„Op korte termijn geen schadelijke gevolgen
der atoomproeven voor menselijk organisme"
vRvs zaterdag
toegevoegd aan alle edities z
Haart
toegevoegd aan alle edities van
blad Oprechte Haarletnsche Courant
en IJ muider Courant
)V WD WIL1HH
.'V ••w*'
K V-typ
hmi -v*
- '*vV
A
J
'y':
VJL5LS
Erbij
YÊ V - s/5 V" W
fv A "- -
ï-, y- v
- V- Z;-
H'&lmk K
iS
-Ui. -i
u,.
*<- x \y'
Italiaanse bronzen in het Rijksmuseum
HET IS VOOR HET EERST dut een grote collectie van belangrijke kleine
bronzen uit de Italiaanse Renaissance voor expositie bijeen is gebracht. De ten
toonstelling, die al in Engeland gehouden is, bevindt zich thans in 'het Rijks
museum. Wij danken dat aan het feit dat het Nederlands-Italiaans Cultureel
Verdrag tien jaar oud is. De tentoonstelling is georganiseerd met medewerking
van het Italiaanse ministerie van Onderwijs en The Arts Council of Great Britain.
Wie zijn kunstgeschiedenis een beetje kent zal op de hoogte zijp van het bestaan
van deze kunst. Maar toch kan de leiding van het Rijlcsmuseum terecht zeggen
MEN IS NATUURLIJK verontschul
digd als blijkt dat men van deze kunst
weinig weet. We kunnen ons deze plas
tieken nauwelijks in ons hedendaagse
interieur voorstellen. Velen zullen op
deze expositie vooral contact voelen met
het ons primitiever voorkomende werk,
als bijvoorbeeld een Engel met Schild,
in de eerste helft der 15de eeuw ge
maakt in Midden-Italië of met bijna
schilderachtig te noemen stukken als een
naakte man te paard, uit Lombardije ver
moedelijk, en gemaakt in de tweede
helft der 16de eeuw (nr. 178). Een nege
rin van Danese Cattaneo (Carrara 1509-
Padua 1573) heeft iets vertrouwds dooi
de haar ras eigen vormen, ons niet on
bekend door de belangstelling van
hedendaagse kunstenaars voor een der
gelijk onderwerp. Verschillende naakten
beantwoorden trouwens aan de huidige
smaak ten aanzien van het vrouwelijk
schoon. Verrassend is een beeldje als
dat van een dikke man (als kandelaar
bedoeld), omstreeks 1540 te Florence ge
maakt (nr. 69); dit werkje doet aan werk
van sommige moderne beeldhouwers
denken. Beslist modem doen ons de pen
ningen aan van Antonio Pisano, genaamd
II Pisanello (Pisa 1385-Rome(?)1455),
vooral ook door het type der gebruikte
letters en hun plaatsing.
MET DE HERINNERING aan zekere
kitsch zullen we even terugschrikken
voor sommige, naar onze smaak al te
geciseleerde zaken. Bij het beschouwen
dat de meesters van het brons der Italiaanse Renaissance voor de Nederlandse
kunstminnaar van tegenwoordig tamelijk onbekend geworden zijn. Voorzover
een groter publiek nog contact had met deze kunst was dat vaak via navolgingen
en reprodukties. En daarbij bevond zich dan in sommige gevallen kitsch, zoals
de ouderen onder ons zeker nóg weten. Trouwens ook op deze expositie zijn
enkele, als gebruiksvoorwerp gedachte, plastieken die voor fanatieke aanhangers
van functionele vormgeving om van te griezelen zullen zijn. Ik vind de speelse
fantasie van een en ander op dit gebied echter ontwapenend.
vingers, die het wasmodel boetseerden".
Het was bovendien gewoonte deze kunst
ook met de hand na te voelen. Hier kan
dat natuurlijk niet. En nu raad ik met
een hen, die een leesbril nodig hebben,
aan dit voorwerp voor een bezoek aan
deze expositie niet te vergeten, want
verscheidene zaken zijn van zeer fijne en
nergens dodende detaillering.
