In het duister van de oude mijn
1
u
VERWOEDE KLOPJACHT
TWEE MILJOEN NAMEN
OP
PANDA EN DE DIENOMAAT
1
HET LUIE KABOUTERTJE
Polle
Ons vervolgverhaal
DOOR ELIZABETH MORTON
ƒ2.40
Franse kroonjuwelen
onder de hamer
What's in
a name:
Schrale troost voor alle Jansen's
11
VERTAALD UIT HET ENGELS
ETAGESTRATEN EN „P
Primeur
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1961
Nederlanders eten
weinig vlees
JAARBOEK
WIE WAT WAAR 1962
IS VERSCHENEN
NAAIMACHINES
ZIG-ZAG
>L electr. in
koffer
350.-
miniummum
27. „Dat ziet er keurig uit, Zeerob, je hebt echt verstand van schepen en
mooi glad zagen kun je ook". „Heb je nog wat spijkers voor me, Pingo?
Niet? Noudan zal ik Pelle wat voorraad vragen". „Kijk nu eens, Padje heeft
warempel mijn verbandje als mutsje opgezet, nou moet ik zeker maar
weer op mijn vinger slaan!"
l!!l!l!l!!l!lllllllllllllll!lllll
Wegenbouw in nieuwe banen
28)
Hollend ging Jane Barlow achterna,
i John Pierce volgde haar even snel.
Barlow kende het gangen-systeem
kennelijk bijzonder goed. Zonder ook
E maar .een moment te aarzelen, sloeg
hij de eerste zijgang rechts in. Het
water stond hier vrij hoog. Het kwam
tot haar middel. Ze volgde de visser
echter zonder ook maar iets te vra-
gen. Al spoedig bemerkte ze, dat de
gang begon te stijgen. Plotseling ston-
den ze in een brede galerij. Barlow
sloeg rechtsaf maar hij had nog maar
enkele stappen gedaan, of hij bleef
plotseling staan en stak zijn hand uit
E om Jane het verder gaan te belet-
li ten. Het volgende ogenblik voelde ze
E zich teruggeduwd worden.
Wat is er nu weer?, vroeg ze
1 angstig.
Ga terug, zei hij bevelend.
Wat scheelt er aan, mijnheer
Barlow?, vroeg ze.
Ga die gang weer in en vraag
niets, antwoordde hij kortaf en begon
E harder tegen haar te duwen.
E Op dat moment hoorde ze ergens
E voor zich stemmen en ontwaardde ze
het flakkerende schijnsel van een
E lamp. Terwijl ze door Barlow terug-
E geduwd werd, zag ze nog net iets ver-
derop in de gang twee mannen ver-
Ij schijnen. Ze had er een eed op kunnen
doen, dat één van hen Geoffrey Mar-
E quand was of haar man, Peter Wil-
lans. Het gezicht van de man was
E slechts vaag zichtbaar, zodat ze er
niet zeker van was, maar voordat ze
haar lamp op hen kon richten, had
E Barlow haar op ruwe wijze wegge-
S duwd.
Jane was werkelijk woedend.
Hoe durft u dat te doen, mijnheer
E Barlow?, riep ze. Haar stem trilde
van verontwaardiging.
E Ik weet niet wie dat zijn, ant-
woordde hij. Misschien laten ze wel
E weer een lading ontploffen.
Het was een nogal mager excuus
en ze worstelde om loste komen.
Dit keer hield hij haar niet tegen.
E Toen zij echter het licht van haar
lamp de gang in liet schijnen, viel er
E niemand te oritwaren.V.
E Ze zijn verdwenen, zei Barlow.
E We kunnen nu weer rustig verder
gaan.
E Snel liepen ze door en enkele minu-
E ten later stonden ze in de ruimte on-
E deraan de ladder in de schacht.
E u gaat 't eerst naar boven, Pier-
ce, zei Barlow.
E 'Zonder protest begon de oude but-
Ier naaf bóven' fe "klimmenr 1 L
En nu u, mevrouw.
Jane liet het licht van haar lamp
E op zijn gezicht schijnen. De visser
glimlachte.
E Ja, gaat u maar naar boven.
En wat bent u van plan?, vroeg
ze.
E Ik wacht totdat u boven bent.
