KWESTIE VAN AANPASSEN van Tennessee Williams
Barlachexpositie Rotterdam
FRAAIE ITALIAANSE FILM VAN
OLYMPISCHE SPELEN TE ROME
HET STA AT IN
Augustus John overleden Onderscheiden door televisie-critici
l)e negen muzen
4
I'
H0QE21
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1961
Ernstige komedieblijkt reeks onzinnige liefdeslessen
3si>i|69%i;sfe
Hans van den Bcrgli
Weer een Zuidafrikaanse
kerk uit de Wereldraad
P. W. Franse
iJt' vu rit o üeett d mid
T elevisieprogramma
Rosa Spier 70 jaar
DE EXPOSITIE VAN ANTON SCHOTEL
Bob.Buys
ZOALS MEN in de Verenigde Staten penicilline in iedere drogisterij kan kopen
om de minste verkoudheid te bestrijden, zo zijn daar ook de verworvenheden van de
psychiatrie in ongezonde mate gemeengoed geworden. De Amerikaanse toneelschrijver
Tennessee Williams blijkt er voortdurend op uit om een dergelijke populaire voorkeur
stelselmatig uit te buiten. Met voorliefde leidt hij ons telkens weer rond in zijn rari
teitenkabinet van psychische afwijkingen. Maar in zijn jongste produkt „Period of
Adjustment" (Kwestie van Aanpassen), waarvan het Rotterdams Toneel zondag in
Rotterdam de première heetf gegeven, wijkt hij in zoverre af van zijn gebruikelijke
werkwijze dat hij de dodelijke ernst van zijn eerste stukken (als Tramlijn Begeerte)
heeft laten varen, maar hetzelfde thema van in erotische problematiek vastgelopen
mensen nu opdient met de humor en mildheid, die wij al eerder van hem leerden
kennen in „De get.atoueerde Roos". Maar daar gold die luchtige toon tenminste
luchtige mensen, die ook zelf hun minder catastrofale problemen van de vrolijke
kant bezagen.
IN DIT LAATSTE
stuk heeft de schrij
ver die lichtvoetig
heid willen hand
haven maar keerde
daarbij terug naar de
gruwelijke intimiteit
van slaapkamercom
plicaties (bekend uit
zijn „Een zomer
smeult tot as", „Een
kat op een heet zin
ken dak" etc.), zodat
nu voor het eerst een
hinderlijke discre
pantie is ontstaan
tussen de behandelde
navrante situaties en
de frivole toon waar
op we ermee worden
geconfronteerd. Som
mige passages kregen
to haast de allure van
een parodie op Wil
liams' vroegere werk,
maar dan toch be
paald ongewild. Als
uitgangspunt voor
zijn intrige heeft Wil
liams een situatie ge
kozen die op zijn
zachtst gezegd niet
alledaags is. Een pas
getrouwde ex-oor-
logsvlieger heeft uit
de Korea-strijd een
neurotische bibber-
aandoening overge
houden. Nadat hij
ontslag heeft ge
nomen (de reden
daarvan blijft een
raadsel) en aansluitend een weinig succes
volle huwelijksnacht heeft beleefd in een
motel, waar hij zijn maagdelijke vrouw
niet anders dan met brute agressie te lijf
durft te gaan, waarvan zij niet gediend
blijkt, zoeken ze de volgende dag een oude
strijdmakker op, wiens vrouw juist is weg
gelopen, omdat ook hij, o, wonder
die dag ontslag heeft genomen, terwijl de
weggelopen vrouw eertijds ook last van
bibberen blijkt te hebben gehad. Deze
echtgenote keert gelukkig dezelfde avond
(het is trouwens Kerstmis!) al weer naar
Advertentie
Engelse persfotografen maken
gebruik van aanbouw wolken
krabber om foto's te maken van
leden koninklijke familie dis
zich onbespied wanen in tuin
Buckingham Palace.
Victoria de los Angeles komt
niet naar Nederland, repeteert
wiegeliedje voor komende baby.
Hilterman fotografeerde (in fraaie
kleuren!) nieuwste Nederlandse
fotocreaties voor „Panorama".
5184 4 >4
5962 „yf
3746 66
1228
Bingo... gokspel waaraan En
gelsevrouwen perjaar73O.OG0.OOO
gulden verspelen.
