L Finland voelt zich machteloos gijzelaar in de koude oorlog Verbijstering in Helsinki over de Russische nota K?,5!?Dampo sfonc Stalins lijk overgebracht naar Kremlin-muur Qn ereldnieuws A Van dag tot dag Programma van Portugese oppositie mag rondgaan De tribune is geen Bühne Daar drijft de wolk m ''A raatótoel mmmmm wm mmom WOENSDAG 1 NOVEMBER 1961 3 N J Nieuwe regering in Israel onder David Ben Goerion Strohalm OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE VOORNAAM EN AANGENAAM /aIGSM* '"V' MOROCCO AfftICA UNITED STATES CANADA 5. R.V/>-T- ASIA smmA CHINA rxj &p de i Unieke vakantie op zee in 1962 RUYS Co. De Russische nota aan Finland, waarin velen een tamelijk eenvoudig te verstane bedreiging willen zien van de Scandinavi sche landen, moet toch enigszins dieper worden geanaliseerd tegen historische achtergronden. Men dient daarbij te be denken dat Finland in tweeërlei opzicht een zwakke plek in de Russische constel latie vormt. In de eerste plaats strate gisch, omdat het een Russische flank van grote betekenis tot een onzekere stelling maakt, in de tweede plaats omdat Fin land de Russen historisch bewezen heeft, geen volgzame satelliet te willen zijn, in tegendeel, zelfs een samenwerking met nazi-Duitsland heeft geprefereerd om de kans op een uitschakeling van de Russi sche macht te vergroten. Als men deze twee factoren objectief beschouwt, is de behandeling die de Sov jet-Unie het tweemaal verslagen Finland heeft doen ondergaan, eigenlijk verba zend mild geweest. Finland heeft een ze kere nationale zelfstandigheid in denken en doen behouden, al voelde het de Rus sische Argus-ogen voortdurend op zich gericht, en al was de Russische dwang documentair vastgelegd in zijn verdragen met de Sovjet-Unie. Thans is Finland en met Finland heel Scandinavië onderwerp van speciale Russische aandacht, omdat de Russen hun anti-Duitse complex niet kwijt kunnen en in de voortdurende uit breiding van de Westduitse macht (in commissie van het Westen verkregen) een wezenlijke bedreiging blijven zien. Met te beweren dat een nieuwe angst voor Duit se agressie belachelijk is, kan men dit Russische complex niet genezen. Want van Russisch standpunt vertegenwoordigt Duitsland thans ongeveer dezelfde bedrei ging als die, welke zeer evident van Hit- ler-Duitsland uitging: Hitier wilde Europa eensgezind verenigen tégen de Sovjet- Unie en was daar bijna in geslaagd. De eensgezindheid van dat onderdrukte Euro pa van 1942 is thans een vrije eensgezind heid van het hele Westen, doch vindt, evenals toen, haar uitmonding in Duits land. Vandaar, dat een zwak punt als Finland versterkt moet worden. De Russische strategie tegen Scandinavië is een uiting van vrees. Men kan er over discussiëren of die vrees gemotiveerd is, doch daar over kan helaas het Westen niet oorde len, aangezien de mentaliteit der Russen op een geheel andere historische basis is gegroeid. Dat Finland terdege op zijn tel len zal moeten passen, is wel duidelijk. Want de manier waarop de Sovjet-Unie thans bezig is overal ter wereld radi caal met anti-Russische gevaren af te re kenen, wordt gekenmerkt door het be wustzijn dat haar macht voldoende is om radicaal te zijn. Wat de Finnen op het ogenblik bezig houdt, heeft onze reisredacteur ter plaat se onder de loep genomen. Men leze zijn beschouwing elders op deze pagina. JERUZALEM (Reuter-AFP) In Jeru zalem is de vorming van een nieuwe Is raëlische coalitieregering bekendgemaakt, met als premier David Ben Goerion. Aan deze regering nemen deel de Mapai-partij, de socialistische Achdoeth Avodah-partij, de Religieuze Nationale partij en de Reli gieuze Arbeiderspartij. Deze coalitie be schikt over 68 van de 120 stemmen in het parlement. Premier Ben Goerion beheert tevens