PIONIERSGEEST IN DE KIBBOETZ Prof. Kohnstamm-VGLO krijgt een nieuw gebouw Indrukken van een reis door Israel IV Havenberichten „Averdijk" schuldig aan aanvaring DINSDAG 29 AUGUSTUS 1961 V/ Vv mmm «si Simon Koster Wasmachines - Centrifuges Duitse scheepvaartraad: Geslaagde concerten in Beverwijk Sla: van 4 op 24 cent! Hoe interessant en hoe boeiend door hun verschillend karakter de grote ste den van Israel ook mogen zijn, ze zijn toch elke stad op haar eigen manier te zeer internationaal georiënteerd om representatief te kunnen zijn voor dat wat het hedendaagse Israel eigenlijk is. Ook voor ieder ander land geldt in meer dere of mindere mate de oude reizigers wijsheid dat men het beter leert kennen in zijn dorpen dan in zijn steden; maar voor Israel geldt dat wel heel sterk. In Jeruzalem leven vooral de geschiedenis en de traditie; Tel Aviv en Haifa vormen Israels hedendaagse band met de rest van de wereld; maar op het platteland, in de kleine dorpen en landbouwneder zettingen, daar groeit het nieuwe Israel, het Israel van de toekomst. Dat platteland is van een fascinerende verscheidenheid, ondanks de geringe op pervlakte (iets meer dan 20.000 vierkante kilometer, dus nog geen twee-derde van Nederland) die er is overgebleven nadat Jordanië en Egypte flinke happen uit het Palestijnse gebied hebben weten te ver krijgen en te behouden. Die verscheiden heid demonstreert zich danook als het wa re van kilometer tot kilometer; men kan geen autotocht, ook maar van een uur, maken zonder door een aantal zeer ver schillende landschappen te komen. Er is nauwelijks een groter landschappelijk ver schil denkbaar dan tussen het heuvelland van Galilea in het noorden en de Negev- woestijn in het zuiden; maar bovendien wisselt ook in Galilea zelf het landschap voortdurend van karakter en zelfs de Ne- gev is geen eentonig, gelijkvormig geheel maar een gebied vol variatie, waarin on afzienbare dorre grint- en zandvlakten af wisselen met grillige, leikleurige rotsgebie- den en onverwachte stukken vruchtbare bodem. De bergen van Judea, de kustvlak te met haar stralend-witte duinenrij, an ten slotte het beneden de zeespiegel lig gende dal van de Jordaan, dat alles zijn landschappen die vrijwel niets met elkaar gemeen hebben. Maar die wel alle worden ontgonnen en beplant of bebost met dat overal eendere enthousiasme, met die overal eendere onstuitbare drang om van Israel ook op plaatsen waar de grond in de loop der eeuwen totaal uitgemergeld uitgedroogd en tot steen geworden is opnieuw een „land van melk en honing" te maken. In zijn zuiverste en overtuigendste vorm komt dat enthousiasme tot uiting in de landbouw-nederzettingen, die allengs in wijde kring vermaard zijn geworden door de manier waarop zij het „gezicht" van Israel hebben helpen vormen. Het He breeuwse woord kibboetz (meervoud: kib boetzim) heeft daardoor tot in andere we relddelen bekendheid gekregen; hoewel overigens lang niet alle Israëlische land bouw-nederzettingen kibboetzim zijn. DE KIBBOETZ is een kleine gemeen schap die geheel op het beginsel van de collectiviteit berust. Men zou onze vorm van samenleving communisme kunnen noe men; maar dan moet men daarbij vooral niet denken aan het verpolitiekte en dic tatoriale communisme zoals dat in de lan den van het Sovjetblok wordt toegepast, maar eerder aan de idealistische vorm, zo als sommige Joodse secten die al in de voor-Christelijke tijd hebben toegepast," vertelde een lid van een kibboetz mij. In een kibboetz is geen geld in omloop; niemand ontvangt loon of betaalt voor zijn levensbehoeften. Het land is gemeen schappelijk bezit en wordt gemeenschap pelijk bewerkt, en de opbrengst komt de gemeenschap (meestal van 300 