Gala-première van Monteverdi's „Ulisse" en Dallapiccola's „Prigioniero"
IffllÊn QD
!l
m
I v
Het Nederlands
Kamerorkest
I*
Bartókdag in Beverzvijk
EEN ANTIEKE PASTORALE... I... EN EEN MODERNE ANGSTKREET
,ov-A-
rv
Leerlingenavond van
Kennemer Balletstudio
Concert in het
Openluchttheater
Teresa Berganza - een stem die zingt
uit de bronnen der muziek
v*
a a nnoriDiGihGEn ^beschouw/hgeh
MAANDAG 18 JUNI 1962
Operazanger Gee Smith
overleden
Sas Bunge
Mariene Dietrich
zong in Den Haag
Internationaal jaar van
de rustige zon 1963/64
WEEKABONNEMENTEN
Laatste toebereidselen
voor het Concilie
P. Zwaanswijk
Sis Bunge
Examens
De radio geeft dinsdag
7 elevisiefirogramma
Sas Bunge
IN DE STADSSCHOUWBURG te
Amsterdam had zaterdagavond de pre
mière voor Nederland plaats van twee
opera's op één programma: De Terug
keer van Ulysses, door Claudio Monte
verdi 1641 en „II Prigioniero" (De
Gevangene) van Luigi Dallapiccola
1950. Deze laatste was echter tevens ten
nauwste bij het werk van zijn confrater
uit het verleden betrokken.
VAN „IL RITORNO di Ulisse in Patria"
had Dallapiccola namelijk de reconstructie
gemaakt die de opera voor een moderne
schouwburguitvoering pasklaar moest ma
ken. Hij heeft de oorspronkelijke partituur
die een speeltijd van meer dan vier uur
vergt, tot ongeveer de
helft teruggebracht. In
een toelichting schrijft
de bewerker uitdrukke
lijk dat zijn ingreep ge
zien moet worden als
een poging tot „ver
taling" van het origineel
/oor het huidige medium
van een groot symfonie
orkest. Hij is zich ervan
betvust dat een derge
lijke overbrenging een
kortstondig leven be
schoren is omdat ze zélf gebonden is aan
de tijdgeest, in casu onze kijk op de mu
ziek van Monteverdi weerspiegelt. Ze is
van dezelfde orde als iedere muzikale ver
tolking die ernaar streeft om in de oude
code een nieuwe mededeling te ontcijferen.
De bewerking is vergankelijk, het werk
leeft. Het is een standpunt dat getuigt van
bescheidenheid en verantwoordelijkheids
gevoel.
HET WAS DAN OOK in zekere zin een
tegenvaller dat het resultaat niet geheel
aan de verwachtingen beantwoordde. Door
de toepassing van een tamelijk uitgebreid
orkest-apparaat, met inbegrip van
derne" instrumenten als de kjarinet en de
ventielhoorn, is een klankbeeld ontstaan
dat te weinig beantwoord aan dat van
Monteverdi's dagen en om die beant
woording ging het nu juist. Met een bezet
ting van alleen strijkorkest, hobo's, trom
petten, bazuinen en clavecimbel was mijns
inziens de kans op een benadering van het
origineel groter geweest. In de uitwerking
van de harmonisatie die eveneens, naar
het gebruik van die tijd, grotendeels
slechts in stenogram, volgens de zoge
naamde „becijferde bas" is aangegeven
toonde Dallapiccola ongetwijfeld een
fijne tastzin. Instrumentaal gezien is het
door de bewerker geboden klankbeeld ech
ter te verbrokkeld geworden om een equi
valent op grote schaal te kunnen zijn van
de in de partituur vermelde samenstelling
van enkele strijkers, bas-luit en clavecim
bel.
OOK KREEG MEN de indruk dat de
klank soms wat zwaar was tegenover de
stemmen op het toneel. Vooral de in laag
register geschreven bas-partijen, kwamen
niet steeds goed door. Maar dit gold niet
voor de titelrol zelf, die door Franco Ghit-
ti met marmeren sonoriteit over het voet
licht gebracht werd. Over het algemeen
troffen de zangers wel het juiste timbre,
waarin het theatrale van een andere orde
is dan in de Italiaanse opera zoals hen
die vertrouwd is. Belangrijke rollen had
den Peter van der Bilt (Nettuno), Conchi-
ta Gaston (Minerva), Frances de Bossy
(Penelope) en Wim Koopman (Telemaco).
Opmerkelijk was de regie van Göran Gen-
tele die er in geslaagd was de bewegingen
op het toneel geheel in te passen in het ka
der van een soort rituele gestiek. Magni
fiek waren de decors en costuums van
Scipic Colombo en Anny Delorie in
„II Prigioniero".
