PRIMEUR VOOR
KENNEMERLAND
Plastic kranentableau
Melk en andere dranken
voortaan per
naar alle woningen
Het leven in Kennemerland verandert
van aanschijn door nieuwe vinding
Zend heden dit formulier in
mme*
WW L
In de keukens van de nieuwbouwflats in Schalkwijk is dit
tableau met vier kranen reeds aangebracht. Uiteraard ontstaan
er huiselijke moeilijkheden als men de kinderen de vrijheid gunt
de kraan voor alcoholhoudende dranken naar hartelust te
bedienen. Daarom wordt er op deze kraan een veiligheidsslot
aangebracht met een cijfercombinatie die slechts bekend is
aan het hoofd van het gezin.
Op de vier kranen die u hieronder ziet is dit slot nog niet
aanwezig. Het betreft hier slechts experimentele modellen,
waaraan nog verscheidene kinderziekten kleven.
Noodzaak
H.D.O.H.C. - POSTBUS no. 507 HAARLEM
Aangiftebiljet voor Drankleidingen
Ik wens: (doorhalen wat niet
verlangd wordt) aansluiting voor
MELK
(dagelijks, behalve 3 d. na 15 uur)
Karnemelk
(2 dagen per week na 15 uur)
Chocolademelk
(1 dag per week na 16 uur)
FRISDRANKEN
(dagelijks)
BIER
(met slot op kraan)
(dagelijks na 12 uur)
Sensationele nieuwigheid voor de huisvrouw
In Kennemerland zal binnen afzienbare tijd een idee wor
den verwezenlijkt, dat in het buitenland is ontstaan doch
daar nog niet tot uitvoering is gekomen: de distributie van
huishoudelijke dranken (melk, melkprodukten in vloeibare
vorm, frisdranken en bier) per leiding van fabriek, naar
gebruiker. Reeds zijn diverse melkfabrieken in Nederland
ertoe overgegaan, de melk van de bij hen aangesloten boer
derijen per buisleiding naar de fabriek te vervoeren, doch
thans worden leidingen gelegd van de zuivelfabrieken naar
de woonwijken, waardoor de hele melkbezorging komt te
vervallen en de huisvrouw door middel van een keukenkraan
in haar eigen behoefte aan melk kan voorzien. In nieuw
bouwwoningen zullen voortaan vier kranen worden aan
gebracht: de waterkraan, de melkkraan, de kraan voor fris
dranken en de kraan voor bier. De brouwerijen hebben
namelijk het idee overgenomen en zullen hun produkt even
eens gaan distribueren via buisleidingen naar de woon
blokken. In Kennemerland zullen een aantal gemeenten de
primeur van de opzienbarende ontwikkeling verkrijgen:
Haarlem, Velsen, Beverwijk en een aantal kleine gemeenten
daaromheen zullen op de nieuwe drankvoorziening worden
aangesloten, onder supervisie van de H.D.O.H.C., de „Hol
landse Drank-op-huisleiding Commissie", die het monopolie
van deze moderne voorziening heeft verworven onder toe
zicht van het provinciaal bestuur en de gemeentebesturen.
P
Er Is een felle strijd voorafgegaan aan
deze primeur voor Kennemerland, een pri
meur die weliswaar thans definitief aan
dit district is toegewezen doch die zou
kunnen mislukken door een gebrek aan be
langstelling of medewerking der bevol
king. De Commissie „H.D.O.H.C." doet
daarom een dringend beroep of de bevol
king dat wij hierbij gaarne ondersteu
nen om uiterlijk maandag haar wens
tot aansluiting kenbaar te maken. Wij
drukken hierbij een invulformulier af, dat
heden aan de commissie dient te wor
den toegezonden. Het aantal inzendingen
zal beslissend zijn voor de toewijzing van
de aansluitvergunningen in dit district,
aangezien de kosten moeten worden gede
poneerd op de vergadering die maandag in
het rijksinstituut voor huisvervoer zal wor-
sche melkmachine die een dankbare zui
velfabriek aan de medewerkende boeren
heeft verstrekt. Ondanks de tegenkanting
van de individualist Kotterkikker is het
werk op de overige boerenbedrijven vrij
wel voltooid. Het gaat hier om tijdelijke
aanpassingen, in de toekomst zullen de
kop-hals-romp-boerderijen tegen de grond
moeten, om plaats te maken voor strakke
functionele gebouwen. Thans zijn nog
slechts op de deel de compressoren ge
plaatst en de vacuümontheffers, die de
melk in jachtige drift naar de fabriek zul
len stuwen, zo van de koe, via de melk
machine, het reservoir, de compressor en
de vacuümontheffer door de polyesterlei
ding naar het zuivelbedrijf, waar men on
middellijk na binnenkomst een begin
maakt met de verschillende bereidingen.