tot 400 per sonen) ten goede. Ook de werkzaamheden van huishoudelijke aard, het onderwijs voor de kinderen, de administratie, de „ge meentereiniging" enzovoorts worden door leden van de kibboetz verricht. Men leeft en werkt dus samen als in een groot ge zin, voor het welzijn van allen. Kinderen die bijzondere begaafdheid aan de dag leg gen kunnen op kosten van de kibboetz naar de Hebreeuwse universiteit, naar de Tech nische Hogeschool, naar een M.T.S. of naar de een of andere specialistencursus gaan. De kibboetzim, ongeveer 230 in getal, zijn echter géén volkomen op zichzelf staande, min of meer geïsoleerde neder zettingen, die onder alle omstandigheden hun eigen problemen maar moeten zien op te lossen. Zij maken deel uit van een vijftal landelijke organisaties, die op hun beurt weer zijn aangesloten bij de ver schillende politieke pertijen (maar geen enkele bij de communistische partij). En daar zij natuurlijk tal van gemeenschappe lijke problemen hebben bv. het werven van onderwijskrachten is die onderlinge organisatorische band ongetwijfeld waar devol. EEN ANDER SOORT van landbouw nederzettingen zijn de „mosjavim" (meervoud van „mosjav"), waarvan er meer dan driehonderd door het hele land verspreid liggen. Dit zijn coöperatieve dor pen, waarin wél persoonlijk bezit bestaat, maar waar de gemeenschappelijke akkers niettemin gemeenschappelijk worden be- Als de periode van het zware pio nierswerk voorbij is, kan men in een kibboetz ook aandacht gaan besteden aan wat meer comfort. De kibboetz Neot Mordekhai, in het uiterste noor den van Israel, heeft nu in zijn lees zaal zelfs al een espresso-bar, het geen een unicum is op dit gebied. O. "5"^- werkt en geëxploiteerd. Benodigdheden als zaaigranen en landbouwwerktuigen worden coöperatief ingekocht en de oogsten coöpe ratief verkocht; daarna wordt de opbrengst gelijkelijk onder de leden van de „mosjav" verdeeld en kan ieder met zijn geld doen wat hij wil (terwijl bij een kibboetz die opbrengst in de gemeenschappelijke pot gaat). Er zijn verschillende typen van „mosjavim", die zich voornamelijk daar door van elkaar onderscheiden dat het coöperatieve beginsel strenger of minder streng wordt toegepast. Er zijn ook semi- collectieve dorpen, die bedoeld zijn als een tussenvorm van kibboetz en mosjav. En tenslotte zijn er een 75 „mosjavoth": dor pen die uitsluitend particulier bezit en par ticulier initiatief kennen, die danook niet landelijk aaneengesloten zijn en die op den duur kunnen uitgroeien tot normale plat te] andsgemeenten. De oudste kibboetz van Israel ligt aan de zuidelijke oever van het Meer van Tibe rias, op een paar kilometer afstand van de Syrische grens. Hij heet Degania en werd in 1910 gesticht door een dozijn Joodse im migranten van beneden de twintig jaar, op een stuk moerasland dat door anderen als onbewoonbaar werd beschouwd omdat het één eindeloze broedplaats van malaria muskieten was. Wie nu Degania bezoekt, wordt door niets meer aan dat verleden herinnerd. Temidden van uitgestrekte vluchtbare akkers en beschaduwd door prachtige statige koningspalmen ligt daar een vriendelijk dorp met goed-onderhou- den gazons en kleurige bloembedden tus sen de huizen, met rijke boomgaarden, met een eigen (zij het dan klein) natuur kundig museum, en vooralmet vrien- ook nog een officieel oorlogsmonument. Het ontbreken van geld wordt niet als een gemis gevoeld. Waarom ook? „We hebben alles wat we wensen. En als we eens naar de stad willen (dat is dan ge woonlijk Tiberias), worden er op ons ver zoek plaatsen besproken voor een toneel voorstelling of een concert en wordt er een behoorlijk zakgeld verstrekt. In de kibboetz zelf zouden we niet weten tv at we met geld