DEZE FEESTELIJKE PRESENTATIE
vormde wel een contrast met wat men na
de pauze te verwerken kreeg. „II Prigio
niero" behandelt het thema van een door
de Spaanse Inquisitie gevangen genomen
en gefolterd man die nu als hoogste ver
fijning van het menselijk kwellingsvermo
gen door zijn beulen tot de vrijheid ver-
vermomd als oude bedelaar) in het kleu
rengamma van de Venetiaanse schilders -
school,
DE PASSACAGLIAwaarmede het
Nederlands Kamerorkest het concert begon,
dat zaterdagavond in het Holland Festi
val in de Kurzaal te Scheveningen werd
gegeven, is van origine een orgelwerk
van de componist Frank Martin. Tien
jaar geleden bewerkte hij dit variatie
werk voor strijorkest en vertrouwde
het daarmede toe aan de karakteristieke
gevoelige klank van strijkinstrumenten
Of Frank Martin zijn compositie daar
mede een dienst bewezen heeft is een
vraag, die verschillende beantwoord zal
worden, al naar de persoonlijke apprecia
tie der toehoorders.
IK GELOOF, dat de positieve en zeker
voor een passacaglia constructieve klank
van het orgel doeltreffender aan Martins
muziek dienstbaar gemaakt zal kunnen
worden dan de weifelende, vervagende
klank, die de dirigent Szymon Goldberg
van zijn orkest verlangde.
Er kwam op deze avond nog een bewer
king tot uitvoering namelijk „Drie Stücke
aus der lyrischen Suite'
van Alban Berg, die oor
spronkelijk voor strijk
kwartet werden ge
schreven. De zetting
voor strijkorkest beant
woordde waarschijnlijk
meer aan de intentie,
die de componist aan
zijn muziek als uit
drukkingsmedium wilde
verbinden. Hoe relatief
de betekenis van bena
mingen bij nieuwere muziek, die nog aan
leunt tegen de romantiek, geworden is, be
wezen de aanduidingen Andante amoroso,
Allegro misterioso en Allegro appassio
nato voor de drie „Stücke", waarvan de
muzikale inhoud te veel van karakter
wisselt om een uitdrukkingseenheid door
de naam te gaan suggereren.
Het is overigens muziek, die nog zeer
behoudend een b;'zondere melodische
waarde bezit, die uitstijgt boven de zoge
naamde „mysterieuze" effecten van het
tweede deel. Men kon zich verder afvra
gen of een interpretatie met meer werke
lijke muzikale spanning dan die van
zaterdagavond de betekenis van Alban
Bengs muziek niet positiever zal kunnen
belichten.
IN HET HETEROGENE programma
voor dit concert was ook het Concert in
Es (K.V. 365) voor twee piano's van W.A.
Mozart genomen, dat door het echtpaar
GabyRobert Casadesus in een aantrekke
lijke verfijnde uitvoering werd gespeeld.
Maar het volstrekte hoogtepunt van de
avond kwam met de meesterlijke, aangrij
pend schone, onvergetelijke vertolking van
Mozart Pianoconcert in Bes (K.V. 595)
door Robert Casadesus, een vertolking, die
ook de dirigent en het orkest inspireerde
tot een uitnemende begeleiding.
P. Zwaanswijk
In zijn woning te Scheveningen is na een
langdurige ziekte op 53-jarige leeftijd over
leden de operazanger (bas) Gee Smith.
Sedert 1950 was hij verbonden aan de
Nederlandse Opera te Amsterdam. Hij
vertolkte talloze rollen, waarvan de opera
liefhebbers zich zeker die zullen herinne
ren in La Bohème en „Katja Kavanova"
tijdens het Holland Festival 1959. In 1961
zong hij in het Holland Festival zijn laatste
rol in „Le Nozze di Figaro" onder Giulini.
De heer Smith begon zijn artiestenloop
baan bij de operette. Daarna trad hij een
reeks van jaren op in de kleinkunst bij
de Song Singers.
De crematie van het stoffelijk overschot
is vastgesteld op dinsdag 19 juni op Wes-
terveld.
D'OPRECHTE AMATEUR
Suus en Emma Francke van de afdeling
Zeeland van de Stichting d'Oprechte Ama
teur zijn zaterdagavond als eerste geëin
digd in de landelijke finale van deze stich
ting, die in de feestelijk aangeklede Prins
Bernhardhoeve te Zuidlaren (Drente) werd
gehouden. Van de 20 deelnemende solisten
en ensembles kwam dit zangduo met gi
taarbegeleiding als beste uit do bus en
verwierf de AVRO-wisselbeker „voor de
beste allround prestatie".
