Geen vulgaire
dictator
Salazar: van de
beste bedoelingen
f^Pr
tot een vereenzaamd paternalisme
UNO aanvaardt scherpe
resolutie over Angola
WERELDNIEUWS
Hij gaf Portugal niets dan rust, maar
het was de rust der stagnatie
Op de inhoud
VAN NELLE's
Afternoontheebuiltjes.
PORTUGAL - HEIMWEE
NAAR HET VERLEDEN (II)
(Op de
raatótcel
Deksel op doofpot
Aan de leiband
Portugal moet onderdrukking staken
en spoedig zelfbestuur verlenen
Molotov heeft politiek
„afgedaan"
WOENSDAG 31 JANUARI 1962
3
komt 9t aan!
Met één theebuiltje zet
u een flinke pot heer
lijke krachtige thee
.voor heel de familie!^
In 1961 verdronken in
Nederland 634 mensen
Hij keert niet terug op
zijn Weense post
doos van 20 stuks
Advertentie
De Radioman
NEW YORK (AP) De UNO-Assem-
blee heeft een beroep gedaan op Portugal
om een einde te maken aan alle maat
regelen tot onderdrukking van de bevol
king van Angola en om onmiddellijk stap
pen te nemen ter bespoediging van het
verlenen van zelfbestuur aan het West-
afrikaanse gebied. De resolutie werd met
99 tegen twee stemmen bij een onthou
ding goed gekeurd aan het slot van een
debat van veertien dagen, dat geboycot
werd door de Portugese delegatie en ,lat
zich kenmerkte door verwoede uitvallen
tegen de regering-Salazar. Zuid-Afrika en
Spanje waren tegen, Frankrijk onthield
zich van de stemming. Behalve Portugal
was ook IJsland afwezig.
Verslaving. De Thailandse radio heeft een
waarschuwing gericht tot handelaars die
schoolkinderen koekjes met verdovende
middelen erin geven in e hoop hen
hieraan verslaafd te maken. Volgens de
politie wordt een negenjarige jongen we
gens verslaafdheid in een ziekenhuis be
handeld. Hij vertelde dat men hem met
het mes op de keel had gedwongen het
eerste koekje te eten. Daarna had hij al
zijn geld*eraan besteed.
Gevaarlijk. De 68-jarige Hoessein Sjahid
Soehrawardy, die van 1956 tot 1957 pre
mier van Pakistan was en die in 1960
voor de duur van zes jaar uit het poli
tieke leven werd geslgten door een spe
ciaal anti-corruptie tribunaal, moet
krachtens de wet op de veiligheid een
jaar in de gevangenis doorbrengen om
dat hij een gevaar voor de staat wodt
geacht. Hij zou contact hebben met anti-
Pakistaanse elementen in binnen- en bui
tenland.
Misdadig. Wie wil golfen op de nieuwe
course van Nottingham (Engeland)
krijgt te maken met een nieuwe handi
cap: Hij moet eerst een misdaad plegen.
De course wordt aangelegd op het ter
rein van de gevangenis, waar mensen
met langdurige vrijheidsstraffen zitten
opgesloten. De reden: enkele oudere ge
vangenen kunnen niet meedoen aan de
cricket- en voetbalwedstrijden en krij
gen daardoor onvoldoende lichaamsbe
weging.
Mensenhandel. Drie studenten, een Indone
siër, een Westberlijner en een meisje dat
waarschijnlijk uit Denemarken komt, zijn
in Oost-Berlijn tot gevangenisstraffen
veroordeeld omdat ze dertien mensen
hebben helpen ntsnappen uit Oost-Ber-
lijn. De Westberlijner, die door het Oost-
duitse persbureau A.D.N. de leider van
het komplot werd genoemd, kreeg tien
jaar. De Indonesiër en het achttienjarige
meisje kregen respectievelijk dertig en
achttien maanden. A.D.N. omschreef hun
misdrijf als „mensenhandel".
Koudegolf. In Italië heerst een koudegolf.
In de Dolomieten vriest het 28 graden.
In vele gebieden is sneeuw gevallen, on
der andere in de omgeving van Bari in
het zuiden en te Palermo op Sicilië, waar
het in geen vier jaar had gesneeuwd. In
tussen woedt in de bergen bij Arenzano,
ten westen van Genua, een zware bos
brand over een breedte van vijftien kilo
meter.