Dan kom ik ook, antwoordde hij breed
lachend.
H u wilt er dus zeker van zijn, dat
wij de mijn hebben verlaten voordat
u hier weggaat? antwoordde ze.
E Misschien, juffrouw. Ik wil er ze-
ker van zijn, nu ik u hier beneden
heb gebracht, dat u ook veilig en wel
1 boven komt. We zijn vanmorgen op
't nippertje aan de dood ontsnapt. Als
we een paar meter verder waren ge-
weest, waren we daar in die gang le
is vend begraven.
Het meisje huiverde en zonder nog
iets te zeggen, begon ze de ladder te
beklimmen. Toen ze drie, vier meter
E gevorderd was, bleef ze staan en keek
naar beneden. Het schijnsel van Bar-
low's lamp was verdwenen. Hij had
haar uitgedaan, of hij was in een van
E de gangen verdwenen.
Alhoewel ze eigenlijk weer terug
E wilde gaan om uit te zoeken wat er
- precies gaande was, klom ze toch
E maar verder naar boven. Ze had nu
de zekerheid gekregen dat er een ge-
I heim aan de mijn verbonden was en
dat Barlow, zoals John reeds zo half
en half gezegd had, er meer van
moest weten dan hij wel wilde toege-
ven. Rustig klom ze verder, totdat ze
het daglicht weer zag. John Pierce
E boog zich voorover om haar te hel-
pen weer vaste grond onder de voe-
I ten te krijgen.
E De hemel zij dank, dat u weer
E boven bent, mevrouw. Ik had u nooit
naar beneden mogen laten gaan, zei
de oude man.
Onzin, John, zei Jane opgewekt.
Opgewekter echter dan ze zich eigen-
lijk wel voelde.
E Haar knieën beefden zo, dat ze
maar nauwelijks kon blijven staan. De
De razendsnelle ontwikkeling van het
verkeer dwingt economen, technici en
aannemers voortdurend naar nieuwe, ra
tioneler mogelijkheden in de wegenbouw
om te zien. Het is duidelijk gebleken dat
in de meeste gevallen het aanleggen van
nieuwe wegen of straten goedkoper is dan
het blijven repareren en verbeteren van
bestaande wegen, die eigenlijk verouderd
zijn. Ook dit feit stimuleert de wegens-
bouwers bij het speuren naar nieuwe me
thodes, die het mogelijk kunnen maken
goedkoper en sneller te werken.
Eén methode die uitstekende kansen
oude butler legde ten tweeden male maakt, is de „straatweg over de toon-
beschermend zijn arm om haar heen. e bank".
Waar is Tom Barlow gebleven, Zeer waarschijnlijk zullen binnen afzien-
mevrouw? vroeg hij. E bare tijd vele wegen gebouwd worden van
Hij heeft me gezegd, dat hij naar genormaliseerde, al of niet voorgespannen
boven zou komen, zodra ik er zou zijn betonplaten. Om de steeds nijpender ver-
John. Maar toen ik een keer omkeek, e keersproblemen in de steden te helpen op
zag ik 't licht van z'n lamp niet meer. lossen zullen er ook wegen op palen ver-
John Pierce keek naar beneden. rijzen, waarbij eveneens geprefabriceerde
Toen hij de rug weer strekte, schudde bouwelementen gebruikt worden,
hij het hoofd. De uitvoering van wegenplannen in de
Geen spoor van hem te zien, me- s steden neemt dikwijls door verkeerstech-
vrouw. Ik vraag me af, wat hij daar
beneden kan uitspoken.
Niet veel goeds denk ik, John.
Nee niet veel goeds, mevrouw.
Die Barlow is in de mijn met iets
bezig. Daar ben ik zeker van. Ik heb e
me altijd al afgevraagd, waar hij al
dat geld vandaan haalt.
Maar wie zou die ontploffing ver
oorzaakt hebben? En wat zou daar
de bedoeling van zijn geweest?
Ik heb er geen idee van, me
vrouw. Misschien smokkelaars.
Nee, John, geen smokkelaars.
Die zouden het risico niet willen lopen
Nederlanders eten slechts weinig vlees.