De grootste moeilijkheden zijn thans
achter de rug. De boeren leveren de melk
per leiding af aan de zuivelfabriek tussen
met deze luxe vorm van vervoer lijkt het £alf e6n Nieuwerkerk en onmiddellijk
ons dienstig op populair-wetenschappelijke ng de veerschillende zuivelbereidingen zor-
wijze een globaal overzicht te geven van
het technisch aanzien van deze vorm van
„consumptair-transport".
Op 15 februari van dit jaar meldde ons
blad dat in het Friese plaatsje St. Nicolaas-
ga een ondergrondse melkleiding was aan
gelegd tussen boerderij en zuivelfabriek.
Men deed het voorkomen alsof dit een pri
meur was voor Nederland, maar onder
tussen waren werkers van een aannemer
uit Hilvarenbeek reeds bezig een geul te
graven van het zuivelbedrijf „Zonneglorie"
tussen Halfweg en Nieuwerkerk (binnen
kort tien jaar in bedrijf en gesticht door
de Boerencoöperatie uit de Haarlemmer
meer en de omringende polders) naar
Haarlem. Onverkwikkelijke ruzies met
polderbesturen zorgden ervoor, dat het
werk enige vertraging ondervond, maar
begin deze maand was het graafwerk ge
reed en begon men met het leggen van de
polyesterbuizen waardoor binnenkort de
gekoelde melk naar de woonblokken zal
worden gepompt. De vervaardiging en de
daarop volgende sterilisatie van deze plas
tic geleidingen is overigens een technisch
succes geworden, waarvoor met name de
oud-tropisch landbouwingenieur R. Th. van
Velddraf verantwoordelijk is. Deze inge
nieur. reeds enige- jaren geleden benoemd
tot adviseur van de samenwerkende Ne
derlandse zuivelbedrijven, heeft in de vrije
bureau-uren kans gezien een buisgeleiding
te ontwerpen die aan de hoogste eisen van
deugdelijkheid enhygiène voldoet.
Een buisframe van aluminium ribben met
daarop vasgegoten een enkelwandige huid
van polyester, (rot niet, lekt niet, roest
niet) die op haar beurt wordt verstevigd
met een strakke omwikkeling, vervaardigd
van in teer gedoopt jute, biedt de huis
vrouw voldoende garantie dat de melk on
derweg niet in het weiland zal sijpelen en
voor verbaasde koeienblikken ditmaal uit
de grond zal opborrelen. Het verende ka
rakter van deze buislichamen (een aange
name bijkomstigheid die de heer Van
Velddraf niet voor mogelijk had gehouden)
behoedt de leiding tevens voor breken of PfobleCWl
inscheuren indien men haar onder een
drukke verkeersweg doorvoert.
na de verschillende zuivelbereidingen zor
gen de hoge druk compressoren ervoor, dat
de melk door een wijd vertakt buizen
net naar het Haarlemse Kennemer
woongebied wordt gepompt.
Voor de lezer met technisch in
zicht is het interessant te weten, dat in
een speciaal daarvoor geconstrueerde be
tonnen hal twee compound dynamo's stdan
opgesteld, wier magneten voorzien zijn
van twee draadwikkelingen, één in serie
en één in zogenoemde shuntschakeling.
Deze, uit de Verenigde Staten geïmpor
teerde, kolossen die een investering van
zo'n anderhalf miljoen gulden vergden,
zorgden voor de winning van voldoende
energie om dit transport mogelijk te ma
ken.
De Hilvarenbeekse aannemer heeft zijn
mannen wegen laten opbreken, muren la
ten doorbreken en grond laten afgraven
om de buizen aan de hand van situatie
tekeningen op de juiste plaats te krijgen.
