Te Kirkenes grenst noordflank der
NAVO aan Ruslands zwakste zijde
Strategische belangenstrijd in een winternacht van
twee maanden bij stukgevroren thermometer
Ik doe
bij voorkeur
PANTER
Australië op 9 december
de stembus
naar
VLEESOORLOG IN PARIJS
Kroesjtsjev wijst op stagnatie
in Russische katoenproduktie
SENORITAS
Pp
iOSRAM
Slagers stellen regering ultimatum
Chauffeurs genoeg voor
Utrechtse bussn
Soldaten veroordeeld
Gebrek aan kader wreekt zich
15
BINNEN DE POOLCIRKEL
2 EN SLOT
Zorgenloos
Rustig
Strategisch
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1961
r:
li!
In het bekende rode blik
Voor St. Nicolaas
in een leuk
surprise-carton
m.
Cursus zelfverdediging
op huishoudschool
NAAIMACHINES
Qi
Luitenant riep vergeefs
hun hulp tegen nozems in
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
KIRKENES, no
vember. Aan
de geel-zwarte
paal bij de geel
zwarte, Noorse
grenspost hangt
een koninklijke
proclamatie: „Het
is verboden te fo
tograferen in de
richting van de
Sovjet-Unie. Het is
verboden beledi
gingen over de
grens te roepen.
Het is verboden
met Russische
burgers te praten,
of anderszins met
hen te verkeren.
Overtreders wor
den gestraft met
ten hoogste drie
maanden gevan
genis."
Twintig meter
voorbij de geel
zwarte slagboom van de Noren staat een
rood hek. Daarachter staat een Russische
soldaat, een lange gewatteerde mantel tot
aan zijn enkels, een grijze bontmuts op
het hoofd, een machinepistool dwars voor
de buik. Ik sta tegenover hem. Rechts de
heuvels van het hoge noorden, bemost en
begroeid met karig kreupelhout, links de
Oetsjoki-rivier, waarin ijsschotsen drij
ven. Ik kijk naar hem, denk aan de pro
clamatie en zwijg. Hij kijkt terug en
zwijgt ook, vermoedelijk denkende aan een
niet-koninklijke proclamatie.
- GROENLAND
Atlantischs
OCEAAN
ï"Jsland
•Noordpool
Kirkenes
Nederl.
BerlQn
Leningrad
EUROPA
SOVJET-UNIE - -
Moskou
De top van het noordelijk halfrond,
met Kirkenes, even onder het mid
den, en de noordpool (rechts), in
vogelvlucht gezien.
Russische burger over de onbewaakbare
grens vlucht. De Russen vragen hem altijd
terug de Noren gaan daar alleen op in,
wanneer 't een misdadiger is. Maar er ko
men niet veel asielzoekers, gemiddeld een
per anderhalf jaar. De Russen hebben
zelfs de draadversperring met elektrische
alarminstallatie afgebroken, die vroeger
ieder etmaal de rode armee het bed uit
belde, omdat er weer een rendier tegen
aan gelopen was.
Het is om het nulpunt en er is eigenlijk
niets te zien. Maar hoewel de koude voe
ten naar de warme auto terug willen blij
ven de ogen staren naar de lege heuvels.
Want achter die Russische soldaat ligt een
rijk, een continentaal imperium dat strekt
van hier tot aan de Behring-straat, van
hier tot aan de Chinese grens, van hier
tot aan Perzië. Pas daar, denk ik, staat
weer zo'n rood hek en weer zo n soldaat
met een grijze bontmuts en een machine
pistool voor de buik. Van die gedachte
krijg ik zulke koude voeten, dat ik terug
hol naar de auto en vol gas terugrij naar
het gezellige hotel in Kirkenes.
Voor het raam staande kijk ik uit over
de zee en bedenk dat onze wereld reikt
tot aan het Hilton-hotel in Los Angeles of
tot aan een vrolijke herberg in Palermo,
een geweldige maritieme alliantie.