Hongerstaking. In een gevangenkamp in
Mauzac in Zuidwest-Frankrijk zijn sinds
vorige week dinsdag 261 leden van de
Algerijnse Nationale Beweging (M.N.A.)
in hongerstaking. Zij eisen dat hun ver
tegenwoordiger bij bezoeken aan gevan
genen in het ziekenhuis van het nabijge
legen Bergerac burgerkleding in plaats
van een gevangenisuniform mag dragen.
Vier hongerstakers zijn inmiddels naar
het ziekenhuis overgebracht.
Seintje. Een dynamietbom die uit een voor
bijrijdende auto geworpen werd, heeft
zware schade aangericht aan de Tsje-
choslowaakse ambassade te Quito in
Ecuador. Enkele minuten voor de ont
ploffing kregen de twee gendarmes die
daar de wacht hielden een seintje dat
zich niet ver van de ambassade een vuur
gevecht afspeelde. Zij gingen er heen
maar vonden niemand. Toen de twee po
litiemannen bij de ambassade terugkeer
den was de bom reeds ontploft.
Samenzwering. Nog vier hoge officieren
zijn in hechtenis genomen wegens de
zondag verijdelde poging tot een staats
greep op Ceylon. In totaal zijn nu elf
hoge officieren onder verdenking van
deelneming aan de samenzwering gear
resteerd.
Maleise federatie. De wetgevende verga
dering van Singapore heeft in beginsel
haar steun gegeven aan het plan van
de regering tot vorming van een Maleise
Federatie, waarvan Singapore, Malaya
Serawak, Broenei en Noord-Borneo deel
zouden uitmaken.
Maakt men de balans op van het prak
tisch resultaat van Salazars goede bedoe
lingen, dan staat men voor een huivering
wekkende leegte. Noch op binnenlands en
buitenlands politiek terrein, noch op so
ciaal en economisch gebied zijn er de wer
kelijk ingrijpende wijzigingen tot stand ge
komen, die het ongunstig gelegen Portu
gal dringend nodig had. Die vernieuwingen
zijn niet nagelaten door een machteloze,
versnipperde democratie, maar door een
autoritair regime dat de macht had en
haar niet gebruikte.
Wat Is hij dan wel? Hij Is een meneer,
niet zonder grandeur. Luister naar deze,
zijn woorden, die ook uit de mond van
De Gaulle hadden kunnen komen: „Ik
weet wat ik wil en waarheen ik ga. Van
tijd tot tijd zal ik de nodige inlichtingen
aan het land geven. Het kan daarover
discussiëren en zijn bezwaren kenbaar
maken, maar het zal mijn orders moeten
gehoorzamen". Die woorden tekenen Sala
zar: hij is een paternalist, een autoritaire
vader. Hij sprak ze uit in 1928, toen hij
tot 'premier werd benoemd na een perio
de van zestien jaar, waarin de Portugese
republiek negen presidenten alsmede
staatsgrepen en politieke moorden aan de
lopende band had gekend. Een flinke va
der ging orde op zaken stellen en er was
nauwelijks een Portugees die dat niet met
opluchting begroette. Een eerlijk man,
professor in de economie, een puritein, die
meer in het geestelijke dan in het stoffe
lijk welzijn gelooft, zou een nieuwe maat
schappelijke orde invoeren: de corpora
tieve staat. Daarin zou het Latijns indivi
dualisme worden geordend in organische
groepen: familie, bedrijf, autonome licha
men. En Portugal, zo zei Salazar, zou
worden: „een wit, zonnig huis.
Het was het begin van een mooi sprook
je en misschien zijn er vandaag nog „flin
ke vaders", die Freud niet gelezen heb
ben, bereid erin te geloven. Laat Salazar
hun een les zijn. Want ook hij heeft niet
kunnen ontsnappen aan het patroon dat
van flinke vaders tirannieke eenzamen
maakt. Zeker, hij heeft dertig jaar lang
voorkomen dat de Portugezen elkaar naar
het leven stonden, maar de prijs was de
rust der stagnatie. Zeker, het Portugese
gezin houdt (nog) zijn mond als hij binnen
komt, maar Salazar heeft zijn werkelijke
aanhang zien slinken tot nog geen vijf per
cent van het Portugese volk en de helft
daarvan wordt gevormd door baantjesja
gers. Zelfs zijn ministers nemen niet meer
de moeite hem te prijzen. Daarentegen
groiet de actieve oppositie en scherpt haar
wapens voor de krachtproef. Misschien het
allerergste gevolg van dertig jaar paterna
lisme is dat de toch al aanzienlijke onver
schilligheid van de grote meerderheid van
het Portugese volk is afgestompt tot een
botte apathie.
