Rijnlandse Molenstiehting op
de bres voor molens in nood
Onmisbaar element in 't
Rijnlands plassengebied
IN DE VISHAL+EN OP ZEE
et
VERGROTINGEN
J. v. Veldhuizen
MANNELIJK PERSONEEL
Adverteert in dit blad
Zoals
Waarom weer voorlich
ting over emigratie?
Vraagt Uw
schilder
winkelier
KRANTM kunt U niet missen geen dag!
Keiler Macdonald
6
ZATERDAG 24 MAART 1962
1 TiPlWËP
Ifiiif;
;V,;;;.y -
SP
SI ÖMasV
Kamerlid Corver vraagt:
Tot het gebied van het Hoogheemraadschap Rijnland, dat zich ruwweg uitstrekt
van Gouda tot het Noordzeekanaal, behoren 200 polders en poldertjes. Vooral die
poldertjes zijn, historisch gezien, belangwekkend, want zij vormen de oudste
poldergebieden van ons land. Voor de tijd van de grote droogmakerijen werden
die poldertjes al gevormd in de omstreken van Leiden, waarmee een heel oud
gebied van poelen en plassen toen ook molens kreeg. Want de voortgaande^ stij
ging van de waterspiegel of zo men wil de voortgaande verlaging van het tand
een proces dat al eeuwen aan de gang is noodzaakte de boeren, die in dat
gebied van poelen en plassen hun bedrijfjes hadden, hun landerijen te'omgeven
met dijkjes om het water buiten te houden. Later waren dijkjes alleen niet meer
voldoende en ontstond een bemaling, eerst met hand- en paardenmolens, later,
in de vijftiende eeuw, met windmolens.
Duitser schuldig, maar
ontslagen van rechts
vervolging
Zeilmakerij, Dekkleden- en
Tentenfabr. - Verhuurinrichting
K. van Vee I e n
aankomend verkoopster
leerling verkoopster
Voor het Logiesschip
„AROSA SUN"
Drogisterij - Verf-, Behang- en Glashandel
IOHS. v. REEUWI3K
Keiler Macdonald
GASFORNUIZEN
Bouwbedrijf
P. F. SCHOLZ
Nieuwbouw,
Verbouw en
Utiliteitswerken
•:«MpS
l:k,
Ifcfc
Het Tweede-Kamerlid de heer Corver
(V.V.D.) heeft aan de minister van Socia
le Zaken en Volksgezondheid vragen ge
steld over de voorlichting inzake emigra
tie. Hij informeert of het juist is dat de
directeur-generaal van de Arbeidsvoorzie
ning onlangs aan de gewestelijke arbeids
bureaus heeft doen weten dat het houden
van collectieve voorlichtingsavonden over
emigratie thans moet worden hervat en of
deze opdracht de instemming heeft van de
minister.
Kan de minister uiteenzetten, welke mo
tieven geleid hebben tot het hervatten van
deze voorlichting en is de minister niet
van mening dat deze een animerend en
emigratie-activerend karakter heeft, zo
vraagt de heer Corver, die ook wil weten
of de minister niet van mening is dat de
ze methode ongewenst is in een tijd van
een zo ernstige spanning op de arbeids
markt en dat onder deze omstandigheden
de opdracht aan de gewestelijke arbeids
bureaus moet worden ingetrokken.
In de laatste decennia, doch vooral sinds het einde van
de tweede wereldoorlog, zijn in ons land vele wind
molens definitief buiten gebruik gesteld. In vele geval
len betekende dat ook, dat die molens langzaam maar
zeker in verval raakten. Dat is ook het geval geweest
in een van de mooiste polder- en plassengebieden, die
Nederland kent: het gebied ten noorden en ten noord
oosten van de stad Leiden. In dat gebied liggen de oudste
polders van Nederlandin dat gebied staan ook de oudste
molens, die Nederland kent. Drie jaar geleden ontstond
de Rijnlandse Molenstichting, die als voornaamste doel
heeft het bevorderen en verzekeren van de instandhou
ding van watermolens in dat fraaie plassengebied in de
nabijheid van Leiden.
