Stamboomonderzoek van de familie Pabbmwe
onthult veel over de Haarlemse muzikale tak
JJi&cv
discoucs
Nieuw licht op het leven van
Cornells Tymenszoon Padbrué
NIEUWE MEDISCHE EN PEDAGOGISCHE UITGAVEN
I"
Wereldonderzoek naar de oorzaken
ran hart- en vaatziekten
Sssrsst-sS"S: JSfZÏÏSSSZ."&ÏSSLSE S5-
Herman Teirlinck
De negen muzen
de lieMe in u,,sebre",e Sn s?» sh„?
ZATERDAG 19 MEI 1962
Erbij
Jos. de Klerk
Sas Bunge
JUL Si
W 41\Jtf JL Ji. JL JU JLl.
nederigheid. „Mijd de bloedige handen van j*™* chirurgen ^«tigde te oefening Stofte vanz'elf-
SeSSr^-f^ en^vTefkar'inwtonem EeTwaTgb^ak we'k~kende sVaal*«es'
S«grSe?en.eke° k°"duMd °o..m„-uitg.„«, het leven van oSS.S?risti™
PAGINA I W h b
DE GENEALOOG A. van der Marei, van wiens speurwerk wij destijds reeds
een dankbaar gebruik mochten maken bij het schetsen van een voorlopig
levensverhaal van de Haarlemse componist uit de zeventiende eeuw, Comelis
Tijmensz Padbrue, heeft de stamboom van diens familie voltooid, voor zover
men dan een genealogisch onderzoek over ruim vier eeuwen als volledig en
afgedaan kan beschouwen. Er moet nu eenmaal bij opsporingen altijd ergens
een punt gezet worden. Hiertoe is de heer Van der Marei echter niet gauw over
gegaan, want zijn studie over deze wijdvertakte familie, waarvan de Haarlemse
zanger in het koor der Sint Bavo Jan Jansz. Padbrué de stamvader is, heeft hij
weten uit te breiden tot éen lijvig boekdeel, dat daar nu als een slotsom van het
bijbelse „gaat en vermenigvuldigt", maar tevens als een resultaat van jaren
onvermoeide speurzin voor ons ligt.
HET ONDERZOEK geschiedde op ver
zoek van mr. dr. H. J. Pabbruwe, een verre
nazaat van de Haarlemse koorzanger, die,
naar ik heb kunnen opsporen, in 1545 als
zodanig in dienst trad, tot aan het beleg
1572—1573 in functie bleef en, na te zijn
afgedankt (blijkbaar wegens al te demon
stratieve Spaansgezindheid) in stedelijke
dienst tot bode op Domay aangesteld werd.
Wat een verwikkelingen zich kunnen
voordoen bij het opsporen van familie
verwantschappen uit tijden waarin een
bureau van de burgerlijke stand een vol
slagen onbekend begrip was, en er boven
dien met spelling en naamsaanduiding zo
wisselvallig mogelijk omgesprongen werd,
treedt in dit merkwaardig familie-archief
duidelijk aan het licht. In verschillende
contracten en persoonsaanduidingen vond
ik de naam van de stamvader nu eens als
Jan Jansz, dan weer als Jenning Padbrué,
vaak alleen als Jenning aangeduid. De
heer v. d. Marei volgde het spoor van Jan
de Bode en van Jenning de Sangher, en
zo kwamen we samen op hetzelfde punt
terecht: bij de oervader der wijdvertakte
familie.
