„Unidad Indcpcdcncia", die het ideaal
van de Mexicaanse revolutie verwezenlijkt
ROMANS VAN IKOR EN RAGON
Mevrouw Kennedy
werd verblijd met
32 rol antiek behang
FRANSE LITTERATUUR
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1961
Erbij
PAGINA VIER
- ESSAY OVER SIMENON -
S. Elte
Nieuwe vorderingen
in de strijd tegen
de kanker?
Het Engelse halfje
weer in omloop
OP HET WITTE HUIS toonde men zich zeer geïnteresseerd en al
spoedig kwam Peter Hill zijn 32 rollen uitspreiden in de werkkamer
van mevrouw Pearce, de curator. Het duurde niet lang of mevrouw
Kennedy zelf kwam dat oude behang eens bekijken en zij bleek direct
heel enthousiast
VERLEDEN JAAR is hier Le Se-
meur de vent" besproken, het eerste deel
van een vervolgroman, die, volgens de
schrijver, Roger Ikor, waarschijnlijk uit
vijf delen zal bestaan. In die bespreking
werden bedankingen geuit tegen de
overdaad aan monologues intérieurs en
langgerekte overpeinzingen. Ook in en
kele gedeelten van het onlangs ver
schenen tweede deel „Les murmures de
la guerre" (uitg. Albin Michel) is Ikor
weer meer ideologisch en moreel be
schouwend dan romancier. De compo
sitie is echter veel harmonischer dan die
van het eerste deel, de handeling wordt
niet door de verhandeling overheerst en
het verhaal heeft, vooral in de laatse
hoofdstukken, een boeiende, pathetische
spanning.
IN „LE SEMEUR DE VENT" heeft de
lezer kennis gemaakt met de jonge archi
tect Fens die, afkerig van de collectivis-
tische stedenbouw, een „ville idéale" had
ontworpen waarin hij het evenwicht meen
de te verwerkelijken tussen de aspiraties
van het individu en de eisen van de sa
menleving. De in zijn illusie teleurgestel
de Fens wordt door de schrijver in „Les
murmures de la guerre" als militair ge
plaatst in de wrede werkelijkheid van de
oorlog. Hoewel geen nauwkeurige geo
grafische aanduiding gegeven wordt, is het
duidelijk dat het toneel van de strijd Al
gerije is. Hoe zal de pacifist Fens rea
geren ten opzichte van de morele en so
ciale problemen, opgeworpen door een
„moderne oorlog, die, door de omvang
der vernietigingsmiddelen een kosmisch
verschijnsel is geworden, even blind-ver-
woestend als een aardbeving?" De breed-
uitgesponnen bespiegelingen die Fens bij
zijn gewetensonderzoek houdt, vormen een
wel zeer vermoeiende lectuur. Bijzonder
boeiend wordt daarentegen de roman
wanneer Fens verplicht is stelling te ne
men omdat hij zich geplaatst ziet tegen
over een geval van brute ondervraging. In
een situatie die door willekeurig terroris
me verbitterd wordt, stelt de schrijver
drie standpunten tegenover elkaar: dat
van kolonel Berrion, een cynicus uit zelf
behoud, die, ondanks zichzelf, op grond
van efficiency de noodzaak van „harde"
ondervraging verdedigt; dat van de ge
lovige, conformistische beroepsofficier Plaa
die, in het conflict tussen de eisen van de
oorlog en zijn menselijke gevoelens, zich
aan het probleem onttrekt door in het
klooster te gaan; dat van Fens die, on
danks de gevolgen die zijn opvatting voor
hem zou kunnen hebben, volhoudt dat nie
mand ooit gemarteld mag worden, in geen
enkele omstandigheid.