Erik Skawonius, bewonderenswaardig van 'e'd wordt. Die vrijheid is een opzettelijk
harmonie, geïnspireerd soms op de motie- geschapen drogbeeld. Dwalend door de
ven van antiek vazen, dan weer (Ulisse eindeloze gangen van zijn gevangenis, de
j ...j. i--. 'dood in het lijf maar de hoop in het hart,
wacht hem aan het einde van de laatste
deur een in scharlakenrood geklede figuur
die hem de hand reikt: zijn inquisiteur.
Het libretto is ontleend aan een novelle
„Torture par l'espérance" van Villiers de
l'Isle Adam, en aan een fragment uit
Charles de Coster's „Legende van Uilen
spiegel en Lamme Goedzak
TOEN HET DOEK zakte duurde het tien
Evenals bij de meeste der voorgaande seconden voor het applaus begon, aarze
gelegenheden werd ook de zaterdagavond lend eerst, toen tot een ovatie uitgroeiend
in de Haarlemse Schouwburg voor fami- 1 n:" 11
lie en kennissen gegeven „voorstelling"
door leerlingen van de Kennemer Ballet
studio gekenmerkt door aantrekkelijke op
bouw en goede smaak. De oefenstof voor
beginnelingen (waarvan vele nog nauwe
lijks de kleuterschoenen ontwassen) en
amateurs was naar verschillende graden
van moeilijkheid verweven tot elemen
taire bewegingstableaus, waarvan geen
andere dan een bekoorlijk demonstratieve
werking behoefde uit te gaan. Bij de veel
kleurige apotheose van de suite op muziek
van Johannes Brahms, door Liliane Le-
piet aan een concertvleugel in de orkest
bak ontlokt, kon men zich ten aanzien van
enkele eeyallen^fvragen of het niet ver
standiger ware geweest het 'dansen op de
pointes nog tot de lesruimte te beperken
Die seconden logen er niet om. Men was
geconfronteerd met een werk dat dermate
aan de meest kwetsbare zenuw van het
bestaan raakte dat iedere opgetogenheid
wel als enigszins paradoxaal moest wor
den aangevoeld. Het lijdt geen twijfel of
Dallapiccola heeft hier een muziek gecre-
eerd van een ondoorgrondelijke beklem
ming. De dodekafonie heeft hij naar zijn
hand gezet op een wijze die haar. meest
immanente eigenschap, de volkomen
kringloop van de reeks zonder „functio
nele" in- en uitgangen, tot symboolwaar
de verheft: evenmin als de muziek uit de
door het (twaalftoons-) systeem aangeleg
de boeien kan breken, evenmin kan de ge
vangene, gedreven en geteisterd door de
drang naar een oplossing van zijn eindelo
ze dwaalgang, ooit ergens anders aanko
men dan waar hij vertrokken was voor
het oog van zijn kwelgeest die hem eens
met temende vriendelijkheid „Fratello"
(broertje) noemde.
Die tocht door de gangen van het ca
chot is door Dallapiccola gerealiseerd met
groot raffinement, vol trage obsessie als
het voortstrompelen van de man, aanzwel
lend en verdwijnend als zijn verwachtin
gen totdat de klankmassa's zich weer
opstapelen als de muren waar hij niet
doorheen kan breken. Om de chaos te be
dwingen is de reeksenbouw nog overkoe
peld door een aantal strenge, grotendeels
contrapuntische vormen. De behandeling
van het orkest getuigt van een subtiel oor
voor suggestieve vermengingen.
HET IS DE VRAAG of een partituur
die zo sterk een situatie wist te dramati
seren met de „abstracte" middelen der
muziek, nog de aanvulling van het toneel
beeld van node had. Persoonlijk ondervond
ik wat op de scène zichtbaar was als iets
overbodigs, als een inbreuk bijna op de
enige vrijheid die gedurende dit benauw
de eindeloze uur nog overgebleven was:
het recht van de bezoeker op zijnxeigen
voorstellingswereld. Er zijn boeken die
geen illustraties verdragen.
De vertolking van de titelrol door Scipio
Colombo was vocaal en qua uitbeelding
grandioos, aangrijpend. Ook Gian Paolo
Corradi als de cipier (tevens als de Groot-
Inquisiteur) en Anny Delorie als de. moe
der gaven hun rol een indringende kracht.
Regie en decors, van dezelfde twee Zweed
se kunstenaars die ook aan Monteverdi's
„Ulisse" hadden meegewerkt, verhevig
den de indruk. Het Utrechts Stedelijk Or
kest speelde onder leiding van Antal Do-
rati met grote concentratie hetgeen mede
bijdroeg tot de onontkoombare werking die
van deze opvoering uitging.
