Minister Cals en mr. Burger
met elkaar in ernstig conflict
Gromyko's Duitsland-voorstel
wordt „bemoedigend" genoemd
Morgen wellicht beslissend
onderhoud met Kennedy
HlillBB
HET WEER
Massale deportaties aan
de Oostduitse grens
Vijftien jaar geëist tegen
Reydon en De Jager
Oppositieleider noemde minister
steunpunt van groep-Rijkens"
Worms ziet van
verdere actie af
SUtiT»
Spaghetti-oproer op
de „Arosa Sun"
Beiden bekenden reeds enige
jaren gespioneerd te hebben
TROPENKLEDINQ
46è JAARGANG NUMMER 283 DONDERDAG S OKTOBER 1961
Het Frederiksplein in
Amsterdam thans
Comité schrootfraude
gaat wel door
Het woord is aan
ZIJLSTRAAT 71 - HAARLEM
ZAANLANDSCHE
HOUTHANDEL I
Zaterdags gesloten
REGEN- EN TWEEDJASSEN
Veranderlijke
bewolking
In de krant van
heden:
1, 2
1, 2
1. 9
Agenda van IJmond en Haarlem 2
Uit het binnenland
2, 11
Op de Praatstoel
3
Dc Kleine Wereld
3
3, 13
Horen en Zien
4
Langs sluizen en havens
5
Uit stad en omgeving .5,
6, 7, 9
In de Vishal en op zee
6
Panda en andere beeldverhalen.. 15
Economisch nieuws
17
Scheepsberichten
Dit nummer bestaat uit
twintig pagina's
Proces tegen Nederlanders in Kiev
Kantoor: Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden. I I h «m u "Ed** Tl Y lV% "f" Verschijnt dagelijks beh. zon- en feestdagen.
Geopend van 9-12.30 en 2-5 uur. Zat 9-1 uur. I I T 1 II I Ij Ê^uÊt gf li I 1 I I F J 1 Abonnement p. week 59 c., p. kwartaal 7,65,
Telef. adm. 5437, chef bezorging tot 7 u. 7519. JL \&0 JL JL JL jL JL %ir %»^L JL \|^tL JL JL Lfc franco per post 8,15. Losse nummers 12 ct
Telef redactie 5389, na kantooruren 5080. DAGBLAD VOOR VE LSEN - IJ M UIDEN, SANTPOORT, DRIEHUIS, BEVERWQK EN OMCEVINC Gno-rekening IJmuider Courant no. 129288.
Haarlem: hoofdred. en alle afd. Telef. 15295. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Redactiechef te IJmuiden: J. Kosak Uitgave: Grafische Bedrijven Damiate N.V, Grote Houtstraat 93, Hnwlem Directie: P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
Van onze parlementaire redacteur)
In een bewogen sfeer is de tweede
ronde van de algemene politieke be
schouwingen in de Tweede Kamer vroeg
in de avond geëindigd. Een ernstig con
flict tussen de minister van O., K. en W.,
mr. Cals, en de socialistische fractie
leider, mr. Burger, was aanleiding
tot grote beroering. De minister achtte
zich gegriefd door bepaalde uitlatingen
van mr. Burger over een mogelijke rela
tie van het kabinet tot sommige buiten
parlementaire belangengroepen. Op
scherpe toon protesteerde de bewinds
man tegen zoals hij het noemde
de insinuaties van de heer Burger. Het
was 's middags allemaal vrij rustig be
gonnen. De minister-president, prof. De
Quay, had het algemeen regeringsbeleid
verdedigd en daarna kwamen de fractie
leiders aan het woord voor de replieken.
De eerste woorden van mr. Burger klon
ken welwillend: hij prees de minister-pre
sident, omdat deze zich veel moeite had
gegeven de gestelde vragen te beantwoor
den. Gaandeweg echter werd de toon van
de heer Burger kritischer. Zo was het vol
gens hem bij volkshuisvesting een „jan
boel", daar de cijfers van de begroting
steeds weer door de feiten werden achter
haald.
De socialistische fractieleider had, zo
zei hij, een genuanceerd oordeel over het
Nieuw-Guinea-beleid.Vroeger zou dit beleid
wel eens dubbelhartig zijn geweest (ook
de vorige dag was dit woord al gevallen).
Deze dubbelhartigheid „in- en uitprate-
rij" zou zich niet mogen herhalen.
Intussen had men aan de regeringstafel
een woordenboek laten aanrukken en daar
in werd druk gebladerd.
