Elf jaar op een koopje naar Parijs
beleefde zijn wereldpremiere in
Coventry's kathedraal - kunsttempel
-
Nederlandse Onderwijs
Televisie opgericht
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en IJmuider Courant
Symbool van verzoening en
internationale broederschap
Voor het eerst zit er door de
politiek ietwat de klad in
i
r V -
vï - - L V
-
KJ K,
EEN VAN DE EERSTE ZINNEN
die reisleider J. Th. J. Kort in z'n micro
foon stopt luidt: „Er zijn in Parijs wel
twee miljoen auto's maar men heeft uit
gerekend dat er gemiddeld maar twee
honderdduizend dagelijks op straat ko
men. Daarom blijft het verkeer nog
gaande". Het gezelschap in de blauwe
bus reageert prompt met de rijkdom
welke de Nederlandse taal voor derge
lijke verbijsterende onthullingen kent:
Ooh, Aah, Jee(tje), door meer geletter
den met 't-Is-toch-wat-te-zeggen dan
wel Hoe-bestaat:ut. Dat blijft zo, op die
eerste introductierit langs de beziens
waardigheden van de Franse hoofdstad
die iedereen al van de prentbriefkaarten
van Tante Lien en Oom Dolf kende: de
Are de Triomphe en de Champs Elysées,
de Madelaine en de grands boulevards,
De vierendertig jarige opp erreisleider J.
Th. J. Kort, die hier samen met de chauf
feur van de toerwagen even op adem
komt van zijn vlotte explicaties, is van het
begin af als gids bij de F.T.S.-reizen naar
Parijs opgetreden. Zijn aanvankelijke
boekhoudopleiding komt hem tijdens de
winter nog te stade als hij de balans van
het reisseizoen opmaakt. Tijdens de drukke
maanden wordt de heer Kort door zijn
echtgenote geassisteerd. Het echtpaar heeft
alle reden om met enige vertedering over
de Franse hoofdstad te spreken want het
heeft elkaar vijf jaar geleden op een ter
rasje aan de Place du Tertre in Mont-
martre leren kennen.
de Opéra en de Notre Dame, het graf
van Napoléon en zelfs de Eifeltoren.
Men moet echter niet verbaasd zijn
wanneer men een flink deel van dat
noviciaat een paar jaar later terugziet,
niet alleen in de klassieke rue Mouffe-
tard, maar zelfs in de rue du Paradis,
waarvan de échte Parijskenners weten
dat daar de gehele commercie in kris
tal is gecentraliseerd, in de lommerrijke
binnenplaats van het Hópital Saint
Louis dan wel in de rue Volta, opwaarts
blikkend naar het oudste huis van Parijs.
Dat ze inmiddels hebben begrepen dat
Parijs geen stad, maar een wereld is
hebben ze te danken aan dat goedkope
reisje van de befaamde Franse Toe
ristenservice die nu al elf jaar lang zijn
befaamde vijf dagen voor achtennegen
tig gulden afficheert.
ZE GAAN NOG STEEDS met datzelf
de reisje dat ook in arrangementen van
zeven dagen en met half pension ver
krijgbaar is. De uitstapjes zoeken ze dan
zelf wel uit, want ze zijn halve Parijze-
naars geworden. Ze weten dat de stad
op zeven heuvels is gebouwd en ze heb
ben ontdekt dat elke wijk, elk arrondis
sement weer een stad op zichzelf is. In
een inleiding voor een boekwerk over Pa
rijs schreef Jean Cocteau al dat de bui
tenlanders de stad beter kennen dan de
Parijzenaars zelf, ze zien haar met nieu
we ogen en de gewoonte heeft het schouw
spel nog niet tot een vast beeld ver
stard. Het gebeurt niet zelden dat een
vreemdeling de Parijzenaars inwijdt met
de geheimen van zijn stad. Ze hebben dan
het stadium van Óooh en Aaah al lang
achter zich gelaten en kunnen de Guide
Michelin uit het hoofd opzeggen.