Op het huiselijk karakter van vele dei-
geëxposeerde werken wijst ons de En
gelse kunsthistoricus John Pope-Hennes-
sy, die de inleiding tot de catalogus
schreef. Het kleine formaat van deze
y .5'-'
Zittende satyr met schelp, van Andrea l donker patina (20 centimeter hoog). Eigen-
Briosco genoemd Riccio, zwarte lak, vrij dom van het Museo Nazionale in Florence.
kunst maakte de verbreiding buiten Ita- grootmeester van het 16de-eeuwse door vier schelpen, en te Venetië of Pa-
gemahkelijk en aldus de invloed der kleine bronzen beeld genoemd en is hier dua gemaakt in het derde kwart van de
Italiaanse Renaissance groter. Het is betrekkelijk ruim vertegenwoordigd. Hij 16de eeuw, ten onrechte aan Riccio werd
Donatello (Florence ca. 1386-Horence pan ;n een ontwikkeling als inleider tot toegeschreven is ook voor de minder des-
1466), mei wiens bronzen deze rijke tijd een njeuwe episode gezien worden en kundige beschouwer een begrijpelijke
uit de kunstgeschiedenis begon en hij is gap naar ons gezegd wordt, „een nieuwe vergissing. Natuurlijk ligt in een der-
ier vertegenwoordigd met een aantal canon van schoonheid" aan. Maar mij gelijk gebruiksvoorwerp een aanleiding
„putti De tentoonstelling vangt aan spreekt zon figuur veel minder aan dan tot latere kitsch, maar wat is het heerlijk
met otos op ware grootte van de deu- He nooit tevoren zo ruim vertegenwoor- speels!
ren van het Baptisterium te Florence van digde en om zijn dierplastieken reeds ge-
Loienzo Ghibeiti (Florence 1378-Flo- noemde Riccio, schepper van heerlijke DEZE EXPOSITIE is tot 15 januari
rence 1455).
HOE GERAFFINEERD in elkaar ge
zet zijn de composities in de panelen,
hoe levensecht de kopjes, die uit de
cirkelvormige openingen in de lijst
in UtJ lijöl L
Keken. Een dergelijke levensechtheid van fantasie getuigende gebruiksvoor-
missen we dan wel, waar bepaalde plas- werPen-
tieken te zeer steunen op navolging van
I r nvviii i\v/ j
satyrfiguurtjes, van een der pakkendste §eoPend en °P de gebruikelijke uren te
werkjes-van deze expositie, „De jonge z'en- Nieuwjaarsdag is de tentoonstelling
Tobias met de vis", van een krijgsman te §es'°fen- 00r de ingang van de tentoon-
paard, welk dier tot de meest levens- ^'"'ng bevindt zich een zaal waar op
echte plastieken in dit soort behoort en vas':e tijdstippen een voorbeschouwing
met lichtbeelden wordt gegeven.
Bob Buys
DE OOK REEDS genoemde Giovanni
Francesco Susini was leerling van de
invloedrijke Bologna, maar ook Susini's
30000C)00000CXX)00COCX300000C)000000000C)C>C)0000000000C)0C)000OC
het oorspronkelijke Romeinse voorbeeld.
Ik kan bepaald niet warm lopen voor
bijvoorbeeld werk van Pier Jacopo Alari
Bonacolsi, genaamd Antico (Mantua ca. n—nT -
7Acm/- i i -no, 7 diger Een heerliik nlasHekie is Snsini'c waar- De moeders hadden meer radio
1460-Gazzuolo 1528), die de beroemde J Plastiekle 1S busims tief strontium als melk of groenten
/7„ u~i d„7i:.... 7 77 groepje musicerende en in een scheln zich eenomen. dan pphT^iireiuv i
nam men in het eerste half jaar 1959, kort
na de grote serie atoomexplosies van 1958
kleine vertegenwoordiging hier is leven- een toeneming van radio-actief strontium
j.-tt7-_ i1--1 7 i waar. De moeders hadden meer radio-ac-
tot
voorbeeld §roePie musicerende en in een schelp zich genomen, dan gebruikelijk. Deze
badende putti. Schelpen werden in meer- {??.eveelheid radio-actief strontium daalde
j i pasgeboren kinderen enigszins in de
van barokke plastieken als een doop van
T-.7 i i /-7 rr f I,. c er een geit melkt, van Andrea Het beeldje is 26 centimeter hooo en eioen-
Christus, van Melch.ore Caffa (Malta, Briosco genoemd Riccio (ca. 1472-1539). dom van het Museo Nazionale in Florence. Apollo van het Belvedère tot
vermoedelijk 1635-Rome vóór 1668), doet
men goed zich te bedenken dat de be- N\DER CONT\CT met iWp RT ra c ^ere wer^en hier met geest toegepast, tweede helft van 1959. Bij jonge'kinderen,
