In het (luister van de oude mijn DOOR ELIZABETH MORTON HET LUIE KABOUTERTJE EEN MILJOEN DODEN PER JAAR Malariamug is 's werelds ombarmhartigste massa moordenaar Het nieuwe paleis van de keizer PANDA EN DE DIENOMAAT P o 11 e, Pelli en Pïmöo n tSISilS ïtSl liÜÜ Ons vervolgverhaal VERTAALD UIT HET ENGELS Offensief op gang Autobier ^"Hoe is het ontstaan?^ WOENSDAG 13 DECEMBER 1961 9 li' Paaps poeder t{A<l duix aLUÖe "LM M> \LA(s' Hollands monopolie Dit woord GESCHIEDBOEK fV 46) Dit keer liet hij de motor zachtjes E op gang komen, zodat de lift niet met een al te grote schok begon te fj dalen. Nadat de bel gerinkeld had, schakelde hij de motor uit en begon met de lange afdaling. E Jane en Corrion wachtten hem be ll neden op. Zij hadden de krachtige zaklantaarns die ze hadden meegeno- E men aangedaan. Van de vier mannen viel geen spoor te ontwaren. j= Nu, welke kant moeten we uit?, E vroeg Peter. E Deze kant, geloof ik, zei Jane, 1 naar links wijzend. De vorige keer E zijn we de andere kant opgegaan, E maar daar was niets bijzonders te zien. Ik ga wel vooruit, zei Peter. E Wilt u de rij sluiten, mijnheer Cor- rion? Peter sloeg de gang links in, die in E de richting van de zee liep. gj Ze bleek nogal laag te zijn en langs de wanden kwam het water op vele E plaatsen naar beneden druppelen. Tel- H kens weer kwamen ze grote plassen tegen. Hun benen waren in een mini- mum van tijd volgespetterd. E Na een meter of veertig, vijftig ge il lopen te hebben, kwamen ze aan een kruising. Peter draaide zich om en i§ keek Jane en Corrion vragend aan. jjj Welke kant zullen we uitgaan? De linker gang loopt waarschijnlijk H in de richting van de kust. j Dan nemen we de linkergang, EE zei Jane. E Peter volgde haar beslissing me- j= teen op. De gang liep steeds steiler naar beneden. Na ongeveer dertig me- E ter kwamen ze weer aan een krui- sing. Peter liet het licht van de lan- taam in de rechter gang schijnen. E Veel wijzer werden ze daar echter niet van. Het licht ging verloren in EE het niets. 't Is hier een doolhof, zei hij. H Nu wat denk je er van, Jane? Er Rechtsaf maar. E Ja, laten we dat maar proberen. 1 De gang liep nu weer naar boven. E Al vrij spoedig begon hij zelfs zó sterk EE te stijgen, dat ze zich voorover moes- ten buigen. E Het was deze gang, die hen mid- E denin de moeilijkheden voerde! Plotseling verwijdde de gang zich g tot een grote, holle ruimte en voordat E zij goed konden beseffen, wat er aan de hand was, werden ze omringd door g enkele mannen, die uit het duister op hen toegesprongen waren. In een oog- Ij wenk lagen ze op de grond. Toen baadde de ruimte tot hun grote ver- E bazing plotseling in een zee van licht. E Er liepen zeker wel tien mannen rond, maar Jane herkende er slechts drie van: Geoffrey Marquand, Tom Bar- E low en Ben. E Kijk eens, wie we hier hebben! g riep Geoffrey en liep op hen toe. Ik had er al zo'n vermoeden van, dat E jullie naar beneden zouden komen. Toen we jullie stemmen hoorden, de- Ij den we het licht uit en wachtten jul- E lie op. Hij begon opgewekt te lachen. 