de portefeuille van Defensie. Mevrouw Golda Meir blijft minister van Buitenlandse Za ken, terwijl kabinetsformateur Levi Esch- kol minister van Financiën blijft. De Ma- pai kreeg elf van de zestien portefeuilles. Het kabinet zal zich morgen aan de Knes- seth, het Israëlische parlement voorstel len. (Van onze reisredacteur W. L. Brugsma HELSINKI, 1 november. De drei gende Russische nota aan Finland heeft in Helsinki gelaten verbijstering gewekt, Er zijn mensen geweest, die er de eerste nacht niet van geslapen hebben. Onder de grijze hemel, waaruit een gestage regen neerdruilt, hebben vrouwen gis teren gehuild toen het Finse leger de wacht wisselde voor het paleis van presi dent Kekkonen. Maar de algemene reac tie der Finnen was die van mensen, die merken dat een nachtmerrie bij het ont waken niet over is. Nog nooit waren de betrekkingen met de Sovjet-Unie zo goed als het afgelopen jaar. Anderhalve maand geleden zei de Russische presi dent Brezjnev nog hoe hij en zijn land de Finse neutraliteit bewonderden. En toen kwam uit de heldere hemel de klap, die voor de Finnen de superbom nog overtrof, een nota waarin Moskou, refere rend aan het Russisch-Finse vredesver drag, onderhandelingen voorstelde voor .maatregelen tot verdere beveiliging van de Finse en Russische grenzen." Omdat er een Westduits gevaar zou dreigen. Om dat Noorwegen en Denemarken voor dat gevaar hun deuren geopend zouden heb ben. Omdat Zweden wapens aan West- Duitsland zou leveren. Omdat er in het Fins-Russische verdrag van 1948 in 1955 voor twintig jaar verlengd niet al leen staat, dat Russische troepen Finland mogen binnentrekken bij een aanval op Finland of de Sovjet-Unie, maar omdat het ook een clausule bevat omtrent onderhan delingen, wanneer zo'n aanval dreigt. Dit formeel vriendelijk-beschermende aanbod is Finland en zijn regering koud op het lijf gevallen. President Kekkonen en zijn minister van Buitenlandse Zaken, Karjalainen, bevinden zich voor een officieel bezoek in de Verenigde Staten. Karjalainen keert onmiddellijk uit Hawaii terug. Hij wordt vanavond in Helsinki verwacht. President Kekkonen komt pas vrijdag. Hij zal zich waarschijnlijk zondag in een rede tot het Finse volk richten. De Finse regering heeft, bij afwezigheid van deze twee sleutelfiguren, koortsachtig vergaderd, maar zich tevens van ieder commentaar onthouden. Inmiddels speculeert Helsinki over de oorzaken en de gevolgen van deze stap. Wat de oorzaken betreft voelt men zich machteloos. Kekkonen heeft getrouwelijk de Paasikivi-lijn gevolgd: hoe leeft men, zelf ongewapend, in vrede met een beer? Finland, door de Duitsers meegesleept in de tweede wereldoorlog, heeft angstig nauwkeurig, zelfs voortijdig, de bepalin gen van het vredesverdrag opgevolgd. Het heeft zijn herstelbetalingen, eerder dan no dig was, gedaan. Zijn strijdkrachten lig gen ver onder het toegestane maximum. Het is ook het verdrag van vriendschap en bijstand met de Sovjet-Unie getrouw nagekomen. De enige critiek op Finland, die Moskou heeft kunnen bijeenschrapen in zijn nota, geldt enkele Finse bladen, die onvriendelijke dingen zouden hebben gezegd. De Finnen, die hun verhoudingen met de Russen zo gewetensvol hebben gekoes terd, begrijpen dat zij in de huidige kracht meting tussen Oost en West een pion zijn. Erger nog, een gijzelaar vermoedelijk. Wanneer het Westen in Scandinavië zijn defensie versterkt, dan draait de Sovjet- Unie in Finland de schroef aan. En de Finnen weten dat niemand hun te hulp zal kunnen komen. Welke eisen de Sovjet-Unie in het ge vraagde overleg met Finland zal stellen weet niemand. Zullen de Russen vragen troepen te mogen legeren op de Finse ba sis Porkkala, op vijftig kilometer van Hel sinki, die zij in 1955 weer aan Finland