In de 16de eeuw werden vele van die
particuliere poldertjes om der wille van
het waterstaatkundig belang bij elkaar ge
voegd, doch ook toen bleven de aldus ge
formeerde grotere polders dikwijls nog be
trekkelijk klein in vergelijking tot de pol
ders, die later ontstonden toen men meren
en plassen droog ging malen. Want het was
alleen mogelijk om enkele particuliere pol
dertjes samen te voegen als het land van
de ene boer ongeveer net zo hoog lag als
„buurmans land". Een grillig verloop van
de beschermende dijken was daarvan het
gevolg en juist die grilligheid geeft aan het
plassengebied in het Zuidhollandse deel
van Rijnland nabij Leiden zijn aparte be
koring.
Vooral na de laatste wereldoorlog is in
de windmolens, die vaak tijdens de oorlog
nog voortreffelijke diensten bewezen, de
klad gekomen. Ze waren niet meer nodig,
nadat steeds meer polderbesturen er toe
over gingen om uit economische overwe
gingen en uit een oogpunt van een zo vol
ledig mogelijke waterbeheersing naast of
zelfs in de molens elektrische of andere
gemalen te plaatsen. Voortdurend toezicht
van een molenaar was dan niet meer nodig
en men was niet meer afhankelijk van
de wind. Maar stilstand betekent zeker
voor een windmolen achteruitgang. Wordt
een molen buiten gebruik gesteld, dan
worden de wieken in een bepaalde stand
gezet en het draaibare bovengedeelte blijft
stil. Weer en wind, een overheersende
westenwind in Holland, vallen de molen
steeds van dezelfde kant aan en het duurt
niet lang of het verval begint.
Heel wat molens blijven gespaard voor
de ondergang doordat de polder, waarvan
de molen is, zijn eigendom goed blijft ver
zorgen, ook al doet het geen dienst meer.
En vaak ook worden molens, die in de
nabijheid van steden of dorpen staan en
het beeld en de sfeer van die steden en
dorpen soms gedurende eeuwen mede
hebben bepaald, door de gemeenten aan
gekocht en in goede staat gehouden.
Om die molens hoeft men zich geen zor
gen te maken. Maar molens, die ver van
de mensengemeenschappen trots en sier
lijk in de polders staan, zijn dikwijls ten
dode opgeschreven als hun malende taak
door een elektrisch gemaal wordt overge
nomen. Dergelijke molens zijn onrenda
bele objecten geworden en de polderbe
sturen, die ook op de dubbeltjes moeten
letten, laten ze aan hun lot over. Op die
manier zijn in Nederland in de eerste
helft van deze eeuw talloze molens ver
loren gegaan.
Waar deze afgedankte, verlaten molens
staan in het plassengebied van Rijnland
nabij Leiden, heeft de Rijnlandse Molen
stichting zich hun lot aangetrokken. De
oprichters van deze stichting zijn vijftien
openbare lichamen, instellingen vereni
gingen, waartoe onder meer behoren dijk
graaf en heemraden van het Hoogheem
raadschap Rijnland, de gemeenten Alke
made, Leiden, Leiderdorp, Warmond en
Woubrugge, de Kamer van Koophandel
voor Rijnland, de Vereniging De Hotland-
sche Molen, het Merendistrict van het ge
west Zuid-Holland van de Koninklijke
Nederlandse Schaatsenrijders Bond, De
Zuidhollandse Waterschapsbond, de pro
vinciale VVV, de vereniging „Oud Leiden"
en de watersportverenigingen De Kaag,
Vennemeer en Braassemermeer. De stich
ting heeft zich ten doel gesteld om die
stilstaande molens, die met verval bedreigd
worden, voorzover dit in haar vermogen
ligt te kopen, te restaureren en weer
maalvaardig te maken. Daarbij waakt zij
ervoor, dat de molens in hun originele
staat blijven.