Zal zoon van wijlen Benito Musso
lini trouwen met zuster van Sophia
Loren? Moeder Mussolini acht
huwelijk strijdig met nagedachte
nis aan Italiaanse dictator.
Vrouwen zijn ondergeschikte
van man, doen alle zware werk,
moeten knielen als zij mannen
tegenkomen. Moderne bescha
ving?
Achttienjarige mooie, schatrijke
dochter van excentrieke Britse her
tog verandert in gruizig nozem-
figuurtje, danst op blote voeten,
drinkt uit fles.
Eén vrouwtussen honderdtallen
mannen keek één sekonde in
lens. Menselijke, vrouwelijke
vergissing I
Ruslands beroemdste vrouw:
directrice van staatsboerderij.
Montgomery hand in hand met
danseres.
Losse grepen uit 64 bladzijden
Panorama, dat deze week ver
schijnt. Mis Panorama niet, mis
Panorama nooit! Losse nummers
45 cent, in abonnement 35 cent.
Stuur vandaag een briefkaart naar
Panorama-Haarlem en abonneer
U, U ontvangt dan de twee volgen
de nummers (bijna 150 bladzijden
in veelkleurendruk en verrassend
gevariëerde inhoud) gratis! Ac
tueel, boeiend, beschaafd, ont
spannend! De graag geziene we
kelijkse gast in ieder gezin.
Stuur nog vandéag die briefkaart.
Gun U en Uw gezin: Panorama,
't Kost zo weinig! 't Geeft zo veel!
Andrea Domburg en Pim Dekkers in
„Kwestie van aanpassen" van
Tennessee Williams.
huis terug, waar nu beide paren op het
toneel mogen proberen wat nader tot
elkaar te komen, in sexuele zin wel te ver
staan.
WILLIAMS HEEFT met dit alles naar
zijn zeggen een „ernstige komedie" willen
schrijven, maar in feite schuilt zijn humor
in de absurde stompzinnigheden die hij
zijn mensen in eindeloze herhalingen te
gen elkaar laat zeggen (bijvoorbeeld „in
de huwelijksnacht moet men teder tegen
elkaar zijn, teer, teder, te-der, teer" en
„jullie moeten je alleen maar wat aan el
kaar aanpassen (10 x)").
Dit is een. soort Ionesco-procédé, hier
echter allerminst als satire, maar eerder
als imitatie van de werkelijkheid bedoeld.
De matig bezette zaal (ik woonde gister
avond de tweede voorstelling in de Rotter
damse Schouwburg bij) heeft er in ieder
geval niet echt om kunnen lachen. Het
laatste bedrijf spant dan werkelijk de kroon
van gemis aan subtiliteit. De situatie is
nu tot op het bot verkend en herkauwd en
dan stelt Tennessee Williams zich ten ein
de raad nog tot taak wat handeling te bren
gen en, omdat het een komedie is, voor
een „happy ending" te zorgen.
Het eerste bereikt hij door plotseling nog
hele series mensen het toneel op te stu
ren, maar het laatste gaat hem nog on
handiger af: Beide paartjes krijgen elkaar
te bestemder plaatse door middel van
het aanbieden van bontmantels, het aan
trekken van doorzichtige kledingstukken en
omdat er toevallig maar één breed bed
voorhanden blijkt.
DIT ALLES IS dan nog overgoten met
de bekende geforceerde Tennessee Wil-
liams-symbolielc: het huis is op een soort
onderaards gewelf gebouwd waar het lang
zaam maar zeker in wegzakt. De beide
mannen moeten op een gegeven moment
een ruitje inslaan omi hun huis binnen te
komen, maar de vlieger met het maag
den-complex heeft daar geen zin in. De
schrijver heeft daarbij geen enkele moei
te gedaan deze en dergelijke symbolen ook
maar enigszins functioneel in de hande
ling in te bouwen. Een enkele keer herkent
men nog in een vlaag het talent van de
schrijver van bijvoorbeeld „Glazen Speel
goed", om sfeer te scheppen en diens
vermogen om snelle handige dialogen op
te bouwen; maar met name in het derde
bedrijf is de nonchalance waarmee zelfs
minieme eisen van geloofwaardigheid wor
den veronachtzaamd, in het oog springend
en uiterst hinderlijk.