In 1960 bedroeg het verbruik per hoofd van
de bevolking 44 kilo. In Europa eten al
leen Italianen, Grieken en Portugezen nog
minder vlees. De grootste vleeseters ter
wereld zijn de Eskimo's, die jaarlijks
om op zo'n manier de aandacht te I ruim 300 kilo per man verorberen,
trekken. Die ontploffing moet tot ver s In ons land beschouwt men het vlees nog
in de omtrek gehoord zijn. Nee, het e veelal als luxe. Dit is^~ gebleken uit een
moet iets heel anders als smokkelen E dezer dagen in opdracht van de „Stichting
zijn. Heb je soms de gezichten van E Voorlichtingsbureau Vlees, Vleeswaren en
die mannen gezien? E Vleesconserven" door het Instituut vóór
Nee, mevrouw. Ik stond achter u, Psychologisch Markt- en Motievenonder-
toen Barlow u terugduwde, kon ik E zoek, onder ruim 1000 Nederlandse huis-
niets meer zien. vrouwen ingestelde opinieonderzoek. Daar-
Barlow wilde in ieder geval niet, bij kwam aan het licht, dat bij 32 percent
dat wij hen zouden zien. Dat staat als e der Nederlandse gezinnen ten hoogste vier-
een paal boven water. E maal per week vlees op tafel komt. Ruim
John Pierce liep weer naar de rand e 37 percent der ondervraagden eet per
van de schacht. s maaltijd circa 75 tot 100 gram vlees, 36
Hij komt eindelijk naar boven, e percent gebruikt 75 gram of minder per
Even later dook Barlow uit de persoon en per keer. Bij gezinnen die
schacht op. e meermalen per dag of elke dag vlees
Ik ben nog even teruggegaan om n eten, zijn ook de hoeveelheden per maal-
te kijken naar de instorting, zei hij. tijd groter.
't Isgelukkig niet zo erg. Ik heb pe Nederlandse huisvrouw vindt vlees
echter geen spoor gevonden van de j= duur. Maar er bestaan ook nog vele mis-
kerels, die 't gedaan moeten hebben, e verstanden ten aanzien van de voedings-
-Weet u wie 't geweest kunnen waarde van vlees. Zestig percent der on-
zijn?, vroeg Jane.
dervraagden nam aan dat in vlees vooral
Ik heb er geen notie van. Het eiwitten voorkomen, 40 pet. meende vet-
was te donker om ze te herkennen, s ten en 27 pet antwoordde vitaminen.
Jane ging er niet nader op in, maar Vele ondervraagden menen dat kinderen
iJ' 1 J M «4 rt rtM /\-f Uil qI /T A I 1
ze twijfelde er niet aan of hij vertelde
maar wat.
minder vlees nodig hebben dan volwasse
nen. Een hoeveelheid van 7 ons per week
E wordt door de ondervraagden voldoende
Haar gedachten waren een grote s|Bpoph|. vfwvr allp ,ppftiirissrnpnpn
warwinkel. Wat kon de reden zijn ge
weest voor het laten ontploffen van
Warerf'het smokkelaars of kon^hun 11 De helft der huisvrouwen zou graag bij
werk het daglicht velen? En tenslotte ife 751'
was er dan nog een vraag, die zij
echter liever niet wilde beantwoor
den":" hard zij Peter Willans daar be
néden gezien of niet?
In ieder geval bedankt, mijn
heer Barlow, dat u mij de mijn heeft
willen laten zien.
Ik ben blij, dat u niets overko-
men is, mevrouw. Ik heb- u vooruit j
gewaarschuwd, dat 't daar beneden E Meer dan een
niet meer veilig is en u heeft nu met e vraagde huisvrouwen heeft ook zondags bij
eigen ogen kunnen zien. dat de mijn het ontbijt geen vleeswaren op tafel. De
I tvinoofa hutriTrmnirov^ hoennmniron rlün nnvr
uitgeput is. Als het erts nog exploi- s
geacht voor alle leeftijdsgroepen.