Aan zulke dingen denkt men in Kirke
nes bij een glas evenaar-aquavit, de bran
dewijn die de Noren in eiken vaten per
schip naar Australië heen en weer sturen,
waar hij lichtbruin en lekker van wordt.
„De Russen zijn er dol op", deelt kolo
nel Magnus van de Noorse grenspolitie
mee. Op gezette tijden onderhandelt hij
met zijn tegenvoeter, de Russische grens-
commissaris, over visserijrechten, over
het geringe grensverkeer, over stropers en
over de regelingen voor de arbeiders van
Noorse firma's, die over en op de grens
elektrische centrales bouwen. Na afloop
drinken zij wodka of aquavit, al naar ge
lang de bijeenkomst aan deze of gene zij
de van de grens plaats heeft. Van die bij
eenkomsten, zowel als van de centrale-
bouw, is door politieke hysterici, die zelfs
in het flegmatieke Scandinavië worden ge
vonden, veel misbaar gemaakt: verbroe
dering met de rode duivels tijdens drank
orgieën.
In werkelijkheid zijn de relaties aan de
grens bij Kirkenes gebaseerd op gezond
verstand en voorzichtigheid. Vandaar
die proclamatie. De koele beleefdheid
wordt soms wat koeler, wanneer er een
Panorama van Kirkenes, waar vier
duizend Noren op de zeventiende
breedtegraad wonen, achthonderd
kilometer van Nova Zembla, waar
de Russen het merendeel van hun
jongste serie kernproeven hebben
gehouden.
ImssSs» mm sssiSsiiss rnmmrn
i
denken dat een expeditie-korps uit Noord-
Noorwegen langs de kortste weg naar het
hart van de Sovjet-Unie zou kunnen door
stoten. Hij zou denken dat van hieruit
Ruslands noordelijke havens afgesloten
zouden kunnen worden. Hij zou ook zien
dat de Noordnoorse fjorden ideale bases
voor Sovjet-onderzeeboten zouden vormen,
dat Noord-Noorwegen een vooruitgescho
ven schild tegen raket- en luchtaanvallen
zou kunnen zijn. Wat hij daaruit zou con
cluderen laat ik aan uw eigen voorstellings
vermogen over".
Men kan dat voorstellingsvermogen ver
der voeden met de overweging dat de mi
litair-noodzakelijke reorganisatie van de
„geallieerde strijdkrachten in Noord-Euro
pa" op politieke bezwaren stuit. Van No
ren en vooral van Denen, die er weinig
voor voelen hun troepen onder Westduits
commando te plaatsen, al groeit het ge
wicht van West-Duitsland in de NAVO ge
staag en al eist Bonn steeds meer top-
commando's voor zijn generaals en ad
miraals. Het nieuwe Baltische commando
wacht nog steeds op goedkeuring» van het
Deense parlement. Dat is een van de re
denen, zowel voor inhoud als „timing'
van de Russische-nota aan Finland.
Advertentie
WW'
Kirkenes, dat 2500 kilometer benoorden
Oslo op de zeventiende breedtegraad ligt.
maakt zich geen zorgen over zijn riskan
te geografische positie. Zijn vierduizend
bewoners, die in vrolijke, rood, groen,
blauw of geel geschilderde houten huisjes
wonen, werken er in een geweldige ijzer
mijn, die geheel overdekt is, want 's win
ters blijft het twee maanden nacht en
soms bevriest de thermometer er. Dat be
tekent 42 graden Celsius onder nul of min
der. Men neemt dan nog een glaasje eve
naar-aquavit of gaat zwemmen in het
verwarmde water van 's werelds fraaiste
overdekte bad: een Romeinse keizer zou
er zijn vingers bij afgelikt hebben.
