Gezondheidstoestand van de kunst
baart Venetië weinig zorgen
Tot nu toe zwakke films in „Berlinale"
Elizabeth Schwarzkopf
ZATERDAG 30 JUNI 1962
4
De radio geeft zondag
De radio geeft maandag
elevisiefrntPrnmma
Dolf Welling
AAHHOHD/G/HGEH e n BESCHOUW!H GE tl
HILVERSUM I. 402 m. 8.00 VARA. 10.00 VPRO
10.30 IKOR. 11.45 VPRO. 12.00 AVRO. 17.00
VPRO. 17.30 VARA. 20.00 -24.00 AVRO.
VARA: 8.00 Nieuws, postduivenberichten en
socialistisch strijdlied. 8.18 Weer of geen weer,
gevarieerd programma. 9.45 Geestelijk leven, toe
spraak. VPRO: 10.00 Voor de kinderen. IKOR:
10.30 Remonstrantse kerkdienst. 1.1.30 Vraag en
antwoord. VPRO: 11.45 Flitsen, nieuws van eigen
erf. AVRO: 12.00 Muziek voor allen (gr.). (Om
12.30 Sportberichten). 13.00 Nieuws. 13.07 De toe
stand in de wereld, lezing. 13.20 Lichte orkest
muziek uit Spanje (gr.). 14.00 Boekbespreking.
14.10 Holland Festival 1962: Amadeus-kwartet:
klassieke en moderne muziek. In de pauze: 15.05
15.15 Fiilmpraatje. 15.40 Carillonbespeling. 15,50
Lustrum Amsterdamse studenten. 16.30 Sportre-
vue. VPRO: 17.00 Van provinciestad tot nieuw
Babyion?, lezing. 17.15 Stad en land, gesprek.
VARA: 17.30 Voor de jeugd. 17.50 Nieuws, sport
uitslagen en' sportjournaal. 18.30 Salonorkest en
zangsolist. 19.00 U moet er eens uit, cabaret. 19.30
Vioolconcert (gr.). AVRO: 20.00 Nieuws. 20.05
Lichte orkestmuziek en zangsolisten. 20.45 Een
trektocht door België, klankbeeld. 21.00 Das Drei-
maderlhaus, operette (gr.). 22.00 Klassieke mu
ziek (gr.). 22.30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten. 23.00
Met de Franse slag: nieuwtjes en grammofoon
platen uit Fankrijk. 23.30 Lichte grammofoonmu-
ziek. 23.5524.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 8.00 NCRV. 8.30 EK OR.
9.30 KRO. 17.00 Convent van Kerken.
18.30 NCRV. 19.45—24.00 KRO.
NCRV: 8.00 Nieuws en weeroverzicht. 8.15 Klas
sieke muziek (gr.). IKOR: 8.30 Goede morgen.
9.00 Drive-in-dienst. KRO: 9.30 Nieuws. 9.45 Klas
sieke orgelmuziek (gr.). 9.55 Inleiding Hoogmis.
10.00 Hoogmis. 11.30 Klassieke muziek (gr.11.45
Pianorecital: moderne en klassieke muziek. 12.15
Buitenlands commentaar. 12.25 Licht orkest en
solisten. 12.55 De kerk zijt gij, lezing. 13.00 Nws.
13.05 Metropole-orkest en solist. 13.45 Holland
Festival 1962: Strijkkwartet: klassieke muziek.
14.10 Concertgebouw-orkest: moderne en klassie
ke muziek. 15.15 Moderne muziek (gram.). 15.30
Muzikale aspecten, muzikale lezing. 16.00 Sport.
16.30 Vespers. Convent van Kerken: 17.00 Gere
formeerde kerkdienst. NCRV: 18.30 Gewijde mu
ziek. 19.00 Nieuws uit de kerken. 19.05 Verzoek
programma van gewijde muziek. 19.25 Door een
geopende deur in de hemel, discussie. KRO: 19.45
Nieuws. 20.00 Een avond in Oostenrijk, klank
beeld. 21.30 Ek)-re-mi, licht programma. 22.20
22.25 Boekbespreking. 22.30 Nieuws. 22.40 Avond
gebed. 22.55 Kamermuziekconcert: oude muziek.
23.45 Klassieke muziek (gr.). 23.5524.00 Nieuws.
BLOEMENDAAL. 245,3 m. - 1223 kC/s.
9.30 ds. G. Toornvliet van Bloemendaal. 11.00
drs. O. Jager van Haarlem - uitzending dienst
voor belangstellenden. 16.00 ds. P. N. Kruyswijk
van Bloemendaal.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Vlaamse romantische mu
ziek. 12.30 Weerberichten. 12.35 Amusementsor
kest en zangsolist. 13.00 Nieuws. 13.15 Voor de
soldaten. 14.00 Opera- en belcantoconcert. 15.30
Sportprogramma. 17.00 Nieuws. 17.10 Lichte mu
ziek. 18.00 Pianorecital: moderne muziek. 18.30
Godsdienstige uitzending. 19.00 Niéuws. 19.30 Le
ve de vakantie, gevarieerd programma. 20.20
Oost west, thuis best, gevarieerd programma.
22.00 Nieuws. 22.15 25ste Vlaamse Nationaal Ju
belzangfeest.. 23.00 Nieuws. 23.05 Lichte grammo
foonmuziek. 23.55—24.00 Nieuws.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 - 24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgymnastiek.
7.20 Ochtendvaria (gr.). 8.00 Nieuws. 8.15 Recht
door naar school en kantoor (gr.). 9.00 Gymna
stiek voor oudere luisteraars. 9.10 De groenteman.
