Voorstel aan Rusland tot verbod zonder
controle op kernproeven in de atmosfeer
HET WEER
CITROEN
Indonesië verwacht verzoenend
gebaar in komende Troonrede
Uitzonderlijke drukte in
een zonnig Zandvoort
Initiatief van Kennedy en MacMillan
Prinses Laksmi Lawan in
Bangkok vermoord
IRA overvalt een trein
in Noord-Ierland
Medewerker van Soekarno sprak met
vier Nederlandse journalisten
Uittocht verliep met
veel moeilijkheden
iiou êuu!
wee iviurcmö veroreuouoiw!
Kritieke situatie
in Brazilië
Dames- en kinderkleding
46e JAARGANG NUMMER 256
MAANDAG 4 SEPTEMBER 1961
DAGBLAD VOOR VELSEN-IJMÜIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWIJK EN OMGEVING
Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct.
Giro-rekening IJmuider Courant no. 129288.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V., Grote Houtstraat 93, Haarlem Directie: P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
Belgrado ingenomen
De Gaulle afzijdig
Veranderlijk
Aan het strand:
In de krant van heden:
ID 19 f 9575.- Panhard 6375.-
2 CV 3995.- AMI 6 5450.-
GEERT HOOGEVEEN
Het woord is aan
Dagens Nyheter ter ziele
Vaag
SUËDE DAMES- EN HERENJASJES
Luchtmacht blokkeert de
weg voor Goulart
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat. 9-1 uur.
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519.
Telef. redactie 5389, na kantooruren 5080.
Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295.
IJmuider Courant
LONDEN President Kennedy en premier Macmillan hebben gisteravond
aan premier Kroesjtsjev het verrassend en moedig aanbod gedaan onmiddellijk
een einde te maken aan kernproeven in de atmosfeer. Bovendien vroegen zij
„geen controlemaatregelen" en verzoeken de Russische premier „voor aan
staande zaterdag telegrafisch te antwoorden of hij dit voorstel wil aanvaarden".
Deze verklaring, die op de 22ste ver
jaardag van het begin van de Tweede We
reldoorlog werd gepubliceerd, luidt: „De
president van de Verenigde Staten en de
premier van het Verenigd Koninkrijk stel
len premier Kroesjtsjev voor, hun drie re
geringen te laten overeenkomen, vanaf
dit moment in de atmosfeer geen kern
proeven meer te nemen en radio-actieve
straling te produceren".
„Het doel van dit voorstel is de mens
heid te vrijwaren voor de toenemende ge
varen van besmetting van de atmosfeer
en bij te dragen tot vermindering van de
internationale spanning".
„Zij dringen er bij Kroesjtsjev op aan
onmiddellijk per telegram mede te delen,
dat hij dit aanbod aanvaardt en dat hij
een einde maakt aan verdere proeven in
de atmosfeer".
„Zij dringen er verder op aan dat hun
vertegenwoordigers in Genève niet later
dan 9 september bijeenkomen, om de over
eenkomst op schrift te stellen en deze aan
de UNO te rapporteren.
„Zij hopen oprecht dat de Sovjet-Unie
dit aanbod, dat geldig blijft voor de aan
gegeven tijdsduur, zal aanvaarden".
„Zij wijzen erop dat de Verenigde Sta
ten en Groot-Brittannië bereid zijn te ver
trouwen op bestaande ontdekkingsappara-
tuur, welke volgens hen voldoende is, en
zij stellen geen extra controle-maatrege
len voor".
„Zij brengen echter nog eens in herin
nering, dat zfj zeer zeker verlangen een
akkoord voor het verbod van kernproeven
dat ook andere vormen van proeven om
vat, tot stand te brengen en betreuren het
dat de Sovjet-Unie een dergelijk akkoord
heeft tegengewerkt".
Met deze verklaring hebben de Verenig
de Staten en Groot-Brittannië hun eerdere
besluit het Russische voorbeeld niet on
middellijk te volgen, nog eens duidelijk
beklemtoond. Het is een volkomen nieuw
voorstel, waarbij rekening is gehouden
met alle Russische bezwaren tijdens het
vroegere overleg over een kernproefver
bod. De Russen hebben nimmer willen
toegeven aan het verlangen van het wes
ten, de naleving van een kernproefverbod
ter plaatse te doen controleren. Dat, zo
zegt het westen in feite, is ook niet meer
nodig, want onze ontdekkingsapparatuur
is ver genoeg ontwikkeld om alle boven
grondse kernproeven te ontdekken.