En ondertussen heeft de zuivelfabriek, op
wier instigatie dit allemaal gebeurt, op
dracht gegeven aan een plasticspuiterij
aan de rand van Haarlem om kranen en
tableaus te vervaardigen die in de keu
kens van de toekomst kunnen worden aan
gebracht.
Het eind van de werkzaamheden is in
zicht en weldra zullen plaatselijke autori
teiten het eerste glaasje buismelk tappen,
dat dank zij een koelsysteem waarbij
grote bellen onderkoelde lucht door de lei
dingen worden gevoerd een tempera
tuur heeft van twee graden Celsius. Na
tuurlijk zal men de temperatuur waarin
de melk wordt aangevoerd kunnen rege
len. Een regulateur met graadverdeling
zal naast de elektriciteitsmeter in het kel
dertje worden opgehangen; één draai aan
de knop en verwarmingselementen in het
laatste deel van de leiding zullen de melk
brengen op de warmtegraad die de con
sument wenst.
MOOOOtxxxigxBcc»0o^^
Het melkreservoir, dat bij de iedere
boerderij verrijst.
den gehouden en waar de definitieve aan
leg zal worden toegewezen. Er zijn nog
meer pretedenten voor de nieuwe aanleg,
doch dat zijn districten waar de gemeen
tebesturen nog niet zoals bij ons
doordrongen zijn van het enorme belang
dezer nieuwe voorziening. Wanneer uit
Kennemerland dus voldoende formulieren
binnenkomen ze zijn niet op naam. doch
hebben slechts de bedoeling de aantallen
te toetsten zal reeds maandag met de
aansluiting van de hoofdgeleidingen op de
reeds tot standgekomen super-arsenaallei
ding in de omgeving dezer agglomeratie
kunnen worden begonnen.
Dit uit Zwitserland geïmporteerde idee
zal dus thans bijna zeker zijn toepassing
vinden in Haarlem en omgeving. Gezien
het feit dat in de nabije toekomst vele
Nederlandse steden kennis zullen maken
Voordat men echter aan het begin van
deze maand de soepele leiding in de klei
van de Haarlemmermeerpolder, de Vijf-
huizerpolder en de Verenigde Grote en
Kleine Polders liet zakken, heeft men
maanden nodig gehad de boeren in dit ge
bied te overtuigen van de gebiedende nood
zaak de melk van hun koebeesten per on
dergrondse leiding van hun boerderij naar
de zuivelfabriek te laten transporteren
Want tenslotte is het zo ondanks al dat
moderne gejaag dat de koe nog altijd
de melk produceert, en dat dit produkt
eerst naar de zuivelfabriek moet, alvorens
de consument zijn dagelijks glas verse
melk kan nuttigen. Het gaat niet aan, dat
de boeren hun melk in bussen naar de fa
briek brengen, terwijl de consument dit
natuurprodukt per leiding thuis krijgt ge
bracht.
Met het voorbeeld van hun collega F
Jaarsma uit St. Nicolaasga voor ogen
stemden alle boeren evenwel met het voor
stel in, uitgezonderd Rinus Kotterkikker,
sinds 1958 lid van de organisatie van „Vrije
Boeren". Zijn boerderij „Varkenvreugd'
zal dus niet getooid worden met het onge
veer tien meter hoge aluminium melkre
servoir, de leidingen en de nieuwe elektri-
Bij de verwezenlijking van deze vooruit
strevende ontwikkeling op het gebied van
consumptiegoederen, heeft men en pas
sant een probleem opgelost, dat in al zijn
onoverzichtelijkheid de bestuurderen van
de zuivelfabriek de haren te berge deed
rijzen. Bij deze directe verbinding tussen
fabriek en consument wordt namelijk de
gehele detailhandel uitgerangeerd, op een
zijspoor gezet. Nooit zullen 's morgens om
zes uur meer de rammelende melkkarren
door de straten trekken en er zal in melk
venterskringen geen ruzie meer zijn over
het al of niet bestijgen van trappen in
flats, dat is geweest.
