Expositie „Polariteit" in
het Stedelijk Museum
Organisten van de Zomeracademie
bespeelden het Bavo-orgel
Krachtige folkloristische show door
Senegalese dansers in Amsterdam
UITGAAN IN HAARLEM
Sterke
prijswinnaars
in Moskou
l!
i
w
nWIIÊrï ITOI
Nederlandse bijdragen aan
filmfestival goed ontvangen
-*i
VRIJDAG 28 JULI 1961
4
richting
benedenzaal maakt men een duidelijk onderscheid door links het dionysische en
rechts het apollinische te vertonen. In de bovenzaal is in de inrichting van een
minder strikte scheiding sprake.
Verblijf in Spanje aan
Cocteau geweigerd
Prijzen van Knokke
Bob Buys
„lm Weissen Rössel"
MUZIEK
TENTOONSTELLINGEN
David Koning
Hij wilde niet...
Jos. de Klerk
Twaalfde Fedder-mysterie
Beeldschermer
De radio geeft zaterdag
7 elevisieprogram ma
V
„DIONYSOS IS DE GOD van de wijn en de roes. Hij is de god der ongebrei
delde hartstochten. Zijn wereld is die der vitale activiteit, van duistere driften,
die het bewustzijn buiten zijn grenzen kunnen voeren. Apollo stelt tegenover de
dionysische duizeling de orde van de geest, hij schenkt de mensen de maat,
brengt hen de regel, geeft klaarheid en inzicht". Deze tekst ontmoeten wij aan
het begin van een tentoonstelling in de Nieuwe Vleugel van het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam; een tentoonstelling, die men „Polariteit" noemde, omdat
men deze expositie wijdde aan het apollinische en dionysische aspect in de beel
dende kunst, en terwille van de duidelijkheid het zocht in het zoveel mogelijk
stellen van polen. Ik geloof niet dat men pretendeert echt de uitersten gevonden
te hebben voor deze expositie. De inneming schijnt daarop te wijzen. In de
stellen van polen. Ik geloof niet dat men pretendeert echt de uitersten gevonden
MEN BEGON MET het begin van de
vorige eeuw en stelt dan Delacroix tegen
over Ingres. Direct achter grote doeken
van deze twee schilders ontwaart men
werk van Van Gogh tegenover Cézanne.
Vervolgens ontmoeten we Fauves tegen
over Kubisten. Ik geloof dat hiermee de
bedoelingen van de tentoonstelling al vol
doende duidelijk zijn gemaakt. Men vraagt
zich mogelijk af wat het nut is van een
dergelijke tentoonstelling. In ieder geval is
het zo dat men wil laten zien dat bij hoog
genoteerde abstracten van vandaag \x>k
sprake is van apollinisch en dionysisch;
weer een bewijs misschien van het be
staansrecht van hun werk.
Mij kwam het dan voor dat we toch
voorzichtig moeten zijn met een dergelijk
determineren en dat niet te simplistisch
moeten opvatten. Duidelijk stonden in hun
tijd tegenover elkaar genoemde Delacroix
en Ingres. Maar is Delacroix' werk nu
eigenlijk wel volop dionysisch te noemen?
Hebben we inmiddels in zijn werk toch ook
niet een organiseren leren zien? En heefl
Delacroix niet bewust bepaalde kleurtegen-
stellingen gewild? Bij de realisatie van
dergelijk grote doeken als de zijne is het
onmogelijk zich doorlopend als een Diony-
sos te gedragen. Munch's natuur zal mo
gelijk meer dionysisch geweest zijn dan die
van Bonnard of Vuillard. Maar Munchs
interieur kan ik moeilijk als dionysisch
zien naast het van kleur zo rijk bloeiende
interieur van Vuillard, dat in zijn kleurstel
ling in de lijn ligt van Delacroix.
HET EXPRESSIONISME kan men dan
veelal wel zien als een dionysische wijze
van uiten. Nolde is dionysisch te noemen,
maar zijn werk is voor mij dermate lelijk,
dat ik me afvraag of in dit geval nog van
schilderkunst gesproken kan worden. Wie-
gers' meer apollinische werk heeft me al
tijd overtuigender geleken dan zijn hier
als dionysisch aangewezen werk. Kan men
met het aldus determineren van Appel's
werk meegaan, dan blijft het toch moeilijk
te geloven in het dionysische van Benner's
werk. Ja, het is fel gekleurd en dik opge
zet, maar met meer bewustheid dan men
van iemand met „ongebreidelde hartstoch
ten" verwacht. Van Gogh heeft men altijd
graag als een bezetene willen zien en in
zekere zin is dat ook wel zo. Maar lang
niet al zijn werk is dionysisch te noemen.