PIM DIKKERS die de forse vriend moest
spelen maakte herhaaldelijk de indruk
moeite te hebben met het onzinnig gekeu
vel dat hem in de mond was gelegd, maar
deed overigens wat hij kon en dat is bij
deze speler niet weinig. Datzelfde geldt ook
voor de drie andere grote rollen, al kreeg
men nergens de indruk dat de spelers zelf
geloofden in wat ze voor moesten stellen.
Het verwende, hypernerveuze poppetje
kreeg een soort cabaret-typering mee van
Andrea Domburg, knap maar niet overtui
gender dan de rol nu eenmaal was. Ook
Luc Lutz als de bibberende oorlogsheld en
Trees van der Donk als de op één dag
weglopende en terugkerende echtgenote
kon men niet benijden om wat ze daar
voor onze ogen moesten staan doen en een
gevoel van gêne was danook niet steeds te
onderdrukken.
Regisseur Guus Hermus en decorontwer
per Hans van Norden hadden alles gedaan
om de bedoelingen van de schrijver opti
maal te verwezenlijken, maar misschien
hadden beter de zwakheden wat verdoezeld
kunnen worden.
„De liefde is een heel moeilijke bezig
heid" is een wijze uitspraak uit het stuk.
En komedie-schrijven ook. dunkt ons. voor
al wanneer men zich daarbij ten doel stelt
het publiek te amuseren, hetgeen geen on
redelijke eis is. Laat in ieder geval nie
mand die op het punt van trouwen staat
dit stuk gaan zien. Tennessee Williams zou
in staat zijn u de lust te benemen.
(Van onze correspondent)
LONDEN De om zijn baret en lange
baard legendarische Engelse portretschil
der Augustus John, de laatste van de Brit
se bohémiens, is op 83-jarige leeftijd in
Londen overleden. Hij was een genre- en
landschapsschilder.
John bracht nieuw leven in een oude tra
ditie, maar schiep geen nieuwe, zoals zijn
vrienden Modigliani en Sickert. Evenals
andere vooraanstaande Engelse schilders
uit het verleden, leverde John zijn mees
terwerken vóór zijn veertigste jaar. Hij
heeft tot het laatste ogenblik geschilderd.
De laatste negen jaar werkte hij aan een
triptiek, die de belangrijkste inzending zou
worden op de komende zomertentoonstel-
ling van de Koninklijke Schildersakademie
in Londen, maar hij heeft deze niet kun
nen voltooien.
Zigeuners hadden hem als jong schilder
geïnspireerd en zijn ruwe bruisende per
soonlijkheid droeg de karaktertrekken van
de zigeuner. Vele grote mannen werden
door hem uitgebeeld, zoals Lloyd George,
Stresemann, Bernard Shaw, Thomas Har
dy, Lawrence van Arabië, James Joyce,
W. B. Yeats en veldmaarschalk Montgo
mery. Een van zijn vijf zoons is generaal
Sir Caspar John, die deel uitmaakt van
de topleiding van de Britse Marine. Een
van zijn dochters is met een in Zuid-
Frankrijk wonende Nederlander getrouwd.
In 1952 publiceerde hij het eerste deel
van zijn biografie „Chiaroscuro".
KAAPSTAD (UPI) De Kaapse syno
de van de Nederlands Hervormde Kerk
in Zuid-Afrika zal zich, naar verluidt,
afscheiden van de Wereldraad van Ker
ken, aldus is door gezaghebbende krin
gen in Kaapstad verklaard. Vorige week
had de synode vrijwel met algemene
stemmen besloten de verklaring van de
Wereldraad af te wijzen, waarin gezegd
werd dat er in de bijbel geen aandui
dingen zijn in de richting van apartheid.
Congres muzikale vorming. De stich
ting Centraal Beraad Amateuristische Mu
ziekbeoefening houdt 18 november in
Utrecht een congres over de muzikale
vorming van de amateur. Het programma
vermeldt een inleiding van de heer J. Hen-
richs, adjunct-directeur van de Muziek
school van het Amsterdams Conservato
rium over „De muzikale vorming op de
muziekschool" en van dr. J. Daniskas,
rijksinspecteur voor het Muziekonderwijs,
over „Nieuwe perspectieven voor de lei
ding der amateuristische muziekbeoefe
ning".