Mr. Burger was nog niet uitgesproken
over het Nieuw-Guineabeleid. Volgens hem
zou dr. Bruins Slot (A.R.) het eens zijn
met de groep-Rijkens en het kabinet aldus
een stoot onder de gordel hebben gegeven.
Maar nu kwam het: Zou de groep-Rij
kens ook geen steunpunten in het kabinet
hebben? En bij deze vraag noemde mr.
Burger de naam van de minister van O. K.
en W. Het kabinet zou ontvankelijk zijn
voor de druk van grootondernemers, die
wellicht in contact met Soekarno een „har
de" politiek tegen Nederland voorstaan.
Wat is nu van meer belang: het beleid
van het kabinet of dat van de grootindus
trie? zo wilde mr. Burger weten.
Inmiddels gingen de replieken verder.
Dr. Bruins Slot kwam verduidelijken, dat
hij waardering voor het regeringsbeleid
had, maar op enige lacunes had willen wij
zen. Wat hij beoogde was „een gesprek
zonder basis" met Indonesië, geen directe
onderhandelingen, al zou het daarvan wei
eens moeten komen. Prof. Oud (V.V.D.)
vroeg wat een gesprek zonder basis eigen
lijk betekende en keerde zich verder te
gen de heer Burger, wiens woorden hem
soms aan de stijl van de vroegere S.D.A.P.
deden denken.
(Voor vervolg zie pag. 2
onder: „Ernstig conflict")
Advertentie
WASHINGTON (Reuter en AFP)
President Kennedy zal morgen op het
Witte Huis een ontmoeting hebben met
de Russische minister van Buitenlandse
Zaken Gromyko. Waarnemers menen dat
dit gesprek van beslissend belang is voor
het eventuele verdere verloop van de
Amerkaans-Russische onderhandelingen
over Duitsland. Gromyko en zijn Ameri
kaanse ambtgenoot Dean Rusk hebben
de afgelopen twee weken gesproken
over een basis voor onderhandelingen
over Duitsland en Berlijn. Rusk en de
Amerikaanse ambassadeur in Moskou,
Thompson, die, evenals de Amerikaanse
ambassadeur in Bonn, Walter C. Dow-
ling, naar Washington onderweg is, zul
len bij het gesprek Kennedy-Gromyko
aanwezig zijn. Het laatste onderhoud
Rusk-Gromyko is volgens Amerikaanse
kringen „bemoedigend" verlopen. De
Russische regering zou er thans van
doordrongen zijn dat de westelijke mo
gendheden zo nodig oorlog zullen
voeren.
Van gezaghebbende zijde is vernomen
dat Gromyko de volgende voorstellen heeft
gedaan:
De communistische staten sluiten met
Oost-Duitsland een vredesverdrag, de
westelijke landen met West-Duitsland.
Vanaf dat tijdstip ressorteert het pro
bleem van een eventuele hereniging niet
langer onder de vroegere vier bezettings
machten, maar is het een zaak die alleen
de twee Duitse staten aangaat.
Het Westen erkent de territoriale soe
vereiniteit van de Duitse Democratische
Republiek binnen haar huidige grenzen,
die van Berlijn inbegrepen. Hierdoor zou
den de oostgrens de Oder-Neisse-grens
met Polen en de westgrens met
West-Duitsland definitief worden. Deze
regeling houdt geen erkenning de facto of
de jure van Oost-Duitsland in. De status
van Berlijn zou door de vier bezettings
machten moeten worden gewaarborgd.
De westelijke toegangsrechten tot Ber
lijn zouden moeten worden vastgelegd in,
primo, een aanvullend verdrag tussen
Oost-Duitsland en de Sovjet-Unie (even
tueel in het vredesverdrag) en, secundo,
in een akkoord tussen de Sovjet-Unie en
de westelijke mogendheden. Het Westen
zou de Oostduitse autoriteiten dan kunnen
beschouwen als „agenten van de Sovjet
unie" (de theorie van wijlen Dulles), een
rol die hun overigens op bepaalde punten
thans reeds is toebedeeld.
Oost- noch Westduitsers krijgen de be
schikking over kernwapens. De westelijke
mogendheden zijn overeengekomen slechts
dan met een conferentie van ministers
van Buitenlandse Zaken over Duitsland en
Berlijn in te stemmen, wanneer ook de
Sovjet-Unie bereid is concessies te doen.
Dit zou dan moeten blijken uit het ver
loop van de voorbereidende besprekingen
tussen Rusk en Gromyko. De westelijke
mogendheden willen naar verluidt dat op
een ministersconferentie tevens wordt ge
sproken over de instelling van een gede
militariseerde zone in Midden-Europa.