WAS DEZE EEN GEBOREN Haarlem
mer? Een ogenblik heb ik gemeend te heb
ben gevonden dat hij van Dordrecht naar
de Spaamestad kwam, vermits in 1543 een
Jan Jansz uit Dordt in het koor werd aan
genomen; doch deze zanger werd in 1545
afgedankt en na hem komt onze Jan Jansz,
die zich elders ook Padbrué noemt, in vaste
(Vervolg van pag. 1)
van verschuivende venwichten, een geluk
dat telkens opnieuw moet worden veroverd
dus, maar altijd benaderbaar, altijd her
vindbaar is, omdat het leven is, omdat het
strijden, omdat het, binnen de grenzen
van de „fatala onvolmaaktheid", een zich-
^^ÖCOQOCÖÖCOCOÖOOa
dienst. Hij deserteert wel eens naar Delft,
maar wordt als hij terugkeert in genade
ontvangen. Hij behoorde tot het slag be
roepszangers, die in een polyfoon koor hun
partij zongen, zoals later een muzikant zijn
partij prima vista in een orkest te spelen
zou krijgen. Deze muzikale vaklui, waar
onder vaak goede componisten aangetrof
fen werden, kwamen meestal uit de zuide
lijk? Nederlanden, zowel uit de Waals? als
uit de Vlaamse gebieden. De genealoog
ziet dan ook een aanwijzing in het on
hollandse Padbrué, Patbru, Padt Brue,
Pabbruwe en talrijke vormen meer van
de familienaam, dat de origine van de
stam in het zuiden moet gelegen zijn, en
hij brengt de naam in verband met het
plaatsje Bruaye in het graafschap Artois,
toen nog tot de Spaanse Nederlanden be
horende; wat niet zo vreemd is, vermits
deze streek van oudsher de kweekplaats
van trouvères, koorzangers en componis
ten was, met Kamerijk als uitstralend
middelpunt. Maar iemand die zich Jan
Janszoon noemt, heeft ook een vader ge
had die al een Vlaamse of Hollandse naam
droeg, dus minstens al een generatie vroe
ger uit dit Franssprekende gebied moet
zijn geëmigreerd. Het is met dat al toch
te betwijfelen dat „Jenning de Sangher"
een geboren Haarlemmer zou geweest zijn,
want het vak bracht mee dat, om carrière
te maken nog al eens verwisseld werd van
standplaats.
zich samengebald in de figuur van de
Haarlemse musicijn en Jubalist Comelis
Tijmen. de roem der familie, die in onze
muziekhistorie de lijfcomponist van Von
del verdient te heten. Zijn broer Jan, die
ook schilderde, stierf ongehuwd betrekke
lijk jong. En Comelis bleef als verstokte
vrijgezel met zijn twee ongehuwde zusters
op ,,'t Sant" wonen en overleed hoogbe
jaard in 1670 in de Korte Begijnestraat.
Hier liep het genealogisch dan ook dood.
Uiteraard heeft de heer A. v. d. Marei
bijzonder veel aandacht besteed aan de
figuur van Comelis. Van deze was wel
reeds het een en ander bekend, zij het dan
zeer incompleet, wat trouwens ook het ge
val is met zijn composities. Aan de recente
opsporingen danken wij nu gelukkig een
beeld van de Haarlemse toonkunstenaar,
dat zich vrij duidelijk begint af te teke
nen. Uit de gegeven ervaren wij dat Cor-
nelis Thymansz een zelfbewuste kerel was,
voor wie het Haarlem van de zeventiende
eeuw misschien wel iets te klein werd.
Zijn relaties met figuren als Vondel, Cats,
Westerbaen, Barlaeus en anderen deden
hem uitstijgen boven zijn ambtgenoten
van het stedelijk schalmei-kwartet. Tem
peramentrijk en blijkbaar nog al queru
lant van aanleg, veroorzaakte Comelis
„ene gestadige twist ende oneenicheyt"
met zijn collega's, tengevolge waarvan
„Burgemeesters en regeerders der Stat
Haerlem" Comelis Tymensz Patbrae uit
zijn dienst ontsloegen. Wat niet wegneemt,
dat men hem later eerde met een zilveren
schaal en een subsidie voor de uitgave
van deel II van zijn ,,'t Lof van Jubal"
en ook dat hij van stadswege betrokken
werd bij de viering in 1648 van de Vrede
van Munster.
NOTARISPROTOCOLLEN zijn zowat de
enige bronnen, die iets onthullen over het
particuliere leven van de musicus en van
dat zijner huisgenoten. Het zet eigenlijk
voor de kunsthistorie weinig zoden aan de
dijk. Doch, al blijven er nog heel wat vage
en totaal witte plekken in de geschiedenis
van de Haarlemse musicus, de grondslagen
voor een biografie zijn met betrouwbare
documentatie gelegd. Het is nu de taak
van de muziekgeschiedschrijving de op
gespoorde gegevens in logisch verband te
brengen met wat er is kunnen gered wor
den uit de heilloze opruimingsmanie onzer
voorvaderen, die de muziek van Padbrué
voor ons tot nog toe beperkt tot enkele
werken die in een tijdsbestek van vijftien
jaar tot stand kwamen. En Comeiis is
bijna tachtig geworden! Wat moet er dus
al verloren gegaan zijn! Zelfs betreffende
die vijftien jaar, uit welke wij iets te
weten kwamen! Intussen is de musicologie
aan de heer A. van der Marei grote dank
verschuldigd en ik kan hem verzekeren,
dat er ijverig gewerkt wordt om de vruch
ten van zijn speurwerk te doen gedijen.