De Schiedamse conservator Pierre Jans
sen en de televisieregisseur Leen Timp
hebben als eersten een door de televisie
critici ingestelde onderscheiding, een zil-
vcren Nipkowschijf, in ontvangst mogen
nemen. De schijven werden hun door de
oud-criticus P. Beishuizen uitgereikt in
„Het wapen van Amsterdam" te 's-Grave-
land.
Pierre Janssen heeft zijn onderscheiding
gekregen „voor des televisie-prestatie
van de reeks informatief-documentaire
programma's Kunstgrepen". Leen Timp
ontving de schijf „voor de wijze waarop
hij als vormgever gebruik heeft gemaakt
van de mogelijkheden van het medium
televisie."
Het ligt in de bedoeling van het „gezel
schap van televisiecritici" deze onder
scheidingen jaarlijks uit te reiken. Een
schijf wordt toegekend aan degene, die
op het beeldscherm bijzondere prestaties
heeft verricht, de andere aan hem of haar
die op enigerlei andere wijze een belang
rijke bijdrage heeft geleverd aan het
Nederlandse televisieprogramma.
VLAAMS-NEDERLANDS T.V.-GESPREK
Naar in Brussel wordt vernomen, zal
donderdag in de Belgische hoofdstad een
vergadering worden gehouden tussen een
delegatie van de Belgische radio en tele
visie en de Nederlandse Televisie Stich
ting. De bevordering van de samenwerking
tussen de Nederlandse en Vlaamse t.v. en
de bespreking van de critiek, die hierop de
afgelopen tijd is geuit, zouden de voor
naamste punten uitmaken.
IN HET MUSEUM Boymans-Van Beuningen wordt tot 3 december een expositie
gehouden van beeldhouwwerken en tekeningen van de Duitser Ernst Barlach (1870
1938) uit de collectie Herman F. Reemtsma te Hamburg. Het is de eerste keer dat
Barlachs werk in ons land zo ruim vertoond wordt. En daarom is deze tentoonstelling
belangrijk, Want Barlach is een bekende naam in de litteratuur over beeldende kunst
en op belangrijke exposities hier was Barlachs werk vaak aanwezig. Hij wordt door
verscheidene kunstbeschouwers als een expressionist beschSuwd; anderen, die het
vage begrip expressionisme wat nauwer proberen te nemen zijn het er niet mee eens
Barlach onder deze vlag te brengen. Dr. Wolf Stubbe gaat in zijn inleiding tot de
catalogus hierop nader in en wijst op een onderscheid tussen Barlach en meer be
kende expressionistische schilders. Barlach beoogt te getuigen van meer algemeen
menselijke belevenissen, terwijl bij duidelijker expressionisten het eigen beleven
meestal voorop lijkt te staan. Het gaat Barlach duidelijk niet om een kreet. Brutaal
opdringend kan men zijn kunst niet noemen.
OOK VOOR MIJ staat Barlach wat
verwijderd van zijn Duitse schilderende
collega's, even ver verwijderd van de
ze expressionisten als de Vlaamse ex
pressionisten dat doen. Waarmee hij dan
toch overigens wel tot de expressionis
ten gerekend zou kunnen worden. Want
zeker is toch dat in de eerste plaats
De Olympische Spelen van 1960 in Rome
zijn hoe kan het anders ook op cel
luloid vastgelegd. Wie indertijd de televi
siereportages van de Spelen heeft gevolgd,
ziet zijn coryfeeën nogmaals in beeld,
maar er is nu een wezenlijk verschil. De
Spelen zijn voorbij, zij zijn verleden tijd.
