Hitlers opkomst gezien door de bril van Bertolt Brecht
Ctiefarine ,4
Solly
koek
l
sa
gsSrHSXiStfi tsss "S-1 -zsz
De Neéen uzen
Expositie van Kunst Zij Ons Doel
in museum Het Huis Van Looy
4-voudige combinatie
inderdaad ited beter!
Gift van gouv. Rockefeller
stimuleert bouw Nationaal
Nieuw-Guinea Museum
Het Nederlands kamer
koor in Zandvoort
Weer volkskerstzang
in Concertgebouw
m
Hustn
Verklaring van
Soekarno over
N.-Guinea
DINSDAG 12 DECEMBER 1961
7
Toneelgroep Theater speelt ARTURO 11
Elk der vier bestanddelen van
Chefarine „4" is wereldberoemd.
De combinatie in één tablet werkt
nog krachtiger. Bovendien zorgt
één der bestanddelen, dat ook een
gevoelige maag niet van streek
raakt.
Stijn Streuvels-avond
in Den Haag
Door expeditie verzamelde\
volkskunst verdwijnt
naar A merika
>'§0%
Prijzen uitgereikt aan
Bert Schierbeek en
J. M. Stam
EXPOSITIE IN DE ARK
Een huiselijk concert
Weihnachts-Oratorium
op tweede kerstdag
Na succes vorig jaar
Kerstconcert Hervormd
kerkkoor Zandvoort
1
De radio geeft woensdag
7 elevisie programma
5»
VOOR BERTOLT BRECHT heeft de stad Chicago altijd een bijzondere, zij
het dan lugubere, aantrekkingskracht gehad. Een van zijn eerste stukken, „lm
Dickicht der Stadte", liet hij in Chicago spelen, jaren later „Die Heilige Johanna
der Schlachthöfe" eveneens. En als hij in 1941 met „Der aufhaltsame Aufstieg
des Arturo Ui" een poging onderneemt om „de kapitalistische wereld de op
komst van Hitier te verklaren", dan doet Brecht dat (volgens zijn eigen woorden)
„door hem naar een aan die wereld vertrouwd milieu te verplaatsen", namelijk
naar Chicago. Brecht ging er dus van uit, dat de kapitalistische wereld zo ver
trouwd was met het gangsterdom van Chicago, dat dat aanzienlijk zou helpen
het gruwelverhaal van Hitiers weg naar de macht te verduidelijken.
MAAR BRECHT kon in 1941 niet weten,
dat die beginperiode van Hitler's afgrijse
lijke „carrière" hoe bloedig en van ver
raad vervuld ze ook was voor het na
geslacht nog slechts het voorspel zou be
tekenen van gruwelen van nog demoni-
scher aard en nog massaler omvang.
Daarom lijkt het, twintig jaar nadat het
stuk werd geschreven en zestien jaar na
dat Hitier zelf in een zee van bloed ver
dronk alsof de verplaatsing van de Duit
se tragedie naar de groentenwinkels van
Chicago die tragedie eerder vervaagt dan
verduidelijkt. Want in de geschiedenis van
de jaren dertig en veertig zinkt de „weer-
staanbare opkomst" zelfs van de super
gangster Arturo Ui in het niet, vergeleken
bij de „weerstaanbare" voortzetting van
Hitiers opkomst, zoals die zich in het Rijn
land, in München, in het Südetenland en
ten slotte van de Noordzeekust tot diep in
de Russische steppen heeft afgespeeld. Als
Brecht die voortzetting van Hitler's levens
verhaal in het stuk had kunnen betrekken,
zou hij de vergelijking met de „bloem
kooltrust" van Chicago wellicht zelf heb
ben vervangen door iets groters en groot-
sers, iets dat althans in de verbeelding
van de toeschouwer meer evenredig zou
zijn geweest aan de welhaast onvoorstel
bare omvang en demonie van Hitiers vol-
kenmoord.