overdroegen? Zullen zij controle eisen op het uitgebreide radarnet, dat de Finnen voor hun intensieve burgerluchtvaart heb ben opgebouwd, maar dat ook grote stra tegische waarde heeft? Men weet er in Helsinki net zo weinig van als in andere hoofdsteden. Misschien nog minder, want Finnen beschouwden hun relaties met Moskou als een bilaterale aangelegenheid, het gecompliceerde koude oorlogspel van druk en tegendruk, dreiging en tegen- dreiging, zijn zij zo onschuldig als lam meren. Natuurlijk dringt zich de vergelijking op met 1939, toen de Russische inval in Fin land het voorspel was tot de tweede we reldoorlog. De Russen wilden toen de toe gang tot Leningrad beveiligen. Maar die vergelijking gaat mank. Ten eerste mili tair: de legendarische tijd, waarin de even legendarische maarschalk Mannerheim de Russische legers tegenhield, is voorbij. De Russen kunnen Finland vandaag als een pluisje van de wereldkaart blazen. Het Finse defensiebudget bedraagt nog geen 220 miljoen gulden per jaar, de Finnen hebben maar vijftig vliegtuigen, twee mij nenvegers, een paar patrouillevaartuigen en niet meer dan dertigduizend man on der de wapens, inclusief de grenswacht, De vrouwen, die huilden bij de aflossing van de wacht, huilden om een herinne ring. Het is allemaal minder romantisch dan toen. In de binnenlandse politiek zijn de Finnen verdeeld. De geslepen, harde poli ticus Kekkonen mag dan de Paasikivi-lijn volgen, hij is geen staatsman zoals Paasi- kivi. Zijn politieke tegenstanders in Helsinki beschuldigen hem er zelfs van een afge sproken spelletje met de Russen te spe len, wegens de komende presidentsverkie zingen in het begin van volgend jaar. Kek konen zou om Russische dreiging hebben gevraagd om die vervolgens uit de wereld te helpen en dan als redder der Finse na tie de verkiezingen te winnen. Het verhaal klinkt niet waarschijniljk, maar het duidt wel het politieke klimaat in Finland aan. Kekkonens tegenstander, de partijloze Honka, een rechter die door de sociaal democraten en de bourgeoisie wordt ge steund, heeft gisteren al doen weten, dat hij geen enkele reden ziet om met de Russen te onderhandelen. Hij zei: „Er is geen dreiging, dus gaat de onderhande lingsclausule niet op". De vraag blijft wat Kekkonen zal doen. De Russische nota is iets minder absoluut dan aanvankelijk leek. Zij spreekt van het gebruik van diplomatieke kanalen om Advertentie datum en plaats van onderhandelingen vast te stellen. Onderhandelen over onder' handelingen dus, zeggen de Finnen hoop' vol. Het lijkt een strohalm, tijdwinst slechts. Maar als men door zijn geogra fische positie gedwongen wordt zo gevaar lijk te leven als de Finnen, grijpt men iedere strohalm aan. Het ziet er dus nog piet naar een acute crisis uit, naar een directe herhaling van 1939, maar eerder naar een onderdeel van een algemene campagne van dreiging en balanceren op de rand van oorlog, die ons allen in het Westen in de komende maan den het zweet in de handen zal brengen, De Finnen hebben in die positie meer er varing dan wij. Zij wachten voorlopig ge laten op de terugkeer van hun president en zijn minister van Buitenlandse Zaken, die de onderhandelingen moeten inleiden LISSABON (Reuter) De Portugese re gering heeft in een communiqué over de op 12 november te houden parlementsver kiezingen verklaard dat niet langer be zwaar gemaakt wordt tegen het circule ren van het programma van de oppositie, die „de republiek wil democratiseren." „De natie is zich reeds voldoende bewust van het gevaar wanneer de principes van het programma worden aangenomen." Het programma vraagt opheffing van de perscensuur, vrijheid van vorming van po litieke partijen, vrijlating van alle politie ke gevangenen, opheffing van de