De hoofdrolspelers zijn niet meer de at
leten. De filmers zijn het, regisseurs Mar-
cellini en zijn staf. De Olympische Spelen
verschaffen hun het materiaal voor een
film, die weliswaar het feit van de Olym
pische wedkamp in Rome vastlegt, maar
dat feit analyseert, registreert, commen
tarieert. Uit de hoeveelheid dramatische
hoogtepunten in de strijd om goud, zilver
en brons zijn de mooiste gekozen, nu eens
voor een directe weergave in vertraagde
vorm, dan weer in snelle opeenvolging aan
elkaar geregen, zodat niet meer de nadruk
valt op de persoon, maar alleen op de
prestatie. Er ontstaat een totaalindruk:
die van het streven naar perfectie. De
Olympische Spelen worden gekarakteri
seerd als de strijd om het bereiken van de
meest harmonische beweging. Of het nu
gaat om snelheid de atletiek be-
Weekend-Theater hervat. De Toneel
groep Centrum zal op zaterdag 4 en zon
dag 5 november voor het derde seizoen
starten met de serie Weekend-voorstellin
gen in het Hypokriterion Theater in de
Roetersstraat te Amsterdam. Een nieuw re
pertoire is in voorbereiding. Gedurende de
weekends in november zullen reprises wor
den gebracht van twee successen uit het
vorige seizoen: op 4 en 5, en 11 en 12 no
vember „Angst, en Ellende van het Derde
Rijk", een vijftal éénakters, gekozen uit
de grote cyclus van dezelfde naam van
Brecht en op 18 en 19, en 25 en 26 novem
ber „Korczak en de kinderen" van Erwin
Sylvanus. De Weekend-Theater voorstel
lingen beginnen om 20.15 uur en zullen
met wisselend repertoire gedurende de
wintermaanden steeds op zaterdag- en
zondagavond gegeven worden.
heersing van het lichaam het turnen
expansie van eigen kracht het boksen
en gewichtheffen steeds ontstijgt uit
het menigvoud der beelden dat beeld, dat
wij van de Olympische titanenstrijd ver
langen: de gave functie van het lichaam
in de beoefening van de sport door jonge
mensen, die naar de climax van een top
prestatie groeien. Daarmee onderscheidt
de film over de Olympische Spelen van
Rome zich van alle willekeurige sport-
reportages via de televisie en in het bij
zonder van de film, die Lenie Riefenstahl
in 1936 maakte over de Berlijnse Spelen
dat ze geen reportage is, maar een do
cumentaire. Ze wordt daardoor zelf geka
rakteriseerd als een harmonische beweging.
Ze wordt datgene waaruit ze haar inspi
ratie putte. Ze wordt wat ze uitbeeldt.
Misschien wil de lezer dat wij hem voor
lichten omtrent de film over de Olympi
sche Spelen in Rome in de taal van de
krant, nuchter en zakelijk. Welnu, dan
wete hij, dat hij van deze film zal genie
ten. Ze voert ons Rome binnen alsof wij
de atleten zijn: nieuwsgierig naar de stad,
waar straks het grote lang verbeide tref
fen zal plaatsvinden. We volgen ook de
lopers met het Olympisch vuur op hun
tocht van Griekenland naar Italië. Wan
neer de laatste van hen het stadion bin
nenkomt, staan alle deelnemers gereed. De
Spelen worden geopend. Groots is het ef
fect van de vluchten duiven, die in en
over het stadion scheren, in grote werve
lende beweging, die alleen maar wordt
overtroffen door de opvlucht der atleten
naar hun beste persoonlijke prestatie. Wat
dat betreft krijgt men zijn deel. De weer
galoze honderd meter met de Duitse held
Armin Hary door Bob Spaak met een
prachtig badinerend commentaar op de
voet gevolgd de tienkamp, het snelwan
delen, de marathon, het zijn evenzovele
grootse evenementen. Prachtig montage
werk is het beeldenspel met het turnen
en torenspringen, geestig zijn de overgan
gen, flitsend de verhaaltrant, gedurfd door
de verschillende onderbrekingen. Men ziet
een film van allure over een sportgebeur
tenis van allure. Gaat die film zien, willen
wij maar zeggen!
uitdrukkingsvolheid bij zijn werken voor
op stond. Men voelt ondertussen wel dat
schrijver dezes weinig voelt voor Duits
expressionisme, dat na de oorlog in meer
abstracte vorm terug kwam en door een
collega van mij een „houwdegenkunst"
werd genoemd.
HET IS MET EEN van enige welwil
lendheid vervulde nieuwsgierigheid dat
ik op Barlachs tentoonstelling af
ging, ook al waren mijn ervaringen
met Barlachs werk niet van dien
aard dat ik meende iets zeer bijzonders
te gaan zien. Ik hoopte dat deze wer
kelijk uitzonderlijke expositie mij kon be
keren, mij bevrijden zou van vooroorde
len. En thans geloof ik te kunnen zeg-
„De lezer" van Ernst Barlach.
gen dat ik me bewust ben van meer
respect voor de mens Barlach dan voor
heen. Zeker is dat enkele plastieken een
bewondering opriepen, die enige ope
ning lijkt te geven tot genegenheid. Ze
ker is echter ook dat dit werk in het
algemeen mij te „Duits" en daarmee te
vreemd blijft. Dr. Wolf Stubbe zegt in
zijn inleiding: „Het is begrijpelijk dat
Barlachs kunst, die zozeer berust op een
wereldbeschouwing, en in dit opzicht wel
heel typisch Duits is, slechts moeizaam
de weg over de grenzen van Duitsland
heeft heen gevonden". Volgens hem „wor
telt Barlachs kunst in de voorstellings
wereld van de oudere Duitse mystiek".