Nu doet men dat op deze expositie ook
De beroemde schrijver, dichter en schil
der, Jean Cocteau is in Nice aangekomen
na een vergeefse reis naar Spanje. Hij ver
telde, dat hij uit het land gezet was en dat
de Spanjaarden zijn hart gebroken hadden.
Cocteau had op het vliegveld van Ma
drid eerst alle douaneformaliteiten moe
ten vervullen, waarna hem gezegd was,
dat men geen toestemming had hem toe
te laten. Hem werd verzocht direct weer
het land te verlaten.
„Zij hebben mijn hart gebroken, juist
dat van mij een van Spanjes grootste
vrienden", zuchtte hij. Cocteau, die verge
zeld was van zijn aangenomen zoon, Edou-
ard Dhermitte, veronderstelde, dat de uit
wijzing teweeg gebracht was door een over-
vlijtig bureaucraat, die zich had herin
nerd, dat Cockteau jaren geleden een ma
nifest ondertekend had waarin steun ge
vraagd werd voor Spaanse vluchtelingen.
De uitwijzing van Cocteau is ongeldig
verklaard, zo heeft een woordvoerder van
de Spaanse regering in Madrid meege
deeld. Hij zei, dat Cocteau welkom was
in Spanje, als hij er alsnog wilde terugke
ren. De woordvoerder zei ook, dat de uit
wijzing van Cocteau niet geschied was op
politieke gronden maar om „menselijke"
redenen, en weer was ingetrokken. Hij wil
de niet zeggen wat voor „menselijke" rede
nen hij bedoelde.
De derde Europa-beker van het zangfes
tival te Knokke, waaraan ook een Neder
lands team deelnam, is gewonnen door
Engeland met 372 tegen 310 punten voor
België.
Frankrijk werd derde. Italië vierde,
Duitsland vijfde en Nederland zesde.
niet en koos vermoedelijk bewust bepaalde
schilderijen van hem. Veel moge Van Gogh
vlug uit de handen gekomen zijn, maar
daar is dan ook veel onder van een apolli
nische evenwichtigheid.
NU BEHOEFT DE determinatie niet al
les te maken hebben met de wijze waarop
een werk gerealiseerd werd. De aanleiding
er toe kan in een roes gevonden zijn, men
kan heldere vorm willen geven aan een in
roes ondergane sensatie. Het spreekt van
zelf dat dan de determinatie uiterst moei
lijk kan worden. Voor kunsthistorici en
rondleiders is het mogelijk een wel boeiend
spel, voor een groter publiek kon het wel
eens verwarrend zijn en vaak misleidend
wanneer van kunstenaars een te romanti
sche voorstelling bestaat.
Laten we echter verheugd zijn dat de
liefhebberij van de organisatoren van deze
expositie (tot 18 september) er de oorzaak
van is dat we in het museum weer een
aantal ons vaak te weinig bekende schilde
rijen en beeldhouwwerken ontmoeten. Ik
denk aan een mooie Matisse, aan vroeg
werk van Derain en Vlaminck, aan prach
tige werken van Braque, aan werk van de
hier nagenoeg onbekende Duitse schilder
Corinth, aan een Beckmann, een Modiglia-
ni.
Morgenavond, zaterdag 29 juli, aanvang
20.15 uur, geeft de Zuid-Nederlandse
Opera in het Openlucht Theater te Bloe-
mendaal een opvoering van de operette
„lm Weissen Rössl" van Ralph Benatzky.
De regie is in handen van Jef Baarts, de
dirigent is Hein 's-Gravesande en de
choreografie van Wally Haacke. De voor
naamste rollen worden vervuld door Karin
Lataster (Josepha Vogelhuber, waardin van
't hotel „lm weissen Rössl" in St. Wolf
gang am Wolfgangsee), Willy Keulartz
(Leopold Brandmeyer, haar oberkelner),
Hub. Steins (de Antwerpse fabrikant Wil
lem Giesecke), Mia Grubben (Ottilie
Giesecke) en René Claassen (de Amster
damse jurist Siedler). De kostuums voor
deze operette zijn ontworpen in te ate
liers van Trachtenhaus Perfaller te St.
Wolfgang. De foto toont een der scènes
tijdens een schouwburgopvoering. Het
bestuur van de Stichting Openluchtthea
ter Bloemendaal ontvangt bij deze ope
rette-uitvoering vierenvijftig oorlogsinva
liden van MOVEO als gast.
