Hoe de grote gemeenten
stemden
Matte verkiezingsavond
in de hoofdstad
Elektronisch brein verwerkte
voor het A.N.P, de uitslagen
Amsterdam
VGravenhage
Eindhoven
Enschede
Zwolle
Leiden
Rotterdam
Utrecht
's-Hertogenbosch
Breda
Groningen
Leeuwarden
Arnhem
Middelburg
Maastricht
Commentaren van de
partijvoorzitters
Honderden mariniers
onderweg naar
N.-Guinea
Personeel stembureau
werd vervangen
Perscommentaren
DONDERDAG 29 MAART 1962
7
8. w.burgers
ion
2,2
Onregelmatigheid in
Den Haag
Namen
Aantal stemmen
Percentages
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. P.v.d.A.
37,0
35,9
33,6
181.050
183.544
167.445
2. K.V.P
17,1
16,8
17,6
83.469
85.741
87.761
3. V.V.D
11,5
17,3
16,3
56.046
88.021
81.298
4. A.R
",9
5,9
6,4
28.907
29.959
32.173
5. C.H.U
4,0
3,7
5,2
19.792
18.798
25.950
6. C.P.N
12,9
10,
16,1
62.932
51.122
80.261
7. P.S.P
8.8
5,6
3.9
42.872
28.532
19.687
8. Vrije Burgers
1.8
8.762
9. G.P.V
0,3
0,2
0,3
1.759
1.073
1.675
10. S.G.P
0,3
0,3
0,6
1.560
1.396
2.951
11. Nat. Unie
0,4
1.927
Óverige lijsten
4,3
22.050
Totaal
100
100
100189.076
510.236
499.201
Namen
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. P.v.d.A
36,6
35,3
34,1
122.107
121.958
114.486
2. K.V.P
19,7
19,6
20,5
65.650
67.623
68.654
3. V.V.D
17,8
22,3
20,6
59.362
76.970
69.321
4. A.R.
8,2
8.6
10,7
27.373
29.866
35.789
5. C.H.U
7,5
6.6
7,5
24.869
22.733
25.194
6. S.G.P
1,4
1,2
1,6
4.750
4.215
5.313
7. C.P.N
2,8
2,3
4,5
9.391
7.893
15.244
8. G.P.V
0,3
0,3
0,5
889
893
1.714
9. P.S.P
4.0
2,5
13.268
8.805
10. Vrije Burgers
1,7
5.573
Overige lijsten
1,3
4.827
Totaal
100
100
100333.232
345.783
335.715
Namen
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. P.v.d.A
38,6
37,8
36,2
52.862
52.130
48.826
2. K.V.P
27,8
27,9
29,0
38.046
38.544
38.897
3. A.R
8,8
9.0
9,5
12.054
12.388
12.811
4. C.H.U
7,1
6,5
7,6
9.755
9.046
10.183
5. V.V.D
9,9
12,5
11,4
13.599
17.298
15.234
6. S.G.P
1,2
1,0
1,1
1.602
1.447
1.499
7. C.P.N
2,1
1,5
3,5
2.837
2.030
4.647
0,6
1,2
871
1.566
9. G.P.V
0,4
0,4
0,5
538
565
602
10. P.S.P
3,3
1,9
4.516
2656
11. C.N.V
0,2
301'