De catalogus bevat enige citaten uit
Barlachs gesprekken, brieven en geschrif
ten, die ik ter lezing aanbeveel. Zij ma
ken enige onverschilligheid en zelfs te
genzin begrijpelijk, echter ook genegen
heid aanvaardbaar. Wie Latijnse klaar
heid stelt boven Duitse mystiek zal in
ieder geval weinig, contact hebben met
Barlachs werk.
BARLACHS VROEGSTE hier geëxpo
seerde plastieken zijn helemaal van de
z.g. Jugendstil, waarin hier in Nederland
een Toorop en Konijnenburg een tijdlang
meegingen. Met enige spot spreekt men
thans hier nog wel van de „slaoliestijl",
omdat een bepaalde fabriek haar artikelen
propageerde met affiches van Toorop en
de slingerend vloeiende ornamentiek van
voorbeelden op verschillend gebied van
Jugendstil wel aan dikke olie kon doen
denken. Men vindt die lijnen hier in
Barlachs Cleopatra, een ceramiek uit het
jaar 1904. Hoewel er boven uit reikend,
doet dergelijk werk toch te zeer denken
aan latere „kitsch", waartoe men zelfs
Barlachs „Wein, Weib, Gesang" genegen
is te rekenen. De tentoonstelling heeft in
het Prentenkabinet van het museum een
vervolg. Wij ontmoeten daar onder meer
een ontwerp voor een omslag van het
tijdschrift „Jugend", dat de naam gaf
aan de stijl. Vooral daar in dat prenten
kabinet blijkt, dat Barlach een uitstekend
tekenaar was, als zovelen van zijn tijd
geschoold toch ook aan Franse voorbeel
den (Steinlen). Ons hart wint hij met
een politieke satire, waarop „de" Duitse
keizer zijn handen in bloed staat te was
sen.
HET UITERLIJK van Barlachs werk
verandert na een reis in Rusland (1906),
waar hij kwam te staan tegenover „een
mensenslag dat nog niet overdekt was
met een vernis van beschaving". Zijn
kleine sculpturen worden enigszins verge
lijkbaar met gothische plastieken, meer
door de geest waarvan zij doorstraald
zijn dan door uiterlijk vormen, die ove
rigens gelijk bij die van gothische plas
tieken mede bepaald werden door zware
kledij. Al zien we in dit werk de men
selijke eenvoud bezongen, van tevreden
heid met een bestaan als de tot model
dienende boerenarbeiders het hadden is
geen sprake, noch echter van een vlam
mend protest, waarmee deze kunst ove
rigens een voorbij gaande tendenskunst
geworden zu zijn. Verscheidene plastie
ken, steunend op deze Russische ervarin
gen werden ook in porselein vervaar
digd. Zij doen dan wel erg wit aan,
hetgeen men van Chinese beelden in
porselein niet als hinderlijk ondervindt.
En dan vraagt men zich missiën verder
af: wat doen we er mee? Het zijn. ge
zien het materiaal, kunstvoorwerpen om
in een vitrine te plaatsen, of op een
lage kast of brede schoorsteenmantel in
een groot en welverzorgd huis. Maar
komt dit ons dan weer niet vreemd voor
in verband met het tot deze schone
plastieken aanleiding gevend onderwerp?
