TUSSEN DE GEWONE TOETSEN?
ieders
OP EN OM HET BINNENHOF
Jilles A. Dal
tachtig jaar
J. A. Rispens overleden
Filmpge voor prinses
Gracia3,6 miljoen
Russische componisten
over Westerse muziek
Portret in Suffolk blijkt
van Velasquez
Antieke meubelen houden waarde
Rijschoolhouders
bepleiten een
rijschoolwet
Denen solidair met de
Nederlandse zeevarenden
6
Een dialoog ter toelichting van de 31-toonse muziek
ZATERDAG 31 MAART 1962
Prof. dr. A. D. Fokker
Twee maanden voor
dodelijke aanrijding
20 Stuks fi.-
Dr. E. van Raalte
„Beunhazen bedreigen
verkeersveiligheid
MEVROUW ADÈLE V. is een gevierde
pianiste. De ideale Adèle, zoals haar vele
vereerders haar noemen, heeft gestudeerd
bij Cortot en bij Gieseking. Zij heeft in
haar spel de preciesheid en vlugheid van
de een, en de vurige vaart van de ander.
Zij is getrouwd met een leraar in de klas
sieke talen, dr. Alfons D. Zij hebben een
pittig, aardig, vlugdenkend zoontje. Pieter.
Wie zijn bijnaam hoort, Pietje Vraagal,
weet meteen wat voor knulletje van vier
jaar hij is, lastig van louter pienterheid.
Terwijl zijn moeder urenlang studeert, kan
hij onder de vleugel liggen luisteren, naar
het ruisen of bonken der akkoorden, naar
de kabbelende begeleidingen, de babbelen
de stemmen en de razend snelle haast van
op en neer schietende loopjes.
Op een morgen kwam hij naast zijn
spelende moeder staan, en, toen hij een
speld tussen haar spel kon steken, vroeg
hij vleiend: „Mammie?" Wat is er,
jonkie? Mammie? Zeg hef maar!
Wat voor muziek zit er nou tussen de
toetsen? Wat bedoel je? Als je op
toetsen speelt, komt er muziek, Ja na
tuurlijk. Maar soms zit er tussen twee
witte géén zwarte toets. Daar heb je
gelijk in. Maar zit er dan ook geen
muziek tussen? Wat jij al niet in je
hoofd krijgt om te vragen!' Maar zit
er dan geen mpziek tussen? Wij hebben
daar geen zwarte toets tussen nodig.
Waarom niet? Luister eens. Hier is mi:
fa (Adèle speelt e:f). En hier is fa sol
(Adèle speelt f g). Op de piano liggen die
allemaal even ver van elkaar. Maar dat
is in de muziek niet zo! Fa en sol zijn in
de muziek verder van elkaar dan mi en
fa. Ja Mammie. Waarom liggen ze op
de piano even ver van elkaar en in de
muziek niet? Vraag me niet de oren van
het hoofd. Niet te veel opeens. Fa en sol
klinken verder van elkaar dan mi en fa.
En dat kun je ook horen bij si en do (Adèle
speelt) en bij do en re (Adèle speelt). Hoor
je wel? Pietje knikt. En omdat fa en
sol,, en do en re, verder van elkaar klin
ken, kan er daar nog eentje tussen, en die
stoppen we als zwarte toets tussen de witte
erbij. En hoe heet die? Deze tussen
da en re heet du. En verder? Deze
tussen sol en la is loe en die tussen la en
si is sa. En tussen re en mi heb je nog
moe. Wit en zwart samen twaalf verschil
lende namen. Ga nu maar weer onder de
vleugel liggen. Mammie moet studeren.
Ja Mammie.
DRIE UUR LATER komt dr. D. thuis.
Aan de theetafel zegt Adèle: Moet je 's
horen, Fons, hoe Pietje toch wonderlijk
kan vragen! Wat dan? Hij vroeg
wat voor muziek er nog tussen de toetsen
van de piano zit! Hoe komt zo'n kerel
tje daaraan? Hij zei dat er soms tussen
twee witte toetsen een zwarte zat, en
soms ook niet. Toch geen gekke vraag!
Doodgewoon géné vraag! Tussen b en c,
en tussen c en cis, is er immers niets!