DE GEMEENTELIJKE ORGELBESPELING in de Grote Kerk te Haarlem was
donderdagmiddag toevertrouwd aan de deelnemers aan de Internationale Zomer
academie voor organisten die heden ten einde loopt. De bespeling gold dus als een
klinkend resultaat van de drieweekse cursussen was in feite een voortzetting van de
prestaties die reeds in Beverwijk plaats hadden gehad. Nu kwamen tien cursisten
uit zes landen aan de beurt. Wat men te horen kreeg is natuurlijk niet onder
één noemer te vangen maar over t' gehee l getuigde het van een niet geringe tech
nische vaardigheid.
DE ZWEED Lars Angerdal beet het spits
af met een bezonken vertolking in rustige
prestantklank van een Tiento van Cabe-
zon. De Oostenrijkse Gertrud Kastner in
terpreteerde op geestdriftige wijze en met
welgekozen kleurverscheidenheid een Toc
cata van Frescobaldi. Van dezelfde com
ponist speelde de Italiaanse organiste Car
ta Ambrosini een fraaie Canzone, die zij
IN OE KOMENDE DAGEN tot 9 augus
tus bepaalt de tamtam weer de activiteit
op het toneel van de Stadsschouwburg te
Amsterdam, waar iedere avond de „Afri
can Dance Company from Senegal" op
treedt. Waarom dit gezelschap onder een
Engelse en niet onder een Franse naam
wordt aangekondigd, laat zich waarschijn
lijk alleen met redenen van toeristische
aantrekkelijkheid verklaren. In ieder geval
was de toeloop naar de kassa voor de pre
mière, donderdag, even stormachtig als de
exotische revue op de planken. Het door
Maurice Senghor samengestelde program
ma heeft bij de voorstellingen in hel
Théatre des Nations te Parijs bijzonder veel
enthousiasme ontketend. Het ziet er wel
naar uit, dat ook de eerder in deze week
te Scheveningen begonnen tournee door ons
land succesrijk zal verlopen.
BIJ VOORGAANDE bezoeken van dans
groepen uit landen of gebieden tussen
Kreeftskeerkring en Evenaar is reeds her
haaldelijk in deze kolommen getracht de
aantrekkelijkheid daarvan te analyseren.
Men kan niet zeggen, dat er thans veel
nieuwe gezichtspunten op een betrekkelijk
primitieve cultuur worden geopend of on
bekende uitingsmiddelen geopenbaard,
wel echter dat de uitvoeringskwaliteiten
opmerkelijk veel sterker en tegelijk geraf
fineerder zijn. Men heeft de indruk, dat
hiet voor een groot deel echte beroepsdan
sers bezig zijn met het weergeven van uit
magisch ritueel gestileerde specialiteiten.
Het gebrek aan een veelzijdig gevormde
bewegingstechniek wordt voor een plezie
rig deel vergoed door een meeslepende
speeldrift. Voor de weggevallen nuttig
heidsfunctie is hier en daar zelfs een we
zenlijke virtuositeit in de plaats getreden.
Opvallend zijn ook de soms verrukkelijk
dwaze toonbeelden van een soort clownerie,
dat wij als „slapstick" waarderen.
IN HET PROGRAMMABLAD wordt mee
gedeeld, dat de leider van dit staatsen-
semble meer dan drieduizend kilometer
dwars door Senegal heeft afgelegd om iede
re stam te benaderen teneinde spectaculai
re volksgebruiken bijeen te brengen. Doel
stelling is geweest: het cultiveren en uit
dragen van oorspronkelijke expressiviteit.
Op deze visitekaart staat als motto een
uitspraak van de Senegalese staatsman en
dichter Leopold Sedar Senghor gedrukt:
„U denkt wellicht aan boomwol, koffie en
olie als u van ons spreekt. Wij zijn ech
ter de mensen van de dans, wier voeten
kracht krijgen, als zij de harde grond be
roeren." Afgezien van het feit, dat het
woord „boomwol" ons veeleer doet denken
aan de primitiviteit van de germaanse hor
den, kan men vaststellen dat het tweede
deel van die zegswijze op waarheid berust,
vooral wat het optreden van de mannen
betreft. Overigens wordt er heel weinig
OPERETTE
Zaterdag 29 juli, Openluchttheater Bloe
mendaal, 20.15 uur: De Zuid-Nederlandse
Opera geeft een uitvoering van de ope
rette „lm Weissen Rössl" van Ralph Be
natzky. De regie heeft Jef Baarts, diri
gent Hein van 's Gravensande en cho
reografie van Wally Haacke.
Dinsdag 1 augustus, St. Bavo, 20 uur:
orgelconcert door Piet Kee. Hij speelt
werken van Pachelbel, Franck, David,
Lenel, Cor Kee en Reger.