't Is goed, jongens. Laat ze maar E weer opstaan. M'n excuses, dat jullie E zo ruw behandeld werden, maar we wisten niet zéker, of jullie het wel zou- den zijn. Er zouden nog wel eens an- E dere mensen kunnen rondzwerven. E Er begon Jane, maar Pe il ter viel haar in de rede. Er is daar, dunkt mij, niet veel E kans op. Je gaat toch niet zomaar de mijn eens in om bijvoorbeeld te gaan picknicken? E Dat zou ons in ieder geval slecht E van pas komen, zei Marquand glim- lachend. Ja, wat zullen we nu met 1 jullie doen? Daar moet ik eens over E nadenken. Ik geloof niet dat 't ver- standig zou zijn om jullie maar weer te laten gaan, al zouden jullie dan E ook beloven om niemand te vertellen, dat jullie ons hier gezien hebt. j| Waarom niet? We hebben er geen benul van, wat jullie hier doen, E maar 't zal wel niet iets eerlijks zijn, g zei Jane. Hij begon weer te grijns- lachen. —Ja, dat is nu juist de moeilijk- E heid! Jullie weten kennelijk dat 't niet in orde is. Als jullie nu boven gaan rondvertellen, dat hier wat vreemds aan de hand is, zouden er EE wel eens andere mensen willen ko- men rondsnuffelen. E Ben voegde zich bij hen. EE Goede morgen, juffrouw Marriott zei hij, terwijl hij een lichte buiging maakte. Ik hoop dat u geen na delige gevolgen hebt gekregen van uw zwemtocht van enkele dagen ge leden. Dank je, Ben. Ik voel me uit stekend. 't Spijt me alleen, dat ik je hier moet zien. Mijn beste meisje, luister nu eens. Ik heb je al gezegd dat je je de moeite kon besparen om mij te her vormen. Maar waarom loop je hier beneden rond? Ik schijn je altijd te moeten ontvoeren. Nu is 't genoeg met die onzin, zei Corrion ongeduldig. 't Zal er slecht voor jullie uitzien, als jullie ons niet onmiddellijk loslaten! Ik knap 't wel op, Ben, zei Geof frey Marquand. Ga maar weer aan 't werk. De mannen trokken zich terug en Jane keek eens rond door de grote ruimte, die als werkplaats was inge richt. Er stond een werkbank, een zware snijmachine en ergens in een hoek een oven. De mannen waren in een lage gang aan de rechterzijde verdwenen, doch kwamen nu weer terug en liepen de gang in, waardoor zij even tevoren gekomen waren. Jane keek Peter aan. Wat betekent dit allemaal, Pe ter?, vroeg ze. Hij schudde 't hoofd. Het was Cor rion, die antwoord op haar vraag gaf. Goud!, zei hij. Jane zag aan de manier, waarop Geoffrey de lippen samenkneep, dat hij 't bij het rechte einde had. Zo, dus daar is m'n vader mee bezig!, zei Peter. Goud uit het Midden Oosten in Engeland binnen smokkelen, het hier omsmelten en dan in Londen verkopen, zodat de herkomst niet nagegaan kan worden. Wat bezielt m'n vader eigenlijk? Hoe kan hij zo iets doen? Hij kreeg tegenslag in zaken en koos de gemakkelijkste weg om er weer bovenop te komen, zei Corrion. Arme Peter, zei Jane. Ze ging naast hem staan en drukte hem bemoedigend de hand. Jij staat er gelukkig helemaal buiten. Peter antwoordde niet. 't Zal inslaan als een bom, sneer de Geoffrey. De grote financier, Sir William Willans, de heer van Morriloe Court, een gewone oplichter. Jane viel fel uit. Voor de dominee van Marriott zal 't ook niet zo gemakkelijk zijn. De vader van eeh goedkoop oplichter- tje! Voordat zich iemand kon realiseren wat er nu eigenlijk gebeurde, had hij haar met de vlakke hand in het ge zicht geslagen, Peter sprong op hem af. Krakend kwam zijn linker vuist op Geoffrey's kaak terecht. Hij viel cp zijn rug, maar was in een oog wenk op de been. Woest begon hij terug te slaan. Voordat het gevecht echter goed en wel begonnen was, kwam Ben tussenbeiden. Hou je nu rustig, Marquand, zei hij terwijl hij hem opzij duwde. We kunnen onze tijd niet met vechten verdoen. Je had het meisje trouwens niet moeten slaan. Ik spreek je daar straks nog wel over. Juffrouw Mar riott is toevallig een vrij goede vrien din van me. Geoffrey Marquard keek hem woedend aan, maar hij trok zich toch terug. Ja, je hebt gelijk, 't Spijt me. Ga de mannen maar helpen, Ben. We moeten er zo gauw mogelijk vandoor. Ben knikte en liep de galerij in. Even later kwam hij weer terug, een zware kist op de schouders torsend. Hij verdween in de gang, waarin ook de andere mannen verdwenen waren. Jane, Peter en Corrion bleven al leen met Geoffrey Marquand achter. Over een paar uur zullen we de boel hier weg hebben, zei Marquand. 