Dat weet ik nog zo net niet. Ptolemaeus
zegt dat de Grieken, naast andere tetra-
chorden, (je weet dat zijn vier tonen, waar
van de uiterste een kwart uit elkaar lig
gen) dat de Grieken ook een enharmo-
nisch tetrachord kenden. Wij zouden zeg
gen tussen b en e, en c daartussen, en dan
speelden ze tussen b en c nog een toon,
laten we die maar voor het gemak bi noe
men. Nooit van gehoord! Is bi dan de
enharmonische van b? Bi lag enharmo-
nisch tussen b en c. We weten niet meer (of
zeggen dat er in Haarlem tegenwoordig een
nieuw soort orgel is met veel meer toetsen
dan een gewoon orgel. Ze schijnen daar te
zeggen dat cis niet hetzelfde is als des, en
daar hebben ze twee zwarte toetsen voor.
Hoe kun je op zo'n klavier dan nog
spelen? En waar is dat alles nu goed voor?
Ik denk dat ze een nieuw soort muziek
willen uitvinden. Maar ik weet niet goed
waar de klepel hangt. Zou Jan het we
ten? Gunst ja, hij weet het natuurlijk
vast. Zullen wij hem vragen vanavond
een glas wijn te komen drinken? Dat
is een goed idee! Best, dat doen we!
De heer Jan O. heeft een groot muzi
kaal talent en een bijzondere didaktische
begaafdheid. Men heeft'- hem een belang
rijke post met grote verantwoordelijkheid
toevertrouwd, waardoor het podium voor
hem helaas naar de achtergrond gedrongen
wordt. Elke dag, tot 's avonds laat, moet
hij mensen te woord staan, en delibereren,
en besluiten voorbereiden, beslissingen
nemen. Maar deze avond komt hij om
tien uur wat verpozen bij zijn vrienden
Alfons en Adèle, in de wandeling samen-
genaamd A. en A.
Op je gezondheid. Jan! Proost samen!
Druk bezig geweest? Altijd hetzelfde
liedje. Maar ik kom er wel doorheen. Een
goede uitvinding, zo'n glas wijn! Drink
eens uit! Er is meer. Graag!
NU MOET JE ONS EENS wat vertellen.
Pietje heeft ons iets gevraagd, waar wij
zelf niet helemaal uitkomen. Zo? Wat
zou dat nu wel kunnen wezen? En
Adèle vertelt het verhaal. Jan kijkt ge
amuseerd, en zegt dan:
Pietje heeft reuzeleuk een bijzonder
spitse vraag gesteld. Hij heeft gelijk ook!
Er is muziek tussen de toetsen! Wanneer
Adèle met haar duim langs alle witte
toetsen glijdt om een „glissando" te maken,
zijn het allemaal afzonderlijke noten, een
stuk of veertig vijftig. Maar wanneer een
violist een echt glissando maakt, dan is
dat één ononderbroken glijtoon, een jank-
toon als je wilt. Dat gaat door oneindig
veel toonhoogtes heen. Op de piano kun
je toetsen tellen. Die geven maar een ein
dig aantal tonen. Er zijn dus onnoemelijk
veel meer tonen dan er op de piano ver
tegenwoordigd zijn. Pietje is eigenlijk heel
knap, om daarnaar te vragen. De piano
Morgen, 1 april, is er in Teylers
Museum te Haarlem weer een bespeling
van het 31-toons orgel van prof. Fokker,
onder auspiciën van de Stichting Nauw-
luisterendheid. Ter verhoging van en
stimulering tot begrip van dit unieke
instrument heeft zijn ontwerper een ar
tikel geschreven in dialoog- en triloog-
vorm, dat een toelichting geeft op de
31-toonse muziek. Hiernaast drukken
wij dit artikel af.
Prof. Fokker werd 17 augustus 1887 te
Buitenzorg geboren. In 1913 promo
veerde hij te Leiden in de wis- en na
tuurkunde. Prof. Lorentz was zijn pro
motor. In Zürich studeerde hij onder
prof. Einstein en ook was hij werkzaam
bij prof. Rutherford in Manchester. In
1914 werd hij privaat-docent in Leiden.