Overige lijsten
1,5
2.013
Totaal
100
100
100
136.981
138.117
134.265
Namén
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. K.V.P
66,3
64,8
69,7
23.510
22.873
23.469
2. P.v.d.A
23,9
24,4
20,8
8.469
8.603
7.012
3. P.C.G
4,0
3,6
4,4
1417
1.293
1.475
4. V.V.D
3,7
5,1
3,9
1318
1.816
1.320
5. P.S.P
1,2
0,6
434
211
7. C.P.N
0,8
1.2
274
393
Overige lijsten
0,9
0,7
330
254
100
100
100
35.478
35.324
33.669
Namen
der partijen
Percentages
1962 1959 1958
Aantal stemmen
1962 1959 1958
Namen
der partijen
Percentages
1962 1959 1958
Aantal stemmen
1962 1959 1958
1. P.v.d.A
2. K.V.P
3. V.V.D
4. A.R.
5. C.H.U
6. S.G.P
7. C.P.N
8. G.P.V
9. P.S.P
10. Vrije Burgers
Óverige lijsten
39,8 39,5 37,3 20.622 20.910 19.215
21,0
10,3
6,5
12,0
1,4
3,9
0,3
3,7
1,1 -
1,2
21,1
12,7
7,5
10,5
1,2
3,5
0,4
2,4
22.1
12.2
7,6
12,9
1,6
5,8
0,5
10.889
5.323
3.385
6.207
732
2.011
162
1.914
580
11.142
6.734
3.947
5.555
653
1.849
192
1.266
11.411
6.289
3.919
6.634
827
3.000
248
658
Totaal
100
100
100 51.825 52.906 51.543
Namen
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. P.v.d.A
48,0
46,9
44,7
193.886
194.288
178.988
2. K.V.P
13,9
14,0
15,0
56.295
57.826
60.235
3. V.V.D
11,1
14,2
14,2
44.829
59.112
56.966
4. A.R
8,3
8,6
9,4
33.471
35.796
37.806
5. C.H.U
6,2
6,1
7,1
24.965
25.171
28.534
6. S.G.P
2,2
2,1
2,3
9.014
8.615
9.283
7. C.P.N
4,2
3,5
6,7
16.958
14.634
26.663
8. G.P.V
0,5
0,5
0,6
1.913
1.909
2.422
9. P.S.P
4,8
2,8
19.207
11.446
10. Vrije Burgers
0,7
2.622
11. C.N.V
0,1
556
Overige lijsten
1,3
5.316
100
100
100 403.716
414.113
400.897
1. K.V.P
61,4
61,0
64,0
54.090
51.610
51.459
Namen
Percentages
Aantal stemmen
2. P.v.d.A
23,2
23,3
22,4
20.423
19.704
17.988
der partijèn
1962
1959
1958
1962
1959
1958
3. P.C.G
6,3
5,5
6,0
5.505
4.728
4.811
4. V.V.D
6,3
8,0
6,1
5.586
6.742
4.884
1. K.V.P
62,0
61,3
64,2
35.038
33.940
33.915
.5. P.S.P
1,7
0,9
1.511
772
2. P.v.d.A
23,3
23,2
21,6
13.143
12.856
11.385
6. S.G.P
0,3
0,2
0,3
229
145
235
3. P.C.G
5,6
4.9
5,1
3.144
2.680
2.695
7. C.P.N
0.8
0,7
1,2
675
620
966
4. V.V.D
6,9
9,3
7,7
3.879
5.156
4.047
Overige lijsten
0,4
305
5. P.S.P
1,1
0,5
618
263
6. S.G.P
0,3
0,2
0,4
171
130
193
7. C.P.N
0,8
0,6
1,0
460
359
539
100
100
88.019
84.626
80.343
100
100
100
56.453
55.384
52.774
Namen
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
Namén
Percentages
Aantal stemmen
1. P.v.d.A
40.8
41,0
41,0
32.382
32.865
31.835
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
2. A.R.
11,7
11,1
11,3
9.314
8.939
8.797
3. V.V.D.
14,8
18,1
17,3
11.736
14.460
13.400
1. P.v.d.A
46,3
47,7
46,7
21.139
21.716
20.636
4. C.H.U
8,5
7,8
9,2
6.727
6.232
7.104
2. A.R
16,1
15,6
16,2
7.365
7.096
7.164
5. C.P.N
5,1
4,3
7,0
4.066
3.443
5.460
3. C.H.U
9,8
8,9
9,9
4.504
4.036
4.389
6. K.V.P
8,8
8,7
9,1
6.965
6.941
7.950
4. V.V.D