moesten doen; er zijn immers geen winkels en er is niets waar je voor moet betalen.Alleen gemeenschappe lijk, en dus uit de gemeenschappelijke kas, wordt er gekocht en betaald. Tot beheer der van die gemeenschappelijke kas wordt telkens een lid van de kibboetz voor een jaar benoemd en dat is dan wel een hele verantwoordelijkheid. Mijn gastheer, die al enige keren die vertrouwenspositie heeft bekleed, zegt: „Het is heerlijk dat je als lid van de kibboetz nooit zorgen over geld hebt. Maar als penningmeester heb je alle financiële zorgen van de hele kibboetz, en dat is beslist geen kleinigheid!" Vooral de oogsttijd brengt Natuurlijk al lerlei administratieve problemen mee, die door de penningmeester en de Kibboetz- secretaris (hat manusje-van-alles in het bestuur van de gemeenschap) met steun van een „uitvoerend comité" moeten wor den opgelost Verder is er nog een „ar- beids-organisator", die de delicate taak heeft, de werkzaamheden in de kibboetz onder de leden mannen zowel als vrou wen te verdelen. En tenslotte zijn er allerlei commissies, voor onderwijs, voor gezondheidszorg, voor culturele activiteit, voor de verdediging (heel belangrijk, zo O vï.AvXv -v 'C De oudste kibboetz van Israël, Dega nia, gesticht in een onherbergzaam moerasgebied, is nu omringd door vruchtbare akkers. Links op de plaat ziet men de zuidelijke oever van het Meer van Galilea. De bergen op de achtergrond vormen de grens met Syrië en Jordanië. De omgeving van 'n kibboetz aan de Dode Zee, waar men nog bezig is de grond in een staat te bren gen die landbouw-mo- gelijk maakt. Daar toe moeten massa's losse stenen en vaak ook nog een compac te steenkorst worden verwijderd. r**: v- mfmm delijke, gastvrije, gelukkige mensen. Zij stralen van vRldoening als zij de bezoeker door hun dorp rondleiden, als zij hem hun school en andere openbare gebouwen, de gemeenschappelijke eetzalen, het kinderte huis en hun eigen woningen laten zien. „Eigen woningen" zijn het niet helemaal, want ze behoren aan de gemeenschap en het meubilair is door de gemeenschap ver strekt, maar dat doet niets af aan de ge zelligheid van het interieur, waar de per soonlijke noot trouwens altijd aanwezig is. In elk gezin werken man en vrouw bei den voor de gemeenschap; de kinderen gaan overdag naar school (waar ze ook eten), de heel kleintjes naar het kinder huis, waar ze volledig worden verzorgd. Maar als het echtpaar zijn dagtaak heeft beëindigd verenigt het hele gezin zich in de woning en 's avonds voor het naar bed gaan laat de schoolgaande zoon of doch ter zich nog even „overhoren" door va der of moeder. Waarna deze nogal eens naar een vergadering gaan, want in een collectief dorp moet veel vergaderd wor den daar allerlei belangrijke beslissingen zoals het accepteren van nieuwe leden of het aanschaffen van nieuwe machines door de leden gemeenschappelijk worden genomen. HET ECHTPAAR, dat mij in zijn wo ning ontvangt, woont al 28 jaar in Dega nia; zij zouden er voor niets ter wereld weg willen. Ze hebben er harde tijden meegemaakt, vooral in de onafhankelijk heidsoorlog van 1948, toen er hard tegen de Syriërs moest worden gevochten om het behoud van Degania. „Ziet u die uitge brande tank daar? Die laten we er liggen, als souvenir.." Een triest souvenir, want de Syriërs waren na een langdurig ar tillerie- en luchtbombardement met hun tanks tot in de buitenste tuinen van Degania doorgedrongen en het heeft heel wat mensenlevens gekost, hen te verdrij ven. Behalve het „souvenir" is er dan y>y<- - -< »S> V ■- vlak bij de Syrische grens!) enzovoorts. Geen wonder dat het enige bezwaar, dat men in kibboetzim veelvuldig kan horen, is: „Er moet zo veel vergaderd wor den DE STICHTERS van