Waardering voor de smaak van vlees
was bij 85 percent der gezinnen aanwezig
echter te veel van het gezinsbudget. In de
enquête waren voorts vragen opgenomen
E I over het verbruik van, en de waardering
voor vleeswaren en vleesconserven. Het
bleek dat ongeveer de helft van de onder
vraagde personen door de week geen vlees-
E I waren op de ontbijttafel heeft. Vleeswaren
H beschouwt men namelijk meer nog dan
derde deel der onder-
v.-m .Io
nische oorzaken veel meer tijd in beslag
dan eigenlijk nodig zou zijn. Voorlopige
étage-wegen", die na gebruik weer ge
demonteerd kunnen worden, zouden hierin
een grote verbetering kunnen brengen.
Wie zich ervan bewust is voor welke
problemen ojize drassige vaderlandse bo
dem de wegenbouwers stelt, zal misschien
zeggen: „Alles goed en wel, maar in ónze
grond gaat dat zo eenvoudig niet." Na
tuurlijk zal het in grote delen van ons
land nodig blijven, speciaal voor de snel
wegen eerst een stevige zandfundering te
leggen. Dat dit echter niet altijd afdoende
is, bewijst de „hobbeligheid" van sommi
ge nieuwe wegen. Het voordeel van een
geprefabriceerde weg is dan, dat bescha
digde of verzakte delen gemakkelijk ver
vangen kunnen worden.
Overigens heeft het principe van de ge
prefabriceerde autoweg in Nederland zijn
primeur reeds beleefd. De weg die over
het sluizencomplex in het Haringvliet
wordt aangelegd, bestaat immers uit ge
prefabriceerde segmenten van voorge
spannen beton, die als het ware geregen
worden aan kabels, die op hun beurt weer
hangen tussen de pijlers van de sluizen
Het betreft hier bijzonder zware segmen
ten van driehoekige doorsnede, die teza
men de zogenaamde „Nabla-ligger" vor
men. Zij moeten dan ook wel zeer solide
uitgevoerd worden, omdat zij tevens die
nen als basis voor de geweldige sluis-
schuiven, die tezamen 20.000 kubieke me
ter water per seconde kunnen doorlaten
In de normale wegenbouw kan men na
tuurlijk veel lichtere elementen gebrui
ken, zoals de tekening laat zien.
Het ideale materiaal voor de wegen
bouw wordt natuurlijk gevormd door de
moderne kunststoffen, die licht, elastisch
en gemakkelijk te verwerken zijn. Voors
hands is dit materiaal echter nog veel te
duur voor kilometerslange wegen, tenmin
ste als men alleen aan de aanlegkosten
denkt. Gaat men er echter van uit dat
kunststof praktisch onverslijtbaar is, dan
zouden die hogere kosten (ongeveer 3 tot
5 maal die van de traditionele materialen)
alleszins gerechtvaardigd zijn.
De verkoop van de nieuwe uitgave
van dit populaire jaarboek is thans
begonnen. Bij de kantoren van dit
blad liggen de boekjes voor u klaar.
Er kunnen echter geen boekjes ge
reserveerd worden wie het eerst
komt, het eerst maalt.
Wie Wat Waar 1962 bevat het ge
bruikelijke jaaroverzicht van belang
rijke gebeurtenissen (september
1960—augustus 1961), en 1001 nuttige
en interessante wetenswaardig
heden en artikelen.
288 pagina's
honderden
illustraties
stevige band
Toezending per
post mogelijk na
ontvangst
van 2.75
LONDEN (UPI) Het Londense vel-
linglokaal Sotheby heeft aangekondigd dat
verscheidene voormalige Franse kroonju
welen op 30 november onder de hamer zul
len komen. De firma verklaarde dat 176
stukken die vroeger het eigendom waren
van wijlen de gravin Cornelia van Car-
ven zullen worden geveild. Onder de ju
welen bevinden zich een met robijnen en
diamanten bezet diadeem en een aantal
met diamanten versierde armbanden die
vroeger deel uitmaakten van de Franse
kroonjuwelen.
Het diadeem en de armbanden behoor
den tot een met robijnen en diamanten
versierd parure dat door Lodewijk XVIII
was besteld. Verondersteld wordt dat een
aantal edelstenen waarmee de parure is
opgeluisterd reeds eerder waren verwerkt
in Franse kroonjuwelen, die vóór de tijd
van Lodewijk XVIII waren vervaardigd.
Advertentie
GROTE HOUTSTRAAT 181 - HAARLEM
tabel zou zijn geweest, dan was de
maatschappij er zeker niet mee op
gehouden.
