Weer of geen weer, in IJmuiden
„Hé Willem,
wordt iedere nacht
vis op
vis gelost
de plank!'
Twee zilveren jubilarissen bij de
Koninklijke Papierfabrieken VGZ
Strandseizoen stierf onder
geweld van de wind
Korte visserijberichten
Havenberichten
DINSDAG 22 AUGUSTUS 1961
5
Wasmachines - Centrifuges
Dit verhaal kan men op velerlei ma
nieren beginnen, maar na enig nadenken
voldoen ze geen van alle. Of het moest
de uitroep zijn van die winchinan tegen
een luierende losser: „Hé Willem, vis op
de plank". Maar ook dit karakteriseert
niet voldoende ons nachtelijk bezoek aan
de vishallen in IJmuiden, met de natte
vloeren, de bebloede stukjes ijs en de
geur. De geurJa, zo luidt het begin:
het stinkt er naar vis! Een simpel begin
van een verhaal over een simpel hand
werk, het lossen van schepen met vis
geladen. Waar kan men rustiger zijn
geld mee verdienen dan met het regel
matig verzeulen van een mand vis over
een glimmendgladde plank, van schip
naar wal, leeg heen en vol terug? Het is
een nadeel dat het 's nachts gebeurt,
maar voor de rest
De chef van de halpolitie van het
Staatsvissershavenbednjf in IJmuiden,
de heer J. G. Kerkhof, vertelt: „In geen
enkele branche wordt zo hard gewerkt
als hier, waar van de totale visverwer
king nog 98 percent met de hand ge
schiedt. In de zestig jaar dat de vishallen
nu bestaan is er nog nooit stagnatie in
de afslag geweest, behoudens door oor
logsomstandigheden. Het weer heeft nog
nooit voor oponthoud gezorgd en zij die
hier werken passen zich bij het weer aan.
En alleen de sterkst en houden dit vol".
Aanpassen bij het weerIn de nacht
van ons bezoek stond er een sleper met
open kraag en opgerolde hemdsmouwen
op de plank. Het was drie uur in de
ochtend en de wind dreef de regen voor
zich uit.
IEDERE NACHT, BEHALVE zaterdag
nacht, begint om twee uur in de vishallen,
die bijna zeshonderd meter lang zijn, het
lossen. Kotters en trawlers meren af aan
de hallen op aanwijzingen van leden van
de havendienst, porders wekken de losploe
gen en al gauw worden de eerste vissen
naar boven gehaald, de huiden glinste
rend in het lamplicht. Een losploeg be
staat uit veertien man; onder wie zich
ruimtegasten, een reepschieter, slepers
pakkers, lanenboenders en een winchman
bevinden. En de werkwijze is de bezoeker
al snel duidelijk, ruimtegasten scheppen
in het ruim de vangst in manden, een
schreeuw of armzwaai en de winchman
laat de mand nog in toom gehouden
door de reepschieter naar boven zweven,
waar hoog boven hef dek de sleper op een
plank klaar staat. Hij haakt de mand af,
slaat een haak in het riet en trekt met
schuivende stappen de mand de hal in
waar men deze met een steekwagen naar
de sorteerder vervoert. En dan begint
er een wonderlijk schouwspel. Gebukt
staande over de mand, pakt een man de
ene vis na de andere en smijt deze schijn
baar doelloos omhoog. Her en derwaarts
vliegt de kostelijke schelvis, maar altijd
is er wel een kist waar de vis in neerploft,
soms een halve slag in de lucht draaiend,
soms recht toe, recht aan. Sorteren, zo
op het gevoel. „Als je het weet is het mak
kelijk" verklaart de pakker. „Een hoop
van die kaairidders krijgt op latere leef
tijd last van z'n rug" zegt een lid van de
havendienst.
„Bij de muziek"
ZO GAAT HET DOOR, een nacht lang.
een maand lang, vijftig jaar lang..Winch
man K. Broek is als jongen van dertien
jaar in de vishal gekomen. Hij is nu 63
jaar. „Als je een fijdje bij de muziek bent
word je gehuldigd, maar hier niet en daar
ook niet". Hij wijst op het schip dat ze aan
het lossen zijn, de Allanwater". Elf
honderd kisten vis en nog wat. Drie los-
ploegen zijn er ruim drie uur zoet mee
Ze krijgen 42 tot 47 cent per kist en ze
moeten het met z'n allen delen.