ZE ONTDEKKEN nog steeds nieuwe en
onvermoede merkwaardigheden, maar de
ontdekkingsreis begint steeds hetzelfde:
per F.T.S. Sinds 1951 zijn er zo honderd
duizend Nederlanders naar Parijs gegaan.
Eerst een paar duizend, nu ongeveer vijf
tienduizend per jaar. Wie het rustig wil
hebben moet in november gaan. Dan zit
men met enige tientallen reisgenoten in de
maandagse trein van tien uur uit Am
sterdam. Wie graag een groot gezelschap
verzameld ziet moet tussen juni en ok
tober gaan wanneer wekelijks vier- tot
zeshonderd Nederlanders Parijs als reis
doel kiezen.
(Van onze reportageredacteur)
Het zijn vooral die grote aantallen die
problemen scheppen voor de maaltijden,
zo vertelt ons de heer L. G. Francillon,
de vertegenwoordiger van de F.T.S. in
Amsterdam. Toen men begon werd zo'n
capaciteit gevonden in de Cité-club, een in
stelling van de stad Parijs, die onder
meer als studentenmensa dienst deed. De
Cité-club is gesloopt om plaats te maken
voor een kantoorflat. Daarna vond men
een onderdak in Le Marseille bij de Por
te Maillot. De fraaie ligging van dat éta
blissement had echter het nadeel van de
grote afstand tot de hotelletjes waar de
deelnemers werden ondergebracht, tussen
Gare Saint Lazare en Montmartre. Dat
is sinds 1 januari van dit jaar veran
derd. Men wordt nu gerestaureerd in
„Luce" aan de Place de Clichy, waar
men dezelfde gérant, de heer Roussel, en
hetzelfde personeel ontmoet als in Cité-
Club en Le Marseille. De van afkomst
Oostenrijkse kelner Jean, eens soldaat
in het Vreemdelingenlegioen en thans de
vriend van vele Nederlandse Parijsgan-
gers, ontbreekt niet. „Luce" heeft op de
vroegere restaurants niet alleen zijn lig
ging voor, maar vooral zijn interieur dat
meer traditioneel Frans is.
DE HEER LURASCHI, de directeur van
de F.T.S. te Parijs, verzekerde ons dat
de prijs van 98 gulden, die al elf jaar
lang door geen enkele prijsstijging werd
beroerd, op koele commerciële calculatie
en niet op dumping berust. Opzet is dat
de Franse Toeristenservice grote aantallen
reizigers aanbrengt voor de Franse spoor
wegen, maar al die kilometers worden
berekend op basis van de normale tarie
ven voor grote groepen. Veertig percent
van de reissom dekt het transport, de
rest is voor de verzorging en de excur
sies. Voor de F.T.S. zelf schiet er dan
nog twee of drie gulden over. De uitstap
jes zijn eveneens al jaren lang gelijk:
de rondrit door Parijs, het bezoek aan
Versailles en een dag naar Fontaineblegu.
Vooral die laatste tocht -zestig kilometer
heen en weer terug- blijkt steeds weer
een climax in het programma.
Natuurlijk wordt er bij dergelijke tarie
ven niet in het Ritz-hotel gelogeerd en eet
men niet iedere dag in La tour d'argent of
bij Maxim's. De hotelletjes zijn beschei
den, maar proper, een voor Nederlanders
overwegende kwaliteit. De maaltijden zijn
wel goed bereid, maar zeer eenvormig.
Het belangrijkste bezwaar is wel, dat het
niet Hollands en niet Frans genoeg is.
Men heeft, zonder de Franse gewoonten
geheel te verloochenen, tegemoet willen
komen aan de Nederlandse smaak. Over
het eten wordt echter nooit hardop ge
klaagd omdat Nederlanders geneigd zijn
een nauw verband tussen prijs en presta
tie te leggen. Dat lijkt ons een winstpunt:
Nederlanders hebben meestal de eigen
schap alles in het buitenland aan vader
landse normen af te meten.