Degania, van wie er nog twee (nu oude dames, die in de melkerij werken) in leven zijn, hebben ja renlang in tenten en daarna in primitieve hutten gewoond en van de éénvoudigste rantsoenen geleefd. Ook in nieuwe kib boetzim behalve in zeer onvruchtbare streken, waar zij een paar jaar financiële hulp krijgen geldt nog steeds het prin cipe dat er voor de levensbehoeften van de leden niet méér mag worden uitge geven dan de oogst van de nederzetting oj levert. Mét de produktiviteit van de kib boetz stijgen dus de algemene welstand en het comfort, een wetenschap die de pioniersgeest natuurlijk wel aanwakkert. Die pioniersgeest is danook een nood zaak voor het leven in de kibboetz. Leden wie het daaraan ontbreekt, of op den duur gaat ontbreken, vallen vanzelf af. Ze kun nen dan, als ze willen, vertrekken en zich in een gewoon dorp of in een van de ste den vestigen. Maar aan de andere kant zijn er wel gevallen voorgekomen (en niet eens zo heel weinig) van kibboetz-jonge- ren die vonden dat hun nederzetting door een leveel aan comfort ging „verburger lijken" en die er dus weg gingen om er gens op een afgelegen plek in de woestijn een nieuwe kibboetz te laten verrijzen; daar konden zij zich door ontberingen de offers voor de gemeenschap getroosten waaraan in hun oude kibboetz geen be hoefte meer was! Dit enthousiasme van de echte pionier vindt men veelvuldig in Israel, maar vooral onder de jeugd die in de kibboet zim is geboren. De overheid verwacht een dergelijke geest natuurlijk niet bij de nieuwe immigranten die op oudere leef tijd het land binnenkomen. De opvang kampen voor deze mensen, die dikwijls maar heel primitieve huisvesting boden, wil de regering danook zo gauw mogelijk opruimen. Er zijn nu nog tussen de tien en vijftienduizend immigranten in opvang kampen, maar dankzij de grote bouw-ac- tiviteit (240.000 nieuwe woningen in twaalf jaar) wordt hun aantal dagelijks kleiner. En volgens de nieuwste methode, die erop is gericht dat de immigranten zich in de kortst mogelijke tijd acclimatiseren, staat er bij hun verhuizing uit het kamp dan een huisje voor hen klaar, dat niet alleen gemeubileerd is maar waarbij ook een erf of een tuintje hoort waarop vaak al een paar kippen of een geit rondlopen Daar komt dus werkelijk helemaal geen pioniersgeest meer bij te pas. Maar het is een geluk dat de Israëlische jongeren daar wel, en in zo ruime mate, over beschikken; en vele ouderen even eens. Want zonder die pioniersgeest zou het-wonder der wedergeboorte van het land Israel zich niet hebben kunnen vol trekken. Maandag kwamen in IJmuiden aan: Pellworm van Felixtowe; Lauwers, Fowey; Waverstroom, Shoreham; Bittern, Liverpool; echtstroom, Liver pool; Solon, Hamburg; Tim S., Hamina; Schip- persgracht, Hamina; Argo, Kotka; Hullgate, Ex- mouth; Bomi-Hills, Contrecoeur; Ladon, Parama ribo. C^ppern, Rotterdam; Ragny, Riga; Fennia, Mantyluoto. Dinsdag kwamen in IJmuiden aan: Aeneas van Rotterdam; Biscaya, Rotterdam laden Binnenha ven IJmuiden; Heijo, Mantyluoto; Royal Wood, Seskaroa. Maandag vertrokken uit IJmuiden: Vesta naar Rouaan, bijlegger IJmuiden; Bug, Stettin, wals- materiaal van IJmuiden; Puck, Aalborg; Borgny, Kamarg; Bina, Hogenaess; Argosity, Purfleet; Brandaris, Rotterdam; Baden, Rotterdam; Neth. Coast, Rotterdam; Visten, Rotterdam; Maddo Boz- zo, Leningrad; Alderney Coast, Londen; Maartje, Goole; Jonan, Ipswich. Dinsdag vertrokken uit IJmuiden: Tynewood naar Londen; Bergo, Antwerpen; Herinstorf, Stettin, walsmateriaal van IJmuiden; Corale, Nor wich; Marie Both, Emden; Merak, Lulea; Eos, Bremen; Mary Jensen, Gent. (Indien achter de scheepsnaam en de haven van herkomst of bestemming geen nadere aan duiding volgt, betekent