude
weg van het terrein verdwenen zullen zijn
kunnen we de Oudeweg doortrekken naar
het oosten."
Op het ogenblik sp:tst de grootste bouw
activiteit zich toe op de terreinen ten zui
den van de Oudeweg. De plannen voor de
nieuwe groente- en fruitmarkt zijn hun uit
voering nabij. De nieuwe fustcentrale is er
al in gebruik. Ten oosten daarvan is het
gebouw van Ruys en Co's Papiergroothan
del verrezen. Daarbij is men begonnen met
de bouw van de carrosseriefabriek J. W.
Vermeulen n.v.
„Het industrieterrein in de Waarderpol
der is niet alleen bestemd voor nieuwe in
dustrieën", aldus de heer Haasnoot. „Het
is ook zo bijzonder geschikt voor Haarlem
se bedrijven, die in de stad zijn gevestigd
en die daar niet meer uit de weg kunnen.
Hoeveel bedrijven zijn er niet veel te krap
gehuisvest. Nu, zij kunnen terrein te over
vinden dicht bij de stad, waar zij kunnen
uitbreiden zoveel als zij willen. Dat doen
enkele bedrijven ook al, zie Ruys of Lo
rilleux."
De heer Haasnoot herhaalt nog eens dat
hij niet bang is dat er stukken van de
Waarderpolder braak zullen blijven liggen
omdat er niet genoeg aanvragen tot vesti
ging binnen zullen komen. Zijn plannen
zijn niet gebaseerd op stedebouwkundige
dagdromen, die hij in zijn kamertje onder
de pannen van het gebouw van openbare
werken, van waaruit hij kan uitzien op
wuivende boomkruinen, uitzet op papier.
Want nu is het al zo dat het aantal aan
vragen zo groot is dat het bouwrijp ma
ken van de terreinen daarmee bijna geen
gelijke voet kan houden.