TOCH STAAT MEN enigszins verbaasd
wanneer men de heer Luraschi de lof van
zijn Nederlandse clientèle hoort zingen en
zijn wijsje klinkt beslist niet vals: „De
Nederlanders zijn, niet alleen in aantal,
onze beste klanten. Ze zijn gedisciplineerd,
soepel en mopperen niet. Maar het reis
programma moet gerespecteerd worden
en men eist v olkomen terecht waar
voor z'n geld". Men wordt bij de F.T.S.
dan ook niet bedolven onder de klachten:
als het er tién per jaar zijn is het veel.
Zo'n reisgezelschap löont de moeite van
een sociologische studie. Juist deze vijf-
en zevendaagse F.T.S.-reizen worden ge
kenmerkt door een bijzonder heterogene
bezetting. Niet alleen de nieuwelingen, de
jonggehuwden of de gepensioneerden ma
ken er gebruik van en zeker niet alleen de
bezitters van smalle beurzen. Wij troffen
vrij veel zakenlieden die op deze manier
een goedkoop zakenbezoek organiseren,
veel beoefenaren van vrije beroepen die
in Parijs hun artistieke of professionele
behoeften komen bevredigen, veel mensen
met speciale hobbies ook, zoals museum
kenners, verzamelaars of toneelliefheb
bers.
OP HET OGENBLIK zit er een beetje
de klad in door de politiek. Sinds april
is de belangstelling wel dertig percent
minder dan het vorig jaar en nog de vori
ge week reed er een trein met „slechts"
honderdtachtig reizigers, waar er anders
driehonderd in zaten. Merkwaardig genoeg
doet die daling zich uitsluitend voor op de
reizen naar Parijs. De eveneens door cte
F.T.S. georganiseerde Zonexpress naar
Nice was op dezelfde dag met vijfhonderd
vakantiegangers afgestampt vol. Die vrees
om eventueel in politieke complicaties be-
In de cafeetjes achter de Notre Dame zijn
de Hollandse dagjesmensen vertrouwde
figuren geworden.
land te 'raken doet zich in de andere lan
den met F.T.S.-bureaus eveneens voor,
maar in de Skandinavische landen en
West-Duitsland aanzienlijk minder dan in
Engeland en de Benelux. Degenen die ver
leden week in Parijs waren hebben kun
nen constateren dat er wel veel moet ge
beuren wil men er iets van merken: zelfs
de wat ongemakkelijke elektriciteitsstaking
mocht de pret niet drukken.
ER ZIJN MENSEN die Parijs nog
steeds met pret vereenzelvigen en aller
eerst aan de vermaaksindustrie op Mont
martre denken. Slechts een minderheid
van de Nederlandse toeristen heeft belang
stelling voor de „Moulin rouge", meer om
het eens gezien te hebben en er thuis over
te kunnen meepraten. Bovendien is Mou
lin nog een van de schappelijkste etablis
sementen wat de prijs betreft. De F.T.S.
heeft lang geaarzeld of zij een Paris-by-
night-trib in haar programma moest op
nemen. Er waren drie overwegingen die
haar ervan weerhielden. In de eerste
plaats vond men het wel een beetje deli-
CT.CCCOCOOO-OiO'XXCO'^COOCOOCC-CC^OCOOCCOCOOCOCCOOCCOCOOCOC-CCCO-CO: ^CODCOCCO^OCOOCOOCCCO^OOCCOCOCODCODCOCOCOOC^XïOOaXOCOOOCODOCO^CCOOCOOCODOCOCODCOOCODOCO^OCOCCOCCOCOOOOSOOOOC
caat dat een semi-overheidsorganisatie het
kijken naar blote meisjes zou bevorderen,
vervolgens vond men dat nogal hachelijk
jegens een cliëntèle met calvinistische in
slag en tenslotte was er een wanverhou
ding tussen de prijs van het reisje in zijn
geheel en dat ene avondje uit. Men vol
staat dus met de toeristen op de moge
lijkheid van het tochtje door het nacht
leven attent te maken, waarmee men de
autocarondernemers ook een plezier heeft
gedaan.
DEGENEN DIE voor de tweede, derde
of dertigste die zijn er! keer per
F.T.S. naar Parijs gaan hebben de tacti
sche tips van reisleider Kort niet meer
nodig. Dat goedkope arrangement wel.