Tovens moet het mr. dr. Pabbruwe een
grote voldoening geven, dat zijn opdracht
tot zoveel belangrijke resultaten heeft ge
leid, die ook buiten zijn familiale verband
de belangstelling gaande maken.
WIE NOG NIET in zijn discotheek
heeft de Suites no. 2 en 3 voor orkest
van Bach, kope de in de Archiv-serie
van Deutsche Grammophon Gesell-
schaft uitgebrachte plaat (14272 APM).
een prachtplaat, dankzij het Münchener
Bach-Orchester onder leiding van de
bekende Bach-expert Karl Richter. Wat
deze uitvoering voor de grammofoon zo
bijzonder aantrekkelijk maakt is haar
onopgesmukte karakter. Dirigent Rich
ter heeft een bijzonder gevoel voor
Bach's harmonisch contrapunt en voor
de natuurlijke ademhaling van zijn me
lodieën. In de dansstukken wordt de
voornaamste gedachte, die hier bijna
altijd aan de bovenstem is toevertrouwd
gevoed met impulsen van de neven-
stemmen, maar zonder opzettelijkheid,
alles met de eenvoud van het ware.
Een soortgelijke goede smaak vertoont
de tempokeuze die als het ware uit de
vorm van ieder stuk afgeluisterd is.
Men denkt: zó hoort het en niet an
ders. Bij eerste aanhoren mag zo'n ver
tolking wat neutraal lijken, omdat ze
gespeend is van dat polijstwerk waar
ietwat narcistische dirigenten en ge
stroomlijnde ensembles zo van houden.
Minder opzichtige, maar meer essen
tiële kwaliteiten onthullen zich eerst
bij voortgezette kennismaking en
daar is de grammofoonplaat tenslotte
voor bestemd. Tot het succes van deze
opname dragen zeer veel bij het ran
ke, moeiteloze fluitspel van Aurèle
Nicolet in de Tweede Suite en de bril
jante trompetpartij van Adolf Scher-
baum in de Derde. Ook qua registra
tie voldoet de plaat aan de hoogste
eisen.
DE STEMBEHEERSING, het tekst
begrip en de innerlijke verwantschap
die Gérard Souzay met de liedkunst
van zijn land heeft, zijn helaas niet
voldoende geweest om van D. G. G
18758 (Liederen van Claude Debussy)
eveneens een voltreffer te maken. Wat
deze plaat althans voor mijn oren
bederft, is het pianospel van zijn be
geleider Dalton Baldwin. Om Debussy's
liederen, waarin het toevallige op or
ganische wijze gestalte heeft gekregen
Bachliefhebbers, attentie! Op een Archiv-
plaat van D.G.G. zijn twee Orkestsuites van
Bach (no. 2 en 3) magnifiek vastgelegd door
het Münchener Bachorchester o.l.v. Karl
Richter (D.G.G. 14272 APM, onder de oor
spronkelijke benaming van de suites: „Ouver
turen"). Het Franse repertoire is ditmaal ver
tegenwoordigd met D.G.G. 18758: Liederen
van Claude Debussy, gezongen door Gérard
Souzay, en Decca 5667 met orkestwerken van
Fauré en Debussy („Petite Suite'') door het
Orch. de la Suisse Romande onder Ansermet.
te begeleiden, moet men een volmagkt
pianist zijn. Dalton Baldwin is dat
niet. Zijn pedaalgebruik is primitief,
zijn techniek staat hem niet toe de
menigvuldige nuances te realiseren aie
het vluchtige tot duurzaamheid moeten
wekken, maar bovenal mist hij het
„klimaat", hij heeft geen oor voor de
toon die hier uit een poëtisch gener-
zijds doorklinkt. (Men vergelijke de
begeleidingen van Karl Engel op de
eveneens door D. G. G. uitgebrachte
opname met Franse liederen door
Fischer-Dieskau). Dit soort liedkunst
is een vorm van kamermuziek: mist een
van de partners de aansluiting, dan
kunnen de kwaliteiten van de an-
der(en) het spel niet meer redden.