Van 19211923 was hij leraar aan het
Gymnasium te Delft. In 1923 aan
vaardde hij het hoogleraarschap aan de
T.H. te Delft. Op 8 maart 1927 werd hij
na het overlijden van prof. Lorentz be
noemd tot curator van het Natuurkun
dig Laboratorium van Teylers Stichting;
in 1928 tot buitengewoon hoogleraar
aan de universiteit te Leiden vanwege
Teylers Stichting. In 1955 werd hij op
zijn verzoek ontslagen van de functies
vanwege Teylers Stichting.
biedt maar een kleine keus. Tegenwoordig
komen er hoe langer hoe meer mensen die
zeggen „daar is voor mij geen keus bij"
en die iets anders verlangen.
Hoe dat zo? Wat verlangen ze dan?
Zuivere expressie, zuivere samenklank.
Jullie weet toch, dat tegenwoordig op het
klavier geen enkele drieklank meer zuiver
is? Of hoor jullie dat niet meer, met je
afgestompte oren? Trek het je maar niet
aan. Jullie bent heus de enige niet!
Nu moet je toch niet gaan overdrijven!
Nee heus. Ik méén het. Als jullie ooit de
kans krijgt, gaat dan eens luisteren naar
oude muziek, gespeeld op een clavecijn dat
op de oude manier gestemd is. Niet alle
tonen even ver van elkaar, maar zó dat
je de zuivere drieklanken te horen krijgt.
Dat komt uit een andere wereld, als een
openbaring.
Maar waarom hebben ze dan dat alles
zo bedorven?
Omdat ze alles tegelijk wilden, op één
instrument. Ze wilden de gewone toon
ladder kunnen spelen op c, en op e, en op
as, es, noem maar op. Om dat goed te
doen, heb je heel wat snaren nodig, of
heel wat orgelpijpen, veel meer dan er in
dat rijtje zitten van zeven witte en vijf
zwarte toetsen, dat zich op de piano of
het orgel telkens herhaalt. Als je dat goed
wilt doen, moet je voor de dis in de toon
ladder van b een andere snaar hebben dan
voor de es in de toonladder van as. As is
weer anders dan gis in de toonladder van
e, en zo voort en zo voort. Je moet kiezen
of delen: óf zuivere drieklanken en het
halve aantal zuivere toonladders, óf op
elke noot een toonladder, en deze ladders
en drieklanken allemaal, in naam der hei
lige muzen, een tikkeltje vals! Dus een
pianostemmer stemt de piano niet zui
ver?
Wis en waarachtig niet! Wel volgens
voorschrift, maar niet zuiver! Hij móet de
piano met opzet een tikkeltje vals stem
men. Als je dat hoort, en het vergelijkt
met zuivere drieklanken, dan is het resul
taat echt burgerlijk, om niet te zeggen
armzalig. Vele musici zijn die drieklanken
van de piano beu, en ze smijten ze weg.
Dat heet atonaal. Maar met het badwater
zijn ze ook het kind kwijt. Je hoeft toch
niet badwater en kind weg te gooien! Er
is toch heel mooie pianomuziek, ook van
de modernen!
JAWEL, MAAR DE PIANO als univer
seel instrument!? Daar deugt hij niet
voor. Probeer eens een gregoriaanse kerk-
melodie op een gewoon orgel of op de
piano te spelen. Dat is dan niets waard.
Van de grootsheid blijft geen sikkepit over.
Daarin zijn namelijk andere drieklanken
verwerkt dan onze grote en kleine drie
klank, een andere harmonie die verwaar
loosd werd en wordt in ons onderwijs.
Het zijn drieklanken in de kwart, reeds,
of beter nog, bekend aan Archytas. Ja,
Archytas van Tarente, de Wijze. Die heeft
over muziek geschreven, en over harmo
nische en aritmetiache middens.
Juist. Dat weet jij als classicus beter
dan ik. Maar dat alles betekent héél veel
muziek, die tussen onze toetsen valt, door
het rooster in het riool der vergetelheid
gevallen weggespoeld, weg. Trouwens, ik
behoef niet zo ver terug te gaan. Onze
eigen klassieke en antieke muziek wordt
al misvormd.
Zie je wel, Adèle? Ik zei je immers al,
dat ik die vraag van Pietje zo gek nog
niet vond! Je moet toch maar kind en on
beschreven blad zijn om precies zó'n
vraag, en zo precies, te vragen!
Ik denk aan mijn eigen piano. Zou de
kwaal verholpen zijn, indien wij tussen
elke twee toetsen nog een toets, met pas
sende snaren natuurlijk, aanbrachten?