GEZEGD MOET WORDEN dat het hier
gaat om iets beters dan de romantische
geziene armelui's interieurs, die zovele
wanden eens mochten „sieren". Men moet
vergelijken met de symboliek van reli
gieuze kunst, waarvan evenmin de zake
lijke realiteit het meest geldende is. Men
selijke waardigheid wordt in dit werk me
de gesymboliseerd door een zekere stoer
heid in houding van de figuren en in het
algemeen in een strakke vormgeving. Toch
ontkom ik niet aan herinneringen aan een
voorbije tijd van jeugdbeweging, naar
vorm beïnvloed dcor wat in Duitsland leef
de en te simplistisch van praktisch idealis
me. Te zeer bovendien komen sommige
zaken in de buurt van een wat flauw hu
moristische en populaire karikatuur. Ik
denk aan de later in 1934 gemaakte „Ver
genoegde hinkepoot" of de „Fluitspeler"
met zijn naar binnen gerichte voeten, die
hem van die gezellige x-benen geven.
Denkt men bij dergelijke zaken niet even
aan een hele industrie van grappig bedoel
de in hout gesneden beeldjes, die vroeger
zekere kunstnijverheidswinkels vulden?
HET ZOU ECHTER even onrechtvaar
dig zijn Barlach geheel te schatten door
dergelijke vergelijkingen, als het belache
lijk zou zijn de Italiaanse bronzen in het
A A tlKOtiDIGIHGEtt EnBÉSCHÓilWINGEH
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 AVRO. 7.50 VPRO
8.00—24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Gram.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.15
Gram. 9.00 Gymn. voor de vrouw. 9.10 De groen
teman. 9.15 Gram. 9.35 Waterstanden. 9.40 Mor-
wenwijding. 10.00 Gram. 10.50 Voor de kleuters
11.00 Kookpraatje. 11.15 Gram. 11.45 Verpleegster
worden, ja graag! lezing. 12.00 Dansmuz. 12.30
Land- en tuinbouwmeded. 12.33 Orgelspel. 13 00
Nieuws. 13.15 Meded. en gram. 13.25 Beursber.
13.30 Promenade-ork. 14.00 Bas-bariton en piano.
14.20 Gram. 14.30 Voor de vrouw. 15.05 Metropole-
ork. 15.30 Voorar. 15.50 Blaaskwintet. 16.15 Lichte
muz. 17.00 Gram. 17.30 Voor de jeugd. 18.00 Nws.
18.15 Lichte muz. 18.30 Sportpraatje. 18.35 Ge
sproken brief. 18.40 Pianospel. 19.00 Voor de kleu
ters. 19.05 Liedjes en hoorsp.: Het Vogelkwartier.
20.00 Nieuws. 20.05 Radio-philharm.ork. en soliste,
21.10 De kaarsen van de Heilige Laurentius, hoor
spel. 22.30 Nieuws. 22.40 Act. 23.00 Sportact 23 10
Discotaria. 23.55—24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 KRO. 10.00 NCRV.
11.00 KRO. 14.00—24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Gram. 7.30 Voor de jeugd.
7.45 Morgengebed en overweging. 8.00 Nws. 8.18
Gram. 8.25 Inleiding Hoogmis. 8.30 Hoogmis. 9.45
Gram. NCRV: 10.00 Gram. 10.15 Morgendienst.
10.45 Gram. KRO: 11.00 Voor de zieken. 11.45 Ge
wijde muziek. 12.00 Middagklok - noodklok. 12 04
Gram. 12.25 Wij van het land. 12.35 Land- en tuin
bouwmeded. 12.38 Gram. 12.50 Act. 12.58 Gebed
uit Siberië. 13.00 Nieuws. 13.14 Lichte muz. 13.40
Licht progr. (herh.). NCRV: 14.00 Politiekapel.
14.30 Gram. 15.05 Kamermuziek. 15.30 De Neder
landse geloofsbelijdenis 400 jaar herdenkings
dienst. 16.45 Gram. 17.00 Voor de jeugd. 17.30
Gram. 17.40 Beursber. 17.45 Metropole-ork 18 15
Sportrubriek. 18.30 Lichte muziek. 18.50 Sociaal
perspectief, lezing. 19.00 Nieuws en weerber. 19 10
Op de man af. praatje. 19.15 Gram. 19.30 Radio
krant. 19.50 Pol. lezing. 20.00 Gevar. progr. 22.30
Nieuws. 22.40 Avondoverdenking. 22.55 Boekbespr.