10,7
12,5
12,8
4.887
5.694
5.673
7. G.P.V
4,7
4,3
5,1
3.689
3.439
3.923
5. K.V.P
9,6
9.8
10,3
4.397
4.497
4.569
8. P.S.P
5,6
3,2
4.473
2.524
6. C.P.N
1,8
1,5
3,1
836
664
1.359
Overige lijsten
1,5
1.236
7. P.S.P
4,7
2,6
2.165
1.175
8. S.G.P
0,3
0,3
0,3
135
131
143
9. G.P.V
0,7
0,7
0,7
298
304
289
Totaal
100
100
100
79.352
80.079
77.569
Overige lijsten
0,4
174
Totaal
100
1Ö0 100 45.726 45.487 44.222
Namen
Percentages
Aantal stemmen
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
1. P.v.d.A
37,3
37,7
35,0
25.288
25.224
22.636
Namen
Percentages
Aantal stemmen
2. K.V.P
24,4
23,8
24,1
16.613
15.925
15.568
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
3. C.H.U
7,0
6,8
7,6
4.785
4.555
4.904
4. A.R
5,8
6,0
5,8
3.909
3.986
3.738
1. K.V.P
30,7
29,1
32,6
20.489
19.721
21.404
5. V.V.D
11,4
12,9
13,2
7.756
8.635
8.567
2. P.v.d.A
38,5
38.7
35,1
25.644
26.187
23.045
6. C.P.N
8,4
7,5
11,4
5.670
4.996
7.369
3. C.H.U
8,0
6.8
8,3
5.331
4.611
5.401
7. S.G.P
0,5
0,3
0,3
314
197
237
4. A.R
6,1
6,7
6,9
4.090
4529
4.542
8. P.S.P
2,3
1,4
1.533
963
5. V.V.D
11,3
14,6
13,5
7.569
9.868
8.870
9. Vrije Burgers
0,7
499
6. S.G.P
0,5
0,4
0,5
359
263
348
10. G.P.V
2,2
2,2
2,6
1521
1.501
1.686
7. G.P.V
0.3
0,2
0,3
218
169
165
Overige lijsten
1,4
924
8. C.P.N
1,6
1,4
2,6
1.070
948
1.694
9. Boerenpartij
0.8
0,5
0,2
556
318
134
10. P.S.P
2,2
1,3
1.485
865
Totaal
100
100
O
O
67.838
66.906
64.705
Overige lijsten
0,3
194
Totaal
100
1Ó0
100 66 784 67.673 65.603
Namen
der partijen
Percentages
1962 1959 1958
Aantal stemmen
1962 1959 1958
1. P.v.d.A.
41,1
41,4
39,4
12.239
12.525
11.503
Namen
Percentages
Aantal stemmen
2. K.V.P
18,1
18,0
18,8
5.371
5.451
5.507
der partijen
1962
1959
1958
1962
1959
1958
3. C.H.U
10,1
9,8
11,2
3.008
2.969
3.284
4. A.R
"0,9
12,0
11,9
3.252
3.649
3.482
1. P.v.d.A
37,7
38,0
37,7
4.725
4.950
4.711
5. V.V.D
11,5
12,4
12,5
3.423
3.738
3.659
2. K.V.P
7,9
8,2
8,2
987
1.063
1.029
6. C.P.N
2,1
1,6
2,9
610
473
855
3. C.H.U
15,0
13,7
15,9
1.880
1.781
1.987
7. S.G.P
1.4
1,1
1,2
410
325
344
4. A.R
18,0
17,9
18,6
2.262
2.328
2.326
8. P.S.P
2,6
1,5
780
439
5. S.G.P
7,1
6,4
6,7
893
837
843
10. G.P.V
1,7
2,1
652
526
605
6. V.V.D
11,7
13,7
11,6
1.468
1.778
1.455
Overige lijsten
0,5
165
7. G.P.V
0,5
0,5
0,6
69
210
71
68
8. P.S.P
1,7
0,9
117
9. C.P.N
0,4
0,4
0,7
52
51
89
Totaal
100
100
100
29.745
30.260
29.239
Overige lijsten
0,3
42
Totaal
100
100 100 12.546 13.018 12.508
Namen
der partijen
Percentages
1962 1959 1958
Aantal stemmen
1962 1959 1958
1. K.V.P65,1 62,9
2. P.v.d.A27,1 28,3
3. Samenw.
Chr. Gr. 1,5 1,5
4. C.P.N1,4 0,9
5. V.V.D3,3 5,8
6. P.S.P. 1,6 0,4
Overige lijst 0,2
69,1 29.991
26,5 12.513
29.170
13.117
2,7 700 635
1,7 635 431
1.520 2.733
745 171
82
30.901
11.851
1.198
743
Totaal
100
100
100 46.104 46.339 44.693
K.V.P.