Neen, want met zulke kwarttonen krijg je
je zuivere drieklanken niet terug. Je ver
dubbelt eenvoudig het aantal foute
tonen. Dat is waar, Maar hoe dan?
IN DE ZEVENTIENDE EEUW leefde een
grote geleerde en voortreffelijk musicus,
de uitvinder van de slingerklok, Christiaan
Huygens. Die was nog een landgenoot van
ons ook. Hij zei, zoals iedereen: de afstand
van fis naar g is groter dan die van naar
fis. Dus moeten er tussen fis en g twéé
nieuwe toetsen komen, en tussen en fis
één. Hoe kun je die nieuwe noten uit
elkaar houden? Met een halve kruis, en
mét een halve mol. Bij een halve kruis
zeggen we dan niet is achter de letter,
maar i. En bij een halve mol niet es, maar
èh. Hier is papier en potlood.
Dank je, Kijk! Ik begin bij c. Op deze ma
nier: c ci cis des dèh d. En
dan d di dis es èh e. Nu komt
e éi fèh Zo gaan we verder
Laat mij het doen, om te zien of ik het
goed begrepen heb. F fi fis ges
gèh g.
Goed zo. Ga door!
g gi gis as ah a; a aï
ais bes bèh b; b bi cèh c.
Fijn. Nu zijn we rond geweest.
Maar hoe kunnen ze zo'n klavier ma
ken?
Voor orgel is er een gemaakt door Pels
en Zoon in Alkmaar, voor professor Fok
ker. In Haarlem staat dat, in Teylers
Museum. De stamtonen hebben witte toet
sen. De kruisen en mollen zijn zwart. De
halve kruisen en halve mollen zijn blauw.
Zei ik het je niet, Adèle? Dat was waar
ik iets van gehoord had. En, Jan, wat doen
ze daar nu mee?
Ze werken naar twee kanten. Op elke
toets kun je nu een praktisch zuivere drie
klank spelen en een praktisch zuivere
toonladder laten beginnen. Daarom spelen
ze de klassieke muziek daarop, van Swee-
linck, van Couperin, van Buxtehude, ook
Bach, Frescobaldi, en al die lui van de
16de, 17de, 18de eeuw. Erg mooi. Daar
moeten wij eens heen, Fons!
Best, Adèle!
EN AAN DE ANDERE KANT zijn ze
begonnen met nieuwe composities. Voor
ons typisch nieuw, haast exotisch.
Hoe dat?
In plaats van uit een kwint een drie
klank te maken, verdelen ze die kwint in
drieën, net als de Javanen doen in hun
gamelan slendrö. Of ze verdelen de kwint
in twee gelijke stappen, zoals de Arabieren
doen. Een curieus geval. Net het interval
van de beroemde Damiaatjes, die twee
kleine klokken op de Grote Kerk in Haar
lem. die elke avond om negén üür geluid
worden. Ook net als de koekoek in zijn
éénzang-tweezang.
Wat granoig!
Je kunt ook zeggen dat ze die drieklanken
in de kwart van Archytas weer tot leven
wekken. Die komen weer fris uit de
goot.
Wie zei dat ook alweer: „Uit de mest
hoop van het verleden bloeien de schoon
ste nieuwe bloemen op?
Archytas redivivus? Dat wil ik wel eens
horen. Daar moeten wij heen. Ga je mee
Adèle? Best, Fons! Nu, A en A,
k moet morgen weer vroeg aan de slag.
Het was een heerlijk glas! Wel bedankt!
Adieu!
Dat doen we dus! En we nemen Piet
je mee om het antwoord op zijn vraag te
horen!
De rechtbank in Dordrecht heeft een 36-
jarige man uit Papendrecht veroordeeld tot
drie maanden gevangenisstraf, waarvan
een maand voorwaardelijk en twee jaar
ontzegging van de rijbevoegdheid.
De man was onder invloed met zijn auto
tegen een geparkeerde vrachtwagen gere
den, waardoor zijn 71-jarige passagier is
overleden.
Advertentie
Chief
j
""«RH
Vandaag, 31 maart, viert de nestor van
de werkende Nederlandse graveurs, de
heer Jilles A. Dal sr., zijn tachtigste ver
jaardag. Te zijner ere wordt heden in
Brinkmann een receptie gehouden.