Zestig tot zeventig nog werkende molens
telt Rijnland nog heden ten dage. Er zijn
er verschillende honderden geweest. Het
molenbezit van Rijnland is extra aantrek
kelijk. omdat het gebied 4 typen molens
telt. Dat zijn de fraaie houten wipmolen
tjes, de achtkantige rieten molens, de ronde
stenen molens en de twaalfkantige stenen
molens. Van dat laatste type staan er, nabij
Rijp-Wetering, twee in het Riinlandse
plassengebied en vooral op die molens kan
men trots zijn, want ze zijn uniek in Ne
derland.
Dank zjj een voortreffelijk samenspel van
de in de stichting vertegenwoordigde licha
men, instellingen en verenigingen heeft de
Rijnlandse Molenstichting in de drie jaar
van haar bestaan verheugende resultaten
geboekt. Want in de korte tijd van haar
bestaan heeft de stichting vijf molens in
eigendom gekregen. Daarvan zijn er in
middels twee volledig in originele staat
gerestaureerd en weer maalvaardig ge
maakt. Van twee anderen is de restauratie
juist begonnen en van de vijfde is de
restauratie in voorbereiding. Daarnaast
zijn besprekingen gaande over de aankoop
van nog twee andere molens.
Vier van de molens, die de stichting haar
eigendom kan noemen, werden gebouwd in
de 17de eeuw. Dat is een wipmolentje van
de polder Hoogeweg, tussen Noordwijk en
Voorhout, dat in 1652 werd gebouwd en
dat in 1961 werd gerestaureerd. Dat is een
bewoonde wipmolen in de Vrouwe-Venne-
Over de aankoop van deze imposante
ronde stenen molen uit de 18e eeuw
worden thans besprekingen gevoerd.
De molen staat in de Boterhuispolder
in de gemeente Warmond, aan de Zijl
tussen Leiderdorp en de Kaagsociëteit.
De meer dan drie eeuwen oude molen
„Zelden van Passé", aan de Rijksweg
ia nabij Zoeterwoude, wordt op het
ogenblik gerestaureerd.
Dit voorjaar zal ook de sierlijke oude
wipwatermolen bij Oud Ade worden
gerestaureerd. Prinses Wilhelmina
heeft voor de restauratie van deze
molen een bijdrage geschonken; zij
heeft deze molen meermalen
geschilderd.
polder bij Oud Ade, gebouwd in 1632.
Daartoe behoort de bescheiden wipmolen
in de Voorofse polder bij Hoogmade, ge
bouwd in 1640 (restauratie in voorberei
ding). En er hoort bij de forse, achtkante
rieten molen „Zelden van Passe", die aan
Rijksweg 4 a nabij Zoeterwoude staat; deze
molen werd in 1646 gebouwd. Zeker het
bezit van die laatste molen doet de leden
van de stichting veel deugd. Het is een
zeer bekende molen, omdat dagelijks tal
loze automobilisten er langs komen. Hij
verkeert in slechte staat, want jarenlang
was hij aan de elementen overgelaten. Nog
deze zomer echter zal deze molen in oude
glorie langs de rijksweg staan te pronken,
want met dë restauratie is kort geleden
een begin gemaakt.
Over de ronde stenen molen van de pol
der Boterhuis, gemeente Warmond, ge
legen aan de Zijl nabij de Kaagsociëteit
(gebouwd in 1744) en over een kleine acht
kante rieten molen in de Huis ter Does-
Pilder bij Leiderdorp, die in 1830 werd
gebouwd, zijn de onderhandelingen gaande.
Het restaureren van vervallen molens
is een kostbare onderneming. Enkele cij
fers mogen dat duidelijk maken. De restau
ratie van de wipmolen bij Oud Ade gaat
23.000 kosten, die van de molen „Zelden
van Passé" bij Zoeterwoude 37.000. Soms
krijgt de stichting een molen in eigendom
voor een luttel bedrag, doch soms ook moet
een flinke prijs betaald worden. En rijk
en provincie geven alleen subsidie voor
de restauratie, niet voor de aankoop.