De voorzitter van dê Katholieke Volks
partij, mr. H. W. van Doorn, was zeer
tevreden over de uitslag van de statenver
kiezing. Zij bevestigt volgens hem, dat de
katholieke partij opnieuw een onaantast
baar en sterk bolwerk is gebleken. Met
name was hij over deze uitslag verheugd,
omdat deze kan worden beschouwd als een
sterk bewijs van een breed vertrouwen
vanuit het katholieke volksdeel in het ka
binet-De Quay en met name in het beleid
vkn de katholieke ministers.
Over de winst van de P.S.P. zei mr.
Van Doorn, dat hij het in deze partij, hoe
zeer hij het met het streven ook oneens is,
in elk geval steeds heeft gewaardeerd, dat
ze politieke duidelijkheid heeft getoond.
Ditzelfde kan men volgens mr. Van Doorn
niet zeggen van de P.v.d.A., waarbij hij
sprak over „de ommezwaai die deze partij
heeft gedaan ten aanzien van het Nieuw-
Guinea-beleid'. Dit moet op het Nederland
se volk geen gunstige indruk hebben gé-
maakt, zei mr. Van Doorn.
P.v.d.A.
De voorzitter van de P.v.d.A. de heer
J. G. Suurhoff constateerde twee te
gengestelde ontwikkelingen. Ten eerste in
de grote steden, waar de P.v.d.A. vooruit is
gegaan en de V.V.D. achteruit, terwijl op
het platteland en in de kleinere steden de
ze ontwikkeling niet viel te constateren.
„Wanneer gezegd kan worden, dat Staten
verkiezingen als politieke barometer voor
de landspolitiek fungeren dan blijkt, dat
de partij die drie jaar lang als beschermhei
lige van het kabinet-De Quay is opgetre
den, de V.V.D., is achteruitgegaan. Daar
entegen hebben de andere regeringspartij
en, die het kabinet met enige reserve be
naderd hebben, zich vrijwel weten te hand
haven," aldus de heer Suurhoff, die van
mening is dat de uitslag van deze verkie
zingen een duidelijke afkeuring is van het
beleid van het kabinet-De Quay. De heer
Suurhoff gaf als zijn mening te kennen,
dat de winst van de P.v d.A. veel groter had
kunnen zijn als de P.S.P. niet aan deze
verkiezingen zou hebben deelgenomen.
V.V.D.
Prof. mr. P. J. Ou d, voorzitter van de
V.V.D., zei „dat de V.V.D. er niet schitte
rend is afgekomen". Hij was zich er van
bewust, dat de V.V.D. drie jaar geleden een
exceptionele winst heeft gemaakt. Het was
toen reeds duidelijk, dat de stemmenwinst
niet alleen van overtuigde V.V.D.'ers af
komstig was. „In sterke mate hebben wij
toen geprofiteerd van de heersende onte
vredenheid".
Prof. Oud had de indruk dat het grootste
stemmenverlies is gegaan naar de P.v.d.A.
die op haar beurt weer aan de P.S.P. heeft
verloren. Hij achtte het mogelijk, dat de
stemmenwinst van de P.S.P. is beïnvloed
door de bekendmaking van de regering be
treffende de uitzending van troepen naar
Nieuw-Guinea, doch hij meende, dat dit
niet van doorslaggevende betekenis is ge
weest.
P.S.P.
De voorzitter van de P.S.P., de heer P.
A. Burggraaf, zei verheugd te zijn
over „de slag die is toegebracht aan de
V.V.D." Hij noémde dit een gezond ver
schijnsel. De heer Burggraaf zei ten aan
zien van de C.P.N. dat de kleine vooruit
gang van deze partij logisch is als een
reactie op de politiek, die de laatste tijd
gevoerd is, vooral in sociaal opzicht.