De heer Dal was vijfentwintig jaar in
dienst geweest van respectievelijk de Ko
ninklijke Begeer, Van Kempen en Vos en
Co. (die toen fuseerden), toen hij besloot
zelfstandig te gaan werken. Hij vestigde
de N.V. Zilverindustrie Dahlia, sedert 1927
de Graveerinrichting-stempelfabriek Jilles
A. Dal die nu dus vijfendertig jaar be
staat. De thans tachtigjarige heeft de ont
wikkeling in de techniek van gegraveerde
stempels niet alleen steeds precies ge
volgd, doch er ook baanbrekend werk voor
verricht. Niet alleen tekenen en graveren
hebben steeds de belangstelling van de
heer Dal gehad, hij wijdt zich ook graag
aan boetseren en ciseleren. Bovendien is
hij ruim twintig jaar voorzitter van net
Kon. Mannenkoor Caecilia geweest. De
laatste vijf jaar is hij erevoorzitter, maar
hij slaat geen bestuursvergadering over.
Nog steeds treedt hij jaarlijks op als rijks
gecommitteerde bij het afnemen van pa
troonsexamens. Hij heeft belangrijk werk
verricht bij het tot stand brengen van de
schriftelijke cursussen voor heraldiek,
stijlleer en letterkennis. In 1960 werden
zijn verdiensten erkend met de onderschei
ding tot ridder in de orde van Oranje
Nassau.
Op de algemene begraafplaats in Deven
ter is het stoffelijk overschot ter aarde be
steld van de 72-jarige letterkundige J. A.
Rispens.
In 1916 werd hij benoemd tot leraar Ne
derlands aan de Rijks-h.b.s. te Deventer,
welke taak hij tot 1952 vervulde. Tijdens
deze periode wijdde hij zich aan de letter
kunde. Vele essays en gedichtenbundels
staan op zijn naam. In 1960 werd hem de
gemeentelijke kunstprijs „De gulden ade
laar" toegewezen. In het zelfde jaar werd
hij benoemd tot ridder in de orde van
Oranje Nassau.
Alfred Hitchock heeft vrijdag verklaard,
dat prinses Gracia van Monaco voor het
spelen van de titelrol in „Marnie" kan
rekenen op een honorarium van een mil
joen dollar (3,6 miljoen gulden) plus een
percentage van de winst.
Hitchock verklaarde dat de prinses vrij
willig aangeboden had dé rol te spelen. Hij
had haar niet gevraagd in „Marnie" op te
treden, maar zijn bedrijf had haar het
scenario voorgelegd, waarover zij zeer
enthousiast was.
Een groep van prominente Russische
componisten heeft op een componisten
congres gepleit voor een betere bestude
ring van de moderne muziek in het wes
ten. Dit lijkt niet in de lijn te zijn van
de officiële communistische opvatting. Het
agentschap Tass maakt melding van op
merkingen van een groep componisten,
onder anderen Kara Karajev, een promi
nente componist uit Azerbeidsjan, en Eveg-
ny Titotsky, het hoofd van de Vereniging
van Componisten in Wit-Rusland. Volgens
Tass beweerden zij dat de creatieve im
pulsen van moderne buitenlandse compo
nisten niet genegeerd mogen worden.
Zij menen dat door de werken van de
ze buitenlandse componisten nauwgezet te
besturen en critisch te analyseren en crea
tief te ontwikkelen, de Russische compo
nisten hun grondslagen kunnen verrijken
en een goed idee kunnen krijgen van de
ontwikkeling der moderne muziek. Dit is
noodzakelijk voor hun eigen creativiteit.
Dit is de eerste keer dat er beweerd
is dat de Russen iets van de westelijke
muziek zouden kunnen leren. Ook kan wor
den opgemaakt, dat er geen eenstemmig
heid bestaat onder de Russische compo
nisten over de communisische houdingen
ten opzichte van westelijke muziek.
Michael Solov van de communistische
partij verklaarde in zijn openingsrede: „De
Sovjet-componisten en muziekcritici moe
ten strijden tegen de manifestaties van
reactionaire bourgeois ideologie, zowel
op het terrein van de muziek als op het
terrein van de theoretische en estetische
gedachten en Zich stfevlg gron'd'eh op het
principe van het socialistische realisme".
Krennikov, de eerste-secretaris van de
componistenorganisatie, deed er een schep
je op door alle tendensen en variaties
van decadente bourgeois muziek te ver
oordelen.