Terwijl de wereld rondom borrelt van
nieuwe politieke en economische initiatie
ven loopt Portugal aan de leiband van op
vattingen uit de twintiger jaren, waaraan
een 73-jarige man vasthoudt. Hij blijft
aan de macht door een karikatuur van wat
de uiting van de volkswil zou moeten zijn.
Zeker, er waren presidentsverkiezingen,
maar er is geen Portugees die in de uit
slagen gelooft. Sinds de oppositie-kandi
daat Delgado in 1958 zoveel stemmen haal
de dat zelfs uit de officiële uitslagen (die
hem 23 percent gaven) de aanzienlijke
kracht van de oppositie sprak, heeft men
Kinderen in de krotwijken van
Almada: een autoritair regime ge
bruikte zijn macht niet.
uit te zuigen. Een soort autokolonisatie.
Men kan het regime-Salazar moeilijk
anders beschrijven dan als een deksel óp
een doofpot.
Salazars aanhangers (en zelfs binnen de
regering heb ik er gaan enkele geestdrif
tig gezien) wijzen nog zwakjes op het feit
dat de levensstandaard de laatste jaren
toch wel gestegen is en dat Salazars Por
tugal een bolwerk tegen het communis
me is. Maar als men de Portugese eco
nomie en haar expansie vergelijkt met de
overige Westeuropese, dan is het peil
angstwekkend laag. Vergelijkt men haar
met de socialistische landen dan is het
groeicijfer onvoldoende en de rechtvaar
dige verdeling van de rijkdom onbestaand.
In Portugal begint men iets van het fe-
nomeen-Castro te begrijpen. Het zijn de
meest anti-communistische regimes die de
weg voor het communisme banen.
Waarop steunt de grijze professor dan
nog om zich staande te houden boven
het ondergrondse gerommel? Op de ne
gatieve, desperate overweging, die ook
voor De Gaulle en Franco geldt: „Wat
gebeurt er als hij valt?", op een deel
van het leger en op de telefoonlijn van
Madrid naar Lissabon. Deze zomer la
gen er twee Spaanse divisies aan de Por
tugese grens. In het uiterste geval kan
Salazar het land te hulp roepen waar
van Portugal zich met zoveel moeite heeft
vrijgeworsteld: Spanje. Het zou hem, na
de huidige apathie, de verachting van zijn
eigen volk op de hals halen.
Men schroomt als buitenlander een oor
deel over het regime van een bondgenoot
uit te spreken. Maar zij die de vrien
delijkheid te ver drijven en zeggen: „Por
tugal heeft nu eenmaal zo'n regime no
dig", vergeten één ding: zij kwetsen het
Portugese volk.
Verwacht wordt, dat premier Salazar
scherp zal reageren op het besluit, maar
UNO-dplomaten betwijfelen of hij zijn be
dreiging om Portugal uit de UNO terug
te trekken, zal waar maken
De Portugese UNO-delegatie heeft te
verstaan gegeven, dat Portugal een even
tueel UNO-besluit zal negeren, omdat de
UNO zijns inziens geen jurisdictie over
het probleem heeft. De goedgekeurde re
solutie is door de Portugezen „noodlot
tig" genoemd.
De Amerikaan Stevenson zei op twee
punten voorbehoud te willen maken. Maar
nadat twee wijzigingen in het ontwerp
waren aangebracht, stemde hij met de
meerderheid mee, hoewel er aanwijzingen
waren, dat de Amerikaans-Portugese be
trekkingen er verder door zouden achter
uitgaan. De resolutie had vooral de in
stemming van de Afrikaanse, Aziatische
en Russische blokken. Die groepen van
landen bepleitten nog krachtiger maatre
gelen, zoals economische en politieke sanc
ties, waardoor Portugal van de rest van
de wereld geïsoleerd zou worden. Polen
en Bulgarije, hadden een resolutie inge
vend, waarin een beroep op de Veilig-
•neidsraad gedaan werd dergelijke straf
maatregelen in overweging te nemén,
maar de meerderheid was van mening,
dat het voorbarig geacht moest worden
reeds thans dergelijke harde maatregelen
te nemen. De Pools-Bulgaarse resolutie
werd verworpen met 26 tegen 43 stemmen
bij 32 onthoudingen.