Er is overigens door de heren van de
fabriek een middel voorgesteld, dat een
snelle oplossing garandeert. Hier komt bij:
omscholing in veertiendaagse cursussen
van alle melkboeren tot melkmeteropne-
mers met gemeentesteun. Immers, naast
de- regulateur zal een melkmeter het ver-
De internationale primeur, die Kenne
merland zich heeft verworven door als
eerste district des lands en als eerste
eerste woonagglomeratie van de gehele
wereld in het bezit te komen van een auto
matische drankenvoorziening via vaste lei
dingen, is uiteraard in de eerste plaats te
danken aan de voortvarendheid en daad
kracht van de betrokken gemeentebestu
ren, die de hoofden bij elkaar hebben ge
stoken en hiermede eert prachtig staaltje
van interlocale samenwerking te zien heb
ben gegeven. Met bewonderenswaardige zin
voor het nieuwe, maar ook een open oog
voor zakelijke en technische mogelijkhe
den, hebben zij Haarlem, Velsen en omlig
gende gemeenten verheven tot een centrum
van progressiviteit, waarbij zelfs Ameri
kaanse voortvarendheid in het niet valt.
Ze hebben hun woongebied met één klap
een geheel nieuw aanschijn gegeven. Wan
neer men de consequenties van dit initia
tief overdenkt, komt men tot duizelingwek
kende mogelijkheden tot een toekomst
beeld dat een Jules Verne zelfs niet had
durven bedenken.
Alle bezorgers van melk, aanverwante
produkten, bier en frisdranken zijn in Ken
nemerland overbodig geworden. Zij zullen
worden omgeschoold tot meteropnemers
en kwitantielopers in dienst van de
„H.D.O.H.C.", de „Hollandse Dranken-Op-
Huisleiding Commissie", voor zover deze
voor de afwikkeling der betaling door de
Dranken-Abonné (D.A.) nodig zijn. Voor
de rest komen zij ter beschikking van an
dere beroepen en vakken, waar men om
hen zit te schreeuwen.
Het vertrouwde maar volkomen ver
ouderde tafereeltje van de zogenaamde
„melkboer", die huis aan huis zijn flesje
deponeert, een praatje maakt en de ver
wijten van huisvrouwen in ontvangst
neemt, zal spoedig tot het verleden beho
ren. De huisvrouw krijgt haar melk, bier
en frisdranken voortaan op elk tijdstip,
vers van de fabriek, gekoeld in huis in alle
hoeveelheden die zij wenst. De prijs van
deze produkten kan een grote verlaging
einden. Er zullen in dit district negenhon
derd vervoermiddelen dagelijks min
der op de weg zijn!
Natuurlijk zijn er ook problemen. Wat
de melk betreft minder dan bijvoorbeeld
ten aanzien van de bierleiding. De geheel
onthoudersverenigingen hebben uiteraard
en met recht geprotesteerd, doch aange
zien een matig volk zijn vrijheid waard
is heeft de overheid besloten voorlo-
p i g iedere aanvrager een bierleiding toe
te staan. Mochten er misbruiken ontstaan,
dan kan daartegen worden opgetreden.
Een te hoog bierverbruik in verhouding tot
het aantal volwassen gezinsleden kan na
melijk tot gevolg hebben, dat betreffende
aansluiting enige tijd wordt afgesneden.
Bovendien wordt voor ieder gezin een
maximum-verbruik vastgesteld, waarbo
ven de prijs van het bier per metereen
heid het vijfdubbele gaat bedragen. Wie
desondanks over de schreef blijft gaan,
krijgt huisbezoek van reclasseringsambte-
naren en bij hardnekkige gevallen zal aan
de huisdeur een plaatje in rood met witte
letters worden bevestigd, waarop te lezen
staat: „B.M.W." (Bier Misbruik Waarge
nomen.
Een ander probleem Is van min of meer
theologische aard. Men heeft namelijk nog
geen besluit genomen over de aansluiting
van pastorieën, kosterijen en kloosters.
Uiteraard moet de hoofdbewoner beslis
sen, doch men wil voorkomen dat bij wis
seling van gezag deze woongelegenheden
nu eens wel, dan weer niet moeten wor
den aangesloten, daar dit hoge aanlegkos-
ten zou vereisen. Men helt over naar de
mening dat aansluiting wenselijk is, doch
dat de kranen moeten worden voorzien van
lettersloten, waarbij het sleuteltje in het
bezit van de gezagsdrager wordt gesteld.