LONDEN Het portret van Don Bal-
thasar Carlos, dat al 130 jaar op een
landgoed in Suffolk hangt, is thans defi
nitief als een Velasquez herkent. Oorspron
kelijk was het werk aan de Spaanse mees
ter toegeschreven, maar later kwam men
hierop terug. Men meende dat een kopie
was van het werk in het Prado. Enkele
jaren geleden echter kwam er een nieu
we theorie volgens welke het portret in
het Prado een kopie was, vervaardigd
door Goya en dat het schilderij in Suf
folk de oorspronkelijke Velasquez was. Go
ya was vele jaren directeur van de Spaan
se Koninklijke Schilderijenverzameling en
de kopie zou door hem zijn gemaakt ter
vervanging van het beschadigde origineel
Enkele maanden geleden werd het doek
naar Londen overgebracht om te worden
schoongemaakt. De kwaliteit werd toen
zichtbaar. Deskundigen kwamen eenstem
mig tot de slotsom dat dit de echte Ve
lasquez is. In elk geval staan de Spaanse
kunstkenners thans voor het probleem aan
wie het portret in het Prado moet wor
den toegeschreven.
brengen. „De overheid had in plaats van
deze strafzaak, beter andere maatregelen
kunnen nemen, bijvoorbeeld maatregelen
om verwarring door identieke verpakking
van farmaceutische artikelen te voorko
men of door instructies te geven over het
controlere van injectie-spuiten", aldus de
verdediger.
De verdediger van de chirurg mr. Ma-
thuisen vond dat ter zitting duidelijk is
gebleken dat de algemene gang van za
ken is dat injecties nooit worden gecon
troleerd maar dat men vertrouwt op de
deskundige helpers. Er is hier geen spra
ke van schuld, aldus mr. Mathuisen.
De 74-jarige chirurg heeft zijn praktijk
inmiddels neergelegd.
Uitspraak op 13 april.
Advertentie
Secretaires, chiffonnières, stoelen, ronde ta
fels, ook uitschuifbaar. Alles van mahonie
hout. Ook kleinmeubelen. Canapé's. Voor
restaureren en inkoop antieke meubelen. Te
lefoon 12223. Groot Heiligland 64. A. Mudde,
Gasthuisvest 45.
Slechte parlementaire week
De Tweede Kamer heeft deze week op
trieste wijze verstek laten gaan. Van
daar dat er aanleiding bestaat om van een
slechte parlementaire week te gewagen.
Van dinsdag af heeft zij haar taak op
bedenkelijke wijze veronachtzaamd. Met
het oog op de Statenverkiezingen wilden
de dames en heren toen reeds vroeg in
de middag „de boer op" kunnen gaan. Bo
venal daardoor liepen de algemene be
schouwingen over minister Cals' mam
moetwet, wat althans het aandeel der Ka
merleden in die beschouwingen betreft,
niet af. Zij moesten tot de volgende week
aangehouden worden. Men vond het na
melijk juister om van dat ogenblik af ver
der deze week te spijbelen. Bij een beetje
meer ijver hadden onze volksvertegen
woordigers echter wel degelijk woensdag
en donderdag op hun post op het Binnen
hof kunnen zijn, zonder te verzuimen
thuis hun kiesplicht te vervullen. Daartoe
hadden zij woensdagochtend best gelegen
heid kunnen vinden.
Onbegrijpelijke laksheid
Als gevolg van de opzet om er een paar
dagen „verkiezingsvakantie" van te ma
ken zal de Kamer nu pas komende woens
dag overgaan tot een openbare gedach-
tenwisseling in verband met de jongste
ontwikkeling inzake het Nieuw-Guinea-
vraagstuk. Dit is louter en alleen de
schuld van de Kamer, niet van de rege
ring. Deze toch was volkomen bereid ge
weest om op donderdag 29 dezer voor een
dergelijk debat te midden der afgevaar
digden te verschijnen. Niettemin heeft de
Tweede Kamer in haar geheel een en an
der rustig op zijn beloop gelaten.