Kroesjt.jev kan dus geen bezwaar hebben
tegen dit voorstel en dat is juist de be
doeling van de Verenigde Staten en Groot-
Brittannië. Het voorstel heeft in de eerste
plaats de bedoeling de grotere spanning,
als gevolg van de Berlijnse crisis en de
door de Sovjet-Unie hervatte kernproeven
te verminderen.
Met de nadruk op de bezorgheid van de
gehele wereld door de vermeerderde ra
dio-activiteit en grotere gevaren voor de
gezondheid van de mensheid, als gevolg
van het Russische besluit, hebben de twee
westelijke geallieerden zich tot woordvoer
der gemaakt van wat er op de topconfe
rentie van de neutrale landen in Belgrado
tot uiting is gekomen. Ook in de Verenig
de Staten en Groot-Brittannië is men ech
ter bezorgd over de wijze waarop Kroesj
tsjev schermt met zijn nieuwe bom van
100 megaton, die zijn geleerden waar
schijnlijk zouden willen beproeven.
Weigert Kroesjtsjev op het westelijke
voorstel in te gaan, dan zal hij zich in de
ogen van de rest van de wereld, met
uitzondering dan van communistisch Chi
na, in diskrediet brengen. Of het Westen
in dat geval de kernproeven zal hervat
ten is nog niet te zeggen. Een woordvoer
der van het Britse ministerie van Buiten
landse Zaken antwoordde op die vraag,
dat men dan „na 9 september nog eens
goed zal moeten nadenken".
In ieder geval heeft het Westen in de
Berlijnse crisis door dit initiatief betere
kaarten gekregen. De neutrale landen die
in Belgrado blijk geven ook over de toe
stand in Berlijn bezorgd te zijn, zullen nog
sterker aandringen op onderhandelingen
en nu vermoedelijk niet meer onvoorwaar
delijk in het gelijk van het Russische
standpunt geloven.
In diplomatieke kringen in Londen geeft
men toe, dat dit voorstel in eigen kring
eveneens een probleem schept, namelijk
in verband met Frankrijk en president De
Gaulle's wens, zijn eigen kernbom te ver
volmaken. Aanvaardt Kroesjtsjev het
Amerikaans-Britse voorstel, dan zullen
Kennedy en Macmillan nog meer druk op
de Franse president moeten uitoefenen,
eveneens een eind te maken aan eventu
ele proeven in de Sahara.
Naar gisteravond verluidde, zou de
Franse president wel inzage hebben gf-
Enkele van de vijftig gevangenen, die
ontsnapten uit de gevangenis van
Elisabethstad, na hun arrestatie ge
fotografeerd op het vliegveld van de
Katangaanse hoofdstad. Zij lopen aan
de verkeerde kant van een erewacht
van de gendarmerie van president
Tsjombe, opgesteld voor Belgische
officieren, die naar België terugkeren
omdat zij door de UNO zijn uitgewezen.
In de komende nacht en mor
genochtend plaatselijk mist. Ove
rigens veranderlijke bewolking
met hier en daar een regen- of
onweersbui. Zwakke tot matige
veranderlijke wind. Ongeveer
dezelfde temperaturen als van
daag.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Verwachting tot morgenavond:
Morgen nog overwegend droog met
opklaringen. Zwakke wind, later uit
westelijke richting. Minder warm.
Temperatuur overdag 19 tot 21 gra
den. Zeewater 18 graden.
Vooruitzichten: Nog vrij goed
strandweer maar geleidelijk minder
stabiel.