dit dat het schip van of naar Amsterdam is gegaan). Advertentie VERKOOP - REPARATIE De grootste keuze en de beste service Het aloude en bekende adres Velserduinweg 173 - Telefoon 4402 KOOPT BIJ DE VAKMAN I De Duitse Raad voor de Scheepvaart in Breipen heeft verklaard dat de kapi tein en de Duitse loods van het Neder landse vrachtschip „Averdijk" (7646 ton) schuld dragen aan een aanvaring op de Weser, waarbij een Duits motorschip is gezonken. Op 15 augustus heeft de „Averdijk", een schip van de Holland-Amerika Lijn, het 402 ton metende ms „Berlin" geramd. De „Berlin" werd ernstig beschadigd en zonk spoedig na de aanvaring. De Duitse Raad voor de Scheepvaart is van mening, dat het Nederlandse schip niet voldoende voorzichtig is bestuurd. Onder meer heeft de „Averdijk" aan de „Berlin" geen teken gegeven dat het wil de passeren. Bij het ongeluk zijn van de opvarenden van de „Berlin" de 60-jarige hulpschip per, de 20-jarige vrouw van een matroos en haar tweejarig zoontje om het leven gekomen. Als alles gaat zoals B. en W. van Velsen dat verwachten, dan zal volgend jaar een nieuw gebouw voor de openbare Professor Kohnstamm-VGLO-school in aanbouw zijn. Men denkt voor de plaats van vestiging aan het terrein bij de hoek Heidestraat-Lorentzstraat in IJmuiden-Oost. Al jaren leefde bij B. en W. het plan een nieuwe VGLO-school in Velsen te stichten, die gebaseerd zou zijn op vak werk. Nu heeft men de stoot gegeven tot de uitvoering. Men is bij het rijk aan aan kloppen en het ziet er naar uit, at de Kohnstammschool binnen afzien bare tijd een nieuw gebouw zal hebben. Waarom hebben B. en W. niet meteen doorgezet? Omdat men eerst wilde zien hoe de ontwikkeling van het vglo- zou verlopen. Want aanvankelijk be tekende vglo voor de kinderen een soort wettelijk onderwijs, dat nuttig was om de leerplichttiid vol te maken. Maar er was nooit een tastbaar bewijs, dat men de op leiding had gevolgd. Nu is dat anders geworden. Fixbrëvet- ten en sleuteldiploma's, verkregen na lan delijke examens, hebben een bepaalde waarde. Het gevolg is dan ook, dat de poor ten van bepaalde betrekkingen nu open gaan voor vglo-leerlingen, die voorheen geen kans zouden hebben gekregen. De nieuwe ontwikkeling schenkt dus meer bevrediging aan de kinderen, die nu iets kunnen tonen na fyun schooltijd, maar ook aan de werkgevers, die over een betrouw bare maatstaf gaan beschikken. De IVIO-diploma's hebben het vglo een ander gezicht gegeven. En B. en W. hebben dan ook niet langer geaar zeld. Hiaat opgevuld De wethouder van onderwijs, de heer H. de Boer, heeft van deze zaak gisteravond mededeling gedaan in de Van Rijswijk- zaal van het Cultureel Centrum, waar de diploma's werden uitgereikt aan de geslaag de leerlingen van de Kohnstamm vglo. Hij zei het altijd een hiaat te hebbsn gevon den. dat de vglo-school geen diploma's had. „Talrijke kinderen gaan jaarlijks naar de ulo, zonder dat zij die school afma ken. Laten de ouders de kinderen toch naar die school sturen, waarvoor ze de ca paciteiten hebben" zei de wethouder. Hij zag de vglo-school als een belangrijk mid del om kinderen rijp te maken voor vele maatschappelijke functies. „Ouders, stuur uw kinderen naar de school waar ze thuishoren. Kinderen wil len allemaal graag een diploma, laat ze dus daar onderwijs volgen, waar ze rede lijkerwijs ook het einde kunnen bereiken". Wethouder De Boer vond deze eerste maal, dat op de Kohnstammschool diplo ma's werden uitgereikt na een landelijk examen zeer belangrijk. Hij had dan ook de heren Holl en Algera, rijks- en gemeen telijk onderwijsinspecteur, meegenomen. Oproep tot ouders „Drie autoriteiten bij een diploma-uit reiking zult u vrijwel nooit zien. Maar dat is