HOEWEL IKOR aan de oprechtheid
waarmee Berrion, Plaa en Fens een op
lossing zoeken in dit gewetensconflict recht
laat wedervaren, is het niet moeilijk te
raden aan welke kant hij staat. Zijn war
me menselijkheid, zijn eerbied voor het
individu, zijn bezorgdheid om onze be
schaving en de toekomst der mensheid ge
ven aan de samenspraken der drie anta
gonisten een bijzonder treffende gevoelig
heid.
IN EEN GEHEEL andere wereld ver
plaatst ons ..Le jeu de dames" van Mi
chel Ragon (Uitg. Albin Michel). De hoofd
persoon is een verlamde, voor wie de bui
tenwereld begrensd wordt door hetgeen hij
ziet vanuit zijn venster een troosteloze
binnenplaats in een arme volkswijk en
hoort vanaf zijn bed, wanneer hij zijn oor
te luisteren legt tegen de wand die zijn
kamer van het appartement van zijn bu
ren scheidt. De veelal zeer realistische
details van het leven, die de invalide zo
hoort of bemerkt, geven de lezer de in
druk van de voortgaande tijd; de eenheid
van de roman wordt gevormd door de be
schrijving van de wijze waarop de „sta
tische" hoofdpersoon deze levensuitingen
verwerkt. Deze worden tot wensdromen,
vreemde visioenen, nachtmerries, sexuele
obsessies.
Deze roman is vooral interessant om de
vorm die Ragon eraan gegeven heeft. Om
de klassieke roman-structuur te doorbre
ken, heeft hij bepaalde technieken van de
abstracte kunst toegepast. Zijn roman doet
denken aan een „tableau-collage": de
achtergrond, die gevormd wordt door de
beschrijving van hetgeen de hoofdpersoon
waarneemt of zich verbeeldt, wordt onder
broken door citaten uit krantenartikelen,
advertenties, gemengde berichten, pros
pectussen, enz. enz. De auteur tracht hier
door een wijdere werkelijkheid dan die
welke door de invalide waargenomen
wordt te suggereren. Deze toepassing van
schildertechnieken is als experiment zeker
interessant. Het is echter de vraag of zij
veel biedt.
DAT DE DUISTERE ZONES van de
menselijke ziel ook zonder experimenten
met de vormgeving duidelijk belicht kun
nen worden, bewijzen de talloze romans
van Georges Simenon. Over deze schepper
van Maigret heeft Roger Stéphane een bij
zonder prettig leesbaar boek het licht doen
zien: „Le dossier Simenon" (Uitg. Robert
Laffont). Stéphane heeft geen uitputtende
studie willen schrijven, doch slechts do
cumentatie willen leveren voor de samen
stelling van een dossier, waarmee latere
critici hun voordeel kunnen doen. Deze ge
gevens berusten op gesprekken met Si
menon of zijn ontleend aan diens werken.
Zij geven details over de jeugd van Sime
non, zijn ouders, het „ontstaan" van Mai
gret en doen het licht vallen op enkele
trekken die men in alle werken van deze
vruchtbare auteur terugvindt: afwezigheid
van vooroordelen, medelijden met de klei
ne luiden, een zeker afkeer van belang
rijke lieden, een minachtende onverschil
ligheid jegens de bourgeoisie en vooral,
het plotseling opdoemen van het noodlot,
in al zijn verscheidenheid, in het grauwe,
dagelijkse leven.
De studie van Stéphane is niet zeer diep
gaand. Zij kan echter velen van dienst
zijn als inleiding tot het werk van de, met
Hugo en Jules Verne, meest vertaalde
Franse auteur.
Er is goede hoop, dat er in het komende
jaar belangrijke vorderingen gemaakt
kunnen worden in de behandeling van
sommige kankervariëteiten.
Deze voorspelling is gedaan door dr. S.
Ravdin van de de universiteit van Penn
sylvania, op een Amerikaanse kanker
conferentie in Washington. Ravdin is
hoofd van een groep deskundigen die door
het Nationale Kanker Instituut in de V.S.
is benoemd om nieuwe kankerbestrijdings
middelen op hun waarde te schatten. Hij
is één van de bekendste Amerikaanse
chirurgen. In 1956 heeft hij geassisteerd
bij de operatie van president Eisenhower.