A.R.
Dr. W. P. Berghuis, voorzitter van
de Anti-Revolutionaire Partij, constateer
de ten aanzien van dé christelijk partijen,
dat ze vrijwel gelijk zijn gebleven. Hij kon
niet beoordelen in hoeverre de Nieuw-Gui-
nea-politiek van de regering een rol van
betekenis bij de stembusuitslag heeft ge
speeld. Hij geloofde niet, dat de stemmen
winst van de P.S.P. is beïnvloed door de
bekendmaking van de regering over net
zenden van troepen naar Nieuw-Guinea.
Veeleer gelooft hij, dat de bekende veroor
deling van de atoombom bepaalde kiezers
heeft aangetrokken.
C.H.U.
De voorzitter van de Tweede Kamer
fractie van de Christelijk Historische
Unie, dr. H. W. Tilanus, had de belang
rijke winst van de P.S.P. wel énigszins
verwacht, omdat volgens hem „niets
mooier is dan de kreet: Socialisme zónder
Atoombommen."
Over de resultaten van de C.H.U. was
de heer Tilanus dankbaar.
C.P.N.
De tweede secretaris van de Communis
tische Partij Nederland, de heer H. Ver-
heij, zei, dat de winst van de P.S.P. wordt
veroorzaakt door het verlangen van cie
kiezers naar wat anders dan dé regèrings
politiek of naar wat de P.v.d.A. te bieden
heeft. Bovendien heeft de P.S.P.. in tegen
stelling tot de C.P.N., via radio en televi
sie alle kansen gekregen om propaganda
te maken. De P.S.P. is een opvangcen
trum van kiezers die naar links willen.
De winst van de C.P.N. is daarom zo
belangrijk, omdat ze een keerpunt in de
teruggang betekent, aldus de heer Ver-
heij.
Wie zich gisteravond naar Amsterdam
had begeven in de verwachting een op
windende avond te beleven is bedrogen
uitgekomen. De voortekenen waren al niet
bemoedigend: schaars verkeer op de
Haarlemmerweg, geen drukte in de trei
nen en talloze blauwe schemervlekjes van
televisietoestellen In de flatgebouwen van
Amsterdam-West. Het Centraal-Station
was vrijwel verlaten en op het Damrak
was het niet veel drukker dan op een
gewone avond.
Men kon het eerst aangaan bij de Koop
mansbeurs, waar de P.v.d.A. traditiege
trouw onder rode vlaggen met partij
emblemen de uitslagen bekend maakte.
Een vaste kern zat op stoelen in het mid
den en luisterde naar het commentaar van
partijvoorzitter J. G. Suurhoff en partij
secretaris E. Meester. P.S.P.-jongelui ,n
de wandelgangen zorgden ervoor dat de
successen van het „Socialisme zonder
atoombom" ook met applaus werden on
derstreept. hetgeen de heer Suurhoff tot
stekelige opmerkingen verleidde.
Even verder waren de K.V.P., de A.R.
en de P.S.P. bijeen in het zalencentrum
van Krasnapolsky. De anti-revölutionairen
hadden de beschikking over vier televi
sietoestellen, waarvoor vaste groepjes zich
geïnstalleerd hadden. Onder de aanwezi
gen bevonden zich professor mr. L. A.
Diepenhorst, lid van de Eerste Kamer en
professor mr. H. Verdam, lijstaanvoerder
van de A.R. in de provincie Noord-Hol
land. De voorzitter van de centrale van
A.R.-kiesverenigingen in Amsterdam, mr.
J. H. Jonker zéi het een geluk bij een
ongeluk te vinden, dat de verloren A.R.-
stemmen blijkbaar naar de C.H.U. waren
overgegaan. De stemming was er niet uit
bundig zoals bij de P.S.P. waar de lei
ding onder wie het hoofdbestuurslid A. J.