weging der plooien van de gewaden ons «Mksmuseum, dr. A. van Schendel, VAN BELANG in de ontwikkeling Veelal werden zij dan naar natuurlijke die naar verhouding veel melk gebrui-
toch niet vreemd behoeft te zijn door kunst wordt bevorderd door de veelal schrijft dan ook in zijn voorwoord tot moet geacht worden de uit Vlaanderen exemplaren afgegoten. Dat was het gelal stronüu'm^in1Uf
het ons bekendere werk van El Greco. sPeul are aanra lng\an ce unstenaars de catalogus: j.Het festolde metaal trekoTneTx P-invonr,; iconl i i i k-77xHe7-o7^ 10S7
„Het villen van Marsyas" van Giovanni
Battista Foggini (Florence 1652-Florence
1725) verkreeg mede zijn dramatiek door
het vormenspel van de boven dit ge
beuren uitreikende boom, dat ons doet
denken aan het werk van hedendaagse
expressionisten. Men vergete voor een
moment het rode porfier van het borst
beeld van Paus Innocentius X, een
schepping van Alessandro Algardi (Bo
logna 1595-Rome 1654), en bepale de
blik eerst tot de bronzen kop daarvan
om de Italiaanse portretkunst van de ons
beter bekende schilders te herkennen
7 1 j b L u vvuiucn ue uii viaanaeien exemplaren afgegoten. Dat was het geval strontium-90 in hi
p e aanraking van de kunstenaars de catalogus: „Het gestolde metaal gekomen Giovanni Bologna (Douai 1529- met een prachtige schelpdragende satyr kinderen in 1957.
met hun werk. De directeur van het houdt de lichtste toetsen vast van de Florence 1608). Hij wordt de onbetwiste van Riccio. Daf een
Volgens een publikatie in de British
Medical Journal van 30 september 1961,
een zeer vooraanstaand, betrouwbaar me
disch weekblad, hebben de Russen in de
herfst van 1958 in totaal 50 megaton tot
ontploffing gebracht. De herhaling van
atoombomexplosies zal het gehalte aan
strontium scherp doen rijzen boven
verhoogde gehalte dat in begin 1959
melk, beenderen van pasgeborenen
kinderen werd waargenomen.
het
(Van onze medische medewerker)
DE NIEUWE RISS1SCHE proef- als kalk, melk en planten of dieren, en spreid, tot ver buiten het gebied van de, strontium-90, die enkele tientallen iaren
nemingen met atoom- en waterstofbom- de eventuele biologische gevolgen daar- oorspronkelijke explosie. Met regenval ongeveer 25 jaar en nog langer, radio
De dierplastieken van Leonardo da Vinei men hebben overal ter wereld een grote van, zijn nog onduidelijk en vol onzeker- komt deze radio-actieve stof ver van zijn actief blijven, brengt grotere 'gevarei
eo ïeini ongerustheid doen ontstaan. Wat ziin de heir! Vonrrmerpciplrl R,or,o oorsprong
L^e aierpiasueKen van Leonardo aa vinei uvwai tci wciciu ecu ^iuie van, zijn nog onduidelijk en vol onzeker- AC,U1U aujc
(Vind bij Empoli 1452-Amboise 1519), 0II-ni'1,|u id tloen ontstaan. Wat zijn de heid. Vooropgesteld diene te worden dat
Bartolonieo Bellano (fadoa ca. 1435- ™eg. rapporten _ove, lierfopnaL
op de aarde terecht en dan kan
drinkwater voor
door dieren of plan-
Bartolomeo Bellano (Padua ca. 1435- B,1 ftezon°.Jvan tegenwoordige, vroege rapporten over mens of dier, opname'door dieren of plan- CHEMISCH VERTOONT hu de verwachte door de mens opgewekt.
v r i me i do-x i zogenaamde fall-out, de radio-actieve toenemende hoeveelheden radio-activi- ten, voeding van de mens, ontstaan. Het PP„ VERTOONT dit strontium radio-actieve straling. Maar herhaald on
Padua 1496-1497), wiens grazende os in neerslag? De kennis van de gevolgen teit in regen en lucht nog geen reden tot is deze kringloop, waardoor radio-actieve SZ d?e als kal^ voor ?ei'Z°ek van voedsel en voedselbestandde
reliëf ons als een hedendaags schilde- van de radio-actieve neerslag is He laat- behoeft te g geen reaen. tot stoffen in het menselijk lichaam kunnen b^nderstelsel vL grote beteke
DE VOORTZETTING van de proefne
mingen in de atmosfeer (en niet onder
gronds) zal de hoeveelheid radio-activiteit
in het voedsel wel in belangrijke mate
doen toenemen, echter niet zodanig, al
dus het Engelse medische weekblad, dat
rampzalige gevolgen te verwachten zijn.