Daarom kan men grote waardering
hebben voor het werk van de Rijnlandse
Molenstichting, opgericht om „te redden
wat er nog te redden valt". Want dank
zij het ideële werk van deze jonge stich
ting is nu het voortbestaan van vijf mo
lens in het fraaie plassengebied bij Lei
den verzekerd. Als de onderhandelingen
slagen zullen het er binnenkort zeven
zijn. Daarna zullen het er, als de finan
ciën dat toelaten, waarschijnlijk nog wel
meer worden, want er zijn nog meer mo
lens dan de genoemde zeven die
dringend verzorging nodig hebben.
Zo was het vrijdag
De visaanvoer in IJmuiden bestond vrij
dag uit 7130 kisten waarvan 908 tong en
tarbot, 8 heilbot, 8 tongschar en schar-
tong, 631 schol, 15 schar, 18 bot, 3496 ha
ring 302 makreel 181 schelvis, 461 wijting,
424 kabeljauw en gul 12 leng, 3 ham, 4
wolf, 31 poon, 406 koolvis, 22 diversen.
De prijzen zagen er als volgt uit:
Per kilo: Heilbot 3.802.60, grote tong
3.703.50, grootmiddel tong 3.202.70,
kleinmiddel tong 3.10—2.60, kleine tong 1
3.503, kleine tong 2 3.702.90, tarbot 1
3.90—3.40.
VRACHTAUTO RIJDT TUIN IN
Een truck met oplegger is vrijdagmiddag
een tuin aan de Stationsweg in Velsen-
Zuid ingereden. De bestuurder remde
krachtig, omdat hij veronderstelde dat een
veertienjarige jongen met zijn fiets plot
seling naar links wilde afbuigen. Dit bleek
niet het geval te zijn, de knaap keek alleen
maar achterom.
Door het plotseling remmen schoot de
truck door en belandde links van de weg
in een voortuin, na nog een lantaarnpaal
te hebben geramd. Het trottoir werd zwaar
beschadigd. Er deden zich geen persoon
lijke ongelukken voor.
De rechtbank in Rotterdam heeft een
33-jarige Duitser uit Behingen die terecht
had gestaan wegens dronkenschap en het
inrijden met zijn auto op een agent, schul
dig verklaard, maar hem ontslagen van
rechtsvervolging.
De officier van justitie, die de man een
beroepsmisdadiger had genoemd, had voor
de beide delicten een straf van drie maan
den geëist, en medisch onderzoek heeft
echter aangetoond dat de Duitser nagenoeg
volledig toerekeningsvatbaar was.
De man had in gezelschap van zijn
vrouw in de nacht van 29 op 30 december
20 glazen bier en 6 glazen cognac gedron
ken en was zeer agressief toen hij met
zijn wagen door twee agenten werd aan
gehouden. Eén van hen posteerde zich voor
de auto, de andere wilde de man onder
vragen. Maar de Duitser gaf gas, waar
door de fiets van de wegspringende agent
werd meegesleurd. Kort daarna werd de
Duitser gearresteerd.
De man, die als 16-jarige in de laatsté
fase van de oorlog een granaatsplinter in
het hoofd heeft gekregen, is al 17 keer
eerder verQordeeld; De wagen, waarin wij
reed, was gestolen. De officier van Justi
tie in Neurenberg heeft zijn uitlevering ge
vraagd.
Per 50 kilo: Tarbot 4 12074, tongschar
88, kleine 70, schartong 2516, grote schol
3128, grootmiddel 3128, kleinmiddel
3430, kleine schol 1 3431, kleine 2 32
17, schar 3930, bot 108, verse haring
2011, makreel 4632, grote schelvis 48
40, grootmiddel 6044, kleinmiddel 66
54, kleine 1 6754, kleine 2 4231, wij
ting 2813, grote gul 3329, middel 33
28, kleine 3220, kleine leng 28, ham 164
—94, poontjes 3112, kleine koolvis zwart
27—15.50.
Per 125 kilo: Grote kabeljauw 112
60, grote koolvis zwart 4841, grote leng
45—52.
De besommingen luiden: KW 12.000,
KW 180 f-13.200; KW 191 9.050, KW 126
8.150, KW 12 8.920, KW 55 17.200.
IJM 55 7.300, IJM 65 7.640, IJM 45
10.200, SCH 171 21.000.