Ook is het merkwaardig, dat de com
munist Brecht met dit stuk de opkomst
van Hitier heeft willen verklaren aan „de
kapitalistische wereld" en dus niet aan de
communistische wereld. Merkwaardig,
maar toch ook wel begrijpelijk, want ken
nelijk heeft Brecht geen raad geweten met
het historische feit dat vele miljoenen van
Hitler's oorspronkelijke aanhangers tot de
Duitse arbeidersklasse behoorden en hem
als „Führer" verkozen boven de leiders
van de Duitse socialistische en communis
tische partijen, en ook niet met het al
evenzeer historische feit dat de in 1933
zeer sterke Duitse communistische par
tij geen vinger heeft verroerd om Hitiers
verraderlijke greep naar de macht te ver
ijdelen of te bestrijden. In dat opzicht doet
„Arturo Ui" dat dan geen historisch
stuk moge zijn maar toch in zekere zin
wel een „leerstuk" de waarheid te kort
en gaat het een zeer belangrijke kant van
Hitiers „weerstaanbare opkomst" uit de
weg. Dat Brecht zelf het niet officieel tot
zijn „leerstukken" rekende zal- men dan
ook wel hieruit moeten verklaren dat het
stuk voor communisten geen lering bevat;
de misdadigersbende van Arturo Ui moge
dan met behulp van de „bloemkooltrust"
de groentenhandelaars van Chicago en la
ter van Cicero kunnen terroriseren, de mis
dadigersbende van Hitler had nooit de top
kunnen bereiken en heel Duitsland en Oos
tenrijk in haar greep kunnen krijgen als
niet een heel groot deel van het Duitse
het stuk optreden: deze hele opvoering
werd gedragen door Richard Flink en geen
ogenblik bezweek hij onder de last. Op
werkelijk sublieme wijze liet hij vooral de
innerlijke ontwikkeling van de gangsterlei
der zien, de ontwikkeling die voortkomt uit
groeiend succes, groeiend machtsbesef en
daarmee groeiende machtswellust, en die
van een gluiperig, kruiperig schurkje ge-
leidelijk-aan een baarlijke duivel, een op
mensenvlees beluste demon maakt. Slechts
een enkele keer gleed Flink eventjes uit,
door een gebaar of een grijns nèt iets te
veel te laten herinneren aan Chaplin's pa-
volk van begin af aan en juist in het I rodie op Hitler in „De dictator maar
begin geheel vrijwillig en zelfs geestdrif- dan herstelde hij zich onmiddellijk en
tig achter de „rattenvanger van Brau- zorgde hij ervoor dat de lach van de toe-
nau" aan was gaan lopen. Hiervoor wist schouwers wegstierf in een huivering om
Brecht blijkbaar geen voor communisti- het gruwelijke dat van achter de idiote
sche dogmatici acceptabele verklaring te grimas tevoorschijn kwam. Een ïndruk-
geven, en het is danook vooral op dit punt, wekkende creatie, waarvoor Richard Flink
dat zijn vergelijking met Chicago ernstig stellig een onderscheiding verdient.
mank gaat. HET IS NIET mogelijk, de andere me-
SOMMIGE critici hebben tegen „De despelenden stuk voor stuk te noemen
weerstaanbare opkomst van Arturo Ui" hoewel velen van hen knap werk deden. Ik
het bezwaar gemaakt, dat de figuren van moet volstaan met de namen van Annet
het stuk toneelmatig geen eigen leven lei- Nieuwenhuyzen (die prachtig-fel gestalte
den, dat zij dus zonder de voortdurende gaf aan de rol van Betty Dollfeet), Lo van
confrontatie met de historie niet op eigen Hensbergen als Hindsborough, Guus Ver-
dramatische kracht zouden kunnen voort- straete als Clark, Henk Schaer als Toneel-
bestaan. Ik deel deze mening, maar ik voel speler, Johan Walhain als Dollfeet, en
het niet als een bezwaar. Want Brecht vooral Hetty Beck als de naamloze vrouw
heeft er in dit stuk nu eenmaal niet naar die aan het slot in een heel korte nj331*
gestreefd, romantisch toneel te scheppen; aangrijpende scène de tolk van de hele
het is integendeel zijn bedoeling geweest, mensheid wordt met de uitroep. „Wie ver
ons geen moment te laten vergeten dat lost ons van deze pest?!'
Arturo Ui een andere naam voor Hitier DE VERTALING van Gerrit Kouwenaar
en Chicago een andere naam voor Duits- klonk over het algemeen goed, maar zou
land is. De projectie van teksten over de nog beter hebben geklonken als ze niet
historische gebeurtenissen heeft immers aangetast was geweest door de moderne
ook ten doel, ons geheugen in dat opzicht Nederlandse taai-ziekte: de ziekte van de
telkens weer op te frissen. En als Brecht onvoltooid verleden tijd („Sprak je hem.
zich als „pur sang" toneelschrijver even Ja, ik sprak hem."). Dit lijkt niet in het
laat gaan zoals in de scène a la „Ri- minst meer op spreektaal, en nog minder
chard de Derde" op het kerkhof dan kan ik mij voorstellen dat Kouwenaar dit
kan dit de toeschouwer in feite wel laten als dichterlijk Nederlands zou hebben be-
herademen, maar gezien in het kader van i doeld.