Bruggeman, en dr. O. Noordenbos, lid van
de Provinciale Staten van Noord-Hólland
geen moeite had zijn gehoor tot geestdrift
te brengen. Dolle vréugde heerste hier
over de achteruitgang van de V.V.D,
waar dan ook de grootste nadruk op
werd gelegd. De attractie van de avond
bleek het gezamenlijk zingen van de In
ternationale.
De grootste drukte heerste op de Dam,
die men moest oversteken om de oase
van rust te bereiken, die de V.V.D.-ver
gadering in Die Port van Cleve aan de
Nieuwe Zijdsvoorburgwal vormde. Het Pa
rool beheerste de Dam met een reusach
tige filmdoek waarop beurtelings reclame
en uitslagen werden geboden en met The
Skymasters, die het meeste lawaai maak
ten.
Even verder op de Nieuwe Zijds becon
curreerden Het Algemeen Handelsblad, De
Telegraaf/Het Nieuws van de Dag en
de Volkskrant elkaar. Veel plezier beleef
den deze kranten niet van hun al hun
moeite, want het publiek bleef de hele
avond dun gezaaid. Het verst van het
centrum vierden de communisten uitbun
dig feest in hun bolwerk Felix Meritis
aan de Keizersgracht.
„In Amsterdam zijn wij de grote ver
liezer geworden, een teleurstellende uit-
Een sterk emotioneel afscheid van 137
In burger geklede mariniers van hun
ouders en verloofden is gistermiddag voor
afgegaan aan het eerste troepentransport
met chartervliegtuigen naar Nieuw-Gui
nea via de luchtbrug Schiphol-Curacao-Li-
ma-Palpete-Biak. De vorige avond om
half vijf waren de dienstplichtige mari
niers uit de marinekampen Doorn en Kat
wijk aangewezen om per DC-8 naar
Nieuw-Guinea te vertrekken.
Het tijdstip van het volgende transport
is nog niet bekend. Op Schiphol houdt men
rekening met de mogelijkheid, dat de ko
mende dagen negen charter-vluchten zul
len worden uitgevoerd.
De woensdagmiddag van Schiphol ver
trokken militairen zijn inmiddels op Cura
cao aangekomen. Nog woensdagavond zou
het toestel met mariniers naar Nieuw-
Guinea doorreizen.
Van Willemstad op Curacao zullen in de
komende dagen ongeveer 1000 mariniers
naar Nieuw-Guinea vertrekken, aldus heeft
een woordvoerder voor de vloot vandaag
meegedeeld. Er zullen van Nederland sol
daten per vliegtuig naar Curagao gebracht
worden om degenen te vervangen die naar
Nieuw-Guinea worden gezonden. Woens
dagavond wórden de eerste 140 man ver
wacht.
Van Aruba zijn twee contingenten mari
niers van 250 man gisteren in vliegtuigen
vertrokken. Men verwacht dat nog meer
vluchten zullen volgèn.
Aan boord van een KLM-vliegtuig, dat
Op de luchthaven van Lima heeft bijge
tankt, bevonden zich volgens vliegveld
functionarissen 66 personen, die te boek
stonden als „Nederlandse- rijksambtena
ren". Eerder op de dag was een groep
Nederlandse mariniers in burger via Li
ma vertrokken naar Nieuw-Guinea.
Een ander KLM-toestel landde met 17
KLM-piloten aan boord. Zij zullen vier
straalvliegtuigen moeten bemannen, die
weldra in Lima worden verwacht.
De verkiezingsdienst van het A.N.P.,
die bij deze verkiezingen voor de eerste
keer met een elektronisch brein werkte,
heeft te kampen gehad met enkele klei
ne technische storingen. De dienst had
onderdak gevonden in het Esso-gebouw in
Den Haag. De technische storingen zijn
ontstaan door enkele fouten bij de zoge
naamde programmering van het elektro
nisch brein, die enige honderden man-uren
hebben gekost. Dank zij zes boekhoudma
chines, die als reserve-systeem fungeer
den, konden echter ernstige moeilijkheden
voorkomen worden.