't is haastwerk, maar we redden het nog net. Je zult het nooit weg krijgen, Marquand, zei Peter. We doen het al een hele tijd en ik zou niet weten waarom het nu niet meer zou gaan. Waar brengen jullie alles heen? vroeg Jane. Hij begon te lachen. Naar boven, antwoordde hij. Nee, dat kan niet, zei Jane. We zijn met de lift naar beneden ge komen en we hebben geen spoor van al die mannen gezien. (Wordt vervolgd) 46—47. Swoppie stond op, pakte z'n harkje en keek rond. De gereedschappen stonden daar nog net eendermaar geen kabou ter was te zien. Het was vreemd stil. Nu begreep Swoppie er niets meer van. Hij ging terug naar het dorp. waar het al even stil en verlaten was als in 't bos... Hij liep langs de kabouterhuisjes en keek door de vensters naar binnen. Maar er was niemand thuis, niemand. Swoppie begon het nu toch wel erg vreemd en angstig te vinden. Waar waren toch al z'n kameraden? Wat was er ge beurd??? „MIJN VADER is gestorven aan malaria en ik dank u voor alles wat u doen kunt om te verhinderen dat andere jongens door deze vreselijke ziekte van de liefde van hun vaders beroofd worden". Aldus de tekst van het briefje, in on beholpen hanepoten, dat Faustino Coppi enige tijd geleden aan de W.H.O. Wereldgezondheidsorganisatie schreef. Faustino, de nu negenjarige zoon van de beroemde wielrenner Fausto Coppi, lijdt nog altijd onder het verlies van zijn verafgode vader, die anderhalf jaar geleden plotseling overleed als gevolg van een in Afrika opgedane malaria. Hij heeft nu de inhoud van zijn spaarpot enkele duizenden lires aan de W.H.O. aangeboden en daarbij het hierboven geciteerde briefje gevoegd: een ontroerend document van kinderleed. DE WHO ONTVANGT duizenden van zulke giften, grote en kleine. Velen daar van zijn afkomstig van mensen die aan den lijve, of in hun eigen familiekring, ge confronteerd zijn met de afschuwelijke ge volgen van de malaria: de ziekte die nog altijd de grootste hinderpaal is voor de sociale en economische ontwikkeling van vele tropische en subtropische landen. Een ziekte ook, die ieder jaar de verschrikke lijke tol van meer dan een miljoen men senlevens eist NOG ALTIJD, ondanks het geweldige of fensief, dat de WHO sinds 1955 tegen deze gesel der mensheid voert. Door dit offensief zijn er van de 1.381 miljoen mensen die door het malariaspook bedreigd werden, nu al 305 miljoen in 39 landen gevrijwaard voor de ziekte omdat hun woongebieden gesaneerd zijn. Dit jaar is de campagne op gang gekomen in 68 landen met 767 miljoen mensen, terwijl 7 andere landen met 151 miljoen inwoners zich bij de actie aangesloten hebben. Maar nog altijd zijn er 318 miljoen mensen in 73 landen bloot gesteld aan het malariagevaar, zonder dat er in die staten iets ondernomen wordt om dit gevaar te bezweren, hetgeen in hoofd zaak te wijten is aan de ontoereikende geldmiddelen, waaruit de actie bekostigd moet worden. NATUURLIJK is de malaria geen be smettelijke ziekte als b.v. de tuberculose, die door mens op mens wordt overgebracht De overbrenger is hier een muggensoort, de Anopheles, die met het bloed van een zieke ook de malaria-parasieten opzuigt en deze dan weer in de bloedstroom van an dere mensen deponeert. Eeuwenlang kende men geen enkel ge neesmiddel tegen de malaria en stierven de lijders als ratten. Alexander de Grote was een van haar slachtoffers, menig le ger is eraan ten gronde gegaan en het Romeinse imperium werd erdoor onder