Kirkenes is een paar weken geleden wel
geschrokken van de superbommen op No
va Zembla, want het eiland van Heems
kerk en Barendsz ligt hier maar acht
honderd kilometer vandaan. Een berenja
ger in de buurt zei (na de nieuwsberich
ten) dat hij de knal gehoord had. De po
litiemannen van Kirkenes, die geen wa
pens maar wel een geigerteller dragen,
stelden het goede volk gerust: geen fall
out. Terwijl in Amsterdam nog tegen de
proeven wordt gedemonstreerd, heeft de
gemeenteraad van de dichtst bij de ont
ploffing gelegen stad het onderwerp al
weer van zijn agenda geschrapt.
Het is zo rustig in Kirkenes, dat men
in arren moede bij de commandant van
de Noorse troepen bevestiging gaat zoe
ken van de vreesaanjagende geruchten,
die men een paar duizend kilometer zui
delijker heeft opgedaan en die willen, dat
de Russen een begerig oog hebben laten
vallen op de linkerflank van de Noordat-
lantische Verdragsorganisatie in Noord-
Noorwegen. Die commandant is een jon
ge. kalme, intelligente, hoffelijke luitenant-
kolonel. Hij werd in 1944 met een Noor
se eenheid bij het Rode leger ingedeeld,
om uit Moermansk Noord-Noorwegen te
bevrijden. Er staat trouwens een monu
ment voor de Russische soldaat in Kirke
nes.
De luitenant-kolonel weigert glimla
chend de sterkte van zijn garnizoen te
onthullen. „Te weinig om ooit de Sovjet-
Unie aan te vallen. Sterk en vastbesloten
genoeg om onze sector te verdedigen",
schat hij. Is het een strategisch belang
rijke sector? Hij gaat voor een kaart staan
en zegt: „Wat zou een Russische militair
denken als hij deze kaart ziet? Hij zou
Dat zijn de spanningen in dit strate-
gisch-belangrijke gebied, die vooral door
de rust van onze Noorse bondgenoten ver
borgen worden. Hoe rustig die zijn blijkt
de volgende dag wanneer men er in een
Cessna-watervliegtuigje overheen vliegt,
De vlieger is een oude Spitfire-piloot, een
Noor die in 1940 bij de Royal Air Force
kwam en pas in 1943 werd neergeschoten
Men stijgt bij goed weer op uit de fjord
Vijftien minuten later sluit een witte hel
van mist en sneeuw om de eenmotorige
mug. De piloot, een kaart op de knie,
laat zich zakken: 6:: voet ....400 voet...
200 voet. Hij probeert onder het weer de
weg te vinden, vliegt eerst om heuvels,
dan om heuveltjes en tenslotte om bomen
heen. Hij volgt met 170 kilometer per
uur een voetpad, zet de Cessna op zijn
kant om beter te zien. Onze gezichten zijn
witter dan de sneeuw, het zijne staat on
bewogen.
Hij vindt tenslotte de weg terug, meer
als een wandelaar dan als een vlieger.
Dan zit de thuisfjord dicht onder een dek
van wolken. Hij glijdt er met de drijvers
over heen en laat zich plotseling in het
laatste gat van honderd vierkante meter
vallen. Op twintig meter links een rots,
rechterböcht, nog een eind zakken en dan
laat de Cessna zich als een eend in het
water glijden. Pas als we uitgetaxied zijn
trekt de Noor zijn handschoenen uit en
laat zijn handen zien. Nat van het zweet.
Hij schudt ernstig het hoofd en zegt: „Wij
vliegende gekken".
(Van onze correspondent)
SYDNEY Op 9 december aanstaande
gaat Australië ter stembus voor zowel
verkiezing van de leden der Tweede Ka
mer als van de helft der afgevaardigden in
de Eerste Kamer. De Labourpartij, onder
leiding van de vroegere minister Arthur
Calwell (die in 1949 Nederland heeft be
zocht, toen hij zijn immigratieplan was
begonnen), hoopt op een overwinning, die
de coalitie-regering van liberalen en boe
ren uit het zadel zal wippen.