Duplicaten van deze sleutel zijn niet te
krijgen.
Ook een particulier kan een dergelijk
slot op zijn bierleiding krijgen, wat vooral
in gezinnen met kinderen aan te bevelen
zal zijn.
Er zijn diverse gevaren onder ogen ge
zien, die echter geen van alle zwaar ge
noeg zijn geoordeeld om niet over te gaan
tot deze noviteit van wereldbetekenis. Zo
is verondersteld dat een bepaalde rege
ringswisseling tot gevolg zou kunnen heb
ben. dat kwaadwillige gezagsdragers van
extreme kleur zowel de water- als de melk
leiding zouden kunnen afsluiten en de ge
hele bevolking op bierrantsoen zouden kun
nen zetten, om haar kneedbaarheid en in
schikkelijkheid te bevorderen bij de invoe
ring van bepaalde ondemocratische metho
den. Men heeft daartegen echter aange
voerd dat de machtige „M-brigade" dan
onmiddellijk in het verzet zou duiken en
ondergronds zou gaan werken, zodat onge
twijfeld een stokje zou worden gestoken
voor de verfoeilijke plannen van zulk een
gezag.
Wij zouden onze lezers dringend willen
opwekken onderstaand formulier toch
vooral voor maandag te posten, omdat
maandag reeds een besluit moet worden
genomen over de technische omvang van
het aan te leggen net en de nodige aan
bestedingen.
-een w
de. regulateur zal een meiamexer nex vei - ondergaan, doordat alle bezorgkosten bot-
bruik per gezin registreren en deze meters telkosten, verpakkingskosten en vervoer,
d'enen regeCtig gecontroleerd en afge- - S,nds iaar 61
lezen te worden. De gemeentesteun be
staat hierin, dat Sociale Zaken op een pret
tige manier helpt de tijdelijke werkloos
heid door te komen en bovendien borg
staat bij de aanschaf op afbetaling van
een uniform, een pet en een blauw brom-
fietsje met gemeenteschildje.
De vraag is in studie of de melkmeter -
opnemer zijn taak al dan niet in gemeen
tedienst moet verrichten. Aangezien dit
eventueel een verschuiving betekent in het
salarisrooster van de ambtenaar, zal een
aanvullend wetsontwerp niet kunnen uit
blijven.
Al met al past dit progressieve transport-
ontwerp wonderwel in het huidige tijdsbe
stek, al blijft het jammer dat de zelf
standige melkboer uit het straatbeeld ver
dwijnt. Maar waar gehakt wordt vallen nu
eenmaal spaanders.
De gang van zaken bij het transport van
bier en frisdranken is ongeveer dezelfde
als bij de melk. Hier echter is nog niet
beslist in hoeverre de samenwerkende
brouwerijen het monopolie zullen verkrij
gen. Er wordt nog met brouwerijen en
limonadefabrieken onderhandeld om de
totstandkoming van één overkoepelend li
chaam te verwezenlijken, dat de levering
van bier en frisdranken onder toezicht van
de overheid zal verzorgen en deel zal ne
men in de kosten van aanleg der buislei
dingen. Als alles meeloopt kan heel Ken
nemerland in november 1962 melk en in
april 1963 bier en limonade uit de huis
kraan tappen.
Het controlecentrum, in de
zuivelfabriek
kosten komen te vervallen. Sinds jaar en
dag heeft een leger van werkers zich met
volkomen overbodige werkzaamheden be
ziggehouden!
Nachtarbeid voor het laden van vracht
wagens, het bottelen en het vervoeren van
melk en andere dranken is niet meer no
dig. In de verzamel- en distributie-fabrie
ken werkt alles automatisch. Een con
stante druk op de leidingen zorgt ervoor
dat dag en nacht in alle huizen getapt kan
worden De flessenindustrie krijgt een
enorme klap, doch ook daar zal een oplos
sing worden gevonden door omschakeling
op apparaturen die bij de nieuwe distribu
tiemethode nodig zijn. Naar schatting ko
men in het district Kennemerland vijfdui
zend werkkrachten vrij voor andere doel-
In de toekomst zullen de boerderijen
er zo uit zien: strakke moderne bouw.