mijnd. Ja, zelfs in prehistorische tijden, zijn onze verre voorvaderen, aapmensen of mensapen, wellicht geteisterd door de afschuwelijke kwaal: in fossielen uit het voormenselijke tijdperk der grote reptielen De schrikbarende toeneming van het aantal verkeersongevallen waarbij be stuurders „onder invloed" zijn betrok ken, heeft een fabriek in West-Duits- land het plan doen opvatten, een drank te doen vervaardigen die precies als bier oogt, smaakt en ruikt, doch geen alcohol bevat. Men wil het kortweg „Autobier" noemen. De fabri kant, die geen ervaring heeft met bier- brouwen, verzekert dat zijn produkt al lerwegen zal inslaan. Hij is van mening dat er veel bier gedronken wordt uit een soort sleur en dat het nieuwe „Autobier" dat in flesjes verkrijgbaar wordt tegemoet komt aan de wens van vele automobilisten die graag een glaasje bier drinken zonder risico's te lopen. De producenten van het nieuwe „bier" geven toe dat hun produkt het vrolijkmakend karakter mist, doch wijzen er tevens op dat het zeker zo verkwikkend is als het voor het snel verkeer zo gevaarlijke echte gerste nat. zijn namelijk afdrukken van de anopheles- mug gevonden.. Lang heeft men de oorzaak van de ziek te in het mystieke gezocht: een straf van de goden, of (in het oude China) het werk van drie demonen: een met een hamer, de tweede met een emmer koud water en de derde met een roodgloeiend fornuis: een voortreffelijk stukje diagnostiek voor de hoofdpijnen, de koude rillingen en de koort sen die typerend voor de ziekte zijn. Later heeft men gezocht naar reëler oor zaken. Maar nog in het begin van de vori ge eeuw poogde men op een medische con ferentie bij stemming uit te maken of die oorzaken „slechte lucht, uitdampingen van rottende stoffen of minuscule, nog onbe kende deeltjes" waren! Aan de andere kant was daar reeds in de vijfde eeuw voor Christus! een ziener als Empedo- cles, die in Sicilië twee riviertjes verleggen liet om een moerassige broedplaats van duizenden muggen te kunnen droogleggen: Zo zag men vroeger het malariaspook een methode die ook thans nog een der belangrijkste onderdelen van de malaria bestrijding is! Soulaas kwam er pas na de ontdekking van Amerika. Onder de vele vreemde pro- dukten die de conquistadores daar aantrof fen: aardappelen, tabak, cacao en rubber was ook de bast van een boom, die de Indianen gebruikten als geneesmiddel tegen koortsen. En toen op een kwade dag ook de echtgenote van de Spaanse onder koning van Peru, dona Francesca Hen- riquez de Ribera, gravin van Chincón, door de gevreesde „derdendaagse koorts" werd aangetast, besloot de koninklijke lijfarts na lang aarzelen, ook haar een aftreksel van deze boombast toe te dienen. Twee uur later was dona Francesca koortsvrij en na drie dagen was zij geheei genezen. Naar haar is het wondergeneesmiddel „Chincona", later verbasterd tot kinine, genoemd. TOCH ZOU HET nog vrij lang duren voordat de kinine die malaria niet slechts onderdrukken, maar ook voorko men kan! ingang vond in Europa. Er waren vooral religieuze hinderpalen, want daar het middel door de Jezuïetenpaters aangeprezen werd, gold het voor protes tantse artsen als een „paapse list". Men beweert zelfs dat Oliver Cromwell gestor ven is omdat geen van zijn artsen het aan dorst, hem het „paapse poeder" toe te die nen dat zijn malaria had kunnen genezen. Vaak ook bleek de kinabast van inferieu re kwaliteit, waardoor bevredigende re sultaten uitbleven. Dat ondervond de Brit se marinearts James Johnson toen hij in India een belangrijke patiënt ermee be- Asj*' y. 