Ravdin zei, dat er in de afgelopen twee
jaar wezenlijke vorderingen zijn gemaakt
in het kankeronderzoek en dat reeds veel
belovende chemische middelen zijn ge
vonden voor de behandeling van speciale
typen kanker.
„De hemel begint helderder te worden
in de strijd tegen de kanker", aldus Ravdin
eraan toevoegend dat de mens eens de
gesel van de kanker zal kunnen bedwin
gen, gelijk ook met suikerziekte gebeurd
is. „Het antwoord kan volgende maand
komen, of volgend jaar... of volgende
week."
Ravdin zei dat er aanwijzingen zijn dat
de meeste menselijke kankers waarschijn
lijk door virussen veroorzaakt worden.
eniging eventueel bereid zou zijn dit oude
behang te schenken als wandversiering
voor de ontvangkamer voor diplomaten,
een mooie, ovale kamer aan de zuidkant
van het huis. Juist op die ovale wanden
zouden de landschappen van het behang
goed tot hun recht komen. De vereniging
verklaarde zich terstond bereid.
PETER HILL, die het behang voor 50
dollar had verworven, kreeg er 12.500 dol
lar voor, een mooie winst (45.442 gulden
in één klap), maar volgens deskundigen
had hij er op de vrije markt 17.500 dollar
voor kunnen krijgen. Thans is de wand
versiering keurig aan de muren geplakt
van de bekende ovale kamer, waar de pre
sident buitenlandse ambassadeurs pleegt
te ontvangen, wanneer zij voor het eerst
hun opwachting komen maken. Het be-
Het gedeelte van het onlangs aangebrachte
antieke behang in het Witte Huis.
hang dat de fabriek van Zuber in 1834
voor het eerst begon te maken heet
„Scenic America" en de serie bestaat uit
vijf tafrelen: haven van Boston, haven van
New York, West Point, Niagara Falls e
de natuurlijke brug in Virginia.
BOVENDIEN HEEFT S.S. voor zijn leden
in de hoofdstad van Mexico al zes grote
projecten van woningbouw uitgevoerd,
waar deze goedkoop en comfortabel kun
nen leven. In 1959 kregen de vermaarde
Mexicaanse architecten A. Prieto en I. M.
Gutierrez opdracht om voor S.S. een nieuw
huizencomplex (het zevende) te bouwen.
Ditmaal moesten echter alle diensten, die
S.S. aan zijn leden ter beschikking stelt,
in de uitvoering van het project worden
opgenomen. Geconstateerd was dat de ar
beiders, die in de moderne woningen van
S.S. trokken, er niet altijd het vereiste
onderhoud aan besteedden, minder uit on
wil dan als gevolg van een opvoedings
tekort. De drijvende gedachte achter het
Mexicaanse systeem van sociale verzeke
ring is juist opvoeding van het volk waar
door de levensstandaard kan verbeterd
worden. En aldus ontstond de idee om de
bewoners van deze huizencomplexen een
zekere leiding te geven en het onderhoud
ervan onder controle te houden.
Dank zij president Lopez Mateos en de
directeur-generaal van het Mexicaanse In
stituut voor Sociale Verzekering, B. Co
quet, heeft zich toen kunnen verwezen
lijken wat men nu „Unidad Independen-
cia" noemt, en waarin alles is verwerke
lijkt waarvoor in de Mexicaanse revolutie
van 1910 zo hard is gevochten. In deze
„stad" met 2.500 woningen, waar 15.000
mensen wonen, is bereikt wat men met alle
revoluties tracht te bereiken. „Unidad In-
dependencia" is een uitdrukking van de
gedachten der Mexicaanse revolutie.