Geen concessies?
BONN Vandaag zal bondskanselier
Adenauer de Amerikaanse senator Hum
phrey ontvangen. Humphrey heeft van
zich doen spreken door te zeggen, dat hij
verschillende concessies aan de commu
nisten in de Duitse kwestie onvermijdelijk
acht. Volgens Adenauers perschef, Von
Eckardt, waren de uitlatingen van Hum
phrey echter volkomen persoonlijk. Er is
geen sprake van, dat de Amerikaanse re
gering aan concessies denkt, aldus Von
Eckardt. De bondsregering is uitvoerig op
de hoogte gebracht van de besprekingen
tussen Rusk en Gromyko en daaruit is
gebleken, dat de Russen geen concessies
zijn aangeboden, die wezenlijke elementen
van de Duitse politiek betreffen. Volgens
de Westduitse woordvoerder zijn „de ver
schillende speculaties die de laatste tijd
zijn geopperd" ongegrond.
Met „speculaties" worden de opmerkin
gen van Amerikaanse senators bedoeld,
die onder meer een bepaalde mate van
erkenning van Oost-Duitsland en West-
Duitse erkenning van de Oder-Neisse grens
hebben voorgesteld, en zich tegen de leve
ring van kernwapens aan de Westduitse
strijdkrachten hebben gekant.
Op een vraag of in de NAVO wellicht
twijfel is uitgesproken over het nut van
de „Westduitse kernbewapening", ver-
Het aanzien van het Frederiksplein te
Amsterdam is thans totaal veranderd-
De resten van het voormalige Paleis
van Volksvlijt zijn weggebroken. Men
is druk bezig met het maken van een
grote bouwput. Binnen enkele jaren
zal hier het nieuwe gebouw van de
Nederlandse bank verschijnen.
(Luchtfoto Nationaal Fotopers
bureau Stevens en Mugielsen)
klaarde Von Eckardt dat men niet over
„kernbewapening" kan spreken. De
NAVO heeft West-Duitsland verzocht per
soneel op te leiden voor het gebruik van
kernwapens. De kernladingen die in de
Bondsrepubliek zijn, zijn niet in Westduit
se handen en de bondsregering heeft ook
niet gevraagd deze wapens over te dra
gen, aldus Von Eckardt.
Volgens de socialist professor Carlo
Schmid schijnt het Westen de idee te over
wegen, dat West-Duitsland „zelfs" van
tactische kernwapens afstand moet doen
in ruil voor een Russische aanvaarding
van de huidige status van Berlijn. Pro
fessor Schmid sprak voor de radio.
(Van onze correspondent)
BONN In Oost-Berlijn hebben de com
munisten een niemandsland van honderd
meter breedte langs de sectorgrens ge
schapen. Maar dat blijkt nog niet genoeg
te zijn. Dwars door het Duitse land komt
er nog een strook van vijfhonderd meter
bij langs de zonegrens. Volgens mededelin
gen van de Beierse grenspolitie gaan de
communisten omzichtig te werk bij hun de
portaties, kennelijk om geen paniek bij de
Oostduitse bevolking te veroorzaken. Vaak
bij nacht en ontij worden hele dorpjes ont
ruimd en afgegrendeld.
De bewoners verdwijnen met hun meu
bilair naar oostelijker streken. Overal
langs de zonegrens hetzelfde beeld: ont
ruimde huizen, verlaten dorpies, volgela
den verhuisauto's. Dat ziet men in Meck
lenburg, Hessen-Thürïngen en in Beieren.
De vlucht uit Ulbricht's prikkeldraadpara
dijs wordt steeds moeilijker. In de afge
lopen vier maanden zagen nog elfduizend
vluchtelingen kans de grens tussen Oost-
Duitsland en Beieren te passeren. Met de
dag wordt dat nu moeilijker. In de eerste
plaats is er een veiligheidszone ingesteld
langs de grens van vijf kilometer, die men
alleen met speciale passen mag betreden.
In de tweede plaats werken de communis
ten dag en nacht aan de prikkeldraadver
sperringen, waarin nu dan ook vrijwel geen
lacunes meer voorkomen.