Donderdag 3 augustus, St. Bavo, 15 tot
lfi uur: Orgelbespeling door Klaas Bolt.
Hij speelt werken van Van Noordt, Bach,
Walther, Krieger, Vivaldi en Koetsier.
Kunstcentrum „De Ark", Nieuw Heilig
land 1-3: Dagelijks geopend van 9-17 uur
tijdens de concerten op maandag, woens
dag en vrijdag van 18-20 uur. Van
6 augustus tot 2 september expositie
van plastieken van Tjeerd Visser en
tekeningen en schilderijen van Cor Vis
ser-Van der Woude.
Bisschoppelijk Museum, Jansstraat: Oude
religieuze kunst, schilderijen, middel
eeuwse beeldhouwwerken. Dagelijks ge
opend van 10-17 uur: zondagen 13-16
uur.
Frans Halsmuseum: Permanente tentoon
stelling van werken uit de j Haarlemse
school van de 16e eeuw tof op heden.
Voormalig woonhuis Jacobus van Looy,
Kleine Houtweg 103: Op donderdagen ge
opend van 10-12.30 en van 13.30-17 uur.
Op zondagen van 14-17 uur.
Teylermuseum, Spaarne 16: Tentoonstel
ling uit eigen bezit. Schilderijen 19de en
20ste eeuw. Tekeningen Hollandse, Ita
liaanse en Franse school. Fossielen, his-
torisch-natuurkundige instrumenten, 31-
toons Fokker-orgel. Dagelijks geopend
(behalve op maandag) van 11-15 uur. De
eerste zondag van elke maand van 13-15
uur.
Kunstzaal 't Goede Uur, Nieuwe Kerks-
plein: Dagelijks geopend van 10-22 uur.
Dagelijks van 21-22 uur klassiek gram-
mofoonplatenconcert. Tot 31 juli expo
sitie van tekeningen, aquarellen en schil
derijen van Cor Dik. Gedurende de
maand augustus expositie van grafiek
van Jan Forrer.
Vleeshal en Vishal, Grote Markt: Tot
16 augustus dagelijks van 10-17 uur en
van 20-22 uur (dinsdag van 19-22 uur):
Tentoonstelling „Nederlandse Orgel-
pracht".
katoen gebruikt om vrouwelijk schoon te
verhullen.
HET MEEST KENMERKENDE van de
ze manifestatie van Senegalese volkskunst
lijkt mij de doorwerking van moorse in
vloeden. Er is veel meer soepele sierlijk
heid in de golvingen van heupen en boven
lichaam dan bij andere Afrikaanse groe
pen, die wij hier hebben meegemaakt.
Eigenaardig is ook de over het algemeen
sterk naar de aarde gebogen houding der
vrouwen. Door de mannen wordt men vaak
aan Spaanse dansers herinnerd, met name
door de plotselinge vertragingen. Het pro
gramma bestaat uit achttien nummers,
waarbij er niet zonder succes naar is ge
streefd de voortdurend dreigende eentonig
heid te doorbreken met enkele lyrische of
komische scènes en bepaald sensationele
acrobatiek. De fameuze Franse decoront
werper Jacques Noël heeft met goede
smaak de achtergronden vol tropische
sfeer geleverd.
Uiteraard ontbreken vuurvreters en
vechtersbazen niet in deze romantische pa
rade, waarin omstandig en frenetiek op uit
dagende ritmen elementaire folklore ii
show wordt omgezet.
Vannacht heeft een 19-jarige poelier uit
Zwammerdam de operatie-zaal van het
academisch ziekenhuis in Leiden, waar
de man bewusteloos met een vermoedelijke
schedelbasis-fractuur naartoe was ge
bracht, op stelten gezet.
Toen hij op de operatie-tafel lag voor
onderzoek kwam de man spoedig tot be
wustzijn. Onmiddellijk sprong hij van de
tafel en ontstond er een enorm spektakel.
Hierop rende de man het ziekenhuis uit.
De Leidse politie wist de man weer te
pakken te krijgen, waarbij zij tot de ont
dekking kwam, dat de nog steeds niet
gekalmeerde poelier onder invloed van
sterke drank verkeerde. Niettemin wist de
politie hem te bewegen zich in het zieken
huis te laten behandelen.
Toen zij hem opnieuw bij het acade
misch ziekenhuis wilde afleveren, werd hij
niet meer toegelaten, waarna hij behan
deld werd in het Elisabeth ziekenhuis in
Leiden. Daar bleek dat de man een zware
hersenschudding en verwondingen aan het
hoofd had opgelopen.