In de senaat (zestig leden) bezetten de
regeringspartijen 32, de Labour-partij 20
de de democratische arbeidsparty twee
zetels. In de Tweede Kamer (122 zetels)
is de verhouding: liberalen 58, boeren 19,
arbeldspartij 45. De liberale minister
president Robert- Menzies zit overigens
sinds 1949 op het fluwelen kussen. Of de
Labourpartij veel kans heeft de leidsels
van het bestuur over te nemen, is een
vraag, die moeilijk direct valt te beant
woorden. Een onderzoek van de publieke
opinie heeft aangetoond, dat de populari
teit van Menzies, als gevolg van zijn in
november van het vorig jaar getroffen
straffe kredietbeperkende maatregelen, die
grote werkloosheid hebben veroorzaakt,
aanvankelijk sterk was gedaald, doch
thans weer iets is toegenomen. Dit wil
niet zeggen, dat de kans op een nieuwe
overwinning van Menzies is vergroot,
maar wel, dat de mogelijkheid van een
regeringsnederlaag is verminderd. Bij de
vorige algemene verkiezingen (in novem
ber 1958) kreeg de regering in de senaat
110.000 stemmen meer dan de oppositie
en in de Tweede Kamer rond 175.000
stemmen meer. Er werden ruim vijf mil
joen stemmen uitgebracht. Een omme
keer is dus een kwestie van een paar
honderdduizend stemmen.
Communisten
De Labourpartij heeft intussen te vech
ten tegen achterdocht, die veroorzaakt
wordt doordat de communisten openlijk en
verborgen steun verlenen. De Labourpar
tij heeft bovendien niet altijd overtuigend
aangetoond, dat zij die steun schuwt. De
communisten hebben de kiezers openlijk
geadviseerd hun zogenaamde secundaire
voorkeurstem -uit te brengen op de La
bourpartij en rechtstreeks op de Labour
partij te stefnmen in districten, waar
geen communistische kandidaat is ge
steld. Wanneer de oppositie aan de macht
komt, heeft zij daarbij dus steun gehad
van communisten. Het kiessysteem in
Australië met zijn districtenstelsel maakt
een dergelijke ongewenste toestand moge
lijk.
Advertentie
■i i
(Van onze correspondent)
PARIJS De Franse regering heeft er
formeel een nieuwe vijand bijgekregen.
Het syndicaat der Parijse slagers heeft
premier Michel Debré een oorlogsverkla
ring toegezonden en van de minister voor
de Binnenlandse Handel Missoffe geëist,
dat hij zijn nederige excuses zal aanbie
den. Een paar weken geleden heeft Mau
rice Missoffe, een jong en strijdlustig be
windsman, wie de kranten de erenaam v»n
.minister der consumenten" hebben gege
ven, de slagers het ultimatum gesteld hun
biefstukprijzen met zeventig franc per ki
lo te verlagen, op straffe van een herstel
van de prijscontrole. Tijdens een televisie
interview had hij toen ook nog verklaard,
dat er zich onder de zesduizend Parijse
slagers hooguit vierhonderd nette mensen
konden bevinden, die hij dan ook uitnodig
de hem in zijn actie tegen de gestadige
prijsopdrijvingen te willen steunen.
Die vrijwillige prijsverlaging is natuur
lijk weer een slag in de lucht geweest, zo
dat, tenminste theoretisch, vanaf dinsdag
de nieuwe regeling van kracht is gewor
den, waarbij de slagers inkoop- en ver
koopprijzen, alsmede de kwaliteit, op het
pakpapier van ieder verkocht stuk vlees
moeten vermelden. Niet alleen is gisteren
gebleken dat de regering door de slagers
zeer ten dele gehoorzaamd wordt. Boven
dien heeft de slagersvakvereniging ge
dreigd met een tweeledige tegenactie.
Wanneer het ministeriële excuus voor
vandaag niet is aangeboden, zullen de
slagers om te beginnen hun winkels slui
ten. Ook bij die staking zullen zij het niet
laten, want voor 30 november aanstaande
hebben zij, naar het voorbeeld van de boe
ren, obstructieritten door Parijs aangekon
digd, met het doel in het bijzonder het
verkeer tussen het departement en het
woonhuis van de minister in Parijs lam
te leggen.