VERGUN MIJ U rond te leiden over dit
terrein, dat 330.000 vierkante meter be
slaat en waarvan 22 percent door gebou
wen wordt ingenomen en 68 percent door
park en tuingrond, terwijl de rest voor
straten en parkeerterreinen wordt ge
bruikt. De stad ligt maar 300 meter ver
wijderd van de presidentiële particuliere
woning in het allerbeste district van de
stad, heerlijk buiten, met fraai uitzicht op
de bergen, met vogels en frisse boslucht. De
architecten hebben met grote zorg elke
kans op monotonie die men in moderne
steden vindt en zeker in goedkopere dis
tricten vermeden. De indruk is die
van een voorstadje waar tussen huizen
van allerlei formaat, hoogte en stijl, scho
len, een bioscoop, een bibliotheek, twee
kinderbewaarplaatsen, een openlucht
theater, een kliniek, enzovoorts liggen. Er
staan hypermoderne hoge witte flatgebou
wen, er staan kleine dubbele huizen, die
het karakter van een particuliere woning
hebben en huizengroepen met drie of vier
appartementen.
De enige voorwaarde die gesteld wordt
om in deze stad te mogen wonen is dat men
tenminste één kind moet hebben. Op de
vraag aan de administrateur van deze stad,
doctor S. Dominguez, of arbeiders die in
de gevangenis hebben gezeten, uitgesloten
worden bij aanvrage om hier te mogen wo
nen, luidde het antwoord ontkennend.
„Kijk eens", zei dr. Dominguez, „er is niet
de minste reden om iemand na het uit
zitten van zijn straf en wanneer hij werkt,
te weigeren. Wij onderzoeken niemands
antecedenten. Temeer niet daar juist op
voeding onze bedoeling is. De idee van
deze stad is om de levenswijze van de ar
beiders omhoog te brengen. Vandaar ook
dat hier niet alleen laag bezoldigden wo
nen, maar ook doktoren en advocaten en
families die sociaal hoger op de ladder
staan en met hun manier van leven een
gunstige invloed uitoefenen. Wij hebben in
dit ene jaar van ons bestaan al werkelijke
integratie bereikt tussen beide, en na en
kele maanden past zich de sociaal lagere
klasse aan de goede manieren en gewoon
ten van de hogere aan".
MAAR DIT GEBEURT niet helemaal
vanzelf. Het is op dit punt waar de gran
dioze hulp van S.S. begint: de tactvolle lei
ding en controle via 350 man personeel,
door S.S. en regering betaald en van
wier diensten de inwoners gratis gebruik
maken. Tot deze staf behoren onder meer
twintig dokters (merendeels specialisten),
een psychiater, psychologen, verpleegsters,
maatschappelijke werksters, onderwijs
krachten, sportleraren, bewakers, perso
neel voor winkels en zelfbedieningswinkel,
post- en telegraafkantoor, theaters, jeugd
clubs, een bibliotheek en crèches.
Wanneer een arbeidersfamilie soms
uit een achterbuurt in deze stad komt
wonen, wordt er door de maatschappelijke
werksters een oogje gehouden op haar
levensgewoonten. Ontdekt men wanorde
in het huis, of gaan de buren over lawaai
en een te luide radio klagen, dan wordt
daarop door deze werksters gewezen. Te
gelijkertijd wordt de huisvrouw in het so
ciale centrum van de stad geleerd hoe zij,
met het oog op voedingswaarden, hygië
nisch en verstandig kan koken zonder al
te veel geld uit te geven. In dit verband:
in de winkels in dit stadje, waarvan S.S.
eigenaar is, worden alle levensmiddelen
en goederen voor zeer lage prijs verkocht,
daar er geen winst behoeft gemaakt te
worden, dat wil zeggen niet meer dan om
de onkosten te dekken. En alle koopwaar
is goed. Verder kunnen volwassenen, die
nooit in de gelegenheid zijn geweest om
lezen en schrijven te leren, dat nu doen,
onderwijskrachten staan gratis ter be
schikking.