Bijzonder jammer, want een dergelijk
plaat met tien vroege liederen, twee
liederen op tekst van Charles d'Orleans
de beide bundels Fêtes Galantes en Le
Promenoir des deux Amants zal wel
niet zo gauw weer elders verschijnen.
Misschien zullen velen de plaat toch
willen bezitten om de voordachtskunst
van Souzay en die laat geen ver
stek gaan.
ONLANGS BRACHT HET N.PH.O.
op een abonnementsconcert de suite
„Pelléas et Mélisande" van Fauré. Wie
van deze zachtzinnige, maar nobele mu
ziek houdt, kan terecht bij Decca (LXT
5667) waar het Orchestre Suisse
Romande en Ernest Ansermet in hun
element zijn met een geheel Frans
programma. De plaat bevat verder
nog het voorspel tot Fauré's enige
opera „Pénélope", de vierdelige suite
„Masques et Bergamasques" en de
oorspronkelijk voor piano vierhandig
geschreven Petite Suite van Debussy,
in de orkestzetting van Henri Büsser.
Voor een helder, evenwichtige orkest-
traal klankbeeld kan men op Anser
met vertrouwen. Zijn tempi zijn soms
wat aan de erg bezadigde kant, wat
een indruk van uitvoerigheid geeft die
niet rijmt met het lichtvoetige karakter
van de opgenomen werkjes.
verwerkelijken is in „een ownderbare we
reld".
Het prachtig uitgevoerde boekje „Geria
trie" zou geen bespreking in een dagblad
rechtvaardigen als er naast de enkele ty
pisch medische hoofdstukken die voor-
TWEÈ VAN JANS zonen kwamen ook in
het muzikale vak terecht. Daar was dan
VEEL', ZO NIET ALLES, van zijn groot- David' die als negenjarige knaap,
heid, zijn leefkracht, zijn scheppingsdrift, bll^baar om zijn mooie stem en muzikale
is uit dié levensvolheid verklaarbaar. Zijn aan]?®'„ met j66/1 dubbele koninklijke - m\
taalweelde, zijn erotisch schoonheidsver- "Prebe studiebeurs naar Madrid ge- fevOW
keer met de woorden, zijn bezielde pathos, 7'onden werd' ™aar h" tot a-ln '-«tiende r GERIATRIE onder redactie van dr. R.
zijn brede epische golfslag ze zijn zonder laar'ong in de beroemde Capilla Flamenca, J. van Zonneveld, uitgave Van Gorcum,
die oermacht in hem niet dankbaar. Daar- de Vlaam®5 Kapel' °nder ?.eldl?g van Assen'
om noemde ik hem machtig, daarom acnt Pl*rT*de Manchicourt en er zijn algemene
ik hem machtiger dan de natuur, omdat opleiding kreeg Later, toen er voor koor
hij mens is, geest èn natuur, geweten èn zangers in Rolland niets meer te doen
natuur, liefde èn natuur. Liefde: „Er is was' ontmoeten wij hem als luitspeler en
geen leer voor mijn liefde. Zij doet. Zij lr} de. musycke te Leiden en uit- treffelijk
schrijft. Zij kan allen „doen". Mijn ne- eindelijk als vlaskoper te Amsterdam. Zijn ™lijk z^jn geen hoofdstukken met
deriae letteren zii ziin de daad van miin Jongere broer, Tyman, heeft waarschijnlijk meer algemeen geldende inhoud zouden
IwA» nog als koorjongen in de St. Bavo ge- voorkomen. Met voorbijgaan van de me-
Meri kan hem od ziin schriiverswoord zongen. Toen in 1592 het instituut der disch gerichte hoofdstukken willen wij iets
geloven: het is zijn mensenwoord. Er weer stadsspeellieden weer hersteld wordt, is zeggen over deze laatstgenoemde.
hij daarin een der schalmeispelers. Daar-
naast bedreef hij het eerzame vak van geriatrie staat in het middelpunt van
passementwerker. Hij woonde op de Grote de belangstelling. Wij worden ouder en het
Markt, naast de Koningstraat. Twee van streven is er op gericht de gewonnen le-
zijn zonen, Cornelis en Jan gingen ook in vensJaren ook levenswaardig door te bren-
het muzikantenvak, en er is een tijd ge- gen beterte laten doorbrengen. Het is
weest dat het stedelijk musicijnskwartet, ®en hhsverstand dat iedere bejaarde op
dat op geregelde tijden op de trappen van n Pur hulpbehoevend moet worden. Be-
het stadhuis musiceerde, bestond uit Jan mngfijk is dat ieder weet dat skelet, ge-
heeft mij dit in beide delen van zijn Ver
zameld Werk getroffen, ontroerd en be
zield met een diepe eerbied voor een
schrijversleven, dat van zoveel mensen
liefde, van zoveel levenseerbied vol is.