Anders konden ze Parijs nooit zo goed le
ren kennen.
Deze week is de oprichting van de Stich
ting Nederlandse Onderwijs Televisie een
feit geworden. Het bestuur van deze stich
ting wordt gevormd door vertegenwoordi
gers van het gehele georganiseerde Ne
derlandse onderwijs, dat voor wat de
audiovisuele hulpmiddelen betreft is geor
ganiseerd in drie volgende stichtinge: de
Stichting voor de Katholieke Onderwijs-
film, de Stichting voor de Protestants-
Christelijke Onderwijsfilm en de Stichting
Onderwijsfilm voor de Openbare en Neu
traal-bijzondere scholen.
Een scène uit de nieuwe opera „King
Priam" van de Engelsman Michael Tip-
pett, geschreven voor het muziek- en
toneel-festival, dat gegeven werd ter
ere van de inwijding van de nieuwe
kathedraal te Coventry, Warwickshire,
Engeland. Deze kathedraal werd ge
bouwd op de plaats van de oude, die
bij een bombardement in de tweede
wereldoorlog vernield werd. De pre
mière van de opera had plaats in het
Coventry Theatre in een uitvoering van
de Covent Garden Opera Company
uit Londen.
korte schetsen, die de geschiedenis van
de mens verhalen, zoals deze in de bijbel
wordt verteld. Bijzonder aangrijpend wer
den zij evenals in de Middeleeuwen
uitgevoerd door anonieme amateurs.
In de nieuwe kathedraal had een eerste
gemoderniseerde uitvoering plaats van het
Middeleeuwse muziek-drama, „The Rai
sing of Lazarus" en John Stuart Anderson
gaf een solovoordracht van de „Story of
Daniel". Op een plein vlak bij het Festi
valgebouw gaf een groep amateurs een
voorstelling van het „Coventry Nativity
Play" in oorspronkelijke versie, zoals het
in de Middeleeuwen gespeeld werd door
handelsgilden.
lingen plaats: op 2 juni een internationaal
volksdansfestival, waarbij groepen uit
Noorwegen, Zwitserland en Joegoslavië
vertegenwoordigd waren en een uitvoering
van de „Pageant of Coventry", waarin de
historische hoogtepunten vanaf de tijd van
de beroemde Lady Godiva tot heden weer
gegeven werden.
In het mooie Belgrade Theatre, zo ge
heten omdat Joegoslavië in 1953 voor de
bouw ervan het materiaal leverde, kon
men het gezelschap, dat hier geregeld
speelt, zien in een Engelse versie van
Andre Obey's „Noah" en in een nieuw,
speciaal opgedragen spel „Semi-Detached",
het debuut van de jonge televisieschrijver
David Turner.
De spelers van de Royal Shakespeare
Company uit Stratford-upon-Avon, onder
leiding van Peggy Ashcroft en Max
Adrian, gaven eveneens in het Belgrade
Theatre twee verrukkelijke voordrach
ten van Engelse poëzie en -proza: „The
Hollow Crown", dat de zwakke zijden van
het Engelse vorstenhuis belicht en „The
Vagaries of Love", een bloemlezing met
als onderwerp de liefde van jeugd tot
ouderdom, Laatstgenoemde programma
loopt over de periode van Sir Thomas
Malory tot W. H. Auden, waarin o.a.: d
laatste ontmoeting tussen Lancelot en Gu
nevere; KeÈfts' „La belle dame sans me
ci"; Charles Lamb's „Bachelor's com
plaint against the behaviour of married
people" en John Worthing's liefdesverkla
ring aan Gwendolen Fairfax uit Wilde's
„The Importance of Being Earnest".