Incident
BERLIJN (DPA-AFP-UPI) Woensdag
avond hebben Oost- en Westberlijnse poli
tieagenten voor het eerst schoten gewis-
De Haagse schroothandelaar L. Worms,
die indertijd de schrootfraude in de EGKS
aan het licht bracht, heeft zijn actie op dit
gebied opgegeven. In een brief aan het
„Comité schrootfraude", dat zich ook met
de schrootaffaire bezig houdt, heeft hij
verklaard „tezeer geschokt" te zijn door
zijn ervaringen van de afgelopen jaren.
Motieven van velerlei aard hebben tot zijn
besluit geleid. Hij is ervan overtuigd dat
de tijd die hij aan zijn actie heeft besteed,
goed gebruikt is geweest, zo verklaarde
hij.
Het „comité schrootfraude" zet de actie
voort. Het heeft van de heer Worms de
beschikking gekregen over alle dossiers die
hij in de afgelopen jaren verzameld heeft.
Tegenover het ANP verklaarde de heer
Het proces wordt o.m. bijgewoond door
journalisten uit Nederland, de Verenigde
Staten, Engeland, Frankrijk, Italië, Bel
gië, Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije en
Oost-Duitsland.
De Jager antwoordde met afgebeten zin
nen op de vragen van aanklager generaal-
majoor G. S. Klimow. Hij zei dat zijn ge
drag door zuiver ideologische redenen was
ingegeven en dat hij had gehoopt het
communisme schade te berokkenen. „Vol
gens mij bieden de Nederlandse en de
Amerikaanse levenswijze de mensen meer
vrijheid", verklaarde hij. Hij sprak er zijn
verontwaardiging over uit dat de Neder
landse Inlichtingendienst Reydon had ge
dwongen in dienst te treden door hem een
betrekking aan te bieden. „Het was laag
hartig druk op Reydon uit te oefenen", zei
hij tot zijn verdediger Georgi Sjevtsjenko.
„Als ik dat had geweten, zou ik er nooit
mee hebben ingestemd voor hen te wer
ken".
De Jager betoogde dat hij handelde als
een Christen en een patriot, door er mee
in te stemmen tegen het communisme te
spioneren. Met klem wees hij het denk
beeld af dat ook voor hem economische
redenen hadden gegolden.
Volgens Reydon was zijn chef hem be
hulpzaam geweest bij het monsteren op
schepen die naar Russische havens voe
ren. Hij fotografeerde daar militaire in
richtingen, schepen en alles wat van be
lang kon zijn voor de Nederlandse Gehei
me Dienst en de N.A.V.O. Hij zei tekenin
gen en schetsen te hebben gemaakt van
verschillende objecten en ze in bijzonder
heden te hebben beschreven. In maart
1957 was hij met het Nederlandse schip
„Paloma" in de havenstad Klaipeda, waar
hij foto's maakte. Hij voer als tweede ma-
seld. Voor zover bekend werd niemand ge
wond. Volgens ooggetuigen waren twee
Oostberlijners op het dak van een woning
van vier verdiepingen in de Bernauer-
strasse geklommen om een vluchtpoging
te ondernemen. Zij wachtten kennelijk tot
de Westberlijnse brandweer met vangzei
len zou komen. (In de Bernauerstrasse
staan de huizen op Oostberlijns gebied,
maar zijn de straat en het trottoir West-
berlijns). Zij werden ontdekt door drie
Oostduitse agenten. Een ging naar de
vluchtelingen toe, de twee anderen vuur
den in de richting van een groepje West-
berlijners dat voor het huis stond. West
berlijnse agenten schoten daarop in de
richting van de Oostduitse politiemannen.
Mogelijk is een hunner gewond.
Een vluchteling werd gearresteerd, de
ander sprong, nadat de brandweer een
vangzeil had gespannen, naar beneden. Hij
kwam echter op straat terecht en was op
slag dood. Onmiddellijk na de val ontstond
er aan beide zijden van de grens een ge
spannen stilte.
Noch de Oostberlijnse noch de Westber
lijnse autoriteiten hebben tot dusver com
mentaar geleverd op de gebeurtenissen. De
draagwijdte van het incident zal liggen
aan de eventuele reacties van Oostberlijn
se zijde, aldus welingelichte kringen.
Vijf Polen
(AFP) Vijf Polen, twee vrouwen en
drie kinderen, zijn woensdagmiddag in
West-Berlijn aangekomen. De Westberlijn
se politie zegt dat dit de eerste Polen zijn
die sinds de sluiting van de sectorgrens
op 13 augustus naar West-Berlijn gevlucht
zijn.
Goethe:
Hartstochten zijn op hol geslagen ge
breken of deugden.