Aanvoer van zaterdag
Te IJmuiden hebben vijftien schepen
hedenmorgen alleen voor wat platvis ge
zorgd. In totaal waren er 75 kisten schol,
132 kisten tong en 108 kisten diversen.
De aanvoer in Scheveningen bedroeg van
morgen 250 kisten wijting, 100 gul en ka
beljauw, 450 spanharing, 350 schol en
17.000 kilo tong.
Prijzen van zaterdag
Per 50 kilo: Schol 3 22—15, wijting 22—
20, dichte wijting 20—16, schar 3024, gro
vere soorten schol 2523.
Per kilo: Tarbot 3,50—3,30, lappen tong
3,503, grootmiddel tong 2,802.60, klein
middel tong 2,60—2,50, tong 1 2,50, tong
2 2,50.
Aangezien de exporteurs geen tongen
opnamen zijn veel tongen 1 en 2 door
diverse vertegenwoordigers van de eige
naren opgehouden en opgeslagen tot
maandag. Het betreft hier 1500 kilo tong
2 en 2300 kilo tong 1.
Besommingen van zaterdag
IJM 9 „Haarlem", 27.800,—, SCH 249
f 20.200,—, KW 39 31.000,—, IJM 25
23.800,—, KW 55 17.200,—.
Op zee
Van de vangsten, die de schepen doen
bij de p-boeien, kan men weinig aan de
weet komen. De Jan Senior gaf door dat
er in vier trekken 3000 kilo tong en 10
manden andere vis waren buitgemaakt.
De SCH 101 meldde dat er de hele dag
nog geen 100 kilo vis was gevangen. Op
de kust schijnt men zondag te willen hou
den. De gehele week waren de vangsten
tegengevallen. Verscheidene kotters heb
ben de steven naar Scheveningen gewend
om daar hun vis te verkopen.
Voor de maandagmarkt zijn thuis
varend de SCH 135 met 1000 kisten vis
de VL 142 ,met 980 kisten, de IJM 37 met
onbekende vangst en bovendien komt van
IJsland de IJM 99 Egmond met 2000 kis
ten vis naar IJmuiden.
AUTOKLEDEN - BOOTKLEDEN
DEKKLEDEN - BUISKAPPEN
KAMPEER- en STRANDTENTEN
Middenhavenstraat 27 - IJmuiden
Telefoon 0255(1 - 4108 (na 6 uur 5559)
Exclusieve damesmodezaak vraagt voor haar
nieuwe afd. BONNETERIE (vesten, pullovers en
blouses)
en
Aanmelding dagelijks aan de zaak, tussen 12 en 2
uur, Grote Houtstraat 79, Haarlem (t.o. V. D.)
(16.231 br. reg. ton) dat gemeerd ligt in het
Spuikanaal nabij Hoogovens, wordt gevraagd
dat belast zal worden met in de huishoude
lijke dienst voorkomende werkzaamheden, in
de dagdienst en enkelen in de Franse continu
dienst.
Reiskosten worden vergoed voor sollicitanten.
Sollicitaties bij de administratie van de Volksbond
tegen Drankmisbruik, Arosa Sun, IJmuiden of zich
aldaar persoonl. aan te melden bij de heer Fredriks
met goede referentie-adressen.
rudomur
VERKRIJGBAAR BIJ
WILLEMSBEEKWEG 92 - TELEFOON 5327
heeft de volledige collectie
in huis
ETNA
DORDRECHT
NESTOR MARTIN
■A KüPPERBUSCH
INVENTA
enz. enz. enz.
volop in voorraad.
Zijlstraat 56 - Haarlem
Telefoon 11828
men de man
aan zijn kleren
kent. kent men
de zaak
aan het blad,
waarin zij
adverteert.
naar oudp beschadigde por
tretten, ook voor moeilijke
gevallen. Speciaal adres
hiervoor is:
m'YC.ENSSTIiVVT 10
Uitluiden.;;- Tel. 4.8,6.8.
Middenduinerweg 6
Santpoort
Telef. 02560-8645
Kantoor 02550-5686