Daarvoor rennen ze af en aan de plank
op. Daarvoor staan ze met blote armen
in de regen en daarvoor roept de winch
man als er een mand vis op de plank
staat: „Hé Willem, vis op de plank". De
vis moet eruit en zo snel mogelijk in de
kisten. Zelfs in de winter, als de kotters
binnenkomen zonder ruiten in de stuur
hut en met schippers die met holle ogen
Tijdens de nacht van onze rondwan
deling was er in de vishal ook een
kreeft aangevoerd. Het kolossale dier
had een kistje voor zich alleen gekre
gen en zat daar nog wat onwennig
bovenop. Af en toe kwamen ze eens
buurten, de lossers, en toen ze na een
aantal minuten weer terugkwamen
hield de kreeft in zijn kreeftenschaar
plotseling een appel vast en wat meer
is: de appel was afgekloven. Verbazing
allerwegen. De omstanders begonnen
te dringen; men wilde de kreeft die
appels at wel eens zien. Hier en daar
hoorde men mompelen „een appeltje
voor de dorst", doch de oplossing werd
niet gevonden. Misschien dat een los
ser het beest, dat al spoedig dood be
gon te gaan, nog iets had willen offre
ren. Maar vislossers lopen in het alge
meen niet met appels in hun zak.
Hoe het ook zij, kreeft plus appel
gingen voor zestien gulden van de hand.
terugdenken aan wat buiten gebeurde,
staan ze in de grote openingen waar de
zuidwestenwind recht opstaat, de vis te
lossen. Zij worden hard als de vissers en
als groep vormen ze een stug front jegens
hen die niet in de gemeenschap zijn opge
nomen: de gemeenschap van „kaairidders"
die per kist worden betaald.
Slacht"
NIET ALTIJD HALEN DE losploegen de
schepen leeg. Vaak zijn het de bemannin
gen van kotters die hun schip van de
vracht vis ontdoen. Het werk gaat dan wat
langzamer, maar als je vijf dagen op zee
in touw bent geweest, wil je het nu wel
wat rustiger aan doen. En de vissers heb
ben hun portie wel gehad verleden week
De Katwijkse schipper W. Zuidemaker
geeft toe dat het slecht was („slacht" zo
als de Katwijkers zeggen). Ze hebben zelfs
een dag liggen steken.
Nu is het voor de wal nog niet mooi,
want nog steeds vlaagt de regen naar bin
nen door de grote openingen. Maar geen
moment liggen de planken in het licht van
de lampen verlaten. Hout, vis en mensen
glimmen van het water en het werk gaat
door. En ook hier in de nacht is de humor
te vinden. Het regent al uren en geen mo
ment heeft de wind ze met rust gelaten,
maar om kwart voor vier stoot iemand
je aan en zegt: „Het blijft maar broeie
rig
Dan denk je even aan de woorden van
een van de leden van de halpolitie: „Ieder
vak kweekt zijn eigen mensen".
Ribbels
HET WORDT LATER, het wordt druk
ker en de mensen worden spraakzamer
De natte kisten vullen zich met vis, grote
kabeljauwen worden naast elkaar gelegd,
de bek open zodat je helemaal binnen in
grote roze ribbels kunt zien.
Ze spreiden een vleet uit, een puntig ge
drocht dat de plaats van twee kisten in
neemt. Ze rekenen hier in kisten, met kis
ten en per kisten. En bovendien zitten ze
erop tijdens het koffiedrinken of zoals dat
in vishaltaal heet „een bakkie doen"
Maar ondanks het feit dat er altijd wel
mensen voor 17 cent koffie zitten te drin
ken gaan de anderen door met het sorte
ren van tong, waarbij ze in het ijs grab
belen, op de vingers blazen en met een
pletsend geluid de platte vis op tafel slaan
en weer anderen laden vis van de vracht
wagens die juist uit Enkhuizen zijn aan
gekomen.
Winderig werk in hallen waar het altijd
tocht, maar toch kunnen ze er personeel
voor krijgen.
Om half zeven 's morgens is het beslist
druk in de hallen. Vishandelaars zijn nu
ook het bed uitgekomen en schuiven de
deuren van hun magazijn open. Hun per
soneel rijdt met steekkarren, haalt ijs en
kisten op en laat de poten van de kar gal
mend terugbonken op de vloer, die allang
niet meer zo schoon is.
Een half uur later begint de afslag; een
verkoopfeest met rituele gebruiken die de
bezoeker hooglijk in verbazing brengen
De ernstige gezichten om hem heen ver
tellen hem echter dat het zo hoort.