Ik las de drie toneelwerken van zijn bun
del „Versmoorde Goden" „Jokaste te
gen God", „Taco" en „De Fluitketel"
in dit verand: drie variaties op het Oidi
Doesthema- en beter noe dan te voren Wlllem Lossy, de vroegere koorzanger en f.n en spieren door bedrust vaak
poestnema, en Deter nog aan te voren ml] jkant j. ipraar van QWPPiinPk- meer lijden dan ermee gebaat zijn. Er
heb ik verstaan hoe de grootheid van Teir- muziKant aie ais ag leraar van bweenncK overwaardprine van het hpH ver
linrk wordt hpnaald door ziin standhnndpn geldt, en drie Padbrué's. Tijmens oudste n overwaaraering van net bed. Ver-
zoon. Emanuel, volgde een andere richting; ™dd^ z'chTnlaT^ £5
offervaard^g aan^Het geluk kan immers luytspeler' en vlaskoper, stammen al de sprekend dat de oefening aangepast moet
offervaardig aan. Het geluk kan immers pabbruw-,s en Pabbruwes af. zijn aan het vermogen. Ook bekend dient
te zijn dat de psyche achteruitgaat door
oververzorging en het niet of niet meer
IK ZIE ER TEGENOP ze te tellen, maar, aanbieden van dat wat men in de meest
wat wel heel vreemd is, ik ontdek er buiten algemene zin „prikkels" noemt,
is vrij voor een leven dat de dood liefde- (je Haarlemse Padbrué's en de in Spanje
rijk omsluit. gevormde David, geen zangers of muzi- Bij de voeding moet men denken zowel
C. J. E. Dinatix kanten onder. Alles heeft, wat dit betreft, aan overvoeding door het wegvallen van
nooit dan een daad van liefde zijn. Eu
sterven doet men alleen." Daarmee, in
enkele zinnen, is het „Zelfportret" vol
tooid. Het ealgenmaal is ten einde, de weg
ajfrcii
Een zeer overvloedig geïllustreerd boek
met vlotte tekst van de onlangs helaas
overleden dr. A. Melchior die in een anek
dotische stijl puttend uit zijn ervaringen
met eNderlandse kraamvrouwen en kraam
heren, en Afrikaanse en Zuidamerikaanse
obstetrische reisimpressies de aanstaande
kraamheer voorlicht over zwangerschap,
bevalling en kraamtijd.
Nanninga verzorgde informaties over ver
zekeringen en Woudstra gaf cameratips
voor de fotograferende jonge vaders; Zon
dervan beschrijft allerlei van: voetensteun
voor de zwangere moeder tot droogkast
voor de luierwas voor de „Doe-het-zelf"-
mannen. Een volledig informatief prenten
boek dat nieuw-geroepen vaders zeker zal
behagen.
DE RAADSELACHTIGE WERELD van
de droom door André Sonnet, uit het Duits
vertaald, verschenen in de Prismareeks,
Het Spectrum.
De zeer erudiete schrijver laat geen as
pect van de droom onberoerd. Voor de
liefhebbers op droomgebied een mer a
boire.
LUSTEN EN LASTEN van de alcohol
door prof. dr. D. H. Wester, uitgave Leo
pold, Den Haag.
Een eenvoudig maar volledig exposé
over de alcohol, bereidingswijze, gebruik
en de lusten en lasten. Opvoeding is de
kern van alle drankbestrijding, zegt de
schrijver. Het boekje is een geslaagd voor
beeld van informatie. Dat de lasten de
DE WERELD Gezondheids ganisatie stond afwijzend te- palen element in het spel is, ten wordt door de W.G.O. aan-
Organisatie heeft zich in een genover het algemene en zon- waardoor de ene man
goed gedocumenteerd dit boek, en overal
wordt verwaarloosd.