Op de Parijse abattoirs, waar de hygië
ne, zoals een groot weekblad schreef, bij
de middeleeuwen is blijven stil staan, zijn
gisteren ten slotte slagers onderling slaags
geraakt. Regeringsgezinde slagers, die
zich buiten de aangekondigde staking wil
len houden, werd het toen door leiders van
de vakvereniging onmogelijk gemaakt
vlees in te slaan. Het syndicaat van de
kleinhandelaars en -winkeliers heeft zich
ondertussen met de slagers solidair ver
klaard. De leider van hun vakvereniging
heeft de kleine neringdoenden er aan her
innerd, dat ook zij door de regering in
hun bestaansmogelijkheden onmiddellijk
bedreigd worden. Inderdaad heeft de re
gering een saneringsplan voor -de binnen
landse handel ontworpen, waardoor binnen
de vier jaren vijftigduizend kleine winkel^
zouden moeten worden gesloten.
Enkele Kamerleden hebben zich natuur
lijk ook al weer achter die kleine mid
denstanders, die enkele jaren geleden de
spectaculaire opkomst van Pierre Poujade
veroorzaakten, geplaatst. De parlementai
re vertegenwoordiger van een Parijs kies
district, Dupont, heeft die winkeliers gis
teren zelfs verzekerd dat zij nu het slacht
offer dreigen te worden van een bende
ignoranten, die zich ongestraft in de mi
nisteries heeft verschanst.
Hoe de rel zal aflopen is nog niet te
voorzien, maar in ieder geval verdient de
gaullistische minister Missoffe, die zijn
post nog maar sinds korte tijd bezet, en
die vroeger een hoge functie bij Unilever
vervulde, de eer, dat hij de koe nu bij
de horens of de slagers in de nek
heeft durven vatten in een moedige po
ging in de binnenlandse markt eindelijk
enige orde op zaken te stellen.
Bovendien gaan de Franse spoormannen
dinsdag 28 november voor een etmaal :n
staking. Het personeel van de gas- en elek
triciteitsbedrijven zal een deel van die dag
evenmin werken. Men wil op deze wijze
protesteren tegen de door de regering
voorgestelde loonsverhogingen, die onvol
doende worden geacht.
De directrice van de huishoudschool in
Brummen heeft het initiatief genomen tot
het invoeren van een speciale cursus zelf
verdediging voor de meisjes die deze
school bezoeken. Het is de bedoeling de
leerlingen zover te brengen dat ze doel
treffend kwaadwilligen kunnen weerstaan
De cursus zal zes maanden duren en zal
in de huishoudschool worden gegeven.
Het gemeentelijk vervoersbedrijf Utrecht
heeft besloten geen gebruik te maken van
het aanbod van een 40-jarige Utrechtse
weduwe, die zich aanmeldde als buschauf
feuse. Het aanbod van rijdend personeel is
op het ogenblik zo groot dat men geen
vrouwen in dienst behoeft te nemen. Dage
lijks melden zich gemiddeld vijf sollicitan
ten aan voor buschauffeur. Er worden vrij
hoge eisen gesteld, zodat er wel veel kan
didaten afvallen. Chauffeurs die tot nu toe
op buitentrajecten reden en wellicht ook
met toerbedrijven naar het buitenland gin
gen zoeken nu geborgenheid bij een over
heidsbedrijf. Het Utrechtse busbedrijf
heeft thans zoveel keus dat men niet eens
chauffeurs van buiten behoeft te werven.
Al het rijdend personeel woont in Utrecht
of zeer directe omgeving.