Worms dat hij verontrust is over de ont
wikkeling in Nederland op velerlei gebied
en over de rechtsonzekerheid die de Euro
pese integratie volgens hem voor Neder
land met zich mee brengt.
Veroordeling in schrootfraude.
Wegens zwendel jegens de schrootver-
eveningskas van de E.G.K.S. is in Dussel-
dorp de schroothandelaar Korac uit Mün-
chen tot 100.000 mark boete en negen
maanden gevangenisstraf veroordeeld. Van
de negen maanden worden de vier maan
den voorarrest afgetrokken. De overige
vijf maanden zijn voorwaardelijk opgelegd
Het vonnis is twee weken geleden al ge
veld, maar pas nu bekend geworden.
chinist op dit schip. Ook maakte hij opna
men in de Poolse haven Gdansk.
Tijdens het openbaar verhoor, dat giste
ren vijf uren duurde verklaarde Reydon
nog, dat hij niet alleen aan zijn opdracht
gevers in Nederland geheime gegevens
verstrekt had. De .N.A.V.O. had een uitge
breid spionagenet in de landen, die lid wa
ren van het „agressieve blok". Reydon
had in het bijzonder inlichtingen verstrekt
aan Britse instanties in Liverpool.
Reydon verklaarde voorts dat hij zonder
aarzelen akkoord was gegaan met een
plan, een spionagetocht door de Sovjet-
Unie te maken als autotoerist. Omdat hij
„veel had horen vertellen over de gastvrij
heid van de Russen was hij ervan over
tuigd dat alles goed zou gaan."
Reydon zei dat hij reeds vijf jaar als
spion had gewerkt. De Jager noemde een
termijn van twee jaar.
Reydon had het tijdens het verdere ver
hoor over opdrachten die hem in Amster
dam door een Nederlander en ook door een
Amerikaan waren gegeven. Hij had naar
zijn zeggen door de patrijspoorten van zijn
schip foto's gemaakt van oorlogsschepen
in de Russische havens Archangel en Win-
dau en de Poolse haven Danzig.
Eens had een Engelsman in Liverpool een
film van hem in ontvangst genomen. De
Jager verklaarde dat hij, toen hij met zijn
schip in Sjanghai lag, foto's had genomen
van oorlogsschepen.
(Vervolg op pag. 11
onder: Proces te Kiev)
Advertentie
Kalverstraat 1-3, IJmuiden, Tel. 7543
Andere dagen geopend
van 7.30—12 en 1—6 uur
De op de „Arosa Sun te IJmuiden ge
huisveste Italiaanse Hoogovenarbeiders
zijn de afgelopen nacht niet naar hun
werk gegaan. Ze waren ontevreden met
de spaghetti, die op de „Arosa Sun" voor
hen wordt bereid en wenstén eerst een
maaltijd naar hun smaak te nuttigen al
vorens naar de Hoogovens te vertrekken.
De Italianen maakten een dusdanig ru
moer, dat de bewakingsdienst assistentie
van de Velsense gemeentepolitie inriep.
De bewakingsdienst nam de film van
een burger, die foto's maakte van de sa
menscholing van Italianen op het plein
voor de Arosa Sun in beslag. Aan onze
verslaggever werd het fotograferen verbo
den.
Van half elf tot twee uur hebben Hoog
oven-functionarissen en hoofdinspecteur
F. Asbeck Brusse van de Velsense poli
tie met de aanvoerders van de Italianen
gesproken. Enig positief resultaat kon
men na afloop van de besprekingen ech
ter niet melden.
(Men zie ook pag. 9)
Verwachting tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met
mogelijk op enkele plaatsen
enige regen. In de nacht en och
tend plaatselijk mist. Zwakke
tot matige wind uit zuidelijke
richtingen. Weinig verandering
in temperatuur.
Volledige weerrapporten op pagina twee
7.5
Advertentie
KIEV (Reuter, UPI en Tass). De openbare aanklager bij de militaire recht
bank in Kiev heeft hedenmorgen tegen de Nederlanders Reydon en De Jager,
die terechtstaan wegens spionage in de Sovjet-Unie, vijftien jaar gevangenisstraf
geëist. Woensdag, aan het begin van de zitting van de militaire rechtbank in
Kiev, hadden zij bekend dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan spionage
in de Sovjet-Unie. De Jager zei dat hij dit had gedaan omdat hij het commu
nisme als een gevaar beschouwde. Reydon verklaarde dat economische om
standigheden hem hadden gedwongen te gaan spioneren voor de Nederlandse
Inlichtingendienst.