Mariene Dietrich heeft zondagavond in
het Kurhaus te Scheveningen gedurende
een uur oude en nieuwe liedjes uit haar
repertoire gezongen. Zij trad op in goud
lamé avondjapon, vrijwel zonder zich te
bewegen, vaak zelfs met de handen cp
de rug. Het aanvankelijk kritisch gestem
de publiek in de niet geheel bezette zaal
beloonde haar optreden met een langdu
rig applaus. Mariene liet als toegift „Ich
bin von Kopf bis Fusz auf Liebe einge
stellt" horen. Toen na vele open doekjes,
het applaus nog niet verminderde, scheen
het haar even te machtig te worden. Zij
verzocht stilte: „Liedjes heb ik niet meer,
maar ik wil u iets zeggen: ik heb altijd
veel van uw land gehouden".
GENèVE (AP) De UNO-conferentie
over ruimteonderzoek is het eens gewor
den over een wereldomvattend technisch
programma voor het vreedzame onder
zoek van de ruimte onder auspiciën van
de UNO. Het programma voorziet niet
in onderzoek op militair gebied.
De conferentie, waarop 28 landen ver
tegenwoordigd waren, heeft twee weken
over dit programma onderhandeld. De
plannen, die zonder technische bijzonder
heden gepubliceerd werden, betreffen on
der meer een serie internationale oplei-
dings- en researchprojecten en de ves
tiging van internationale lanceerbases
voor raketten bij de evenaar. De we
tenschappelijke en technische subcommis
sie van de UNO beveelt verder aan alle
gegevens die vrijwillig worden verstrekt,
te doen registreren door de UNO en
vrijelijk aan alle UNO-leden te verstrek
ken. De plannen voorzien voorts in een
onderzoek van het magnetisch veld van
de aarde, internationale samenwerking op
het gebied van de ruimtecommunicatie,
wetenschappelijke hulp, onderricht en trai
ning op het gebied van het ruimte-onder-
zoek. Er zijn speciale plannen voor „het
internationale jaar van de rustige zon
in 1963/1964, wanneer een minimum aan
zonne-activiteit nauwkeuriger metingen in
de ruimte mogelijk zal maken.
ooOMrmrmtinnnoiniTinfminnnrniiiwrYYy»»
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen
DE ADMINISTRATIE
oxxxxmioüooonotiooocpwx
De muziek wordt op de scholen in de
Verenigde Staten, vanaf de lagere scho
len tot op de universiteiten zowel vocaal
als instrumentaal zeer intensief beoefend
Reeds vaak hebben koren van studenten
met voortreffelijke uitvoeringen overtui
gende bewijzen gegeven. Zondagmiddag
hebben wederom Amerikaanse studenten
maar tegelijkertijd beseft men hoe I me' een concert, dat zij in bet Openlucht
weinig strikt pedagogische óverwegingen theater te Bloemendaal gaveh, opnieuw
zich kunnen handhaven tegenover de ont-
neren zolang de krachten daarvoor ontbre
luikende verlangens en romantische gel
dingsdrang. Zinrijker lijkt een waarschu
wing tegen het al te voorbarig laten part
neren zolang de krachten daarvoor ont
breken.
Dankzij een voortreffelijke organisatie kon
deze speelse parade in een verrassend vlot
tempo tot veelsoortig genoegen der toe
schouwers verlopen.
Een afdeling apart in een dergelijk pro-
getuigd van het hoge niveau, dat de mu
ziekbeoefening op de scholen in hun va
derland heeft bereikt.
Het waren studenten, die, geformeerd
tot een koor: het „Rutgers University
Male Chorus" en tot een orkest, de
„Yale University Wind Symphony", deze
maand een tournee door Europa maken
en die na een bezoek aan Noorwegen een
rondreis door ons land ondernemen. In
Bloemendaal gaven zij hun eerste concert
voor zeer talrijke toehoorders, die in het
gramma vormen de gevorderden en daar- stralende schijnsel van een heerlijke zo-
- I rvn üfznn nrnd«-»»» 4innLl„ii
van in het bijzonder de beroepsleerlingen.
De waarde van een opleidingsinstituut gaat
eigenlijk pas blijken doör de later in prak
tijk van het theaterleven behaalde resul
taten. Wat dat betreft geniet de Kenne
mer Balletstudio een zeer goede reputatie.
In diverse gelederen van het Nationale
Ballet weten verscheidenen door G. en
M. Tschernoff en J. L. Zielstra opgeleide
krachten zich te handhaven of te onder
scheiden, hetgeen pleit voor de deugdelijk
heid der methodiek. Nu is het Marijke
Bakker men heeft het groeiproces van
haar talent ook tijdens het Interscholaire
Jeugdtoernooi van de laatste jaren kunnen
volgen die als aspirante in Amsterdam
een verhoopte carrière gaat beginnen.