Advertentie
Vier betrouwbare middelen in 1 tablet
doen wonderen tegen pijn en griep l
BEROEMDE GENEESMIDDELEN
IN ÉÉN TABLET
Glazen buisje 20 tabletten 0.80
Handige stripverpakking 40 tabletten f 1.50
Voordelige flacon 100 tabletten f 3.50
Brecht's stijl en opvatting valt de scène
uit de toon, juist omdat de fantasie van
de dichter hier de koel-realistische waar
neming van de kroniekschrijver heeft weg-
gedrongen.
ZIEDAAR DUS HET materiaal waar-
mee de Toneelgroep Theater heeft gewerkt
bij de opvoering, die zij gisteravond in
de Haarlemse Stadsschouwburg voor een
gelukkig vrij tal tijk en dankbaar publiek
heeft gegeven. Het is voor Robert de Vries,
die de regie had, bepaald geen gemakke
lijke taak geweest, want „Arturo Ui" is
voor de regisseur èn de acteurs een
stuk vol voetangels en klemmen, juist (ech-
ter niet alleen) door de subtiele verhou
ding tussen historische werkelijkheid en
gangster-maskerade. Maar de Arn
hemmers bleken die moeilijkheden over
het algemeen wel aan te kunnen, ook al
hatd -men zich sommige oplossingen, met
name op het gebied van de mise-en-scène,
soepeler en in enkele gevallen ook indruk
wekkender kunnen voorstellen. Maar deze
ondergeschikte bezwaren vallen weg tegen
over de grote waarde, die de voorstel
ling kreeg door het grandioze spel van Ri
chard Flink als Arturo Ui. Met alle res
pect voor de soms heel knappe prestaties
van de tientallen andere spelers, die in
Simon Koster
Advertentie
Spronkjes van Fabiola verschenen
Onder auspiciën van de Belgische am
bassade heeft de Belgische Vriendenkring
in het Aloysius College in Den Haag hulde
gebracht aan de op 3 oktober 90 jaar ge
worden nestor van de Vlaamse litteratuur
Stijn Streuvels. Aan deze hulde werd
medewerking verleend door het Comité
Benelux, de K.R.O., de Haagse Kunst
kring, het Algemeen Nederlands Verbond,
de St. Jacobskring en het gemengd zang
koor „Die Haghe". De bejaarde letterkun
dige had er van afgezien om zelf op de
bijeenkomst te verschijnen. Wel waren
zijn oudste dochter, mevr. P. van den
Meulenbroeke-Lateur, en zijn oudste zoon,
de heer Paul Lateur, aanwezig. Aan hen
werd door mr. W. J. A. Wagenaar. pro
grammachef van de K.R.O., een bandop
name van het K.R.O.-klankbeeld over Stijn
Streuvels overhandigd, dat op 30 septem
ber werd opgenomen.
De Vlaamse letterkundige Andre De-
medts, directeur van de gewestelijke om-
roep van de Belgische Radio en T.V. te
Kortrijk, hield vervolgens een lezing over
de diverse facetten van Streuvels' per
soonlijkheid en werk. In de pauze van
deze spreekbeurt werd op een boekenten
toonstelling van werken van de jubilaris
de Nederlandse vertaling van het kinder
boek van Koningin Fabiola van België „De
twaalf Sprookjes" getoond. De sprookjes
zijn in het Nederlands vertaald door de
viaamse letterkundige Lia Timmermans
Terwijl kleine groepjes Papoea's aan de
zuidkust van Nederlands Nieuw-Guinea
neg steeds zoeken naar sporen van de nu
reeds meer dan een maand vermiste Mi
chael Rockefeller, staan in Hollandia eni
ge kisten met kunstvoorwerpen, die Rock
efeller tijdens zijn noodlottig afgelopen
expeditie gekocht heeft, te wachten op
verscheping naar Amerika. De kisten be
vatten rijk bewerkte palen, die bij de
vocrouderverering worden gebruikt, schil
den, geestenmaskers, speren en roeirie
men, voor het merendeel afkomstig uit
het aan kunstuitingen rijke Asmatgebied.
Een klein deel van deze collectie zal in
Nieuw-Guinea blijven en de basis gaan
vormen van de collectie van het nog te
bouwen Nationaal Nieuw-Guinea Mu
seum. Voor de stichting hiervan heeft
goeverneur Rockefeller, uit erkentelijk
beid voor de grote inspanning die men
zich bij het zoeken naar zijn zoon heeft
getroost, 20.000 dollar geschonken. Deze
„MET GRATIS CHOCOLADE"
Youth Theatre naar ons land. Het
Youtlh Theatre dat in het voorjaar
van 1960 een succesvolle tournee door ons
land maakte met „Hamlet" zal in april
opnieuw een aantal voorstellingen in
Nederland geven. Onder regie van Michael
Croft, die momenteel „Hendrik de Vierde"
instudeert bij de Haagse Comedie. wordt
dan „Richard de Tweede" gespeeld.