Een wonderlijke houding. In het begin
van de vergadering van dinsdag leek het
er op alsof tenminste enige leden van de
oppositie stonden te trappelen van onge
duld om met de minister-president en
diens ambtgenoten eindelijk eens in het
openbaar van gedachten te kunnen wisse
len over wat er in de jongste tijd met
betrekking tot Nieuw-Guinea is voorgeval
len en wellicht aanstonds nog te gebeuren
staat. Mr. Burger, de fractieleider van de
P.v.d.A., gaf aan een dergelijk verlangen
uiting toen hij er min of meer de staf
over brak, dat men van regeringszijde
voor de zoveelste maal het landsbelang
scheen in te roepen om nog niet tot een
openbaar Kamerdebat over deze hoogst
urgente kwesties over te gaan doch zich
wilde bepalen tot bespreking of mededelin
gen in een klein, besloten gezelschap: dat
van de commissies voor Buitenlandse Za
ken en voor Defensie. En mr. Burger's
partijgenoot de heer Goedhart voelde zich
zelfs geroepen om in dat verband bij wij
ze van interruptie de kritisch bedoelde
vraag te stellen, of het openbaar debat
misschien moest blijven wachten tot er
tussen Nederland en Indonesië een oorlog
gaande zou zijn.
Nadat diezelfde middag de genoemde
commissies met de desbetreffende minis
ters bijeen geweest waren en er boven
dien was aangekondigd dat de Kamer, als
een publiek stuk, een brief van de minis
ter-president zou ontvangen over hetgeen
er thans aan de hand is, deden noch de
heren Burger en Goedhart, noch een van
de andere Kamerleden ook maar enige
moeite om die brief nog deze donderdag
onderwerp van openbare discussie te doen
uitmaken. Werkelijk, voor een dergelijke
laksheid valt het moeilijk een ook maar
enigszins bevredigende verklaring te vin
den.
De kamer en haar rechten
Wanneer, zoals de laatste tijd een paar
keer achtereen gebeurd is, een minister
het bestaat om een motie, die een meer
derheid had verworven, rustig naast zich
neer te leggen, dan kan men de nodige
aanmerkingen horen over een dergelijk
optreden tegenover de volksvertegenwoor
diging. En vooral over het feit, dat ten
slotte een meerderheid bereid blijkt zich
bij zulk een wijze van handelen r.eer te
leggen. Op de duur kan dat inderdaad
met het oog op een gezonde werking van
ons parlementaire stelsel bedenkelijk wor
den. Ongetwijfeld doen de volksvertegen
woordigers er goed aan, voor de rechten
en voor de positie van de Kamer op te
komen; rechten brengen echter ook
plichten mee. De Kamerleden dienen
er zich rekenschap van te geven, dat zij
tegenover de burgerij verplicht zijn om de
regering, zodra het maar even mogelijk
is, aan de tand te voelen wanneer er zich
toch dusdanig ernstige verwikkelingen
voordoen als men nu met betrekking tot
het Nederlands-Indonesische geschil over
Nieuw-Guinea beleeft.
Die plicht nu heeft de Kamer in haar
geheel in de afgelopen week verzaakt. De
Kamer in haar geheel, dus tenslotte even
zeer de met het kabinet-De Quay bevrien
de groepen als de oppositie.
In memoriam mr. van Schaik
Het heengaan van mr. J. R. H. van
Schaik is, uit de aard der "/.aak, door de
Kamervoorzitter en door de regering in
gevoelvolle woorden herdacht en dit zowel
in de Kamer van honderdenvijftig als aan
de overzijde van het Binnenhof.
Terecht is vooral ook in herinnering ge
bracht hoe mr. van Schaik op en top een
parlementariër was, die een fijn ontwik
keld gevoel bezat voor het parlementai
re handwerk. Zo was hij een meester in
het formuleren van amendementen, iets
wat van niet te onderschatten belang is.
Men bedenke immers, dat juist op die wij
ze de Tweede Kamer een belangrijk aan-
déel kan hebben in de vaststelling van de
inhoud der wetten.