Invaliditeit is vaak een gevolg van onge- vindt
Hierover geeft de schrijver aan de
hand van Franse voorbeelden verbazing-
speciale bijeenkomst te Ko
penhagen bezig gehouden met
der oordeel des onderscheids chauffeur zal worden en
toegepaste gebruik van peni- andere busconducteur.
het vraagstuk van hartziekten cilline, dat in sommige landen Wat betreft de relatie tus-
bij kinderen. (Italië en de Ver. Staten bij- sen emotionele toestanden en
Vele kinderen kunnen thans voorbeeld) zonder recept wordt hart- en vaatziekten met in-
verkocht. Van groot belang begrip van hoge bloeddruk,
achtte men de nog dikwijls was men het er over eens dat
verwaarloosde maatschappe- bij het ontstaan van deze ziek-
lijke revalidatie en opvoeding ten, een sterke emotionele fac-
van de jeugdige patiënten, tor zeker in het geding is; al
Ten aanzien van hartziekten valt het moeilijk dit met cijfers
is een onderzoek gedaan bij aan te tonen.
Londense buschauffeurs en
busconducteur, twee groepen, HEX EXEN VAN VEX schijnt
die in vele opzichten veel ge- enige invloed uit te oefenen
meen hebben, doch verschil- 0p bet ontstaan van hart- en
len, doordat het werk van de vaatziekten. Op dit terrein
een zittend wordt verricht, ter- worden in een aantal landen
wijl de ander zeer bewegelijk onderzoekingen verricht. Eski-
is en wel in het bijzonder op rno's die veel vet eten, schij-
de Londense dubbeldeksbus- nen nje(- rnéér aan deze ziek-
sen- ten te lijden dan stadsmensen
in gematigder streken. Hoge
Dit onderzoek bracht een bloeddruk moet worden be-
aanzienlijk verschil in licha- schouwd als een gezondheid?-
melijke ontwikkeling en in de probleem van de eerste groot
mogelijkheden tot het voor- te in Europa,
komen van ziekte tussen de
beide groepen aan het licht. De W.G.O. zal een betere
Het is echter nog niet mogelijk uitwisseling van gegevens tus-
gebleken vastomlijnde con- sen de landen in Oost- en
clusies te trekken inzake de West-Europa moeten bevorde-
oorzaak van hart- en vaatziek- ren. Aangaande het onderzoek
DE Wereld Gezondheids Or- ten, omdat er een niet te be- op het gebied van déze ziek-
door een chirurgische ingreep
of door behandeling geholpen
worden. Wèl is het opsporen
van gevallen en een vroegere
en duidelijker diagnose van
groot belang; voorts moeten
ook betere verzorging en
maatschapelijke revalidatie
van kinderen, en betere inter
nationale samenwerking bij
onderzoek worden bevorderd.
De Europese deskundigen
moeten tezamen trachten de
samenhang van oorzaken van
aangeboren hartgebreken op
te sporen (erfelijkheid, radio
actieve straling, voeding, ziek
ten en vergiftigingen van de
moeder.) Ook de reumatische
hartziekten, die dikwijls bij
kinderen voorkomen werden
besproken. De ziekte open
baart zich dikwijls na een
aanval van reumatische koorts,
die het gevolg is van een
zekere vorm van infectie, een
„pijnlijke keel" bijvoorbeeld.
bus- bevolen:
de onderzoek naar de verschil
lende Europese statistieken
omtrent de sterfte aan hart
en vaatziekten, nierziekten
en ziekten van de adem
halingsorganen, verhoogde
bloeddruk.
systematisch vergelijkend
onderzoek in Europa van
chronische hart- en vaat
ziekten, bijv. streng gestan-
daardiseerd onderzoek van
vetdelen in het bloed van
verschillende bevolkingen.
onderzoek van de mogelijke
relatie tussen emotionele
en nerveuze belasting en
het ontstaan van hart
ziekte.
onderzoek naar de gevolgen
van factoren als voeding,
woonplaats, arbeidsomstan
digheden, erfelijkheid en
dergelijke.
onderzoek naar het voor
komen van aderverkalking
naar geslacht, leeftijd en
later wellicht naar nog an
dere factoren, een en ander
onder standaardisatie van
de onderzoekingstechnie
ken en beschrijving, zodat
deze internationaal kunnen
worden vergeleken.