staats- veiligheidspolitie, hervorming der recht banken en vrijheid van godsdienst. De Nationale Unie, een semi-officiële po litieke organisatie die president Salazar steunt, heeft gezegd dat vijf onderteke naars van dit document „in feite gedeti neerd zijn, maar niet omdat zij het do cument getekend hebben," zoals de oppo sitie beweert. Zij zouden tijdens een ge heime bijeenkomst „de onmiddellijke uit voering van dit programma hebben be sproken, wat .alleen mogelijk is met on dergrondse middelen". Volgens de minister van Staat, dr. Jose Correira de Oliveira, is het communiqué uitgegeven nadat berichten waren ontvan gen dat de oppositie haar kandidaten zou terugtrekken, omdat deze anders behan deld zouden worden dan de kandidaten voor de regering. Advertentie Eenhoofdstukje sportetiquette! Hoe is het met U gesteld? leeft U erg méé, als U een wedstrijd bijwoont? Dat siert U - enthousiasme is een schone deugd. Maar o wee de sport- adept die zó in vuur en vlam raakt dat hij zijn omgeving geheel vergeet en een solo voorstelling geeft met weidse gebaren en grote sprongen. Talloos zijn de gevallen waarin een goal op het veld gepaard ging met gebroken brillen en gekneusde ledematen op de tribuneWees dus blij op een beheerste manier! Vier het doelpunt met het presenteren van een Gladstone. De sigaret die - met of zonder filter - iedereen voldoening schenkt. SIZE 20 STUKS Fl.- In De lijkkist met het stoffelijk overschot van Joseph Stalin is verwijderd uit het Le- nin-mausoleum op het Rode Plein te Mos kou, aldus heeft het blad van de commu nistische partij, Pravda, vandaag bekend gemaakt. Volgens het blad is de lijkkist overgebracht naar de muur van het Krem lin, waar andere vooraanstaande commu nisten begraven liggen. Het graf van Stalin wordt slechts aangeduid door een platte zwarte plaat, waarin is gebeiteld: J. V. Stalin, 18791953. Op het graf stond van daag een vaas witte chrysanten. Het mau soleum is intussen weer voor het publiek opengesteld. De graftombe is nu voorzien van een nieuw opschrift. Het heeft zwarte Bijgaande schets opgemaakt door het Amerikaanse weer bureau geeft een overzicht van de „route" van de radio actieve wolk, welke zijn ontstaan heeft te danken aan de ont ploffing van de eer ste Russische super- kernbom op maandag 23 oktober j.l. De wolk naderde giste ren de Britse eilan den en het noorde lijk deel van Europa. De grootste hoeveel heid radio-actief af val van deze explosie wordt echter pas in het komende voor jaar verwacht. Het stof, dat in de hogere luchtlagen is opgeno men, zal namelijk pas over enkele maanden op aarde terugkeren. Atlantic Ocean Oei- 29 WASHlNOtON Gft££NlANDi O5 MOSCOW Casptan Sea NOVAY A imiYA :Q<t,23 Z/f'f Oct. 78 MfXiCO fNDtA ALASKA MONGOLIA*, Pacific Ocean HAWAIIAN r«(jss«9 JAPAN ISLANDS FORMOSA letters zoals het oude, maar de naam van Stalin is weggelaten. Die van Lenin is thans alleen in het rode marmer van de graftombe gebeiteld: de letters zijn onge veer de helft hoger dan de inscriptie op het voormalige naambord. De overbrenging van Stalins stoffelijke overschot naar een nieuwe „laatste" rust plaats geschiedde in het holst van de nacht nadat honderden politieagenten het Rode Plein hadden afgezet en alle onbevoegden verwijderd hadden. Er werden tijdelijke versperringen opgericht en verslaggevers kregen geen toestemming het plein te be treden. Eerder op de avond had men ar beiders bij de Kremlinmuur zien graven bij de plaats waar andere beroemde Rus sen begraven liggen. Op het Plein stonden de afgelopen da gen overigens honderden Russen samen gedromd. Zij durfden voor het eerst hard op over Stalin te spreken in plaats van zijn naam te fluisteren. Nabij de graftom be, waar sinds 1935 miljoenen Russen in de rij hebben gestaan om