De voorzitter van de Henriette Roland
Holst-stichting, prof. dr. G. Stuiveling,
heeft maandag de prijs der stichting voor
een televisiespel uitgereikt aan de heer
Bert Schierbeek te Amsterdam. De prijs
voor grafisch werk ging naar de heer J.
M. Stam uit Heemskerk. De prijsuitrei
king geschiedde tijdens een bijeenkomst
in de cantine van het gebouw van de n.v.
Arbeiderspers te Amsterdam. De prijzen
(elk van 1.000) worden door deze n.v.
beschikbaar gesteld. Het was de 4e en te
vens 5e keer (vorig jaar werd geen prijs
toegekend) dat de prijzen der stichting
werden uitgereikt.
Aan de heer Stam was de prijs toege
kend voor een tekening van een kinder
gezichtje en aan Bert Schierbeek voor
zijn in opdracht van de Vara geschreven
televisiespel „Het kind der tienduizenden"
(uitgezonden 25 maart 1959). De jury
merkt in haar rapport onder meer op:
Groot dichterlijk vermogen en diepe so
ciale bewogenheid hebben hier een tv-stuk
van grote dramatische kracht opgeleverd
Eens te meer heeft Schierbeek aange
toond niet de duistere dichter te zijn waar.
voor hij veelal wordt gehouden. Schier-
beeks meesterschap over het woord, zijn
zuiver gevoel voor dramatiek en zijn be
grip voor de eisen van televisie deden de
jury eenstemmig besluiten hem voor de
prijs voor te dragen". De jury bestond
uit Hella Haasse, Piet Beishuizen. Kees
van Iersel, Henk Schaafsma, David Ko
ning en W. G. van Maanen. De jury voor
het grafische werk bestond uit Aart van
Dobbenburgh, Cees Bolding en Johan
Schwencke.
IN DE ARK toont men tot 5 januari
schilderijen en aquarellen van de predi
kant Ds. R. H. Oldeman en siersmeed-
kunst van C. A. Jasperen. Dat Oldeman
predikant-schilder genoemd wordt kan ik
me wel voorstellen, maar wat het schil
deren betreft is hij een begaafd dilettant
Er is een groot verschil in de kwaliteit
van zijn stillevens in olieverf en zijn
landschappen in olie- en waterverf. Daar
is verwondering over geuit. Mij verbaast
dit niet zozeer. Men kan zich zetten aan
het schilderen van een landschap, omdat
men dat als mooi ondergaat. Maar wie
dan aan het werk is ontdekt dat de natuur
soms wel eens minder mooi blijkt dan op
het eerste gezicht. Wanneer men deze ge
trouw kopieërt, dan kunnen plaatjes ont
staan van een vaak valse kleur. Men on
dergaat in de natuur namelijk naast vi
suele sensaties ook andere, die een stem
ming bepalen. Het gaat er nu om ook van
die andere sensaties te kunnen getuigen
en dus aan het uiterlijk der dingen iets
te veranderen. Het is hieruit dat de schil
der zal blijken. En dan schiet Oldeman
vaak te kort.
Het wordt heel anders, wanneer men
zich een stilleven opstelt. Hierin kan men
immers vóór het werken een kleuren
combinatie zoeken, die harmonieus is
Wie dan de dingen gaat namaken, ont
spoort niet licht meer bij voldoende ge
duld om nauwkeurig het voor ogen ge
plaatste te volgen. En door het voorbeeld
van anderen is dan misschien nog iets toe
te voegen, als bijvoorbeeld een landschap
je in het verschiet. Oldeman maakte zul
ke stillevens en zijn voorbeeld zou wel
eens Hynckes kunnen zijn geweest. Voor
Oldemans combinatievermogen heb ik ze
ker waardering, en respect dwingt hii af
voor zijn geduld. Voor figuren als Olde
man is het Zuiden met zijn blauwe zee
een hachelijk onderwerp. Schilders trek
ken ter ontwikkeling van hun kleurgeving
vaak naar het Zuiden. Maar dit niet om
daar de kleur na te maken, maar omdat
het probleem van de kleurstelling zich
dan duidelijker lijkt voor te doen dan in
eigen omgeving, die men soms te zeer
gewend is.