Een der mannelijke pupillen, Hans in
der Riemen, neemt reeds aan dansfigura-
ties bij de Nederlandse opera deel. Al
heeft men wel eens sterkere uitvoeringen
meegemaakt, het is toch verheugend te
kunnen vaststellen dat er met name in
de „Twee sonates" (muziek van Scarlatti)
en de reeds eerder vertoonde „Dansstu-
dies" op de Vijf Orkeststukken van ScRön-
berg ook door anderen opmerkelijke be
wijzen van in eerste instantie geschoolde
begaafdheid werden geleverd. Veelbelovend
wist een „soliste" zich door een Pizzicato
van Gounod heen te draaien. Een Mazur
ka van Johann Straus vormde een karak
teristiek sluitstuk van een beurtelings ple
zier en voldoening schenkende avond.
merzon, onder een diepblauw uitspansel
temidden van het weelderige groen van
het prachtige theater met stille aan
dacht genojen hebben van voortreffe
lijke koorzang en van even voor
treffelijk orkestspel. Het koor van de
Rutgers Universiteit vertolkte onder lei
ding van zijn dirigent F. Austin Walter
een zeer afwisselend programma van
fraaie koormuziek uit verschillende tijden
en landen, waarbij ook bewerkingen van
negrospirituals, een zeemans liedje, Ame
rikaanse volksballaden en studentenliede
ren waren opgenomen.
De jeugdige zangers zongen al deze
muziek met fraaie, uitnemend doorklin
kende klank van opvallende continuïteit
en draagkracht, doeltreffend genuanceerd
met voortreffelijke dictie, gezond van
uitdrukking en met een juist begrip voor
de krakteristieke stijl van elk lied
Evenals het koor manifesteerde ook het
orkest zich als een uitstekend ensemble
De studenten, die hierin verenigd zijn.
hebben de beschikking over een waarlijk
benijdenswaardige collectie van schitte
rende instrumenten. Hun ambitie, muzika
liteit en hun technische bedrevenheid en
vooral ook de voortreffelijke „team"-geest
rechtvaardigen echter dit rijke instrumen
tale bezit volkomen. Onder directie van
Keith Wilson is deze „Yale University
Wind Symphony" gegroeid tot een prach
tig harmonie-orkest met een hechte samen
speleenheid, zowel voor de instrumenten
nmnrf Kmiina I groepen afzonderlijk als voor het gehele en
I semble. Als typerend voorbeeld hiervan zot
VATICAANSTAD (AFP) In een bulletin
van de persdienst van het Vaticaans Con
cilie over de werkzaamheden van de cen
trale voorbereidingscommissie, die met
een beschouwing over het rooms katho
lieke onderwijs vrijwel beëindigd zijn,
wordt gezegd dat de kerk niet alleen het
recht heeft haar eigen scholen te hebben,
maar ook alles in het werk dient te stel
len om de christelijke geest in de open
bare scholen te laten doordringen. De
waarheid moet door de opvoeders in de
eerste plaats uiteengezet worden, vervol
gens de leerstellingen van de kerk en
daarna de dwalingen, die met deze leer
stellingen in strijd zijn.
De centrale commissie is voor haar ze
vende en laatste zitting bijeengekomen in
het Vaticaan.
Verwacht wordt dat de zitting tot 20
.luni zal duren en dat voor die tijd
alle belangrijke kwesties, welke nog voor
de opening van het Concilie op 11 okto
ber geregeld moeten worden, van de
baan zullen zijn. De zitting wordt bijge
woond door 62 leden van de commissie,
onder wie 35 kardinalen. Ze staat onder
leiding van kardinaal Tisserant, de deken
van het <-o)lege van kardinalen.
ik de klarinetten-sectie of de koper-sectie
kunnen noemen, zonder aan de andere
groepen ook maar iets te kort te doen.
Naast enkele ongecompliceerde marsen en
nummers van amusements-karakter, die
overigens met smaak werden gespeeld
gaf het korps ook uitvoeringen van muziek
van hoger niveau, zoals een deel uit een
symfonie van Hindemith. Verrassend werd
hierbij de sonore, „volle" orkestklank en
het uitnemende spel dat enkele „solisten"
lieten horen. Ook bij het begeleiden van
het koor bij enkele werken heeft het or
kest zich bijzonder onderscheiden.
Met dit concert is het zomerprogramma
van het Openlucht-theater wel zeer geluk
kig begonnen.
DRIE FILMS VAN JOOP GEESINK
Joop Geesink telegrafeert uit Venetië
dat hij op de slotavond van het negende
reclamefilmfestival, aldaar driemaal een
prijs in ontvangst mocht nemen voor zijn
films, die samen met ongeveer duizend
andere reclamefilms door een internatio
nale jury waren beoordeeld.
Joop Geesink won een eerste prijs met
een voor Amerika geproduceerde televisie
spot in de „model animation"-techniek. De
twee andere prijzen waren voor een pop-
penfilm, bestemd voor de lokale bioscopen
in West-Afrika, en een „poppentelevisie-
spot" voor Amerika.