De afslag
Om zeven uur klinken er drie snerpen
de tonen door do luidspreker: in hal F
is de afslag begonnen. Drommen mensen
spoeden zich er heen en als je meeloopt
kom je te staan aan de rand van een veld
van kisten, waar de vis nu al uren lang
dood in grote hopen in ligt.
Twee mannen in blauwe jassen stel
len zich op aan weerszijden van het kis-
tenveld en een brengt plotseling een
zeurderig klaaglied voort waarnaar eerbie
dig wordt geluisterd. De ander onder
breekt zijn collega op gèzette tijden met
een kernachtig, doch onverstaanbaar woord
en dan blijkt dat er een partij kisten is ge
kocht voor een prijs die iedereen duide
lijk heeft verstaan, behalve uw verslagge
ver. Hij weet trouwens ook niet wie van
de hem omringende heren de partij heeft
gekocht. Slechts na heel goed opletten
komt de bezoeker erachter dat er gemijnd
wordt met een korte knik van het hoofd
en dat een van die blauwgejaste mannen
dan met een kreet het snelle oplezen van
de prijzen onderbreekt. Een ouderwetse
afslagmanier en voor de leek nauwelijks
te volgen.
Als de grote partijen zijn verkocht klim
men er vishandelaars op de kisten die druk
papiertjes met de firmanaam op de over
gebleven vis drukken. Zij zijn de hande
laars die aan een of twee kisten voldoen
de hebben. De afslagers en de delers (zo
heten de mannen in die blauwe jassen)
staan in rijksdienst. Er zijn afslagers voor
vier soorten vis: haring, fijnvis, kabeljauw
en schelvis, 's Morgens vroeg werken ze
hal voor hal af en als ze weg zijn begint
de dagtaak voor de vishandelaar; een
werkperiode die meestal begint met het
tillen van kisten vis op de wagen.
Nu zijn er talloze dingen onbesproken
gebleven en er zijn nauwelijks probleem
pjes aangeroerd. Maar het Staatsvissers-
Het beeld van iedere morgen; schepen op een rij en de laatste
mand vis die naar binnen gaat.
havenbedrijf, onder directie van de heer
J. R. van Eerde heeft vele problemen. Om
er maar enkele te noemen: visdiefstallen,
het vele handwerk dat er nog wordt ver
richt, de kwestie van het overwicht, en
het feit dat er nog steeds geen rijkswegers
zijn. Maar wie een nacht daar rondloopt
krijgt ofschoon hij weet dat ze er zijn
nauwelijks iets van deze moeilijkheden te
zien. Want wie zal hem zeggen dat de
man die achteloos een stjjve kabeljouw in
een lege kist werpt, een visdief is?
De heer Kerkhof zegt het zo „Wij zijn
een bedrijf en kunnen niet altijd de punt
jes op de i zetten".
Maandag was het bij de Koninklijke Pa
pierfabrieken Van Gelder Zonen n.v. in
Velsen-Noord vooral voor twee personeels
leden een bijzondere dag: de heer A. Rie-
deman, eerste bankwerker-monteur in de
mechanische werkplaats, en de heer J. de
Heer, arbeider in de algemene dienst, wa
ren namelijk vijfentwintig jaar onafgebro
ken bij het bedrijf werkzaam.
De jubilarissen zijn gehuldigd op het di
rectiekantoor, waar (bij ontstentenis van
de bedrijfsdirecteur, de heer J. H. Smidt
van Gelder jr.) het hoofd van de techni
sche dienst, ir. G. A. Schoonkind de beide
heren en hun familie ontving. In aanwe
zigheid van de heren Joh. Hommes en N.
werkbaas van de M.W., schetste de heer
Schoonkind de heer Riedeman als een
man die zijn werk uitstekend heeft gedaan
en hiervoor bracht spreker hem namens
de directie veel dank, onder aanbieding
van een enveloppe met inhoud. Mevrouw
Riedeman ontving een foto in lijst van
haar man. In gebouw „Concordia" waar
vele collega's zich hadden verzameld, is
de jubilaris later toegesproken door de
De pas opgerichte „Welsh Fisheries
Ltd." uit Milford Haven heeft 20 diepzee
trawlers besteld bij de scheepsbouwwer-
ven „Atlantic Shipbuilding Co" te New
port. De schepen krijgen motoren met
875 PK. De schepen worden zo gebouwd,
dat het mogelijk is van et zijtrawlen
over te schakelen op het hektrawlen.