aanwijzingen om de kansen op invahditeit dle W1] kUnnen aanbevelen' LICHAAMSOEFENINGEN voor ouderen
te verminderen en de reactivering te be- MEDISCHF vn a Am aak door Albertine Vellinga uitgave D. B. Cen-
vorderen. Het hoofdstuk over sociale ge- eendoordr KaHMKiih tZ, ÏÏZ' Hüversum'
vms'omtrent dfLhoefte^anTerolLlhur U<t Het DuttS vertaald> Prismaboekjes, Het Dit ook van buiten zeer smaakvol uitge-
hospitalen, geriatrische.afdelingen »an al- Over het algemeen een aeer bruikbaar sHjt niet van beweging JÓrttïbete"
gemene ziekenhuizen, de omvang en aard stel boekjes, waarin veel nuttige adviezen van". Dit is een waarheid die vaak mlt
'^aiiditeit' de mVl0€d Van de be' gegevea worden. Het bevat meestal nuch- de mond geprezen maar praktiscrweSfg
jaarden op hun omgeving en van omge- tere raadgevingen. Het stukje over duim- beleefd wordt in deze tijd van brommers
ving op de bejaarden in gunstige of on- zuigen vormt een uitzondering. Het is wat scooters, auto's en televiSezittm Het blijft
gunstige zm Een overzicht van ouderdom èrg alarmerend geschreven en is wat al echter waar dat spieren sterker en aewrich
en sterfte besluit dit zeer waardevolle te verontrustend voor ouders van duim- ten minder stijL worden door bewegiïg
wrker Ha enri 3 h^K be' en oefeninÊ' Een ieder die wat ouder wordt
ANDERS DAN ANDEREN door Aimée ling gewijd^ pfginl's^n "KX
van Tricht uitg. Kruseman, Den Haag, werkje hierover in de litteratuurverwijzing het evenwicht wat moeili'iker te handha
een handleiding voor opvoeders en ouders overneemt, terwijl voor deze voor elke ven blijkt en zijn schouders wat shiver
van afwijkende kinderen. leek ingewikkelde materie uitstekende worden.Omu vooral deze ongLakken
De bedoeling van de opvoeding van kin- getii'^van^r Holt Staan' Z°alS "Het te bewarf? schreef Albertine Vellinga de-
deren is ze zelfstandig te maken. Ook voor ze aani-rekkelijke handleiding,
afwijkende kinderen geldt dit, zij het an- TWEEëENHElD in geslacht en liefde
ders dan voor normale kinderen. De fout, door dr A r M r ine „i
coals herhaaldelijk 1„ hel bjak beschre TzÏL,Ie rJLÏÏÏ'
ven, bestaat hierin dat ouders speciaal Huygensexpositie in 1963
hun gehandicapte kinderen willen sparen Er verscheen een derde druk van dit 1963 bestaat de vereniging Hofwijck 'die
voorlichtinesboekie. riat. Hp u-athnlipiro Tri— t.nt Hnplctpllirvcf Kzvaff Ut.:n tt-r. _i_
Op 18 juli
en daardoor niet voorbereiden op het'wer- voorlichtingsboekje, dat"de katholieke vi- tot"döel"stening hèefThet*hui^^ofwiick
uiiTu t goedbedoelende vader die sie vertegenwoordigt. Het is in eenvoudige, te Voorburg als Huygensmuseum in stand
zijn blinde dochtertje overal af laat blij- wat stroeve ouderwetse stijl geschreven, te houden, vijftig jaar. Zij is er in deze
ven, haar voor alle gevaren waarschuwt maar up to date in de meegedeelde feiten, halve eeuw in geslaagd het huis dat door
candel,t nlet Juist- Hij We vinden er alles in, ook de bepaling de dichter en staatsman Constaritijn Huy-
bereidt zijn dochtertje niet voor op het le- van de twee onvruchtbare perioden; na de gens werd gesticht en door hem en ziin
ven en laat haar zelfs in zekere zin ver- ovulatie met behulp van de thermometer- zoon, de natuurkundige Christiaan Hi'iv
dorren Om de ouders te instrueren methode. De schrijver stelt boven het gens, werd bewoond, in eigendom te ver
schreef Aimée van Tricht dit boek. Naast sexueel-technische en het zoeken naar de werven, te restaureren en als Huveens
algemene beschouwingen treft men er zeer zogenaamde „bevrediging" in het huwelijk museum in te richten De vereniain! zal
organiseren van feestjes bezig houden VAN BRUIDEGOM TOT KRAAMHEER waarin een beeld gegeven za° wortm va°n'
Haarlem.
Huygens op hun geliefd buitenverblijf.