DAT DE LIEDERENAVOND die Teresa Berganza zondagavond in de Kleine Zaal
van het Amsterdams Concertgebouw gaf, uitverkocht zou zijn, stond wel vast na
het succes en de grote sympathie die zij met haar optreden tijdens het vorige Hol
land Festival had geoogst. Deze zangeres bezit een geheim dat weinigen weten te
behoeden temidden van het gepolijste kunst-en-vliegwerk van ons concertbedrijf.
■Haar intenties én haar middelen zijn van een volkomen zuiverheid, en aan haar
optreden is niet meer gestileerd dan nodig is om contact met het publiek te schep
pen. Luisterend naar haar beseft men de diepe zin van het feit dat ons woord
„charme", betovering, afstamt van het Latijnse „carmen" dat lied betekent; en de
verbinding van het Franse „chanter" en „enchantement" w'ant dit zingen is inder
daad verrukking. Daarbij bezit zij in haar echtgenoot Felix Lavilla een volmaakt
begeleider die in de fijnste nuances nog een achtergrond weet te vormen die in een
heid opgaat in de vocale partij.
OVER HET WAARLIJK waardevolle
kan men kort zijn of niet uitgepraat
raken. Ik noem slechts enkele hoogtepun
ten en verwijs verder naar de vrij talrijke
platenopnamen (op Decca) die van Teresa
Berganza in omloop zijn. Al moet men bij
het beluisteren daarvan
Je sobere, eveneens zo
natuurlijke mimiek mis
sen waarmee zij aan
haar voordracht een
Klein visueel accent kan
verlenen. Die verstilde
degie van Handel „Las-
:ia ch'io pianga" (uit
.Rinaldo") zal men zei
len zo gehoord hebben
en schalksheid is helaas
een wat stoffig begrip
voor de echt vrouwelijke
humor waarmee zij daarna van deze com
ponist „II mio tesoro" zong. Dezelfde kwali
teit was daarvóór al opgevallen in een
Canzonetta van Ale ssandrio Scarlatti. In
vijf liederen uit het „Spanisches Lieder-
buch" van Hugo Wolf werd de kringloop
vanaf het uitgangspunt: Spaanse volksly
riek, in het Duits vertaald, door het genie
van Wolf tot hoge kunst omgesmeed, via
het temperament van de voordracht, ge
sloten. In de gratie waarmee zij argeloos
heid met raffinement verbond toonde zij
de schoonste eigenschap van haar volk té
bezitten. Het pleit voor haar ongewone mu
zikaliteit dat haar voordracht geen moment
ontsierd werd door de talloze manierismen
waar juist de liederen van Wolf (door hun
sterker „litteraire" karakter) zo vaak aan
leiding toe geven. Het was alles doorleefd
met de wijsheid van het hart!
MET VIJF LIEDEREN („Tonadillas")
van Granados, vol van een melancholieke
hartstocht, kwam de zangeres vrijwel let
terlijk op eigen terrein. Lavilla, die zich
hierin als begeleider zeer onderscheidde,
toonde zich vervolgens ook als componist
begaafd met vier smaakvolle bewerkingen
van Baskische liederen. Deze konden zich
zelfs handhaven naast de bekende zeven
Spaanse liederen (Siete Canciones Popu-
lares) van Manuel de Falla die volgens het
programma het recital besloten. Maar het
opgetogen publiek liet de zangeres en haar
begeleider niet gaan voordat zij nog drie
toegiften gegeven hadden. Hierbij was het
ontroerende Cubaanse „slaaplied voor een
negerkindje" dat de zaal tot muisstille
aandacht bracht. En dat terwijl men vóór
de pauze zelfs een enkele maal tussen
de liederen van één groep spontaan ge-
appuadisseerd had. hetgeen op de heilige
grond van de Kleine Zaal vrijwel een
doodzonde is. Maar wat wil men? Deze
zangeres kent een geheimeen geheim
dat ieder jaar miljoenen mensen naar
duizenden concertzalen trekt. Een enkele
maal krijgt men dat waarvoor men komt.
Om het met de parafrase van een slagzin
te zeggen: met muziek meer mens.
Amsterdam. Geslaagd voor het, kandidaats
examen theologie aan de Vrije Universiteit M
Hiensch te Haarlem
Utrecht. Geslaagd voor het doctoraal examen
rechten mej. S. A. Kemper, Heemstede.
Teresa Berganza
HILVERSUM I. 402 m. 746 kc/s. 7.00
AVRO. 7.50 VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Ochtendvaria (gr.) VPRO:
7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.i5
Rechtdoor naar school en kantoor (gr.)