Weerrapporten 1, 2
Agenda van IJmond en Haarlem 2
Uit het binnenland2, 4
Op de Praatstoel3
Buitenlands nieuws3
Kunst 4
In de Vishal en op Zee 5
Uit stad en omgeving .5, 6, 10
Feuilleton 7
Horen en Zien 7
Panda en andere beeldverhalen 7
Economisch nieuws9
Beurs 9
Scheepsberichten 9
Sport 10, 14
Dit nummer bestaat uit
veertien pagina's
Advertentie
HOOFDAGENT
SHOWROOM: Zijlweg 26 - Tel. 17296
KANTOOR - WERKPLAATS en MAGAZIJN:
Mr Cornelisstraat 54 - Telefoon 61447
Zaterdag werd de loge bij het Con
cours Hippique te Rotterdam ook ge
vuld door enkele leden van het ko
ninklijk huis. Op de foto ziet u rechts
Z.K.H. de Prins, naast hem de heer
Beteik, Gouv. van Kahrtoum in
Afrika (een „jachtvriend" van de
Prins), Prinses Beatrix en Prinses
Irene.
J. Einander:
Humor is een vrijage tussen tegen
strijdigheden.
BANGKOK (Thailand) (UPI) In haar
paleis te Bangkok is zaterdagavond prin
ses Laksmi Lawan, echtgenote van de
overleden koning Vajiravud,vermoord aan
getroffen. Volgens de politie moet zij
reeds meer dan vier dagen eerder zijn ge
storven.
De prinses woonde alleen met haar vijf
bedienden in het paleis. Haar juwelen be
vonden zich nog in het paleis, maar ande
re artikelen en geld ter waarde van 5.000
dollar waren verdwenen, evenals de be
dienden.
Prinses Laksmi, een bekende schrijf
ster, is 62 jaar oud geworden. Koning Va
jiravud, ook wel Rtama VI genoemd, was
de oom van de huidige koning Phoemiphol.
Hij regeerde over Thailand in het begin
van deze eeuw. Prinses Laksmi was de
zuster van de Thailandse politicus prins
van Waithayakon, die voorzitter van de
UNO-Assemblee is geweest.
BELFAST (UPI) Het Ierse republi
keinse Leger (IRA) heeft gisteravond zijn
activiteiten hervat door zich van een trein
meester te maken, het treinpersoneel
langs de grens met Noord-Ierland gevan
gen te nemen en de locomotief los te ma
ken, die op een brug werd geduwd en daar
opgeblazen. Ook werden douanegebouw
tjes en wegen op verscheidene ver uiteen
gelegen plaatsen door bommen vernield.
kregen van de westelijke verklaring, maar
niet bereid zijn geweest zich daarbij aan
te sluiten.
Ruim 1500 anti-kernbombetogers hiel
den gisteren in Londen opnieuw een pro
testmars tegen de Russische kernproeven.
De mars van Charing Cross, naar de Rus
sische ambassade in Kensington-Palace
Gardens verliep ditmaal zeer ordelijk. Ne
gen leiders van de mars werd toegestaan
bij de ambassade een brief aan Kroesj
tsjev met een protest tegen hervatting
van de kernproeven af te geven. De mars
werd geleid door dominee Collins, een
van de prominente Britse anti-kernbom
propagandisten. die 's ochtends in zijn
preek reeds heftige critiek op het Russi
sche besluit had geleverd.
HAARLEM (ANP) Het bestuur van de
stichting Anti-Atoombom Actie heeft via
de Russische ambassade te Den Haag ge
protesteerd tegen het besluit van de Sov
jet-Unie de proeven met kernwapens te
hervatten. Zij wijst hierbij op de gevaren,
die door vermeerdering van de radio-acti
viteit voor het nageslacht van de gehele
mensheid kunnen ontstaan, en stelt dat
een algehele hervatting van de proefexplo
sies door dit besluit in de hand gewerkt
wordt. Bovendien zal al hetgeen men in
jarenlange moeizame onderhandelingen
door wederzijdse concessies op de confe
rentie te Genève heeft bereikt te niet wor
den gedaan. Zij doet een beroep op
Kroesjtsjev zijn invloed aan te wenden tot
herroeping van dit besluit.