het aangezicht van de voormalige dictator te aanschou wen, werd druk gesproken over de beslis sing van het communistische partijcon gres en er waren zelfs meningsverschillen over het besluit. Tientallen agenten in bur ger en politieagenten met rode armbanden patrouilleerden, maar de menigte was te zeer verdiept in haar gespreksthema om hun enige aandacht te schenken. De jaren toen Rusland geheel en al werd beheerst door Stalin herleefden in het geheugen der Moskovieten. In de meeste gesprekken, die door bui tenlanders werden beluisterd, werd de beslissing van het partijcongres goedge keurd. Een blozend uitziende man van middelbare leeftijd, die in het midden van een groepje stond te redetwisten, zwaaide Stalin echter postuum lof toe- „Hij heeft de oorlog gewonnen", zei hij. „Dat is niet waar", verklaarde een ander, „hij had zijn troepen aan het westfront moeten concen treren." De critiek van een paar jongeren op het bewind van Stalin werd weerlegd door een ietwat oudere man met een blauwe pet. „Jullie zijn te jong om een oordeel over hem te vellen. Indien men de goede en de slechte kanten van Stalin tegen el kaar afweegt, wegen de goede eigen schappen het zwaarst". Hij werd bijge vallen door een oud vrouwtje. „Hij is trouw gebleven aan de beginselen van het marxisme en het leninisme", zei zij te gen de knapen die enige hoofden boven haar uitstaken. De jongens lachten haar uit. Het oude dametje liep woedend weg. Het luidruchtige commentaar van de jeugd was niet bijzonder eerbiedig „Smijt hem op de vuilnisbelt", was de raad van een der jongelui over de uitein delijke bestemming van het lichaam van de gewezen dictator. „Zij zullen in Peking een monument voor hem oprichten", zei een andere jongeling. Zij lachten. De groepjes ouderen op het Rode Plein spraken ook over de vraag, die reeds veel eerder in het westen is opgekomen „Waarom is dit alles niet veel eerder aan de kaak gesteld en waarom heeft men het stoffelijk overschot van Stalin niet ja ren geleden uit de graftombe verwij derd?" Advertentie SWISS onbreekbare veer v VRAAGT UW HORLOGER (*ï>r Modern Jammer genoeg is de lectuur die de persorganen ons bieden niet altijd even op wekkend. Men kan die organen daar geen verwijt van maken. Ze hebben tot taak van het reilen en zeilen der wereld verslag uit te brengen en wanneer die wereld maar niet anders wil zijn dan ze is, kunnen de verslagen ook niet anders zijn. Gelukkig zijn er ook lichtpunten. Zo heb ik al veel ontspanning geput uit de adver tentierubriek van zeker blad en meer spe ciaal uit dat gedeele van die rubriek waar boven kopjes als Huwelijken of Kennisma king prijken. Het is mij gebleken dat ook wanneer men afdoende gehuwd en van kennissen voorzien is, het de moeite loont om na te gaan op welke wijze sommige medemensen zich tot diezelfde benijdens waardige positie trachten op te werken. Het is nog niet zover dat ze zich met por tret en al per adverentie aan gegadigden presenteren, maar de aandachtige lezer komt dikwijls ook zonder foto een heel eind. Aan de hand van de opgesomde li chamelijke en geestelijke aantrekkelijkhe den vormt hij zich een beeld van de dame of heer in kwestie en vraagt zich af of en zo ja hoe hij op het geheel zou reageren, indien hij zich een meer actieve belang stelling kon veroorloven. Het zij verre van mij, de spot te drijven met eenzamen die evenzeer als ieder an der recht hebben op een levenspartner. Maar dit begrip hoeft een gepaste ge amuseerdheid niet uit te sluiten wanneer de kandidaten zichzelf op een al te vreemd soortige wijze in het zonnetje zetten. Een heer die zich als „vergeestelijkt" aan prijst, een dame die zichzelf karakteri seert door te verklaren dat ze „naar het hogere streeft", mogen ons, dunkt mij, wel