Bob Buys
Het Nederlands Kamerkoor was maan-
lem, een uitvoering geven van het Weih- I dagavond met zijn dirigent Felix de No-
nachts-Oratorium van J. S. Bach. Aan dit bel de gast van de Zandvoortse culturele
concert werken als solisten mede: Nelly kring ,,'t Helm". Het ontmoetingspunt was
Groenevelt, sopraan; Wilhelmina Matthès, de concertzaal van „Monopole" te Zand-
alt; Simon v. d. Geest, tenor en Herman voort, waar het kamerkoor zijn gastvrou-
Schey, bas. De begeleiding geschiedt door We zou vergasten op een programma van
het Noordhollands Philharmonisch Orkest; overwegend bijzonder plezierige koorwerk-
Klaas Bolt speelt de orgelpartij. Het geheel jes. Met drie religieuze composities: een
Zoals al jaren de goede gewoonte is, zal
Haarlems Gemengd Koor op 26 december,
tweede kerstdag, 's middags om half drie
in de Gemeentelijke Concertzaal te Haar-
staat onder leiding van Anton de Beer.
Sanctus" van Clemens non Papa, het
„Paree, Domine" van Mathieu Gascogne
en een „Pater Noster" van Hans Leo Hasz-
ler werd korte tijd een verheven geeste
lijke sfeer gebracht en later op de avond
nog wat weemoedige romantiek van Jo
hannes Brahms en een aandoenlijke treur
zang van onvervulde liefdeswensen van
een 16e eeuwse minnaar. Maar het karak-
Komt allen tezamen, komt verheugd ter van deze kooravond werd toch bepaald
van harte" is de titel, waaronder op door leuke, speelse en gekruide werkjes.
„1 drie- of vierhonderd jaar geleden gecom-
woensdag 20 en donderdag 21 december of in onze tijd ontstaan.
in het gemeentelijke concertgebouw in Door de geestige conference van Felix
Haarlem kerstvolkszangavonden worden de Nobel werd dit concert een prettige,
gehouden, georganiseerd door het comité huiselijke aangelegenheid, \\aarbij de
scheiding van podium en zaal wegviel en
Volkskerstzang. De grote belangstelling, waarbij 5men elkaar zeifs a]s 0ude kennis
die deze avonden vorig jaar trokken, toen sen kon begroeten! De toehoorders kwa-
zij voor de eerste maal werden gehouden, men zo heel wat te weet over meisjes,
die hun zin doordreven of een rijk bestaan
als huwelijksvoorwaarde stelden, over een
ruzie van een hond en een kat, over een
„wuf", dat een zondagse naam voor haar
man had bedacht, en nog meer over aan-
Op beide avonden zal de samenzang trekkelijke omstandigheden in het leven
worden geleid door Jos. de Klerk. Mede- van de mens. Voorzichtigheid bleek gebo-
werking verlenen de leerlingen van de den bij de behandeling van het „taai-eigen"
koorschool en het mannenkoor „Cantemus van volksliedjes uit Nederland. En wist U,
Domino" van de kathedrale basiliek „Sint dat „Au clair de la lune" niet in de eerste
Bavo" onder leiding van K. Bornewas- plaats een kinderliedje is? Felix de Nobel
ser, het fanfarekorps „Arti et Religioni" heeft deze kwestie maandagavond even uit
onder leiding van H. N. van Ossenbrugge de doeken gedaan.
en de organisten Teke Bijlsma en Jan Maar daarnaast heeft hij zijn koor weer
Schouten. Op beide avonden zal een wel- tot voortreffelijke prestaties gebracht. Met
komstwoord worden gesproken door bur- bewonderenswaardige individuele en col-
gemeester mr. O. P. F. M. Cremers. De lectieve zangtechniek hebben de zangeres-
eerste avond zal worden gesloten door sen en zangers van het koor de talrijke gro-
mr. A. Diepenbrock pr, de tweede avond te moeilijkheden van vele der vertolkte
door ds. N. van Egmond, Hervormd pre- werken overwonnen. Fraaie toonvorming
dikant te Haarlem. Beide avonden begin- met geraffineerde dynamische nuancering
werd gecombineerd met een voordracht,
die voor elk der gezongen composities ka
rakteristiek genoemd kan worden. En zo
kon ook de humor van deze koormuziek,
waartoe ook werken van Orlando Di Lasso,
Scandelli, Diepenbrock, Dresden en Ravel
behoorden, met besef voor de artistieke
is voor het comité aanleiding de volks
kerstzangavonden tot een goede traditie te
maken.
nen om 8 uur.
Het Hervormd Kerkkoor te Zandvoort
cember een Kerstconcert geven in de Her
vormde kerk. De alt-zangeres Wilhelmina
Matthes zal hieraan medewerking verle
nen.
Het koor zal o.m. de Cantate van Pa-
chelbel: „Was Gott tut, dat is wohlgetan'
voor koor en orgel vertolken, terwijl de
soliste een recitatief en aria uit „The
Messiah" van Handel zal zingen en ver
schillende Kerstliederen. Ook het koor zal
zich met oude en moderne Kerstliederen
laten horen.