9-00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 De
groenteman. 9.15 Klassieke grammofoon-
muziek. 9.35 Waterstanden. 9.40 Morgen
wijding. 10.00 Arbeidsvitaminen (gr.) 10.M
Voor de kleuters. 11.00 Radio-Volksuniver-
siteit: Voordragen als litteratuurbeoefe-
ningVloor Albert Vogel. 11.30 Voor de zie
ken. 12.00 Hammondorgelspel en zang.
12.20 Regeringsuitzënding: Voor de land
bouw. 12.30 Mededelingen t.b.v. land- en
tuinbouw. 12.33 Lichte orkestmuziek. 13.00
Nieuws. 13.15 Mededelingen, actualiteiten
of grammofoonmuziek. 13.25 Beursberich
ten. 13.30 Nederlands koperorkest: populai
re blaasmuziek. 14.00 Klassieke kamermu
ziek. 14.40 Schoolradio. 15.00 Pianorecital:
klassieke en moderne muziek. 15.30 De
vrouw in het wit, hoorspel (dl. 1). 16.10
Hammondorgelspel met ritmische begelei
ding (Gr.). 16.30 Voor de jeugd. 17.30 Dans-
orkest en zangsolisten. 17.55 New York cal
ling. 18.00 Nieuws. 18.15 Actualiteiten. 18.20
Pianospel: lichte muziek. 18.30 Radio-
Volksuniversiteit: Hedendaagse letterkun
de V, door Jacques den Haan. 19.00
Paris vous parle. 19.05 Zwerftochten door
Operaland (gr.). 19.50 Pianorecital (gr.).
20.00 Nieuws. 20.05 Opklaringen, licht pro
gramma. 20.50 Het ABC van het Heelal:
II. De geboorte, het leven en de dood van
een ster, lezing. 21.10 Snip en Snap-sou-
venirs. 22.00 Alt en piano: Spaanse liede
ren. 22.30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten. 23.00
Pizzicato: Nieuwsflitsen en actualiteiten
uit de wereld van de lichte muziek. 23.55-
24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 1007 kc/s. 7.00-
24.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Pianomuziek
(gr.). 7.30 Voor de jeugd. 7.45 Morgenge
bed en overweging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lich
te grammofoonmuziek. 8.50 Voor de huis
vrouw. 9.40 Schoolradio. 10.00 Voor le
kleuters. 10.15 Lichtbaken, lezing. 10.25
Moderne kamermuziek(gr.). 11,00 Voor oe
vrouw. 11.30 Lichte grammofoonmuziek.
11.50 Volaan.. vooruit. 12.00 Middagklor-
noodklok. 12.04 Dansorkest en zangsolist.
12.30 Mededelingen ten behoeve van land
en tuinbouw. 12.33 Koorzang (gr.). 12.50
Actualiteiten. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen-
nieuws. 13.30 Metropoleorkest en zangso
liste. 14.10 Cello en piano (gr.): moderne
muziek. 14.35 Voor de plattelandsvrouwen.
14.45 Paris et ses vedettes. 15.10 Utrechts
stedelijk orkest. 15.35 Lichte grammofoon
muziek. 16.00 Voor de zieken. 16.30 Zie-
kenlof. 17.00 Voor de jeugd. 17.40 Beurs
berichten. 17.45 Regeringsuitzending: Cul
turele uitwisseling Nederland-Nederlandse
Antillen, door drs. M. D. Thijs. 18.00 Voor
de jeugd. 18.20 Kaarten op tafel, gesprek
ken over aktuele problemen. 18.30 Licht
orkest met solisten. 19.00 Nieuws. 19.10 Ac
tualiteiten. 19.25 Lichte grammofoonmu
ziek. 20.30 Promenade-orkest en solisten:
klassieke en moderne muziek. 21.20 Klas
sieke pianomuziek (gr.). 21.30 Koorzang.
21.55 De halve maan(d), cabaret. 22.15
22.25 Boekbespreking. 22.30 Nws.
22.40 Volksmuziek. 23.10 Promenade-orkest
koor en solisten. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Lichte muziek. 12.30
Weerbericht. 12.35 Amusementsmuziek.
12.50 Beurskroniek. 13.00 Nieuws. 13.15 Ka
mermuziek. 14.00 Opera. 15.15 Pianoreci
tal. 15.30 Kamermuziek. 16.00 Beursberich
ten. 16.06 Duitse les. 16.21 Vlaamse sym
fonische muziek. 17.00 Nieuws. 17.15 Lich
te grammofoonmuziek. 17.40 Boekbespre
king. 17.50 V. d. jeugd. 18.20 Voor de sol
daten. 18.50 Sportprogramma. 19.00 Nws.
19.40 Filmmuziek. 19.50 Syndicale kroniek.
20.00 Hoorspel. 21.15 Jazzmuziek. 22.00
Nieuws. 22.15 Grammofoonmuziek. 22.55-
23.00 Nieuws.
VOOR MAANDAG
NTS: 20.00 Journaal en weeroverzicht.