23 00 Kamerork en soliste. 23.25 Moderne evolu
tionistische stromingen en hun religieuze achter
grond, lezing. 23.55—24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Nieuws. 12.02 Gram. 12.30 Weerber. 12.35
Gram. 13.00 Nieuws en weerber. 13.15 Voor de
soldaten. 14.00 Ork.conc. 15.30 Casinoconc. 16.35
Vlaamse muziek. 17.00 Nieuws en weerber. 17.15
Voor de kinderen. 18.15 Kamermuz. 18.30 Godsd.
uitzend. 19.00 Nieuws en weerber. 19.40 Liederen.
20.00 Voor de vrouw. 21.00 Hedendaagse rrrtiziek.
22.00 Nieuws. 22.15 Zangrecital. 22.55—23.00 Nws.
VOOR WOENSDAG
NTS: 16.3017.00 Kinderboekenweek 1961. 17.00
Jeugdjournaal. KRO: 17.10 Voor de kinderen.
CVK/IKOR/RKK17.40—18.00 Voor de jeugd.
NTS: 20.00 Journaal en weeroverz. VARA: 20.20
Achter net nieuws. NTS: 20.35 Onbekend talent.
VARA: 21 05 Filmdocumentaire. 21.55 TV-film.
22.20 Actuele sportproblemen.
VOOR DONDERDAG
RKK: 18.00 Een bezinning op het thema van
leven en dood. 18.30 Plechtige Avondmis. NTS:
20.00 Journ. KRO: 20.20 In woord en beeld. 20.30
Kunstprogr. 21.00 Korczak en de kinderen, TV-
spel.
Dinsdag 7 november wordt de harpiste
Rosa Spier zeventig jaar. Voor uitzending
op haar verjaardag heeft de KRO een pro
gramma opgenomen van een drietal wer
ken voor harp, uit te voeren door de ju-
bilaresse. Na het „Passacaglia" van Han
del en de „Fantaisie" van Saint Saëns,
wordt het programma besloten met een
compositie van Rosa Spier zelf: „Sprook
je". Aan dit programma gaat een kort ge
sprek vooraf tussen „de pionierster van
de harp" en Fons Disch. Het .wordt uitge
zonden van 20.45 tot 21.45 uur.
ACTEURSSTAKING BIJ DE BRITSE
COMMERCIëLE TELEVISIE
De toneelspelers, die optreden in uit
zendingen van de Britse commerciële tele
visie. zullen met ingang van dinsdag te
middernacht in staking gaan in verband
met een loongeschil.
KON. NED. ZANGERSVERBOND.
In ons blad van maandag 30 oktober
maakten wij melding van dat een Haar
lemmer secretaris is geworden van het
Koninklijk Nederlands Zangersverbond.
Wegens onvolledige vermelding van zijn
naam vermelden wij deze nog eens; hij is
de heer W. G. van Donselaar, lid van de
Koninklijke Liedertafel „Zang en Vriend
schap" te Haarlem.
In ons blad van zaterdag 28 oktober
kondigden wij de opening aan van de ex
positie van werk van de Rotterdamse gra
ficus Anton Schotel in het museum Het
Huis Van Looy. Als aanvang van de ope
ningsplechtigheid werd abusievelijk ver
meld 12.15 uur; dit moet zijn 20.15 uur.
Rijksmuseum te benaderen met herinne
ringen aan latere Italiaanse kitsch. Ik ge
loof dat beelden als „De wandelaar", „De
eenzame" en „De lezer" bij een ieder
respect en iets meer zullen afdwingen.
Evenmin ontkomt men aan Barlach's be
kende „Zingende man", waarvan de ex
pressie zo echt gezien is en welk beeld
toch tot een glimlach moet verleiden.
Onder de tekeningen treft men duidelijk
twee soorten: zij, die om de tekening zelf
gemaakt werden, en de voorstudies en
plannen voor plastieken. In de laatste
moet men het beoogde doel kunnen lezen
om tot waardering te komen. Voor mij
was daarbij het waarderen dus moeilijk,
omdat de uiteindelijke resultaten me veel
al vreemd bleven.
De verzamelaar Hermann F. Reemtsma
die nog maar kort geleden overleed, wilde
met deze tentoonstelling een begin maken
met het afstand doen van de collectie
en de dagelijkse omgang daarmee; de col
lectie zal in een Barlachmuseum worden
ondergebracht. Reemstra verzamelde de
werken van Barlach om een kunstenaar,
waarin hij een groot geloof had, te stimu
leren Barlach heeft Reemtsma als belang
rijk voor zijn ontwikkeling en werk ge
voeld en erkend.