KOPENHAGEN (Reuter) Het Deense
conservatieve blad Dagens Nyheter is zon
dag voor het laatst verschenen. Het blad,
dat in 1868 als National Tidende voor het
eerst uitkwam, verkeerde In economische
moeilijkheden tengevolge van de gestegen
onkosten en de vermindering van de op
lage van 38.000 tot 25.000 exemplaren per
dag.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
BELGRADO, 4 september. De Indonesi
sche regering hoopt en verwacht dat de
komende Troonrede een aanduiding zal
bevatten dat Nederland bereid is de „door
president Soekarno uitgestoken hand van
vriendschap" te aanvaarden. De Indone
siërs doelen daarmee op de rede op de
Indonesische Onafhankelijksheidsdag, 17
augustus, waarin hun president in de Ne
derlandse taal zijn bereidheid uitsprak de
betrekkingen met zijn Nederlandse vrien
den op te nemen als het probleem Nieuw-
Guinea uit de wereld zou zijn geholpen.
De verwachting, dat de Nederlandse re
gering op de derde dinsdag in september
een gebaar van toenadering zal maken,
werd herhaaldelijk en met klem uitge
sproken door president Soekarno's naaste
Advertentie
GEN. CRONJÉSTRAAT 59 HAARLEM
Zandvoort beleefde zondag voor de lijd van het jaar een uitzonderlijk drukke dag.
Duizenden en duizenden waren naar de badplaats getogen om te genieten van het
zonnige, warme strandweer, dat slechts enkele uren duurde. Het was omstreeks
twaalf uur, toen de zon de dikke mist verdreef en het leek alsof daarop was gewacht,
want onmiddellijk was het strand druk bezet en kregen de sfcrandbedrjjven drukke
uren. Het werd na het kille en verregende zomerseizoen een hoogtedag voor het
Zandvoortse strandleven.
Tegen 3 uur ging de wind plotseling om
van zuidoost naar noordwest en daalde de
temperatuur aanzienlijk, zodat spoedig de
grote uittocht volgde.
Daarbij kwam, dat de autoraces op het
Zandvoortse circuit .15.000 bezoekers trok
ken, van wie zeer velen per auto waren
gearriveerd. In die grote uittocht van
strand- en circuitbezoekers ontstonden in
het gemotoriseerde verkeer vele opstoppin
gen. Tegen 6 uur stonden op de Noord
boulevard de auto's vier rijen dik bumper
aan bumper en dikwijls moest er lang ge
wacht worden, eer men weer een eindje
kon opschieten. Opstoppingen deden zich
ook voor op de Zandvoortse uitvalswegen
naar de Zandvoortselaan en ook op deze
laan zelf. Zo werd de weg van Zandvoort
naar Amsterdam omstreeks die tijd een
ware lijdensweg. De Zandvoortse politie
verzekerde ons echter het verkeer volko
men in de hand te hebben gehad. Hoewel Ook de busdiensten hebben van deze gro
langzaam, verliep de afvoer ordelijk. Het te drukte hinder ondervonden. Vertragin-
lange wachten was volgens de Zandvoort- gen waren dan ook begrijpelijk. Tegen 8
se politie in hoofdzaak te wijten aan op- uur was de grootste drukte voorbij. De
stoppingen op het kruispunt Zandvoortse- Zandvoortse neringdoenden hadden aan de
laan-Herenweg in Heemstede. dag dankbare herinneringen overgehouden.
medewerker op een informele maaltijd,
die hij zaterdagavond in Belgrado aan
vier Nederlandse journalisten onder wie
uw reisredacteur aanbood.
De tóón van óns gesprek werd bepaald
door de opmerking waarmee de Indonesi
sche zegsman zelf een oud-minister van
buitenlandse Zaken - opende. Hij zei te>
gen ons: „Toen ik laatst door Moskou
wandelde, dacht ik bij mijzelf: het zou
toch veel gezelliger zijn door Amsterdam
te slenteren". De nieuwe Indonesische be
nadering van de kwestie-Nieuw-Guinea
leek alzo sterk op het emotionele vlak te
liggen, te appeleren aan oude herinnerin
gen en er van uit te gaan dat het tussen
vrienden vah weleer toch niet moeilijk
mag zijn zo'n kwestie uit de wereld te
helpen.