'W r. I TWU a t>ci< 'Mafdm 4 4ak X Ja.u. |y/rryC* jAsl'N ÜU4< handelde: de man stierf enkele uren later onder hoge koortsen. Een groot schandaal volgde en 35 jaar lang durfde geen enkele arts opnieuw kinabast te gebruiken. Verbetering kwam er pas toen twee Franse chemici erin geslaagd waren, de werkzame bestanddelen uit de kinabast te isoleren en te zuiveren. Overal werden toen kininefabrieken aangelegd en plantages ge vestigd. De meeste plantages verliepen vrij spoedig, maar op Java kwam een cultuur tot ontwikkeling, die ons land tot de be langrijkste producent van het nieuwe ge neesmiddel maakte. Bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog produceerde Ja va vrijwel de gehele wereldbehoefte, na melijk twintig miljoen ton kinabast per jaar. Toen de Japanners Java bezetten, was het uit met de kiniAevoorziening van de vrije wereld. Vooral de Geallieerde strijd krachten in het Pacific-gebied betaalden een zware tol aan de malaria en met man en macht zochten de geleerden naar een vervangingsmiddel voor de kinabast. Meer dan 14.000 van zulke syntheti sche middelen werden in de V.S. en Engeland samengesteld en beproefd, waarbij onder andere honderden ge vangenen werden ingeschakeld. In ruil voor hun vrijwillige medewerking (zij werden geïnfecteerd met malaria en dan als proefkonijn voor diverse mid delen gebruikt) kregen zij na afloop vermindering van straftijd of directe invrijheidsstelling. Diverse nieuwe geneesmiddelen, o.a. het Britse paludrine. bleken de malaria in toom te kunnen houden, waarmee 't militaire pro bleem bevredigend opgelost was. Maar de r.. Vader en zoon Coppi in gelukkiger dagen en Faustino's brief aan de Wereldgezondheidsorganisatie. (Foto's World Health) methode voor het uitbannen der malaria lag op ander terrein. Reeds in het begin dezer eeuw was men begonnen met het vernietigen van de broedplaatsen der mug gen stilstaande plassen en moerassen, die met petroleum bespoten of droogge legd werden. Bij deze klassieke methode kwam nu de bespuiting der besmette plaatsen met moderne insecticiden als D.D.T. om de anophelesmug voorgoed uit te roeien. Aanvankelijk leek dit afdoende, maar al heel spoedig bleek, dat sommige muggen dit vergif overleefden en er resi stent voor werden: een resistentie die bo vendien erfelijk bleek te zijn. Nieuwe nog sterkere insecticiden werden ontwikkeld en parallel daarmee beginnen diverse landen een nationale campagne tot uitroeiing van de ziekte, waarbij ook \an andere midde len gebruik gemaakt werd. Zo heeft men in Brazilië uitstekende resultaten geboekt met de verstrekking, aan de landelijke be volking. van keukenzout, waaraan een do sis anti-malariamiddel is toegevoegd. Zo gunstig was de preventieve werking, dat diverse andere landen dit voorbeeld na gevolgd hebben. OF HET OOIT lukken za'l, de malaria voorgoed uit te roeien? Zelfs de WHO- deskundigen durven op die vraag nog geen bevestigend antwoord te geven. Veel hangt af van de beschikbare geldmiddelen, van politieke hangijzers, van biologische pro blemen ook: bij voorbeeld van dat der resistente muggensoorten. Maar de totnu- toe geboekte resultaten, hierboven ge noemd. geven reden om te hopen dat het mogelijk zal zijn. Het nieuwe paleis voor de keizer van Japan, het meest on-Japanse bouwsel van Tokio, is klaar. Het heeft ongeveer 1,8 miljoen gulden gekost en het ziet er meer uit als een typische Californische landhuis boerderij, dan als de residentie van de monarch van de Chrysantentroon. Het paleis, dat de naam „Fukiago" ge kregen heeft, heeft twee verdiepingen en ligt op de ontoegankelijke paleisgronden in Tokio, waardoor slechts weinig bevoor