Jane en Pierce gingen de kortste
weg naar huis terug. Het liep al tegen
twaalf uur, zodat Jane zich meteen
ging verkleden. Toen ze weer bene- I
meeste huisvrouwen beschouwen dan ook
vleeswaren voor de broodmaaltijd minder
essentieel dan vlees bij het warme eten.
Vleesconserven zien de huisvrouwen
slechts als een uitkomst in noodgevallen
Niettemin antwoordde 40 percent van hen
wel eens vleesconserven te gebruiken.
De resultaten van het opinieonderzoek
üen kwam/zat' Geoffrey"Marquand al 11 hebben duidelijk gemaakt, dat voorlichting
in' de bibliotheek. vooral over de voedingswaarde en ge-
john heeft me verteld, dat je bruiksmogelijkheden van vlees in de toe-
vandaag de mijn in bent gegaan, zei komst wenselijk is.
hij. Ik begrijp niet, waarom je dat n
hebt willen doen.
Ik heb eens met eigen ogen wil-
len bekijken, wat Sir William nu zo e|
graag van mij wil kopen.
En ben je daar achter gekomen?
vroeg hij glimlachend.
Er zit in ieder geval nog tinerts.
Zelfs ik heb dat kunnen zien.
't Zou te duur worden, zei hij
hoofdschuddend.
Heb je er enig idee van, waarom
Sir William die mijn wil hebben?
Hij stond op, liep naar het venster
en begon naar buiten te staren. Toen
hij zich weer omdraaide, beantwoord
de hij haar vraag pas.
Misschien omdat hij jou wil hel
pen. Heb je wel eens aan die moge
lijkheid gedacht?
Ze was met stomheid geslagen. Het
was nog geen moment bij haar opge
komen. dat Sir William de mijn zou
willen kopen, louter en alleen om haar
over enig kapitaal te doen beschikken.
Het zou natuurlijk mogelijk kunnen
zijn.
(Wordt vervolgd) I
HEET U TOEVALLIG óók Jansen en verdriet dat feit u zeer? Troost u
dan maar met de wetenschap, dat uw doodgewone naam lang niet zo veelvuldig
voorkomt als u altijd geloofd heeft. In Amsterdam bijvoorbeeld wonen a'aii-
7ienlijk minder Jansens dan De Vries'en en in diverse kleinere gemeenten komt
uw naam geen enkele keer in de bevolkingsregisters voor.
Ie
men,
DAT VERHEUGENDE feit is ontdekt
door het „naamkundebureau" van de Cen
trale commissie voor onderzoek van het
Nederlands volkseigen (een onderdeel van
de Koninklijke Nederlandse Akademie voor
wetenschappen), dat al geruime tijd een
verwoede jacht maakt op alle Nederland
se familienamen en niet rusten zal voor
al die honderdduizenden namen deugde
lijk geïnventariseerd en gerubriceerd zijn.
Waartoe dit alles? Wel, in de eerste plaats
is zulk een register van familienamen nut
tig voor de studie der bevolkingsopbouw
(naar herkomst, verplaatsing e.d.) en
voorts zal b.v. iedereen op deze wijze kun
nen nagaan, in welke plaatsen hij of zij
naamgenoten en/of onvermoede familiele
den kan achterhalen.
DE INVENTARISATIE geschiedt op ba
sis van de gegevens der volkstelling van
1947. Reeds beschikt men over vrijwel al
14. Hoewel de Dienomaat verschrikkelijk te keer ging,
waren Panda en de professor het er geheel over eens,
dat het een goed denkbeeld was om Jolliepop als voor
beeld te nemen voor het omgebouwde robot-karakter;
en dus ging Panda er nu (keurig met .hoed en paraplu)
op uit om zijn trouwe bediende te halen. „Waag het
niet dat gedrocht te brengen!" krijste de Dienomaat.
„Heb het lef niet!" „Je vervalt van kwaad tot erger,"
mompelde Professor Kalker. „Hoogst merkwaardig!