Om precies twaalf uur kwam de laat
ste uitslag binnen, die van de gemeente
Soest, waar moeilijkheden waren ontstaan
bij het tellen van de stemmen op enkele
bureaus. Zoals altijd, waren er weer en
kele gemeenten, wier uitslagen 's avonds
om half twaalf nog ontbraken. Ook bleek,
dat tellingen van sommige gemeenten
niet geheel juist konden zijn. De A.N.P.-
verkiezingsdient was daarop echter voor
bereid. Een aparte speurafdeling ging dan
aan het werk. De „achtergebleven ge-
slag voor de V.V.D. De P.S.P is bij deze
verkiezingen de grote winnaar en opval
lend is het herstel van de P.v.d.A. in
Amsterdam", aldus de secretaris van de
V.V.D.-afdeling in de hoofdstad, de heer
H. J. L. Vonhoff in zijn commentaar op
de uitslag. De voorzitter der afdeling, mr.
J. van Someren, sprak van een nogal flin
ke achteruitgang, hetgeen hij een landelijk
verschijnsel noemde. „Ongetwijfeld heb
ben wij weer stemmen verloren aan de
confessionelen. Wij hebben tegenwerking
gehad van een groot deel van de pers,
maanden lang", aldus de heer Van So
meren.
meenten" werden door getrainde „telefo
nische verleiders" aangespoord om spoed
te maken.
Zo slaagde de verkiezingsdienst er in
om nog vóór kwart voor twaalf de
laatste uitslagen, die van Delft en van
Maastricht, binnen te krjjgen. Daarna
gingen de vele „cijferaars" van de dienst
met spoed aan de gang om de totalen
van Limburg en Zuid-Holland te bereke
nen. Vergeleken met 1958 was de winst
aan snelheid ruim drie uur. Vergeleken
met de uitslag van de kamerverkiezin
gen van 1958 kwam deze recordpoging
enkele minuten te kort. Er is een klein
record gehaald door de kleine Limburgse
gemeente Ohé en Laak, die de tellingen
reeds om 19.10 telegrafisch afleverde.
Zeer veel prominenten belangstellenden
hebben op deze avond het werk van de
A.N.P.-verkiezingsdienst in de hallen van
het Haagse Essogebouw gadegeslagen. Tot
hen behoorde de directeur-generaal van
de P.T.T., prof. Bast, de N.C.R.V gaf
vanuit het Essogebouw een rechtstreekse
radio-uitzending van de uitslagen.
De bezetting van een Haags stem
bureau is gisteren halverwege de dag
door rêsérvepersonèel vervangen. De
voorzitter van het stembureau had op
de achterkant van de stembiljetten met
potlood volgnummers geplaatst Hij
meende dat hierdoor de controle
's avonds aanzienlijk vergemakkelijkt
zou worden.
Aan het eind van de morgen merkte
een kiezer aan de achterzijde van zijn
stembiljet het volgnummer op. Hij dien
de hierover een klacht in bij een dag
blad in Den Haag, dat hiervan direct
de gemeentelijke autoriteiten op de
hoogte stelde. De gemeente besloot
om elke gedachte aan schending van de
geheimhouding te voorkomen het
personeel van het stembureau te ver
vangen.
De burgemeester deelde mee, dat de
genummerde stembiljetten niet ongeldig
zijn geworden. De voorzitter van het
stembureau zou te goeder trouw de bil
jetten hebben genummerd. Bij onder
zoek is gebleken, dat het niet zijn be
doeling was om na te gaan hoe een
kiezer gestemd heeft.
De landelijke bladen leveren sommige
in speciale edities reeds commentaar op
de verkiezingsuitslag. De Volkskrant
(kath.) schrijftf, „dat de nederlaag van de
P.v.d.A. zeker niet enkel met de winst van
de P.S.P. is verklaard. In de gedachten-
gang van de P.v.d.A. hadden bij deze ver
kiezing veel kiezers uit de eonfessionelè
partijen socialistisch moeten stemmen om
te protesteren tegen het beleid van het
huidige kabinet. De P.v.d.A. heeft het drie
jaar lang een wanbeleid genoemd. De laat
ste weken heeft zij vooral de nadruk gé-
legd op het naar haar mening falende
loonbeleid. Uit de uitslag blijkt, dat de
kiezers aan een dergelijk protest geen be
hoefte hebben gehad".