De politie vertelde hij dat hij een dagje
uit was geweest in Gouda en Rotterdam
en totaal slechts acht glazen bier had ge
dronken. 's Avonds laat was hij naar zijn
woonplaats gereden, maar op de grens
van Alphen en Zwammerdam reed hij met
zijn bromfiets tegen een bermplank. Hij
werd tegen het wegdek geslingerd, waar
hij door fietsers bewusteloos werd aange
troffen.
poëtisch en tintenrijk wist te registreren.
De Duitser Hans Joachim Bartsch gaf een
technisch zeer beheerste vertolking van de
Chromatische Fantasie van Sweelinck en
vond over het geheel een fraai evenwicht
tussen grond- en vulstemmen, alleen aan
't slot raakte dat équilibre enigszins wan
kei met de aangevoerde tongwerken.
DE NEDERLANDER Thijs Kramer
kwam ook beslagen ten ijs met het fameu
ze zesstemmige koraal „Aus tiefer Not"
van Bach, waarin deze een dubbele pe
daalpartij te pas bracht. Het was ons wel
een vreemde ervaring dit kapitaal stuk po
lyfonie doorlopend in plenum te horen,
maar ik moet toegeven, dat het duidelijk
bleef, zelfs in de drukke beweeglijkheid
van de slot-episode.
De Amerikaanse cursiste Elisabeth Paul
gaf een vlotte vertolking te horen van
Bach's Triosonate in G; de organiste was
te weinig bedacht op de ruimtewerking
van de klank, anders zou zij hiermee voor
zeker rekening gehouden hebben bij het
fraseren en articuleren, wat terwille van
de duidelijkheid wel wat overdrijving lij
den kan. Overigens was de contrastwer
king der drie partijen zeer te prijzen.
AAN DUIDELIJKE tekening van Mes-
siaen's „Les Bergers" was in de vertol
king van de Zweedse organiste Birgit Lind-
vist geen tekort. Evenmin was dit het ge
val in de interpretatie die de Nederlander
Ewald Kooiman te horen gaf van „Appa
rition de l'Eglise Eternelle" van dezelfde
componist. Trouwens de suggestieve be
doelingen hierin zijn geenszins op polyfo
ne weefsels berekend.
En verder werd er nog door drie Ne
derlandse deelnemers geïmproviseerd op
een gegeven thema. Frans van Doorn had
de opdracht het hem vertrekte gegeven als
„Ludus tonalis" dus als klankspel te
verwerken. De improvisator gooide zijn
fantasie hals over kop in de grabbelton
der registratie en er kwam veel lelijks
en tussenbei gelukkig ook wat moois uit
te voorschijn. Beradenheid in het mengen
van timbres was daarbij echter verre te
zoeken. Kees van Houten wist zijn opgave
een Preludium beheerst op te bou
wen; in een rustig middendeel improvi
seerde hij een mooie polyfonie en met een
cadensachtige overgang kwam hij tot de
hoofdgedachte terug, die nu, ritmisch ver
vormd, met een grote climax naar het slot
voerde Het was een zeer evenwichtige
prestatie.
EN DAN WAS er ook nog Thijs Kramer
die met muzikale fantasie en vormbeheer
sing een Fuga tot klinken bracht die er
alleszins wezen mocht. Evenals de vorige
improvisator bewees hij logisch polyfoon
te kunnen denken. Hij verloor zijn gege
ven niet uit het oog en wist een stretto
te vprmen. waarin ook het spiegelbeeld
van het thema een rol kyvam spelen. Knap
werk. Met dat al is het ons een grote ver
heugenis te constateren; dat de improvisa
tiekunst waardige en veelbelovende adep
ten vindt. En verblijdend is het tevens,
dat de Haarlemse Academie voor organis
ten met een zo belangwekkende auditie als
deze haar taak voor dit jaar kon besluiten.
MOSKOU Het zojuist te Moskou geëindigde internationale filmfestival is een
volkomen geslaagde manifestatie geworden. Het mag zo worden genoemd, omdat
het vele zeer belangrijke films te zien heeft gegeven, omdat het de gelegenheid bood,
kennis te maken met de eerste, soms al veelbelovende producten van jonge film
naties, maar vooral omdat men er steeds de deelnemers uit de vele tientallen ver
schillende landen tezamen bracht en er aldus vruchtbare relaties tot stand kwamen
tussen cineasten uit alle delen van de aardbol, welke zeker in hun werk tot uit
drukking zullen komen.