De dirigent zal tevens als orgel-solist
optreden met werken van Bach, Handel en
andere componisten, terwijl de koorbege
leiding op het kerkorgel is toevertrouwd
aan de heer Paul van Veelen.
WEER VOLKSKERSTZANG
IN HILLEGOM
Op 20 december zal in Hillegom, in
„Treslong", weer de jaarlijkse volkskerst
zang worden gehouden. Het comité is met
de voorbereidende werkzaamheden gereed
gekomen en verwacht nog meer belangstel
lenden dan vorig jaar. Het heeft enige
moeite gegeven om de zaal van Treslong
weer ter beschikking te krijgen, doch met
medewerking van de directie werd een
oplossing gevonden. Het comité roept alle
Hillegommers op om aan de volkskerstzang
deel te nemen. De burgemeester zal de
bijeenkomst openen; alle zangkoren ver
lenen medewerking.
gediend.
P. Zwaanswijk
Advertentie
AAflHOUDIGItiGZa EiiBESCHOUWinGEli
Exuositie in Fodor verlengd. De ter
gelegenheid van het 75-jarig bestaan der
vereniging „Tot Steun" in het Museum
Fodor te Amsterdam ingerichte tentoon
stelling „Het Kind van Toen, Kinderen van
Nu" is verlengd tot en met 17 december.
Jeugd en Muziekprijs. Op voorstel
van haar voorzitter heeft de Vereniging
Jeugd en Muziek ti^lens haar gehouden
algemene ledenvergadering te Haarlem be
sloten over te gaan tot instelling van een
Jeugd en Muziekprijs. Deze prijs zal als
hoogste onderscheiding bestaan uit een
gouden medaille: deze zal dit jaar beschik
baar worden gesteld aan de winnaar (in-
IN HET HUIS VAN LOOY exposeert
el
RPirOOSl. uuiitti
gift zal de bouw van het museum, dat tot 7 januari Kunst zi] ons 1 loet werk
waarschijnlijk in het centrum van Hollan- van een beperkt aantal leden. Men deed
dia komt te staan, ten zeerste bespoedi- meer en Jat bleek vaak een voor-
gen- deel in verband met het aspect van het
Drs. Wassing, expeditiegenoot van Mi- geheel. Mijn catalogus doorbladerend
chael Rockefeller, vertelde dat zij wan- ontcjek dat van iedere inzender mij
'tocht ^om^de^zuTdehfke agebie^n°^steeds pen of meerdere werken hebben getrof
van tevoren aankondigden wat zij van de fen door aardig te noemen ot zelts goede
bevolking wilden kopen. Dat zetten de kwaliteiten. Ik geloof dit voorheen nooit
Papoea's wat zij verkopen wilden voor hebben mogen melden en dat is ver-
de ^rijs niet heugend van deze al bijna anderhalve
veel viel te onderhandelen. Vele voor- eeuw oude vereniging.
wlrem blLkeTnameliT ook'doof^e Sbe^ I MEN MOGE LANG moeizaam meege-
volking zelf als kunst te worden gezien gaan zijn met de tijd en zich ten aanzien
en wfrden vaak onderling verhandeld, van een meer hedendaags uiten vaak ver-
Daardoor zijn er tamelijk vaste prijzen gist hebben, in Simon Buses naar de ab-
ontstaan Het betaalmiddel van Rockefel- stractie neigende werk heeft men dan toch
Ier en Wassing bestond uit Lempingtabak iets gevonden, dat de exposities van dit
en iizeren bijlen. Ze hebben daarmee voor genootschap levend kan houden. Maar ook
een waarde van ruim 1700 gulden gekocht, in het meer traditionele wist men de kwa-
Een groot deel van het gekochte, dat liteiten op te voeren. Ik besprak al met
met een goevernementsvaartuig in Hol- waardering de aquarellen van Jan van
landia is gearriveerd, zal verscheept wor- Geem naar aanleiding van diens expositie
den naar het Museum van Primitieve in de Galerie Uittenhout. Hij vertoont hier
Kunst in New York en het Peabody Mu- weer een aantal, waarvan de „Taanplaats
seum in Boston. Er ziin in Hollandia on- te Spaarndam" vooral te waarderen valt
der kenners van volkskunst reeds stem- en „Golfbrekers voor de dijk aan het IJsel-
men opgegaan om het wegkopen van meer" voor mij de beste inzending voor
volkskunst aan banden te leggen. De deze expositie is.
stichting van een museum in Hollandia Jo Litscher is eën nieuwe naam voor
zou daartoe kunnen bijdragen. De bevol- mij en staat onder werk naar Mexicaanse
king van Sentani bij Hollandia, heeft onderwerpen. N. Andre de la Por te is be-
reeds toegezegd een tiental prehistorische slist vooruit gegaan. Zijn tekeningen be-
bronzen voorwerpen voor de museumcol- vielen me het meest. Jos. de Ridder maak-
lectie in bruikleen af te staan. I te wel kundige aquarellen naar circuspaar-
den en werkte vermoedelijk aan Van
Geems zijde te Zeebrugge, waar Van
Geem tot iets intenser gevoelde resultaten
kwam. Henk Schoort is de auteur van een
goede aquarel en wat illustratieve teke
ningen uit Oostenrijk.