doelbewust gebeurd. Want over uw hoofden heen willen we tot de bevolking van Velsen zeggen: denk bij uw onder- wysfeeuze voor uw kind ook aan het vglo. Geef uw kinderen de kans om te slagen in het leven, waar ze op een wat „hogere" school zouden mislukken". De avond werd ingeleid door directeur G. Londonck, die een uiteenzetting gaf van de betekenis van deze eerste diploma uitreiking. Juist door de landelijke exa meneisen geeft het diploma een goede maatstaf. De diploma's, die deze avond door wet houder de Boer werden uitgereikt, waren de zogenaamde „fix-brevetten", bestaande uit een theoretisch gedeelte en enkele units, waarvan men er minstens twee moest hebben behaald om te slagen. Men heeft er vele, zoals „omgangsvor men", waar sterk de nadruk op is gelegd door de directeur, en „veilig verkeer". De volgende stap wordt het sleutel-di ploma, waarvoor ook vele volwassenen studeren, en dat, zoals de naam zegt, in de praktijk voor velen deuren opent naar beter betaalde betrekkingen, die een be paalde algemene ontwikkeling vereisen. Vierjarige school Op de Kohnstamm-VGLO zal het niet bij deze tweejarige opleiding blijven. De heer Londonck zei, dat het de bedoeling De Boer is de school vierjarig te maken. In het derde jaar wordt opgeleid voor het grote sleuteldiploma, en tenslotte is er nog de opleiding voor kantoorassistent, die het karakter van een eenvoudige econo- mische-administratieve beroepsopleiding zal krijgen. De heer Londonck beëindigde zijn uit eenzetting met de opmerking, dat tot dus verre veel kinderen tussen wal en schip vallen, omdat er een leemte is tussen het einde van de lagere school en het eind examen ULO of drie jaar HBS. De vier jarige VGLO zal deze leemte geheel gaan opvullen. Mevrouw Westra vertoonde dia's uit het schoolleven, tot slot werd een film ver toond, uiteraard tot grote vreugde van leerlingen en ouders. De Beverwijkse harmonikapel heeft maandagavond een dankbaar publiek ge had toen zij een concert gaf voor de be woners van 't r.-k. bejaardentehuis „Lom- merlust". Vele bejaarden waren gekomen om te luisteren naar het gevarieerd pro gramma dat de BHK deze avond ten geho re bracht. Het applaus na ieder nummer was het beste bewijs dat dit concert ten zeerste werd gewaardeerd. Het gemengde zangkoor „Zang en vriendschap" trok naar Wijk aan Zee om hier een concert te geven voor de pa tiënten van „Heliömare". Ook hier waarderde men ten zeerste het optreden van dit zangkoor dat behalve ver schillende oude bekende nummers ook enige uit haar nieuwe repertoire ten ge hore bracht. Een grote verrassing op de Beverwijkse groenteveiling was maandag wel de sla: na weken lang volkomen genegeerd te zijn, was het gisteren opeens „het produkt van de dag"; de prijzen liepen op, totdat men uiteindelijk nog 24 cent voor een krop betaalde. De meeste tuinders waren het beu geworden iedere marktdag sla te steken die 4 of 5 cent opbracht. Ook de tomaten waren duur. Er wordt nu, in verband met de vraag naar export tomaten een aparte tomatenveiling gehou den. Deze tomaten worden verpakt in kleine kistjes. De prijzen liepen op tot 65 cent per kilo- En dan was het weer een goede dag voor degenen die bramen gezocht hadden: men betaalde, na een kleine periode van inzinking, weer rustig tot 3 per slof. Een kleine najaarsverrassing vormden de aardbeien, die tot 85 cent per doosje werden verkocht. De noteringen waren: andijvie 814, bloemkool 1245, sla 424, bospeen 18— 44. waspeen 17—38, sperziebonen 33—74, snijbonen 38—78, pronkbonen 2346, to maten 2364, komkommer 823, aardap pelen bintjes 816. uien 711, bramen 230310, aardbeien 67-89 per doosje.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1961 | | pagina 5