HET DOOR DE BEVOLKING van
Coventry ter ere van haar nieuwe kathe
draal georganiseerde festival concen
treert zich uiteraard om het grote mo
derne bouwwerk, dat als het ware is
verrezen uit de as van de laatste oorlogs
stormen; een symbool van verzoening en
internationale broederschap. Het beziel
de niet alleen de plaatselijke bevolking
van Warwickshire, maar tevens kunste
naars en vakmensen uit vele landen. De
nieuwe kathedraal heeft ondermeer ten
doel de diverse takken van kunst te be
vorderen. Dit festival bevatte dan ook
de wereldpremières van twee belangrijke
Britse werken. De opdracht voor Benja
min Britten's „War Requiem" werd spe
ciaal gegeven om in de kathedraal te
worden uitgevoerd. Michael Tippett's
opera „King Priam", hoewel niet spe
ciaal bedoeld voor Coventry, werd door
de Londense Covent Garden Opera aan
geboden toen het orgahisatie-comité om
een nieuw Brits werk verzocht.
HET HOOGTEPUNT van het gehele fes
tival was de uitvoering van het Requiem.
Het doel van Coventry en zijn kennis van
de plaats waar de muziek zou worden
uitgevoerd, inspireerden Britten tot het
componeren van wat mogelijk zijn beste,
maar in ieder geval diepst doorvoelde
werk geworden is. Het Requiem werd ge
componeerd voor een volledig bezet or
kest, kamerorkest, gemengd koor, jongens
koor en solisten en zal later zeker ge
noemd worden naast de grote requiems
van Verdi en Berlioz. Diverse passages
bereiken een even groot dramatisch hoog
tepunt als bij Verdi het geval is, vooral
in het „Dies Irae" en het „Libera Me".
Britten, de meester in kleurrijk orkestre
ren, overtreft hier zichzelf.
Deze mis onderscheidt zich hierin van
andere, dat de n'ormale Latijnse tekst van
de „Missa pro Defunctis" wordt onder
broken door negen gedichten van Wilfred
Owen over de eerste wereldoorlog. Hun
thema is samengevat in Owen's woorden:
„Mijn onderwerp is oorlog en het leed
van de oorlog. De poëzie ligt in het leed.
Het enige wat een dichter tegenwoordig
kan doen, is waarschuwen." De gedichten
worden gezongen door een tenor en een
bariton, begeleid door kamerorkest. De
uitvoering was des te aangrijpender, omdat
een Engelsman (Peter Pears) en een Duit
ser (Dietrich Fischer-Diskau) de solisten
waren.
De wereldpremiere van „King Priam"
had plaats in het Coventry Thea
tre, door de Covent Garden Opera in een
geheel Britse bezetting onder leiding van
John Pritchard. Hoewel dit drama zich
afspeelt in de tijd van de Trojaanse Oor
logen, is het in zekere zin een moraliteit
voor de tijd waarin wij leven. Het thema
is de mysterieuze aard van de menselijke
keuzemogelijkheid en hoe die het lot van
hele volkeren kan beïnvloeden. Zo kiest
Priamus tenslotte uit medelijden vóór het
leven van zijn zoon Paris, hoewel hij
weet, dat dit zijn eigen dood betekent en
de val van Troje ten gevolge zal hebben.
Paris besluit zijn leven als schaapherder
op te geven en met zijn vader, de koning,
naar Troje terug te keren. Helena verlaat
Menelaus en Paris neemt haar mee terug
naar Troje, ofschoon hij beseft, dat dit
oorlog en dood betekent. Later zendt Achil
les zijn gunsteling Patroclus uit om de
oorlogszuchtige Hector te bekampen en zo
begint een aaneenschakeling van bloedba
den, die eindigt met de dood van Priamus.
HET IS KENMERKEND voor Tippett
die zijn eigen libretto schreef en zijn
tijd, dat hij een groot orkest gebruikt,
waarin koper en slagwerk overheersen,
waardoor hoofdzakelijk martiale muziek
ontstaat. Er zijn echter ook lyrische pas
sages, zoals die, waarin Achilles, rustend
met Patroclus in zijn tent, zijn thuis be
zingt bij begleiding door een enkele gitaar.
Richard Lewis vertolkt op een uitste
kende wijze Achilles en Forbes Robinson
schittert in de rol van de ongelukkige
Priamus. Sean Kenny's decors, eenvoudig
en toch indrukwekkend en zijn prachtige
kostuums, maken de opera tot een lust
voor het oog. De Amerikaanse acteur
Sam Wanamaker debuteerde voortreffe
lijk als opera-regisseur.