Men kent zijn eigen machines niet maar gelukkig
weet ik nog wel een manier om er een eind aan te
maken!" En met een snelle beweging schakelde hij
eenvoudig het mechanisme van de robot uit, waardoor
het in het laboratorium veel rustiger werd. „En nu
komt het me voor," zo prevelde de uitvinder verder,
„dat ik een eenvoudig karakter-doorgeef-apparaat zal
moeten gebruiken om tot een goede gelijkenis van Plak-
ka's bediende te komen. Hm! Ik hoop dat het inderdaad
een keurig en ordelijk exemplaar is!" Nu dat leek
Jolliepop zeker wel te zijn! Op het horen van Panda's
voetstappen rees hij onmiddellijk op teneinde zijn mees
ter te gaan verwelkomen, terwijl een lichte frons over
zijn gelaat trok omdat het al te laat was voor het glas
sherry, dat Jonkheer van Nehr tot Afgeblaesen des
ochtends placht te drinken en in veertien jaren niet
één keer gemist had. Nog steeds waren Panda's levens
gewoonten onregelmatig! Vervuld van het voornemen
hier verandering in te brengen, legde de stipte bediende
de ontspanningslectuur waarmee hij zich had bezigge
houden opzij.
in Nederlapd voorkomende familiena-
n. Deze wordefi thatis alfabetisch per
gemeenté gerangschikt. Daarna volgt de
groepering pér provincie en tenslotte de
telling.
De in Drente voorkomende familiena
men zijn reeds afzonderlijk geteld en ge
groepeerd. De provincies Groningen en
Friesland zijn bijna klaar. Het naamkun
debureau is thans o.m. bezig met de ver
werking van de Amsterdamse familiena
men.
Men kan nog niet precies zeggen hoeveel
familienamen er in Nederland voorkomen.
Gebleken is bijvoorbeeld, dat het er in de
provincie Utrecht aanmerkelijk meer zijn
dan men aanvankelijk dacht.
Het onderzoek duurt zeker nog een jaar.
De geïnventariseerde gegevens zullen per
provincie worden gepubliceerd. Aan de drie
grote steden wordt een aparte uitgave ge
wijd.
Het naamkundebureau is ook in versneld
tempo bezig met het inventariseren van
de in Nederland voorkomende veld- en ter
reinnamen.
„Het is de hoogste tijd dat we de buit
binnenhalen, want door ruilverkavelin
gen en rationalisatie verdwijnen deze
namen in versneld tempo," vindt dr. P.
J. Meertens, directeur van het bureau,
die de veldnamen van groot weten
schappelijk belang acht voor een stu
die van de bewoningsgeschiedenis van
ons land. „Het is een gevolg van stij
gende welvaart, dat deze namen in
schrikbarend tempo verdwijnen,"
klaagt dr. Meertens. Hij doelt hierbij
onder meer op de naamsveranderingen
die voortvloeien uit de ruilverkavelin
gen en de gerationaliseerde methode
van aanduiding. „Erwtenhoek heet nu
perceel A."
„Wij hollen achter aldeze namen aan,
want op topografische kaarten komen ze
niet voor. Ze zijn alleen nog in de volks
mond te vinden"-, zeggen de onderzoekers
die in dit verband een beroep doen op de
medewerking van de bevolking.
Met behulp van de in acht jaar reeds
verzamelde gegevens heeft men de histo
rie van bepaalde gebieden kunnen nagaan,
zelfs die van sommige verdwenen dorpen.
Het naamkundebureau, dat gevestigd is
in de Nieuwe Hoogstraat 17 te Amsterdam,
heeft reeds vele veldnamen geïnventa
riseerd, „maar we zijn nog lang niet aan
het miljoen toe", zegt dr. Meertens. In
totaal zullen er zeker 2 miljoen van zulke
namen geregistreerd moeten worden.
jo11. Toen Swoppie bij de moestuinen
- as aangekomen, stond hij even achter
een dikke tak naar z'n ijverige makkers
te kijken; want eigenlijk schaamde hij
zich een beetje, omdat hij zo laat op het
werk kwam, terwijl iedereen hard werkte.
Maar hij kon zich toen moeilijk verbor
gen houden. Schoorvoetend kwam hij ach
ter het boompje vandaan en nam zijn
plaats in tussen de andere kabouters.
Maar die hadden hem wel opgemerkt,
want ze wisten wel, wat voor vlees ze in
de kuip hadden!
Ocygh» P g
6 CoperKoae