een glimlach ontlokken. Het meest geboeid word ik echter door de niet zelden voorkomende mededeling dat de contact zoekende iemand met een moderne levensopvatting is. Wat moet ik daar nu mee? Niets natuurlijk, want deze advertenties zijn niet voor mij bestemd. Maar gesteld dat het anders was, dan zou ik toch met zulk een bondige toelichting geen genoegen kunnen nemen. Ik zou het naadje van die moderne kous moeten we ten. Zolang ik dat niet weet, tast ik rond in een nevel. De moderne theologie bij voorbeeld is in de vorige eeuw ontstaan. Thans is de benaming historisch gewor den, ook al bestaat de richting nog steeds. Met de Moderne Devotie is het nog histo- rischer gesteld, want die dateert al van het eind van de middeleeuwen. Mensen die hun levensopvatting daarbij willen onder brengen, kan men in onze dagen moeilijk meer modern noemen, welk ander eervol predicant men hun overigens ook wil toe kennen. Ik moettoegeven dat het mij niet lukt die moderne levensopvatting helder te om lijnen. In ieder geval stempelt het feit dat iemand een deelgenoot in het leven zoekt, hem tot een mens van alle tijden. Een mo derne franje, hoe die er ook moge uitzien, kan hem een extra sierlijk voorkomen ver lenen, zijn aan een eeuwigdurende mode onderhevig wezen maakt alle modernisme tot een onschuldige bijkomstigheid. M. Mok Advertentie De Koninklijke Rotterdamsche Lloyd en de Stoomv. Mij. „Nederland" heb ben thans bekend gemaakt welke interessante CRUISES naar het Zui den zullen worden gemaakt per ms. ■WILLEM RUYS" en ms. „ORANJE", gedurende het zomerseizoen 1962. Uitvoerige inlichtingen worden gaarne verstrekt door uw reisagent KRUISSTRAAT 43 te HAARLEM (Tel. 20679 - 20680) Lastposten. De commandant van een Sov jet-eskadron, dat deelnam aan de serie raketproeven in het gebied van de Grote Oceaan, heeft gemeld dat hij last heeft gehad van de Amerikanen. De comman dant, die thans op weg naar huis is, deel de dit mede in een radioboodschap die werd gepubliceerd in „Rode Ster", het orgaan van het Rode Leger. Pilotenstaking. 1500 piloten van de Ame rikaanse luchtvaartmaatschappij Trans- Worl-d Airlines zullen donderdag om mid dernacht in staking gaan. Zij willen op die manier kracht bijzetten aan hun eisen inzake de arbeidsvoorwaarden en het werkschema. Men had al eerder wil len staken, maar dit plan was niet door gegaan, omdat er toen nog steeds on derhandeld werd. Het overleg is echter op niets uitgelopen. Uitwisseling. De Syrische vertegenwoordi ger in de raad van de Arabische Liga heeft dinsdagavond te Cairo tegenover verslaggevers verklaard dat het Syrische militaire personeel in Egypte en de in Syrië verblijvende Egyptische militairen tegen elkander zullen worden uitgewis- weld. Het gaat hier om 960 Syriërs en 870 Egyptenaren. Schuilen is duur. De Deense minister van Binnenlandse Zaken, Lars Jensen, wil ruim drie miljoen gulden beschikbaar stellen voor de bouw van openbare schuil plaatsen. De minister verklaarde op een bijeenkomst van de parlementscommissie voor Financiën, dat de schuilplaatsen in vredestijd gebruikt kunnen worden als garages. Honorarium. De Keulse advocaat Robert Servatius, de raadsman van Adolf Eich- mann, heeft gisteren aangekondigd op nieuw een poging te zullen ondernemen bij de Westduitse regering om deze zijn honorarium te laten betalen voor zijn verdediging van de oud S.S.-er. Basken veroordeeld. Een Spaanse krijgs raad heeft een groep van zeven Basken, „separatisten", veroordeeld wegens on dermijnende activiteiten en pogingen tot sabotage, zo is in Madrid vernomen. Volgens goedingelichte zegslieden wer den vonnissen geveld variërende van ze ven tot twintig jaar gevangenisstraf.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1961 | | pagina 3