WIE ARTISTIEKE AANLEG heeft, kan
lessen in acteren, volksdansen en derge
lijke krijgen. In de fraaie tentoonstellings-
Een van de talrijke tuinen in de stad.
In de eetzaal voor de kleintjes tot zes jaar,
vindt men een rij, in vlekvrij staal uitge
voerde, laaggeplaatste gootsteentjes met
schuifkastjes daaronder. De kinderen leren
namelijk meteen hun eigen eetgerei af te
wassen en netjes op te bergen. Voor de
kinderen die 's middags slapen is er een
afdeling waar rubbermatrasjes op de
smetteloze grond liggen.
Nu deze „Unidad independencia"waar
van alle lasten in 50 jaar betaald zullen
Speelplaatsen voor kleine kinderen en wasgelegenheden.
zaal zijn voortdurend waardevolle tentoon
stellingen van Mexicaanse of andere mees
ters. Er is een moderne schouwburg om
van te watertanden en bovendien een
openluchttheater en een prachtige bio
scoop. De opgroeiende jeugd behoort tot
jeugdclubs en de leden dragen uniformen.
Die van de jongens zien er wat militair
uit. Het effect is, dat deze volksjongens de
eerste distantie tot zichzelf winnen. In dit
uniform voelen zij zich als het ware hun
eigen meerdere als behorend tot een geheel
waarvoor zij mede-verantwoordelijk zijn.
Hun optreden begint daardoor overeen
komstig te worden met dat, wat men van
een welopgevoede jongeman verwacht. En
gebeurt het dat een of andere knaap een
meisje op een onbehoorlijke manier lastig
valt, dan is de waarschuwing dat hij zijn
club-rang of uniform kan verliezen vol
doende om hem weer in het gareel te
brengen. „In onze stad", zei dr. Dominguez,
„komen geen delinquenten voor, noch dief
stallen en dergelijke, wij leven hier samen
in een ideale vorm". Geen wonder: moei
lijke kinderen, die gewoonlijk ouders met
problemen hebben, worden er op school
direct uitgepikt en door de psychologen
behandeld, evenals daarna de ouders.
DE MOEDERS met baby's kunnen die,
als zij willen werken, naar de crèches
brengen, waar ze door getraind personeel
de best denkbare verzorging krijgen. De
kinderbewaarplaatsen zijn ideaal gebouwd.
zijn, een jaar gefunctionneerd heeft, kan
men al zeggen dat het experiment een
succes is. De daar wonende arbeiders
families gaan zienderogen vooruit op
elk plan. De mensen wonen er en dat
géldt ook voor de beter gesitueerden
zó graag (met alle faciliteien, tot een
zwembad toe, naast de deur!) dat ze met öers- aar er zlln
tegenzin naar het centrum van de hoofd
stad gaan. („Het ruikt er zo naar benzine
en altijd die druktezoals een inwo-
ner me zei.)
ER HEERST RUST (o wonder, geen luide
radio's), harmonie, en een geest van over
en weer helpen. Uiteraard heeft dit hele
project het eerste en enige van deze
aard in de wereld een enorme belang
stelling gewekt. Waarnemers uit alle mo
gelijke landen ,tot India toe, zijn hier ge
weest om het experiment te bestuderen,
dat wel in talloze landen, zeker in heel
Zuid-Amerika, zal worden nagevolgd. De
Mexicaanse regering heeft reeds tot de
opzet van een soortgelijk huizencomplex
besloten en het is de bedoeling die ook op
andere plaatsen in het land te bouwen.