Tonijnen en garnalen blijken in de Ver
enigde Staten nu zeer in trek te zijn. In
het begin van de eeuw was er voor to
nijn maar weinig interesse en dat gold ook
voor de garnalen. Maar nu blijkt het ver
bruik van visprodukten per hoofd 4,750 ki
lo te hebben bedragen. Daarvan bestaat
2,05 pond uit tonijnconserven, 1.42 uit vis
filets en 1.19 pond uit garnaal. In 1949 was
het gemiddeld verbruik van tonijn per
hoofd 4,750 kilo te hebben bedragen. Daar
van bestaat 2,05 pond uit tonijnconserven,
1,42 pond uit visfilets en 1.19 pond uit
garnaal. In 1949 was het gemiddeld ver
bruik van tonijn per hoofd van de bevol
king 0,9 pond en van garnaal 0,71 pond.
WOLKEN ZAND voor zich uit
blazend heeft de wind gisteren een felle
aanval gedaan op het seizoen 1961. Ter
wijl van de ene kant velen, die in het
zonnebaden hun hoogste genieting vin
den, van het strand naar betere oorden
waren gevlucht, trokken anderen juist
nu naar de zeekant om te genieten van
het werk van de wind. Golven werden
huizenhoog over de pieren geslagen,
zand vloog striemend langs de grond.
De kijkers verborgen hun hoofd in de
jas om de aanval van de felle zandkorrels
wat te dempen. Maar ze bleven staan,
want wat ze zagen was indrukwekkend.
Op het plateau waren de zaken geslo
ten, maar in de winkelstraat gingen de za
ken gewoon door. Al is gewoon eigenlijk
niet het juiste woord, want de winkeliers
misten een belangrijk onderdeel: water.
Er was een waterleidingbuis lek gesto
ten door een bulldozer, en dat betekende
groot ongerief voor de IJmuidense mid
denstand. Gas en water was onmiddelijk
present en met man en macht trachtte
men het euvel snel te verhelpen.
Er waren nog meer mannen van de ge
meente actief. Twee arbeiders van de ge
meentereiniging hadden tot taak om nieu
we papiermanden in de winkelstraat neer
te zetten. Terwijl de wind om hun oren
floot en het seizoen stierf sloegen ze lan
ge palen in de grond en bevestigden er
na vele ingewikkelde werkzaamheden
mooie gele papierbakken aan. Ideaal voor
het volgend seizoen. Dat wel.
Terwijl het werk aan waterleiding en
aan papierbakken doorging en het aantal
belangstellenden steeds toenam ontdekten
ook steeds meer mensen een spectaculair
der mogelijkheid om het geweld van wind
en water van dichtbij te bekijken: ze
trokken naar de pier.
Er stond een groot bord, dat „verboden
toegang" toeschreeuwde aan een ieder,
die de pier bij overslaande golven wilde
betreden. Er was een afzetting over de
volle breedte. Maar in de praktijk blijkt
dit nu eenmaal de attractie nog groter te
maken. Terwijl sommigen aarzelend ble
ven staan doken de meesten onder de af
zetting door. Ze wandelden ver de pier op,
lieten zich besproeien door het over de
steenmassa stuivende zilte water en geno
ten van het avontuur.
Een moeder met een klein meisje aan
de hand naderde de afzetting. Eerst veeg
de zij het zand bij het hummeltje en bij
zich zelf uit de ogen. Toen nam ook zij
het „moedige" besluit. Samen met een
kind, dat door de wind vrijwel werd weg
geblazen liep ook zij de pier op, de gol
ven tegemoet.
Terwijl de roekelozen zo hun risico na
men, en ook anderen er aan blootstelden
ging het leven voor de vissers door. In
de haven namen de familieleden afscheid
van hun mannen en zonen, die deze mid
dag voor een barre taak stonden. Ze za
gen hoe de laatste voorbereidingen werden
getroffen, en wuifden dan hun vaarwel. De
kijkers op het strand zagen hoe de kotters
zich langzaam een weg ploegden. De neus
telkens weer in de golven duikend, en dan
weer het schuim van zich afschuddend.
Een imposant gezicht voor de landrot.
De familieleden zagen het met gemengde
gevoelens, velen met een stille bede in het
hart.
In de winkelstraat legden de mannen de
laatste hand aan de papierbakken. Ze ke
ken eens naar de zeekant. Naar de men
sen, die zomaar voor de lol een levensge
vaarlijk risico namen. Naar de mensen,
heer Hommes, hoofdbaas en namens het
jubileumfonds, door de heer D. Visser, die
een enveloppe en bloemen aanbood. In
haar woning aan de Rambonnetlaan te
IJmuiden wachtte de familie Riedeman,
die onder de vele bloemen ook een fleurig
stuk van de directie aantrof, maandaga
vond nog een extra verrassing van het
werkplaatspeersoneel.