Over de oorzaak van de teruggang van
de V.V.D. zegt het blad dat deze moeilijk
te vinden is. „Heeft de affaire-Van der
Putten toch een rol gespeeld? Waarschijn
lijk lijkt, dat het verlies ook te wijten is
aan kiezers, die weer naar de confessio
nele partijen zijn teruggekeerd. Misschien
zijn zij tot de conclusie gekomen, dat dé
V.V.D.' in de oppositie meer beloofde dan
zij als regeringspartij kon waar maken".
Het Algemeen Handelsblad (lib.) vindt
het niet helemaal onverwacht dat dé
V.V.D. een flinke veer heeft moeten laten.
„Haar winst bij vórige verkiezingen was
voor een deel medg te danken aan een wat
onbestemde aanhang van ontevredenen
van links en rechts. Deze aanhang, die dé
laatste tijd een soort oppositie in de partij
vormde, heeft het nu kennelijk „verderop
gezocht". Dat men dergelijke, vóór een
deel a-parlementaire, groeperingen nu
kwijt is, zal vele oprechte liberalen alleen
maar éen gevoel van opluchting geven. De
V.V.D. is uiterlijk geschonden, maar in
wendig nauwelijks verzwakt uit de ver
kiezingsslag te voorschijn gekomen".
Trouw (prot.chr.) noemt de uitslag een
grote desillusie voor de P.v.d.A. „Want als
een vernietigend oordeel over het kabinet-
De Quay had moeten worden uitgesproken
dan zou de P.v.d.A. een enorme winst moe
ten hebben. Daarvan is echter geen sprake.
In vergelijking met de Kamerverkiezingen
van 1959 is de P.v.d.A. achteruitgegaan".
Het blad noemt hét een bedenkelijke
zaak dat vandaag de dag in Nederland een
partij als de P.S.P. aan kiezers wint. Dat
moet vóór de andere partijen een aanlei
ding zijn om over de problematiek waar
door de P.S.P. kiezers wint, ernstig na te
denken. Verder is het een opmerkelijk
geval „dat een partij als de communistische
die toch kennelijk te kwader trouw is, in
Nederland het klaarspeelt stemmen te
winnen".
Het Parool (onafh. soc.) schrijft dat dé
verschuiving hoofdzakelijk ten goéde is
gekomen aan de P.S.P., „die de grote
oppositiepartij, de P.v.d.A., in de praktijk
meer afbreuk doet dan steunt. De regering
heeft de P.v.d.A. te vrezen: niet de P.S.P.,
die geen serieuze bedreiging kan vormen
van het regeringsbeleid." Het blad is van
mening dat het nauwelijks twijfel lijdt dat
de winst van de P.S.P. mede te danken is
aan het besluit van de regering, verster
kingen naar Nieuw-Guinea te zenden. „Het
merkwaardige gevolg van deze reactie is
echter, dat zij over het doel heenschiet",
aldus Het Parool, „wa.it de P S P. verkeert
niet in de positie dat de regering zich veel
van haar moet aantrekken. Het is het
noodlot van de kleine partijen, dat zij wel
het onbehagen uitdrukken maar het niet
tot gelding kunnen brengen.
De strekking van de verkiezingsuitslag
hoeft het ':abinet-De Quay niet al te zeer
te verontrusten. De kans, dat dit zijn laat
ste jaar zonder ongelukken uitzit, lijkt te
zijn gestegen", aldus het blad.
De Telegraaf (rechts lib.) betrêurt het
dat de kiezers zich weer in sterke mate
van de V.V.D. hebben afgewend, maar
zo schrijft dit blad „de V.V.D. zal er
goed aan doen de oorzaken bij zichzelf te
zoeken. De partij die over een grote aan
hang beschikt onder leidende figuren in
industrie en wetenschap, is er niet in ge
slaagd een ministerteam te leveren, dat tot
de verbeelding van de kiezers sprak en
heeft in hoge mate teleurgesteld op die
punten die door de Nederlandse burgers
als essentie,voorbeeld werden beschouwd
voor de verdediging van de rechten van
het individu".