LEEN SPIERENBURG heeft naar mijn
gevoel altijd wat last van zijn handigheid.
Hij toont een portret, dat duideijk de in
vloed van Modigliani vertoont, maar dat
in uitvoering hinkt op verschillende wijze
van zien en aanpak. Zijn meer vertoonde
Vrouw in negligé" is mij toch het zui
verst. J. Staphorst maakte een paar aar
dige kleine aquarellen van Haarlem, uit
de verte gezien. Herman van Tongeren
vond zijn onderwerpen aan het strand of
in de duinen. Zijn werk is niet onaantrek
kelijk, maar hij zou goed doen zich nog
wat te toetsen aan het voorbeeld van gro
te landschapschilders, gelijk bijvoorbeeld
de Fransman Marquet, die zich meer tot
de essentie wist te bepalen.
JOS. VOGEL verstaat het schilderen ze
ker, maar is me ook wat te handig schil
derijenmaker, te weinig uitgaande van een
werkelijke ontroering. Leen de Vogels in
zending bevat een in deze reeks uitzonder
lijk landschap uit Brabant, dat met zoveel
meer concentratie dan het andere werk
werd gedaan, dat het eruit springt als
van een andere hand.
Ik dacht dat hij het in deze richting
moest blijven zoeken. Greet Visser is
naast Van Geem een der meest zuivere
figuren. Leo de Winter komt dan dicht in
de buurt van het beste op deze expositie
met aquarellen uit Medemblik en Hoorn.
Bob Buys
dividu of ensemble) van het kortgeleden
ingesteld Interscholair Muziekconcours.
Een ander gedeelte van deze Jeugd en Mu
ziekprijs zal intern worden toegekend ter
beloning van landelijke of regionale initia
tieven.
Maria alias in de Scala. De sopraan
Maria Callas heeft in de Scala te Milaan
de titelrol in „Medea" gezongen en er veel
succes mee geboekt. Zij kreeg minstens
vijftien open doekjes van de niet al te
volle zaal. De opera werd geleid door Tho
mas Schippers.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 VARA. 10.00 VPRO.
10.20 VARA 19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7.23 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 Gram. (Om 8.35 Van de voorpagina,
praatje). 9.00 Gymn. voor de vrouw. 9.10 Kook-
praatje. 9.15 Gram. VPRO: 10.00 Schoolradio.
VARA: 10.20 Voor de vrouw. 11.00 R.V.U.: De
vrije wil - III door ds E. Frater Smid. 11.30
Gevar. progr. (herh.). 12.30 Land- en tuinbouw-
meded. 12.33 Voor het platteland. 12.38 Ham
mondorgelspel. 13.00 Nieuws. 13.15 Lichte muz.
13.45 Gesproken portret. 14.00 Koorzang. 14.30
Carillonspel. 14.40 Pianorecital. 15.05 Hoe worden
we geregeerd?, lezing. 15.15 Voor de jeugd. 17.05
Orgelspel. 17.25 Lichte muz. 17.50 Regeringsuitz.
Het emigratiepraatje van H. A. van Luyk. 18.00
Nieuws en comm. 18.20 Act. 18.30 R.V.U.: Recla
me - II, door Jhr. W. van Andringa de Kempe-
naer. 19.00 Voor de kinderen. 10.10 VARA-varia
en gram. 19.20 Kanttekeningen, praatje. VPRO:
19.30 Voor de jeugd. VARA: 20.00 Nieuws. 20.05
Promenade-ork. en sol. 20.35 Zestig jaar levens
ervaring, lezing. 20.50 Sammy Millers kasboek,
hoorsp. 22.05 Tenor en piano. 22.30 Nieuws. 22.40
Actuele problemen. 22.55 Repetitie kamerorkest.
23.25 Jazzkroniek. 23.55—24.00 Nieuws.
HILVERSUM II 298 m. 7.00-24.00 NCRV.
NCRV: 7 00 Nieuws en S.O.S.-ber. 7.10 Gram.
7.30 Gewijde muz. 7.560 Meditatie. 8.00 Nieuws.
8.15 Radiokrant. 8.35 Gram. 9.00 Voor de zieken.
9.35 Gram. 9.40 Voor de vrouw. 10.10 Gram. 10.15
Morgendienst. 10.45 Gram. 11.00 Droom en droe
sem, hoorsp. 11.55 Gram. 12.30 Land- en tuinb.-
meded. 12.33 Gram. 12.37 Ned. Herv. kerkdienst.