Dat samenbrengen van de festivaldeelne
mers geschiedde in discussiebijeenkom
sten, bij velerlei excursies, enz, enz.: men
ontmoette er belangrijke figuren uit ande
re landen en met andere overtuigingen
en artistieke standpunten en telkens bleek
dat men naar elkaar wilde luisteren en
bereid was eventueel van de anderen te
leren. Vele festivals zijn zo georganiseerd
dat de deelnemers slechts in de donkere
filmzaal tezamen komen, maar de mani
festatie te Moskou onderscheidt zich in
dat opzicht zeer gunstig van de andere
festivals. Hoewel er een overstelpende
overvloed van films was, behoefde toch
niet ieder bij voortduring in de bioscoop
te zitten, want de verdeling in films in de
wedstrijd en die buiten mededinging hield
al een zekere selectie in. Overigens bete
kent dat niet, dat buiten mededinging
betekent dat niet, dat buiten mededinging
slechts tweederangswerk werd vertoond,
want zo eenvoudig was de zaak niet; bui
ten mededinging liepen ook de films, die
reeds elders aan een internationaal festival
hadden deelgenomen.
Prijzenregen
Inderdaad is er namelijk heel wat van for
maat in vertoning gekomen, waarbij de
Sowjet-Unie zelf voorts Japan, Frankrijk,
Italië, Polen, Bulgarije en Hongarije het
sterkst voor de dag kwamen.
De met de Grote Prijs bekroonde Japan
se film „Het Eiland" en de Russische film
„Opgeklaarde Hemel", die dezelfde onder
scheiding verwierf, zijn allebei meester
werken. De Japanse film is heel dichter
lijk, de Russische vooral ook opmerkelijk
door haar felle afwijzing van het Stalinis
me. Weliswaar heeft men dat ook in de
politiek officiëel afgewezen, maar onge
twijfeld zijn er nog tal van resten van aan
wezig en omdat men het slechts met de
onaangenaamste herinneringen kan asso
ciëren, is deze film een daad van beteke
nis.
De Fransen hadden een ontroerende,
voortreffelijk-gemaakte speelfilm over het
lijden in een concentratiekamp naar Mos
kou gezonden welke met de regieprijs
werd bekroond l'Enclos, waarmee Ar-
mand Gatti als speelfilmregisseur debu
teerde en triomfeerde. De Italianen kwa
men met een tragi-comedie Tutti a Casa
(Allemaal naar huis), een werk van Lui-
gi Comencini over de situatie, die in de
tweede wereldoorlog ontstond, toen Duit
sers en Italianen tegenover elkaar kwamen
te staan, terwijl ze kort tevoren nog bond
genoten waren geweest. Ik voel me altijd
enigszins bezwaard bij humor over de oor
log waaraan het Italiaanse filmbedrijf
gaarne wat verdient en zo ging het mij
ook deze keer, maar in elk geval zijn de
tragische scènes aangrijpend. De film
wordt door grote acteurs als Alberto Sor
di, Serge Reggiani en Edoardo di Filippo
voortreffelijk gespeeld.
Polen en Hongarije hadden eveneens
uitstekende speelfilms over de oorlog. De
Poolse film, „Een stad zal vannacht onder
gaan", vertelt uitermate suggestief van
het bombardement van Dresden. De re
gisseur heeft een inferno weten op te roe
pen en anderzijds in de relatie tussen een
ontvluchte krijgsgevangene, een Pool, en
een Duits meisje tijdens (Jat bombarde
ment op knappe wijze een element van
uiterst menselijkheid in het verhaal ver
weven, een element dat stellig zeer ontroe
rend is. De fotografie, die in dit festival
bekroond werd, draagt wezenlijk bij tot
het succes van deze film als gaaf kunst
werk.
Dat Bulgarije met „Wat waren we jong'
een film over het verzet tegen de fascisten
ook al in de oorlog spelend, een zeer knap
werk leverde, met als tegenwicht tegen
de hardheid van de illegale strijd iets van
de poëzie van een zeer prille liefde, was
een verrassing. Tot nu toe had men van
de Bulgaren nog nooit opmerkelijke cine
matografische prestaties gezien. Ik ge
loof, dat men de snelle ontwikkeling van
de filmkunst in sommige Oost-Europese
landen moet toeschrijven aan het feit, dal
zij met filmacademies e.d. gestimuleerd
wordt en aan de omstandigheid, daï
men er steeds weer inspiratie vindt in the
ma's ajs de jongste oorlog en het verzet
d.w.z. in thema's, waarvoor het publiek
in West-Europa helaas nog slechts weinig
interesse heeft, maar die in Oost-Europa
waar de oorlog sterker sporen nog dan bi
ons heeft nagelaten, steeds weer belang
stelling trekken.