De heer J. de Heer begon zijn loopbaan
bij Van Gelder en Zonen 25 jaar gele
den in de sjouwploeg om later over te gaan
naar de kopergieterij, die inmiddels is op
geheven. Gezondheidsredenen maakten het
gewenst dat hij werd overgeplaatst naar
de afdeling algemene dienst; als brand
wacht in de fabrieksbrandweer is hij tevens
belast met het onderhoud van de brand
blusapparatuur. Van de directie ontving
de jubilaris een enveloppe met inhoud,
waarbij de hoofddirectie schriftelijke ge
lukwensen voegde. Mevrouw De Heer
kreeg een fraaie foto van haar man. Ook
het jnbileumfonds bleef niet achter en
bood een cadeau aan, alsmede bloemen,
in de Geelvinckstraat ontving de familie
De Heer nog vele blijken van belangstel
ling, waarbij een bloemstuk van de direc
tie.
Advertentie
VERKOOP - REPARATIE
De grootste keuze en de beste service
Het aloude en bekende adres
Velserduinweg 173 - Telefoon 4402
KOOPT BIJ DE VAKMAN 1
Maandag kwamen in IJmuiden aan: Bomma
van Halden; Vliestroom Huil; Alcetas, Lissabon;
Reggeberg, Arbroath, Brettingen, Kristiansund;
Marian H, Liverpool, bijlegger IJmuiden; Clan-
gula, Pernis; Hendrik Holwerda, Mantuluoto;
Rigel, Kotka; Hainig, Swansea; Trito, Dublin;
Bloemgracht, Hamina.
Dinsdag kwamen in IJmuiden aan: Amstel-
diep van Mormugoa met erts voor IJmuiden;
Spes, Swinemunde, kalk IJmuiden; Antonie Car
los, Setubal; Oranjefontein, Antwerpen; Hoechst,
Antwerpen; Ophir, Archangel, hout Zaandam;
Ilorin Palm, Dakar; Heinrich, Grammerstorf,
Rotterdam.
Maandag vertrokken uit IJmuiden: Kvikkjokk
naar Narvik, ledig IJmuiden; Neth Coast, Rot
terdam.
Dinsdag vertrokken uit IJmuiden: Annenkerk
naar Rotterdam
(Indien achter de scheepsnaam en de haven
van herkomst of bestemming geen nadere aan
duiding volgt, betekent dit dat bet schip van of
naar Amsterdam is gegaan).
GROENTEVEILING CASTRICUM
Ondanks de minder gunstige weersom
standigheden was er maandag op de veiling
van Ons Belang te Castricum toch een
flinke aanvoer van diverse zomerproduk-
ten waarbij zelfs tomaten, snijbonen en
sperziebonen nog een tamelijk goede no
tering te zien gaven. Andijvie kwam wat
ongunstiger uit de bus maar de bospeen
bracht toch nog 27 cent op. De eerste
bramen gingen tot 2.80 per mand.
De noteringen van maandag waren: sla
3y2-5%komkommers 11; bramen 2.80;
sperziebonen 30-49; snijbonen 53-63; pronk-
bonen 24; andijvie 11; bloemkool 11-43;
uien 11; tomaten 40; boskroten 8%; bos
peen 27.
GROENTEVEILING BEVERWIJK
De noteringen op de groenteveiling in
Beverwijk waren maandag: andijvie 8-20;
bloemkool 22-61; bospeen 22-44; waspeen
16-39; sperziebonen 34-56; snijbonen 44-82;
tomaten 20-50; spinazie 8-32; postelein
17-35; aardappelen bintjes 9-16,5; uien
9-12.
Advertentie
V.S.V.
Lidmaatschap- en seizoenkaarten kunnen
worden afgehaald in „Du Commerce" op het
Marktplein op dinsdag-, woensdag- en don
derdagavond van 6.458 uur.
die voor hun brood en dat van hun vrou
wen en kinderen het element weer opzoch
ten, dat vriend maar ook vijand kan zijn.
Ze maakten hun werk af en gingen een
gebakken visje eten.
Twee mannen liepen door de straat. Ze
aten hun laatste patates op en gooiden
de lege zak weg. Naast de papiermand.
Door de wind meegedragen vloog het
stuk wit papier noordwaarts. De papier
mand bleef leeg.