13.00 Nieuws. 13 15 Lichte muz. 13.45 Gram. 15.00
Dit heeft de Indonesische minister van I J?'i?dcTonc- 115 ?5 pf°sr. over vrijetijdsbesteding.
Rnitenlanrlce 7aken Rophandrin meppp- 16 00 Voor de ]eugd 1720 Gram. 17.40 Beursber.
Buitenlandse zaken, boeoanario. meege- 17 45 Gram 18 00 Regeringsuitz.Plaats en func-
deeld. De president, aldus Soebandrio, zal tie van het Koninklijk Instituut voor de Tropen.
op 19 december een ge-detailleerde verkla- Prof. dr. F. A. van Baren, hoofd van het bodem-
rine uitseven over dp stannen die eeno- kundig laboratorium, spreekt over: De menselij-
g Ullgeven over ae stappen die geno ke factor jn hef Internationale Hulpverlenings
programma. 18.10 Koorzang. 18.30 Het spectrum,
lezingen. 18 45 Gram. 19.00 Nieuws en weerber.
19.10 Op de man af, praatje. 19.15 Muziek van het
Leger des Heils. 19 30 Radiokrant. 19 50 Gram.
20.10 Gevar. progr. 21.00 Gr«m. 21.10 Radio-phil-
harm.ork. en solist. 22.00 Kanttekeningen bij de
voorpagina 22 10 Lichte muz. 22 30 Nieuws. 22 40
Avondoverdenking. 22.55 Platennieuws. 23.55—
24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m. ij
12.00 Nieuws. 12.03 Gram 12.30 Weerber. 12.35
Gram. 12.50 Beursber. 13.00 Nieuws. 13 15 Kamer-
muz. 14.00 Schoolradio. 15.00 Ork.concert. 16.00
Op 19 december zal president Soekarno
een verklaring afleggen „over de strijd
voor de bevrijding van Irian". In verband
met deze strijd is een commissie voor de
nationale defensie ingesteld.
men moeten worden om het betwiste ge
bied te veroveren. Soebandrio deelde dit
mede nadat Soekarno meer dan zes uur
met de chefs van staven der strijdkrach
ten had vergaderd. In deze bijeenkomst
heeft de president verklaard dat hij zijn
definitive besluit had genomen. De chefs
van staven hadden zijn standpunt goedge
keurd.
Hoewel Nieuw Guinea nog steeds de ge
moederen in Indonesische regeringskrin- I Be7Irsbér"l67o6 "Ëngeise les.'"l6.21 Tjrk'conc. 16'45
gen bezighoudt, begint men toch ook meer Pianorecital. 17.oo Nieuws. 17.15 Gram. 17.50
aandacht te schenken aan de Aziatische ?ULkdfspL ,n8 v°„„? aam' ,i8,10 L,tk^n?orap! en
r j i filosofie. 18 30 Voor de soldaten. 18.50 Sportkron.
spelen van 1962, waarvoor Indonesië als 19.00 Nieuws. 19.40 Liederen. 19 50 Herinneringen
aan toen.. 20 00 Ork.concert. 20 30 Gram. 20.50
Lichte muz. 21 00 Verz progr. 22 00 Nieuws. 22.10
Orkestconcert 22.55—23.00 Nieuws.
gastheer wil optreden. Ook spant Soekar
no zich in om de vreemdelingenindustrie
te bevorderen op Bali en in andere delen
van Indonesië. Zou Indonesië plannen koes
teren om zich met geweld van Nieuw Gui
nea meester te maken, dan zouden waar
schijnlijk andere plannen volkomen van de
baan zijn.
De Indonesische pers heeft vandaag veel mêntaire' fïlm 2105
ruimte besteed aan de recente verklaringen
van de president. Zij schrijft dat de hele
natie met ongeduld op zijn bevelen wacht. NCRV: 17 00 Voor de kinderen. NTS: 17 35 ln.
De bevolking blijft kalm. De situatie ternat leugdjournaal. CVK-IKOR-RKK17.45—
heeft echter invloed op de prijzen van de 18 (>5 Jeugdprogramma over de Bijbel NTS: 20.00
belangrijkste levensmiddelen,, die sinds ^rr^L;namI1[7oTevaArVpRr^r202f40ATV-fnm
gisteren met twintig percent zijn gestegen. 22.10-22.40 De Kring, gedachtenwisseiing.
VOOR DINSDAG
NTS: 20 00 Joum 20 20 TV-film 20 40 Docu-
'"-i 21 05 23 00 Speelfilm.
VOOR WOENSDAG