Het ging Van Schaik, toen hij niet meer
als gewoon Kamerlid kon optreden, doch
het voorzitterschap, later de functie van
minister te vervullen had, bepaald aan
het hart dat hij daardoor ten opzichte van
de dagelijkse parlementaire arbeid „bui
ten spel" stond. Nadat hij staatsman in
ruste was geworden, bleef hij nog trouw
de werkzaamheden en de gebeurtenissen
op het Binnenhof volgen. Zijn geest was
daarmee in de loop der jaren geheel één
geworden. Bij hem gold in dit opzicht, dat
de eetlust al etende gekomen was. Aan
vankelijk toch was het helemaal niet zijn
doelbewust verlangen geweest, zitting in
de volksvertegenwoordiging te krijgen. De
advocatuur lag hem goed en het heeft
zelfs enige overredingskracht gekost om
hem in 1917 te bewegen de hem aangebo
den kandidatuur voor het district Rheden
hij verwierf zijn zetel nog onder het
districten- en meerderheidsstelsel te
aanvaarden. Gelukkig liet hij zich overha
len. Gelukkig voor de Kamer, waarvan hij
een voortreffelijk lid en bovendien ook een
uitstekend voorzitter is geweest.
„Van de ongeveer 6000 autorij-instruc-
teurs in Nederland is 30 a 40 percent on
bekwaam en ongeschikt voor het geven
van rij-onderzicht. Jaarlijks worden hon
derdduizenden guldens weggegooid aan
waardeloze lessen".
Dit zei secretaris A. de Jong op een
gezamenlijke vergadering van de vier
autorijschoolbonden ABAN, BBN, BOVAG
en FNOP, waarvan 700 leden gisteren in
Utrecht bijeen waren om te overleggen
hoe gestreefd kan worden naar een betere
rij-opleiding.
Aan het geven van vlieglessen stelt de
wet hoge eisen: in enige gemeenten is
het geven van danslessen zelfs aan ver
ordeningen gebonden. Maar voor het geven
van auto-rijlessen is geen andere bevoegd
heid vereist dan het bezitten van een eigen
rijbewijs. Te veel instructeurs leiden hun
leerlingen op louter voor het examen en
niet tot weggebruiker. De' veiligheid van
het wegverkeer eist echter deskundige en
voor hun taak berekende instructeurs.
Zij kunnen de basis leggen voor een gro
tere verkeersveiligheid, aldus de vergade
ring.
In tegenstelling tot in ons omringende
landen is het rijschoolwezen in Nederland
niet wettelijk geregeld. Na veel moeite
is hier de VAMOR-regeling tot stand ge
komen. Binnenkort wordt het duizendste
gelegaliseerde vakdiploma uitgereikt. Maar
het bezit hiervan is niet verplicht gesteld.
De heer De Jong wekte zijn gehoor op,
te streven naar het totstandkomen van
een rijéchoolwet.
De vergadering aanvaardde een resolu
tie, waarin een vernieuwde rij-instructie,
een verzoek aan het Centraal Bureau
voor de afgifte van Rijvaardigheidsbewij
zen om het rij-examen aan die neiuwe
instructie aan te passen, en een gezamen
lijk streven naar een rijschoolwet werd
vastgelegd.
Deze resolutie zal aan de regering wor
den voorgelegd. Hiertoe zullen de samen
werkende bonden een audiëntie aanvragen
bij minister Korthals.
De Deense organisatie van zeevarenden
heeft in een gisteren uitgegeven verklaring
bekend gemaakt dat, mocht het huidige
conflict tussen de Nederlandse reders en
de Vakorganisatie van Nederlandse Zee
varenden op 1 mei, als de huidige C.A.O.
afloopt, tot een staking leiden, de Neder
landse schepen op een „zwarte lijst" zul
len worden geplaatst en het er waarschijn
lijk op zal uitdraaien dat Nederlandse
schepen in Deense havens niet geladen
noch gelost zullen worden. Een en ander
zou dan geschieden op grond van een ver
zoek van de International Transport Wor
kers Federation, die zich in dit conflict
geheel achter de C.K.V., de Centrale voor
Zeevarenden ter Koopvaardij en Visserij,
heeft geschaard.
Zoals gemeld onderzoekt het bestuur van
de Stichting van de Arbeid op het ogen
blik de mogelijkheid om van advies te
dienen, opdat het conflict tussen reders
en zeevarenden opgelost kan worden vóór
de huidige C.A.O., waarin de C.K.V. meer
veranderd wil zien dan de redersorganisa
tie nodig acht, is afgelopen.
Van de zijde van de C.K.V. is enige tijd
geleden aangekondigd dat indien de eisen,
die ten doel zouden hebben de lonen en
verdere voorzieningen gelijkwaardig te
maken met die welke werknemers aan de
wal hebben, niet worden ingewilligd, tot
staking zal worden overgegaan op de
schepen die in Nederlandse havens zijn.