Advertentie
merken
alle
dus
ruime keuze
GROTE HOUTSTRAAT 181 - HAARLEM
Wanneer een luitenant wordt aangeval
len door vijf nozems, is zijn hulpkreet tot
zijn ondergeschikten dan een particuliere
aangelegenheid of een dienstbevel? Deze
vraag werd voorgelegd aan de krijgsraad
in Den Haag in een zaak betreffende twee
dienstplichtige soldaten respectievelijk uit
Hillegom en Amsterdam, die geen gevolg
hadden gegeven aan de hulproep van een
luitenant, toen deze in moeilijkheden ver
keerde.
De soldaten verklaarden beiden, dat zij
niet hadden ingegrepen, omdat ook zij
bang waren voor de nozems. Bovendien
dacht een van de soldaten, dat de luite
nant de kunst van judo machtig was.
De auditeur-militair was van mening,
dat een militair onder alle omstandig
heden aan andere militairen hulp moet
verlenen, ook als hij zich hierdoor aan
gevaar bloot stelt. De auditeur eiste een
maand militaire detentie tegen beide sol
daten. De uitspraak was conform de eis.
Advertentie
MOKOU (Reuter) Kroesjtsjev heeft
de communistische functionarissen in Rus
sisch Centraal-Azië verteld, dat zij het
bolsjevistische vuur moeten laten ont
vlammen en het peil der collectieve boer
derijen opvoeren om de terugslag op het
gebied van de landbouwproductie, speciaal
van katoen, weer te boven te komen. De
Russische premier zei dezer dagen op een
bijeenkomst in Tasjkent, dat de bruto
katoenoogst in de Centraal Aziatische Re
publiek, ondanks het feit dat er meer
grond beschikbaar is geweest voor de ver
bouwing van katoen en ondanks de inves
tering van ruim vijfhonderd miljoen gul
den in irrigatieprojecten, in de afgelopen
vijf jaar verminderd is. De Sovjet-leider
maakte voorts bekend, dat men grote ge
bieden rijp wil maken voor de katoen-
bouw- In het dal van de Syr-Darja kan
ruim twee miljoen hectare worden geirri-
geerd en in Turkmenië zal rond 600.000
hectare tot ontwikkeling worden gebracht.
Voorts zal ruim 900.000 hectare in de ge
bieden a ari de benedenloopvan de Syr-
Darja en Amoe-Darja worden ontgind voor
de rijstbouw
Stimulans
Het feit, dat men niet met de moderne
landbouwwerktuigen kan omgaan, is vol
gens Kroesjtsjev de oorzaak van de slechte
oogsten. Er zijn wel staatsbedrijven ge
sticht, maar men heeft niet tijdig gezorgd
voor geschoold kader. Mechanisering is
het vraagstuk voor de bevordering van de
katoenbouw. Er moest echter ook worden
gezorgd voor materiële stimulansen. Men
moet op de staatsboerderijen het stuk
werk met het daaraan gekoppelde loon
systeem invoeren om de arbeiders aan te
moedigen. De Russische premier kantte
zich voorts tegen de opvatting om collec
tieve boerderijen, die weinig succes heb
ben, te vervangen door staatsboerderijen.
Beide vormen hebben volgens hem grote
mogelijkheden, die onder bekwame leiding
zeker realiteit kunnen worden. Het enige
verschil tussen beide typen, zo zei Kroes jt-
jev, is dat de secretaris van een staats
boerderij in een brief aan de minister van
staatsboerderijen kan zeggen: „Een van
uw staatsboerderijen is achter geraakt. Er
moet kapitaal geïnvesteerd worden". Maar
kapitaalsinvesteringen doen het hem niet
alleen, aldus Kroestsjev. Het belangrijk
ste is de intellegentie van de mens.
Kroesjtsjev stelde tenslotte voor een
aantal staatsboerderijen om te vormen tot
een soort landbouwacademies voor de op
leiding van studenten en anderen. „Er zul
len enthousiaste arbeiders naar de collec
tieve boerderijen gezonden moeten wor
den. Het werk daar zal op basis van vrij
willigheid moeten gebeuren omdat mensen,
die min of meer gedwongen te werk wor
den gesteld, vaak alleen maar hun tijd uit
dienen", aldus de premier.
I
l