De natuurlijke radio-activiteit zou nog al
tijd belangrijk groter zijn en blijven dan
de verwachte door de mens onsewekte
CHEMISCH VERTOONT dit strontium radio-actieve straling. Maar herhaald on-
?n grote overeenkomst mpf calcium opn Hcr-znoir mm Tmixdor,! in_ _u_
blijven, brengt grotere gevaren
voor het lichaam met zich mede.
o «xviniia van uc gcvuij^cii it-ii ui regen en luent l
reliëf ons als een hedendaags schilde- van de radio-actieve neerslag is de laat- alarm behoeft te zijn.
rijtje aandoet, Andrea Briosco, genoemd ste drie jaar belangrijk toegenomen, na
Riccio (Padua ca. 1470-1475-Padua (.le laatste serie proefnemingen Voorspel-
lingen omtrent de mate van radio-actieve onzekerheden, twijfel ei
komen, die ongerustheid baart.
Riccio (Padua
1532), en Giovanni Francesco Susini
(gest. 1646) zijn onmiddellijk aan
sprekend.
S/
de
len op radio-activiteit blijft geboden.
- De tijdelijke toeneming van de radio
nis is. Het lichaam verwisselt als het wa- activiteit in de lucht is van minder
is een begrip BIJ VOLWASSENEN kunnen reeds vol- ïf calcjam en str°ntium-90, d.w.z. veel- betekenis dan die van de aarde, van het
en angsten. We groeide weefsels en oreanen door radin- wordt strontium-90 in plaats van cal- water, de bodem, de dieren en de plan-
neerslag de plaatsen waar deze neerslag t'en feen radj°-activiteit in de lucht, wa- actieve straling beschadigd worden Hoe "um al® katk in ^et lichaam opgenomen, ten. Voor zover onze kennis nu reikt,
uxö f,7 li P ~P waar oeze neerslag ter of voedsel. Maar we beseffen dat ra- ionger het weefsel ofTpnm!™ L»! Eenmaal in ons beenderstelsel gearri- zijn op korte termijn geen schadelijke
terecht zal komen, de opname van radio- dio-activiteit voor ons allen een moorde- voeliger ze zijn voor straling dus'ook hoe qn^' bhjft h,etvradi°"actieve strontium" gevolgen te verwachten. Wat echter de
actieve stoffen in voedselbestanddelen naar kan zijn, die stil, langzaam en ge- groter de kans on ernstiee schade Kin u Z1J §evaarllIke stralen uitzenden. Het gevolgen op langere termijn zullen zijn
leidelijk, een moord kan voltrekken, een 'deren zijn gevoeliger voor deze vorm van Deenmerg m de holte van de botten,-is daarvan weten we thans nog maar wei
moord op ons allen, de mensheid. Aan de straling dan voVwgassenen. Maar ook bP dlZn P NPlaaKS °nZe bl°edli" niS; Walka invloeden nu reeds op di
andere kant dient men wel te beseffen, volwassenen kunnen, jaren nadat ze aan PJu-' u beenmerg is zeer dicht geslachtsklieren van de volwassenen wor-
dat de mededelingen die men in de pers radio-actieve stralingzijn blootgesteld, h! ®fn 3 radio-ncUef strontium, dat den uitgeoefend die straks tot erfelijke,
aantreft, dat de radio-activiteit in de at- ernstige ziekten ontstaan zoals kwiadaar- u pMats van calcium m de kalk in de blijvend schadelijke gevolgen bii hun
mosfeer is toegenomen, maar dat nogdige gezwellen of nog' ongeneeslijke ^6ender!11,heeft ingenomen- Z° wordt het nagesïacht zouden leunnen leiden, weten
geen enkele reden tot ongerustheid be- bloedziekten. Bovendien worden de voort- a egr,lpejljk da' het beenmerg, d.w.z. we nog niet. We missen de waarnemin-
staat, geen doekje voor het bloeden zijn, plantingsorganen soms beschadigd: het l l voortdurend blootstaat gen die deze invloeden kunnen aantonen