Het UNO-besluit is veel verstrekkender
dan de in april 1961 goedgekeurde reso
lutie, waarin gevraagd werd om hervor-
vorming in Angola en om de vorming
van een uit vertegenwoordigers van vijf
landen bestaande commissie, die een on
derzoek zou moeten instellen naar de on
derdrukkingsmaatregelen. De commissie
heeft gerapporteerd, dat Portugal haar
toestemming geweigers heeft voor een
onderzoek ter plaatse.
Door verdrinking zijn vorig jaar in ons
land 634 personen om het leven gekomen,
124 meer dan in 1960, toen met 510 ver-
drinkingsgevallen het laagste aantal in een
reeks van jaren werd bereikt Het aantal
gevallen, dat toen 4,42 per 100.000 inwoners
bedroeg, liep in 1961 op tot 5,42 gevallen
per 100.000 inwoners.
Arie is een roodharige, ietwat onnozele
slungel van omstreeks zeventien jaar. Hij
zwalkt van de vroege ochtend tot de late
avond door de straten en in de omgeving
van het dorp, een kleine draagbare radio
onder zijn arm.
Deze liefhebberij heeft hem de bijnaam
de „radioman" bezorgd. Schetterende mu
ziek begeleidt hem op al zijn wegen en
schijnt hem het leven lichter te maken.
Vroeger had zijn grove, sproetige ge
zicht een nogal norse uitdrukking. Sinds
hij echter aan de muziek verslaafd is
geraakt, kijkt hij verzaligd uit zijn flets-
blauwe ogen en speelt er voortdurend
een bijna hemelse glimlach om zijn bre
de lippen.
Kort geleden moest ik vroeg op stap.
Toen ik in het blauwachtige ochtendlicht
een smal duinpad opliep, dreef me plot
seling een aubade tegemoet. Ik keek om
hoog en zag de grote schonkige gestalte
van Arie scherp afsteken tegen de ooste
lijke hemel.
Radio onder de arm, hoofd schuin in
luisterhouding en de benen luchtig zwaai
end, kwam hij naar beneden en riep me
al van verre een goeiemorgen toe.
Ik hield hem staande en vroeg: „Hou
je werkelijk zoveel van muziek, Arie, dat
je die radio altijd bij je moet dragen?"
Verbaasd herhaalde hij mijn vraag en
ik zag aan de veranderde uitdrukking van
zijn ogen dat hij moeite deed om diep na
te denken. Tenslotte antwoordde hij lang
zaam: „Nou, nee ik doe het gewoon
maar, voor m'n plezier".
Ik schoot in de lach en hij lachte vrolijk
mee. Toen vroeg ik hem plagerig: „Maar
waarom houd je dat ding steeds onder
je arfn? Je moet het op je rug binden.
Dat is toch veel gemakkelijker?"
Hij lachte slim, gaf me een knipoog en
zei: „Nee, hoor, nee, dat doe ik niet, want
ik ben bang dat ik dan achterover val."
Maria Storm
t
minst één wordt verdacht van heimelijke
ambities jegens de premier.
Voor alle zekerhied steunt de automa
tisch herbenoemde Salazar verder op zijn
politieke politie, de rechters die hij be
noemt en op de censor. Weliswaar krijgt
de oppositie voor de verkiezingen gelegen
heid haar denkbeelden te uiten, maar po
litieke partijen zijn in Portugal verboden,
hetgeen georganiseerde campagnes onmo
gelijk maakt. Van een groep, die onlangs
een overigens zeer tam „manifest tot de
mocratisering van de republiek" publi
ceerde, ging de helft terstond voor een
paar weken de gevangenis in. Zodat de
Portugese democratie in feite niets an
ders is dan een wassen neus voor de bui
tenwereld. En als een officiële biografie
van Salazar begint met de woorden: „Het
is nu dertig jaar geleden dat Salazar met
tegenzin de regering overnam", dan be
wijst die vooral dat tegenzin tot merkwaar
dige dingen kan leiden.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
LISSABON. Er is één portret dat
men in Portugal nauwelijks ziet, dat van
de machtigste man van het land. Waar
Duitsland en Italië bedolven waren on
der de tronies van Hitler en Mussolini,
waar de licht-verbaasde gelaatstrekken
van Caudillo Franco de muren in Spanje
en de tandpasta-glimlach van Nasser
zelfs de palmbomen in Egypte sieren,
daar zoekt men aan de oevers van de
Taag tevergeefs naar een conterfeitsel
van professor Antonio de Oliveira Sala
zar. De Portugese leider, die nu als pre
mier al 34 jaar zijn land als een éénmans-
wagen bestuurt, is geen megalomaan,
geen vulgaire schreeuwer, geen door
volksmassa's in goed-georganiseerde hys
terie omstuwde dictator.