Over de concrete manier van het hoe
en wanneer bleef onze Indonesische ge
sprekspartner echter vaag. Hij ging bij
voorbeeld niet in op de vraag of er zou
kunnen worden begonnen met een herstel
der diplomatieke betrekkingen, los van, of
zelfs als inleiding van een later gesprek
over Nieuw-Guinea. Omtrent een eventu
ele overdracht zelf herhaalde hij de nieu
we Indonesische formule: niet overdracht
van de souvereiniteit (die berust, volgens
de Indonesiërs, reeds sedert de proclama
tie der Onafhankelijkheid bij hen), alleen
overdracht van het bestuur. Hij vestigde
er wel de nadruk op dat nu Soekarno de
functies van president, premier en opper
bevelhebber in zijn persoon verenigt en de
nationale eenheid door 't aflopen van de op
stand is hersteld, hij politiek in staat is
zijn woorden van toenadering tot Neder
land ook in daden om te zetten.
Uit het gesprek bleek overigens wel hoe
onvolledig de Indonesiërs over de Neder
landse houding zijn ingelicht en ook dat
het hun even moeilijk valt zich in onze
geestesgesteldheid te plaatsen als het voor
ons is om de Indonesische aan te voelen.
Zij geloven dat onze commerciële menta
liteit ons op den duur zal verleiden Nieuw
Guinea in te ruilen voor nieuwe economi-
In Haarlem is het, zo vernemen wij van
de verkeerspolitie, niet abnormaal druk
geweest. Hier en daar moest regelend op
getreden worden, omdat er filevorming
ontstond, maar moeilijkheden heeft dat
niet opgeleverd.
sche kansen in Indonesië. Dat zij de cal
vinistische trekken van ons volkskarakter
miskennen, bleek uit het onbegrip voor
ons volgend argument: Het mag waar
zijn dat „onze verantwoordelijkheid voor
de toekomst van de Papoea's" een ratio
nalisatie achteraf is van minder hoogdra
vende politieke en economische beweegre
denen uit 1949, dat verantwoordelijkheids
besef heeft toch postgevat in een mate die
niet zonder meer weg te werpen valt. Om
Nederland van zijn epische constipatie af
te helpen, zou dus een formule gevonden
moeten worden waarin bijvoorbeeld een
zeker zelfbeschikkingsrecht, of een mate
van die autonomie, ook onder Indonesi
sche soevereiniteit voor de Papoea's ge
garandeerd zou worden. De Nederlanders
en vooral het parlement, zouden tenmin
ste een formeel doekje voor het morele
bloeden moeten hebben.
(Vervolg op pag. 3)
Advertentie
aHiMHHiaH f/ i t
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596
RIO DE JANEIRO (Reuter) De tien
dagen oude politieke crisis in Brazilië is
in een kritiek stadium gekomen na de be
richten dat de luchtmacht de landingsba
nen van het vliegveld van de hoofdstad
Brasilia heeft geblokkeerd om de aan
komst van vice-president Joao Gou
lart voor zijn installatie als president te
verhinderen. Volgens een radiobericht uit
Brazilië dat in Montevideo (Uruguay) is
opgevangen had Goulart aangekondigd dat
hij vandaag uit Porto Alegre (Rio Grande
Do Sul) naar het 1600 km noordelijker ge
legen Brasilia zou vliegen.
In Brasilia zeiden regeringsfunctionaris
sen eraan te twijfelen of de voorbereiding
van de installatie vandaag zou zijn
voltooid. Hierna kwamen de berichten
over het blokkeren van het vliegveld.
Sommige berichten uit Rio Grande spre
ken van een splitsing onder de volgelin
gen van Goulart in deze provincie. Zij zou
den gekant zijn tegen zijn besluit de instal
latie te laten doorgaan. Volgens hen zou
Goulart daardoor een nieuwe grondwet
erkennen die „onder militaire druk" is af
gedwongen.
(AFP) De ministers der strijdkrach
ten hebben besloten akkoord te gaan met
het besluit van het congres tot wijziging
der grondwet, waarbij een parlementair
bewind zal worden ingesteld. De macht
van de president wordt beperkt en het ambt
van minister-president, als verantwoorde
lijke bewindsman, wordt ingesteld. Hier
door is het gevaar voor een burgeroorlog
weliswaar geweken, doch de moeilijkhe
den zijn nog niet van de baan. Radio
Legalidad riep met regelmatige tussenpo
zen een verklaring van gouverneur Brizzo-
la van Rio Grande do Sul om, waarin de
grondwetswijziging, die „onder militaire
druk tot stand is gekomen" van nul en
gener waarde wordt genoemd.