noch een poging ons allen zand m de gevolg kan zijn onvruchtbaarheid zowel an d® radio-actieve straling, als een- of duidelijk maken. Hopelijk zijn deze
ogen te strooien, maar wel degelijk een bij man of vr0Uw. miskramen en afster- ^rontmm-go het lichaam is binnen- nu reeds schadelijke invloeden op dege-
waarheid. Immers, de grens tussen nog vin,„ van ich ontwikkelde innpe vrnrhien Sprongen. Bloedziekten zoals beenmerg- slachtsklieren en daarmee op het na"e-
onschadelijke zelfs normale natuurlijke nog°voor de geboorte^ ïn andere gevallln l" ™'!8' ëezwellen van het been- slacht nog niet in zo sterke mate afn-
radio-actiyiteit en gevaarlijke straling, sterven de vruchten niet af maar hebben g' kunnen er het Zevol8 van Z1in. wezig, dat het nageslacht er schade van
ligt gelukkig nog ver uiteen. ze vanaf de geboorte r^ed^ ernstigejD0P_ ■dtixtt—u Zal ondervinden-
geneeslijke misvormingen. ,DE ERVARING heeft geleerd dat na nrirD j
EEN ATOOMBOM veroorzaakt verschil- atoomexplosies in herfst en najaar, de ra- D1EF TREURIG dat haens en
lende soorten radio-actieve neerslag. In DR. J. SPAANDER, directeur van het di°-activiteit pas in de lente toeneemt; dit mensheid er nog niet in geslaagd zijn,
de eerste plaats ontstaat radio-actieve as Rijksinstituut voor de Volksgezondheid, Is een gevolg van het feit dat de polaire een wereld van vrede en vrijheid voor
op en rond de plaats van de orrtDloffine meent dat de stralinecix/erkin» ai» lucht in de winter eerst geleidelijk naar ons anen te scheppen
vM
op en rond de plaats van de ontploffing, meent dat de stralingswerking van die e"sl ëoieiaenjK naar ons allen te scheDDen Integendeel
Deze radio-actieve stof veroorzaakt een ta'lrijke proefexplosies tot 1959 en van 1959 de la|ere luchtlagen komt en zo geleide- ljik vprnllf.
lijk de radio-actieve lichte stof die lang mensenjK vernuit is nu zo ver dat
het
het
gevaarlijke straling, maar het effect van met de recente in september en oktober J11 e radl°-actieve lichte stof die lang enseli.lk vernuft is nu zo ver dat he
deze straling neemt snel afa Meestal is het 1961 niet meer bedraagt dan 5 tot 10 per- boven de explosieplaats blijft zweven, de natuurlijke ordening binnen het men-
gevaarlijke effect van deze neerslag en- cent van de altijd in de natuur aanwezige meeneemt. De gevolgen van de huidige selijlc lichaam, de onderlinge natuurlijke
kele dagen na de ontploffing verdwenen, natuurlijke radio-activiteit. Het is niet ^p'osies zullen dus Pas in bet voorjaar verhoudingen van groeiende weefsels en
Maar op het ogenblik van de atoombom- waarschijnlijk, aldus dr. Spaander, dat 1962 meetbaar en merkbaar zijn. Het jon- e weotsels en
ontploffing ontstaat tevens een grote hoe- deze kortdurende verhogingen van de ra- ge gras zal dan radio-actief strontium g voor deze toekomstige generaties
veelheid radio-actieve stof van een licht dio-activiteit in de lucht, enige recht- kunnen opnemen, melk met een hogere kan verstoren. Wanneer zal de mens tot
gewicht. Deze lichte stoffen blijven gerui- streeks waarneembare schade aan de mate radio-activiteit kan er het gevolg inzicht komen dat, naar het bijbelwoord
me tijd in de atmosfeer zweven, ze wor- volksgezondheid toebrengt. De versprei- van z"n- hij die zich zelf bedwingt groter is dan
den door winden her en derwaarts ver- ding van radio-actieve stoffen, zoals het Ook in botten van pasgeboren kinderen hij die steden bedwingt.