rechten het ooit goed zullen kunnen bekij ken. Het zal niet worden gebruikt voor officiële ontvangsten e.d., maar uitsluitend dienen als particulier verblijf voor keizer Hirohito en zijn gemalin. Het paleis van kroonprins Akihito daarentegen is officiële zowel als particuliere residentie. Paleis Fukiago telt bijna Uitsluitend mo- 5Z-Ó9 32. Professor Kalkers hoop dat Panda hem niet meer zou storen ging beschaamd worden, want Panda had een zeer helder idee gehad. Met grote behoedzaamheid, om niet ontijdig door de geleerde betrapt te worden, sloop hij opnieuw naar Jolliepops kamer, waar het on welvoeglijk experiment plaats greep en toen hij daar met een enkele slag de deur openwierp onthulde hij, met welk middel hij een einde aan het gedoe dacht te maken. Het was een wekker, die hij met een vinger beweging tot schel, doordringend aflopen bracht. Het snerpend geluid maakte de uitvinder razend. „Plakka!" kreet hij. „Je bent een vijand van de wetenschap! Ik zal je Maar het was al te laat; de bediende was ontwaakt en ging met niets-ontziende trouw recht over eind zitten. „De dag breekt aan," mompelde hij vaag. „Men hervat zijn plichten. De heer Panda heeft welis waar niet de stiptheid van Jonkheer van Nehr tot Afge- blaesen, maar men blijft voor ons hopen. Men neemt dus zijn verantwoordelijkheden weer op zich. Daar is de noodzaak tot theezetten. Daar is de noodzaak, een passende das voor ons kostuum-van-de-dag te kie zen Hij scheen nog niet geheel ontwaakt, maar dat kon niet lang meer duren. dern „westers" ingerichte vertrekken. Er zijn afzonderlijke verblijven voor dienst personeel. In het hele paleis is maar een „tatami" (stromat-kamer). Dit typisch-Ja- panse vertrek is bestemd voor keizerin Na- gako. Toen men een paleisfunctionaris vroeg hoeveel kamers het Fukiagopaleis had, antwoordde hij diplomatiek: „Genoeg voor hunne majesteiten en hun gezin." Hij voeg de hieraan toe dat er naar oud gebruik geen logeerkamers zijn ingericht. Het pa leis, zo zei hij, is gebouwd op aanwijzin gen van de keizerlijke hofhouding. „Archi tecten van buiten" hebben geen aandeel in de plannen gehad. De keizer en de keizerin hadden ook persoonlijke ideeën naar voren gebracht, maar de woordvoer der wilde de aard daarvan niet prijsge ven. Het Fukiagopaleis is opgetrokken in ge wapend beton met witte muren en heeft een plat dak. Bij de bouw is alleen ge bruik gemaakt van Japanse bouwmateria len. Het enige „buitenlandse" object is een karpet dat de keizerlijke familie ten ge schenke heeft gekregen van de president van India (UPI). In een geschiedboek leest men wat er is geschied en datgene wat ge schied is vormt de geschiedenis. Een geschiedboek is dus hetzelfde als een geschiedenisboek, maar etymolo gisch is er wel degelijk verschil: het eerste deel der samenstelling is geen afkorting van het zelfstandige naam woord geschiedenis, maar het is ie stam van het werkwoord geschie den. Maar het is wel begrijpelijk dat velen aan de eerste afleiding hebben gedacht en toen andere samenstellingen zijn gaan vormen als geschied- schrijver, geschiedvorser en geschiedkunde. Die zijn dus alle van jongere datum dan geschiedboek. 45. „Neen, Tingo, val die arme Zeerob niet aldoor lastig, fe ziet toch, dat hij nauwkeurig maat neemt?" „Pas op, denk er aan, breng de boel niet per ongeluk in de war, we hebben geen tijd om alles weer over te doen!" „Zeg, Zeerob, we moeten de mast van het schip niet vergeten. Ten eerste is het een mooi gezicht en het is ook prettig, ergens in te Kunnen klimmen".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1961 | | pagina 9