Daarbij zullen de reeds vijf bestaande
oudere complexen nu ook van dezelfde
leiding en controle worden voorzien. Wat
intussen de Europeaan uit een „ontwik
keld" land betreft, die deze „Unidad In
dependencia" bezoekt: bij het heengaan
betrapt hij er zichzelf op voortdurend „fan
tastisch" te mompelen en: „dat moesten
ze in ons land ook eens doen
Het kleinste Britse muntje, de farthing,
(een kwart penny) dat verleden jaar uit
de circulatie werd genomen als „nutteloos
betaalmiddel", is weer op de markt ver
schenen, maar thans in de étalages van
de juweliers en edelsmeden.
Er worden armbanden en kettingen van
gemaakt nadat de muntjes eerst in een ver-
guldbad met een dun goudlaagje bedekt
zijn.
Bijzonder duur zijn dergelijke farthing-
sieraden als er enkele oude muntjes in
verwerkt zijn. Een Queen Victoria-farthing
daterend van rond 1900 is iets heel bijzon
volgens juweliers
zelfs nog oudere muntjes.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON Peter Hill, een antiquair te Washington, had on
langs vernomen, dat er in het plaatsje Thurmont in Maryland een be
trekkelijk oud huis zou worden afgebroken om plaats te maken voor
een grote zelfbedieningswinkel. Dat huis had behang, dat ruim 125 jaar
oud moest zijn. Peter Hill ging eens kijken, zag dat het behang in goede
staat was en vroeg aan de slopers of hij mocht proberen het van de
muur te halen. Voor vijftig dollar wilden die slopers hun afbraakkarwei
wel een week uitstellen. Dat bleek lang genoeg, want in drie dagen tijd
zag Peter Hill kans om een soort troffel en een scheermesje het
behang van de muren los te maken. Toen hij daarmee klaar was liet
hij aan het Witte Huis weten, dat hij 32 rollen oud behang in zijn bezit
had. Dit behang was inderdaad 125 jaar oud en afkomstig uit de fabriek
van Zuber in Elzas, een firma die nog altijd bestaat.
De nationale vereniging van binnenhuis
architecten heeft in de laatste jaren her
haaldelijk meubelen, een tapijt, lampen
enzovoorts aan het Witte Huis geschon
ken. Men streeft ernaar om eindelijk de
ambtswoning van Amerika's president
eens in te richten in de stijl van de tijd
waarin het Witte Huis is gebouwd; eind
18e eeuw begin 19e eeuw. Mevrouw
Kennedy liet informeren of genoemde ver-
(Van onze medewerkster Marion Laudy)
WEINIG MENSEN zullen ooit de geweldige dynamiek van een revolutie in
statische vorm hebben aanschouwd. Mexico biedt echter zon curiositeit en
het is het meest indrukwekkende revolutionaire „monument" dat men ergens
ter wereld kan aanschouwen. Want het merkwaardige van zich ontwikkelende
landen is niet alleen het ontzaglijke contrast in levenspeil, maar ook dat waar
de sprong vooruit wordt gemaakt, de zogenaamde „ontwikkelde" landen ver
voorbij worden gestreefd. Neem het Mexicaanse systeem van de „Seguro Social"
(S.S.) de sociale verzekering! Het is een der meest vooruitstrevende ter wereld
en de Europeaan die dat systeem uiteengezet krijgt, schudt aanvankelijk zijn
hoofd sceptisch, nauwelijks gelovend aan wat op hem de indruk van „utopia"
maakt. De Mexicaanse arbeider, die maandelijks zijn sociale verzekering betaalt
daarin bijgestaan door regering en werkgever verschaft zich daarmee het
recht op niet alleen ouderdomspensioen en hulp en protectie voor vrouw en
kinderen na zijn dood, maar ook onmiddellijk gratis gebruik van alle medische
diensten, incluis operatie en ziekenhuis. Bovendien: een enorme verscheidenheid
van opvoedkundige programma's. De vrouw van de verzekerde arbeider kan
evenals hijzelf en zijn kinderen, gratis lessen in lezen, schrijven, kinderverzorging,
koken, hygiëne, eerste hulp, alle vormen van kunst en kunstnijverheid krijgen.