IN DE KATHEDRAAL had tevens de
uitvoering plaats van twee vermeldens
waardige concerten door het Berlijns Phil-
harmonisch Orkest, benevens een orgelre
cital van de organist van de kathedraal,
David Lepine, waarbij de jonge Austra
liër Malcolm Williamson zijn eigen
„Vision of Christ Phoenix" speelde, dat
gebaseerd is op de Coventry Carol en
eveneens in opdracht werd gemaakt. Het
is een compositie, die de volle draagwijd
te van dit orgel tot zijn recht laat komen.
Het instrument, dat vier klavieren en 73
registers heeft, werd gebouwd in Durham
naar het voorbeeld van de grote Duitse
orgelbouwers uit de 17e en 18e eeuw. Het
beroemde King's College koor uit Cam
bridge gaf in de kathedraal een uitvoe
ring van muziek ter ere van Hemelvaarts
dag en Yehudi Menuhin speelde enkele
werken van Bach, zowel voor viool-solo
als met begeleiding.
HET WAS JAMMER, dat Sir Arthur
Bliss' „Beatitudes"eveneens speciaal op
gedragen voor en uitgevoerd op de wij
dingsdag, niet gegeven kon worden in de
kathedraal, zoals de bedoeling was, maar
ten gehore werd gebracht in het theater
waar het werk minder tot zijn recht
kwam. De duur van het werk is ongeveer
een uur en het is geschreven voor so
praan, tenor, koor en orkest en bevat ge
dichten van drie grote religieuze letter
kundigen uit de 18e eeuw Henry Vaug-
han, George Herbert en Jeremy Taylor
en een auteur uit de 20ste eeuw Dylan
Thomas. Het werd uitgevoerd door het
Festival Koor en het B.B.C.-Orkest met
als solisten Jennifer Vyvyan en Richard
Lewis, het geheel onder leiding van de
componist.
OOK BENJAMIN BRITTEN was verte
genwoordigd met zijn opera „A Midsum
mer Night's Dream", uitgevoerd door het
Covent Garden Opera gezelschap, terwijl
Sadler's Wells Opera de Britse première
gaf van Ildebrando Pizetti's „Murder in
the Cathedral" op de originele tekst van
T. S. Eliot.
Ook bij de toneelvoorstellingen domi
neerde het religieuze element. Daar was
bijvoorbeeld in de oude kathedraal de op
voering van een verkorte versie van de
„Coventry Mysteries", die uit ongeveer
1424 dateren. Het betreft hier een serie
De N.O.T. is het directe resultaat van
de overeenstemming, die het georganiseer
de onderwijs en de N.T.S. onlangs hebben
bereikt over de presentatie van televisiepro
gramma's, die geheel en al bestemd zullen
zijn voor het onderwijs.
Deze overeenstemming houdt in, dat de
N.O.T. en de N.T.S. gezamenlijk de ver
antwoordelijkheid zullen dragen voor de
schooltelevisieprogramma's. Een program
maraad, bestaande uit onderwijs- en tele
visiedeskundigen, zal zich belasten met'
de keuze van de uit te zenden program
ma's. Het aandeel van de N.O.T. zal be
staan in de samenstelling van de scena
rio's. Tevens zal de N.O.T. het wetenschap
pelijk onderzoek naar de appreciatie er
het pedagogisch en didactisch rendemen
van de uitzending voor haar rekening ne
men. De N.T.S. zal tenslotte de presenta
tie van de programma's verzorgen. De re
gisseurs voor de uitzendingen zal zij in
overleg met de N.O.T. betrekken van d<~
in de N.T.S. samenwerkende omroepver
enigingen. Pas wanneer de wijze is gere
geld waarop dit in Nederland geheel nieu
we project van de schooltelevisie zal moe
ten worden gefinancierd, kan met de voor
bereidingen van de eerste serie experi
mentele uitzendingen worden begonnen.
Er had een tweetal openluchtvoorstel- JOAN LITTLEFIELD