Natuurlijk bent u benieuwd naar de ont-
vangst van de Nederlandse films. Welnu,
er was prettige bijval voor de in de wed
strijd vertoonde korte speelfilm „Stretta"
van de jonge Jan Wiertsema, waarover
de kritiek schreef, dat het onderwerp wat
boven de krachten van een debutant was,
maar dat de fotografie en andere elemen
ten te loven waren. Daverend applaus was
er voor de documentaire „De Lage Lan
den", van George Sluizer, over de strijd
van Nederland tegen het water, een onder
werp, dat vanzelfsprekend voor buitenlan
ders aantrekkelijk is. Ook was er zeer veel
applaus vooi de enigszins experimentele
film „Het Huis" van Louis A van Gaste
ren. Deze laatste film, tijdens het festival
onverwachts aan het programma toege
voegd, op verzoek van de cineast werd
evenals „De Lage Landen" buiten mede
dinging vertoond. Beide werken hadden
namelijk reeds aan de Berlinale deelgeno
men.
Louis van Gasteren, de enige Nederland
se cineast te Moskou aanwezig, vond er voor
zijn film veel belangstelling bij buiten
landse filmzakenlieden. Moskou immers
was, zoals met de meeste festivals het ge
val is, niet alleen maar een artistieke ma
nifestatie, maar ook een centrum voor de
filmhandel, vooral die tussen oost en west.
Men kan deze zakelijke contacten evenzeer
toejuichen als de artistieke.
Jan Koomen
E3
A A nKOMDIGIHGEfl zhBESCHOUWIHGEH
Het twaalfde Fedder-mysterie van Jan
de Koek onder de titel „Uw zoon Jack"
bleek zich af te spelen in een warrig huis
aan de Loosdrechtse plassen. De omgeving
was goed gekozen voor het genre thriller,
dat Jan de Koek schrijft, maar ditmaal
niet bevorderlijk voor het tempo, waarin
de toch al traag op gang komende affaire
rond een professor en zijn zoon zich ont
wikkelde. De fantasie van de auteur staat
altijd borg voor vreemde en onverwachte
situaties, verwikkelingen, die tot het laatst
een niet vermoede ontknoping inhouden.
Die ontbraken ook gisteravond niet, maar
de schrijver hield ons te veel aan de praat.
Hij had heel wat tijd nodig om de stukjes
van de legkaart te schikken en ze in el
kaar te passen. Dit euvel werd, zoals wij
reeds zeiden in de hand gewerkt door de
plaats /an handeling, een gecompliceerd
huis met kleine trappetjes en veel kamers,
welke een uitvoerig heen en weer geloop
noodzakelijk maakten. In enig functioneel
verband met de handeling stond dat ge
loop niet en daarmee verviel toch wel een
beetje de charme der authenticiteit. Een
studio-opvoering zou de dramatische vaart
in ieder geval meer ten goede zijn geko
men. Zo werkten de wijdlopigheid van de
tekst en de situatie remmend en daarmee
ging een goed deel van de spanning verlo
ren.
Overigens moet men het Jan de Koek
nageven, dat hij de ingrediënten van een
buitenissige thriller met veel flair en in
ventiviteit weet aan te dragen. Zijn fan
tasie staat voor niets. Zijn talent om het
in een pakkende vorm te vatten is on
miskenbaar. Dat regisseur Max Douwes
er knap mee weet te spelen, dient even
eens vastgesteld, want het is voor een niet
gering deel zijn beheerst Gamerawerk, dat
effecten aan de tekst toevoegt, die sterk
intrigerend werken. Hij beschikte gister
avond over een goede spelersbent met Ro
bert Sobels als de bekwame inspecteur
Fedder, Mia Goossens als lichtelijk ge
kweld secretaresse en Piet Röhmer in de
gedaante van een huisknecht op wie al
snel de verdenking valt, wanneer de din
gen zich toespitsen naar een louche mys
terie. In Frans Vorstman trof de regisseur
een fraaie intrigant van onberispelijk voor
komen, die naar ons gevoel de beste ver
tolking van de avond leverde. Toch dient
ook John Soer met ere genoemd in zijn
status van professor, gelukkig zonder de
overdrijving, waarvoor wij vreesden. Zij
maakten de vertoning in elk geval tot een
bezienswaardige aangelegenheid.
HILVERSUM I 402 m. 7.00—24.00 KRO.
KRO: 7 00 Nieuws. 7.15 Gewijde muz. 7.30 Gram.