In geval van nood blijft Franco's
Spanje de reddingboei voor Salazars
regime. Daarom organiseerde de
Nationale Unie (de enige toegelaten
beweging in Portugal) een dank-
demonstratie voor Spanje's steun
aan Portugal in de Goa-crisis. Maar
er kwamen weinig mensen op straat
om voor de solidariteit van het
Iberisch schiereiland te getuigen.
Goa kwijtraken is erg. Spanje
binnenkrijgen is nóg erger.
Als de ontheemde boeren in de Alentejo
ieder jaar weer honger hebben, als het
stedelijk sub-proletariaat zijn kinderen niet
kan kleden, als de naaisters uit de over-
hemdenfabriek (twintig cent per hemd)
zich een keer in de week moeten prosti
tueren om rond te kunnen komen, als Por-
tugals „elf families" zich niet alleen in
weelde baden maar ook nog de winsten
uit hun zwaar beschermde, in feite mono
polistische, bedrijven naar het buitenland
doen vluchten, als het enige economische
antwoord van de regering uit nog hogere
invoerrechten bestaat, wie is daar dan ver
antwoordelijk voor? Niet het volk dat on
mondig wordt gehouden, niet de politieke
partijen die niet mogen bestaan, niet het
ontmachte parlement, maar de ene man
die alle verantwoordelijkheid aan zich ge
trokken heeft: Salazar.
De Portugezen zelf twisten nog over het
morele aspect van die verantwoordelijk
heid. Salazars ontmoedigde aanhangers
zeggen dat hij wereldvreemd is geworden,
dat hij te fatsoenlijk is om de praktijken
van de neo-feodale clan te doorgronden.
Zijn tegenstanders zeggen dat het onmo
gelijk is dat een hoogleraar in de politieke
economie dertig jaar blind blijft voor die
praktijken en zij maken eruit op dat Sala
zar onder één hoedje speelt met die clan,
die hem, de kerk en een groot deel van
het leger gebruikt, om niet alleen de Afri
kaanse bevolking in Angola en Mozambi
que, maar ook het Portugese volk zelf
PARIJS (Reuter) De perschef van het
Russische ministerie van Buitenlandse Za
ken. Michail Charlamov, heeft gezegd, dat
de Russische oud-minister van Buitenlands
Zaken Molotov politiek heeft „afgedaan"
en niet naar zijn póst in Wenen zal te
rugkeren. (Molotov is permanent afgevaar
digde geweest bij het bureau voor Kern
energie in Wenen.)
In gesprekken, die Charmalov met Sa
linger, de perschef van president Kenne
dy, heeft gehad, gaf de Rus de verzeke
ring dat er in de Sovjet-Unie geen „binnen
landse cirsis" is, aldus is in diplomatieke
kringen vernomen. Charlamov heeft voorts
gezegd, dat de campagne van Molotov te
gen Kroesjtsjev geen resultaat heeft ge
had. Hij liet ook doorschemeren, dat
Kroesjtsjev geen haast heeft met de eigen
lijke onderhandelingen over Berlijn omdat
hij nog andere dingen aan zijn hoofd heeft.
LONDEN (AP) Het Russische minis
terie van Buitenlandse Zaken heeft de re
geringsleiders van Albanië beschuldigd
van het aanwakkeren van oorlogshysterie,
van verzet tegen onderhandelingen met
het Westen en van het vestigen van een
binnenlands regime van terreur.
voor alle zekerheid ook het stelsel gewij
zigd.
Bij de komende parlementsverkiezingen
wordt alleen het parlement gekozen. Dat
kiest een president, en de president wijst
de premier aan. Die premier zal, zoals de
laatste 34 jaar, wederom heten: Oliveira
Salazar. Hij zal het parlement en de cor
poratieve kamer, gerekruteerd uit de nog
steeds nauwelijks bestaande corporaties,
vervolgens wederom links laten liggen en
voortregeren met een handjevol getrouwen
uit de ministerraad, de jonge ministers
van Staat, Buitenlandse Zaken en Over
zeese Gebiedsdelen, d'Oliveira, Nogueira
en Moreira, hoewel, getrouwop zijn
De vereenzaamde vader van het
„nieuwe" Portugal: Salazar.