AVRO: 20.20 Nieuwe oogst, gevarieerd
programma. 21.05 Portret van Spanje
21.50 Jazz '62. NTS' 22.15-23.45 Eurovisie:
Wereldkampioenschappen voetbal in Chili.
VOOR DINSDAG
NTS: 20.00 Journaal. 20.20 Zendtijd po
litieke partijen: Anti Revolutionaire Par
tij. 20.30 Documentaire film. 21.00-22 43
Eurovisie: Wereldkampioenschappen voet
bal in Chili.
ONDER AUSPICIëN van de Maatschap
pij ter Bevordering der Toonkunst en het
Nederlands Bartók Genootschap had zon
dag een Bartókdag plaats in het Kenne
mer Theater te Beverwijk. Nadat de bur
gemeester van Beverwijk, de heer J. G
S. Bruinsma de aanwezigen ongeveer
honderd in getal welkom had geheten
werd het programma geopend met de
.Contrasten" voor klarinet, viool en piano
Dit werk dateert uit de periode tussen de
twee wereldoorlogen toen de componisten
zochten naar een meer heterogeen klank
beeld in tegenstelling tot de schilderachti
ge vermengingen van de impressionistische
muziek. De drie instrumenten die aan dit
kamermuziekwerk deelnemen zijn als
zelfstandige eenheden tegen elkaar gezet
en toch is het effect bij Bartok van een
betrekkelijke mildheid. Dat komt vermoe
delijk omdat hij zijn Contrasten uitspeelt
tegen de achtergrond van een gepoëtiseer
de folklore. Door het samenspel van Nap
de Klijn (viool), Jolle Huckriede (klarinet)
en Geza Frid (piano) kreeg men een
zeer goede indruk van dit zelden gehoor
de werk.
EEN SONATE voor viool en piano van
Wolfgang Wijdeveld was in dit milieu sty
listisch niet misplaatst. De componist be
dient zich van een ritmische articulatie
die aan Bartók verwant is. Alleen is het
resultaat een wat vriendelijker lyriek, wat
Hollands-beschouwelijker ook. De uitvoe
ring was bij Nap de Klijn, die het werk
eertijds talloze malen met de pianiste Alice
Hecks gespeeld heeft, in vertrouwde han
den. Geza Frid was thans de pianist.
Laatstgenoemde gaf tezamen met Luc-
tor Ponse vervolgens een pittige voordracht
van zeven deeltjes uit Bartók's Mikrokis-
mos. Deze serie omvat in de oorspronke
lijke zetting 163 kleine pianostukken, pro
gressief geordend voor het piano-onder-
richt. De 7 bewerkingen hieruit voor 2
klavieren geven een beknopt overzicht van
Bartók's stijl-eigenaardigheden: de be
dwongen motoriek van het ostinato, ge-
puncteerd door half-chromatische figuren,
waar opeens de vonk van een dissonerend
accent uit opflitst.
NA DE PAUZE gaven beide pianisten
een uitvoering van de Sonate voor twee
piano's en slagwerk, één van het half do
zijn meesterwerken die de Hongaarse com
ponist aan het muzikaal bezit van onze
tijd heeft toegevoegd. Frid en Ponse heb
ben dit werk al sinds meer dan tien jaar
op hun repertoire en hun beheerste, virtu
oze uitvoering gaf dan ook een voortref
felijk beeld van de gecompliceerde parti
tuur. Aan het succes hadden ook de slag
werkers Louis Brandon Bravo, Jan de
Gelder en Niels le Large een belangrijk
aandeel door hun zowel figuurlijk als let
terlijk slagvaardig spel.
Het tweede deel van deze Bartókdag kon
ik niet bijwonen wegens verplichtingen el
ders. Het bestond uit een avondconcert
van het Noordhollands Philharmonisch Or
kest dat onder leiding van Henri Arends
een programma bracht met het „Diverti
mento" voor strijkers, het Concert voor
Orkest, en de Hary Janos Suite van Bar
tók's landgenoot Zoltan Kodaly.
OF NFOFN MUT>
Opdracht aan grafici. De staatssecre
taris van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, mr. Y. Scholten, heeft wederom
aan een aantal grafici opdracht verleend
tot het vervaardigen van een decoratieve
choolprent. Het zijn de kunstenaars Ruth
Fischer, Nico Bakker, Herman Berserik.
Daniel den Dikkenboer, H. P. Doebele.
Kees Franse. Henk Huig. Ton Klement'
Lex Metz, Wiily den Ouden M Ov—mans.
J. i'locs van Amstel, Hannes I\, m K
Timrnt r. Ab Sok.
r