7.45 Morgengebed en overweging. 8.00 Nieuws.
8.18 Gram. 8.50 Voor de huisvrouw. 10 00 Voor de
kleuters. 10.15 Gram. 10.45 Gram. 11.00 Voor de
zieken. 11.45 Gram 12.00 Middagklok - noodklok
12.04 Gram 12.30 Land- en tuinbouwmeded. 12.33
Gram. 13.00 Nws 13.15 Zonnewijzer. 13.20 Gram.
13.30 Jeugdkoor 13.50 Voor de jeugd. 14.00 Voor
de jeugd. 15.00 Gram. 16.00 Gregoriaanse zang.
16.30 Gram 16.50 Fanfarekorps. 17.10 Gram. 17.30
Gram. 18.00 Kunstkron. 18.30 Gram 18.45 Gram.
19.00 Nieuws. 19.10 Act. 19.25 Gram. 19.30 Gram.
19.50 Lichtbaken, lezing 20.00 Promenade-ork. en
solist. 21.00 U bent toch ook van de partij?, le
zing. 21,00 Lichte muziek. 22 25 Boekbespr. 22 30
Nieuws. 22.40 Wij luiden de zondag in. 23.00 Re
ligieuze muziek met comm. 23.55—24.00 Nieuws
HILVERSUM II 298 m. 7.00 VARA 10.00 VPRO
10.20 VARA. 19.30 VPRO 20.00—24.00 VARA
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7.20 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 Gram. 8.35 Rep. Friese Elfsteden-
week. 8.40 Voor de jeugd. 9 00 Gymn. voor de
vrouw. 9.10 Tips voor vakantie 9.20 Gram. VPRO:
10.00 Samen thuis, praatje. 10 05 Morgenwijding.
VARA: 10.20 Herhaling programma's van de af
gelopen week. 12.00 Gram. 12.25 Rep. Friese Elf-
stedenweek. 12 30 Land- en tuinbouwmeded. 12.33
Hammondorgelspel met zang. 13.00 Nieuws. 13.15
VARA-varia. 13.20 Voor de jeugd. 14.10 Voor de
jeugd. 14.45 Van de wieg tot het graf, praatje.
15.00 Lichte muziek 16.40 Boekenwijsheid. 17.00
Jazzmuz. 17 30 Weekjourn. 18.00 Nieuws en comm.
18.20 Openluchtrecreatie in onze steden, lezing.
18.35 Lichte muziek. 19.00 Artistieke staalkaart.
VPRO: 19.30 Passepartout, praatje. 19.40 Leven in
een verdeelde wereld, klankb 19.55 Deze week,
praatje. VARA 20.00 Nieuws. 20.05 Gram 20.40
Lichte muz. 21 15 Soc. comm. 21 30 Gram 22.00
Sportnieuws. 22.30 Nieuws. 22 40 Jazzmuz. 23 00
Rep Friese Elfstedenweek.. 23.10 Gram 23.55
24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m
12.00 Nieuws. 12.02 Ork.muziek, 12.30 Weerber
12.35 Gram. 13.00 Nieuws. 13.15 Voor de teenagers
14.00 Pianomuz. 14.30 Operettemuz. 15.00 Accor-
deonmuz. 15.15 Volksliedjes. 15 45 Accordeonmuz.
16.00 Gram 16.10 Tips voor trips 16.20 Gram. 17.00
16.20 Gram 17 00 Nieuws. 17.15 Dagklapper en
lit. kal. 17 20 Liturgische gezangen. 17 30 Gram.
18.00 Orgelrecital. 18.30 Voor de soldaten 19 00
Nieuws. 19.30 Gram. 20.00 Gevarieerd progr 21 30
Amus.ork. 22.00 Nieuws. 22 15 Verzoekprogr 23 00
Nieuws. 23.05 Nieuwe gram. 23.55-24.00 Nieuws.
VOOR VRIJDAG
NTS: 15 0016 00 Report van de Vierdaagse te
Nijmegen 20.00 Weekjourn VARA 20 30 Achter
het nieuws 20 40 Tribunaal, discussie over tegen
stellingen in de kunst NTS 21 10 Eurovisie
Paardesport te Londen VARA 22 00 Documentair
programma over Australië.
VOOR ZATERDAG
KRO: 17.0017.30 Voor de kinderen. NTS: 20 00
Journ. en weeroverz. KRO 20.20 Act. progr 21 00
Amus.progr 21 25 Lichte muz. 22.00 Filmprogr.
NTS: 22.'1523.05 Eurovisie: Wereld Festival Gym
nastiek te Stuttgart.
Scène uit de Italiaanse film „Allemaal
naar huis"