9.15 Klassieke kamermuziek (gr.). 9.35 Water
standen. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Arbeidsvita
minen (gr.). 11.00 Voordracht. 14.15 Radio-filihar-
monisch orkest en solist: klassieke en moderne
muziek. 12.00 Orgelspel en zang. 12.30 Mededelin
gen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Voor ons
platteland, lezing. 12.43 Lichte orkestmuziek. 13.00
Nieuws. 13.15 Mededelingen, actualiteiten of gram
mofoonmuziek. 13.25 Beursberichten. 13.30 Piano
duo. 14.00 Kleurrijke klanken: miuziekrevue. 15.05
Lichte grammofoonmuziek. 15.20 Amsterdam en
zijn Europees achterland, klankbeeld. 16.00 Klas
sieke en lichte grammofoonmuziek. 17.30 Gram-
•mofoonmuziek voor de jeugd. 18.00 Nieuws 18J5
Politieke lezing. 18.25 Licht ensemlble en zang
solist. 19.00 Fluit en piano. 19.30 Voor de jeugd.
20.00 Nieuws. 20.05 Lichte grammofoonmuziek.
20.30 Nabeschouwing Tour van de toekomst 1962
20.40 Dixielandmuziek. 21.00 Speuren als hobby
lezing. 21.20 Lichte muziek. 21.36 Grammofoon
muziek. 21.45 Voordracht. 22.05 Oude kamermu
ziek. 22.30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten. 23.00 Jazz
muziek. 23.15 Lichte orkestmuziek (gr.). 23 55
24.00 Nieuws.
HILVERSUM II 298 m. 7.00 24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.10 Gewijde muziek (gr.),
7.30 Lichte grammofoonmuziek. 7.50 Meditatie
8.00 Nieuws. 8.15 Radiokrant. 8.35 Volksliederen
(gr.). 8.50 Lichte grammofoonmuziek. 9.00 Voor
de zieken. 9.35 Lichte grammofoonmuziek. 9.40
Voor de vrouw. 10.10 Gitaarooncert (gr.). 10.20
Theologische etherleergang. 11.05 Kamermuziek-
gezelschap: moderne muziek. 11.30 Lichte gram
mofoonmuziek. 12.10 Lichte grammofoonmuziek
12.25 Voor boer en tuinder. 12.30 Mededelingen
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Licht ensemble.
12.53 Grammofoonmuziek, eventueel actualiteiten
13.00 Nieuws. 13.15 Blaasorkest. 13.45 Lichte gram^
mofoon,muziek. 14.06 Schoolradio. 14.35 Operamu
ziek (gr.). 15.05 Metropole-orkest. 15.35 Moderne
muziek (gr.). 16.00 Bijbeloverdenking. 16.30 Klas
sieke kamermuziek (gr.). 17.00 Voor de kleuters
17.15 Voor de jeugd. 17.30 Jazzclub. 17.40 Beurs
berichten. 17.45 Regeringsuitzending: Nieuw land
voor de boeren in Suriname, door ir. D. B. W. M.
van Dusseldorp. 18.00 Orgelspel: populaire mu
ziek. 18.30 Met band en plaat voor u paraat 19 00
Nieuws en weerberichten. 19.10 Volksliederen.
19.30 Radiokrant. 19.50 Licht ensemble 20 10 De
Wilkinsons, hoorspel (I). 20.45 Promenade-orkest
en zangsolist. 21.30 Klassieke muziek (gr.) 22 00
Parlementair commentaar. 22.15 Lichte Neder
landse muziek. 22.30 Nieuws en S.O.S,-berichten
22.40 Avondoverdenking. 22.55 Boekbespreking
23.05 Tenor en piano. 23.40 Het Evangelie in Es
peranto. 23.55—24 00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Lichte grammofoonmuziek
12.30 Weerberichten. 12.35 Landbouwrubr 12 42
Amusementsmuziek (gr.). 12.50 Beursberichten
13.00 Nieuws. 13.15 Klassieke kamermuziek 14 00
Lichte grammofoonmuziek. 15.00 Altviool en pia
no. 15.25 Symfonische muziek (gr.). 16.00 Beurs
berichten. (Tussen 16.00 en 17.30 Reportage van
de Ronde van Frankrijk), 16.06 Voor de zieken.
17.00 Nieuws. 17.15 Licht instrumentaal kwintet
17.45 Franse les. 18.00 Russische balletmuziek
(gr). 18,20 Voor de s-oldaten. 18.45 Commentaar
over de Ronde van Frankrijk. 19.00 Nieuws. 19 40
Grammofoonmuziek. 19.45 Operaprogramma. 20 00
Kamerorkest en solisten met versterkt koor:
oude muziek. 21.00 De zeven kunsten, 21.15 Va
riété-orkest met zangsolisten. 22.00 Nieuws 22 15
Amusementsorkest. 22.35 Ppoulaire volksmuziek
(gr.). 22.55 Nieuws. 23.0023.15 Voor de zeelieden.
VOOR ZATERDAG
KRO: 15.00 Anno. 15 25 Film over een Zuid
franse havenplaats. 16.00 Verkeer verkeerd.
16.15 Mensen van de rivier, een Joegoslavische
filmimipressie. 16.35 De laatste der Mohikanen,
TV-film. 17.00 Voor de jeugd. NTS: 17.35 Euro
visie: Concours-hippique te Aken. KRO: 19.30 De
avonturen van Ivanboe, TV-film. NTS: 20 00
Journaal en weeroverzicht. KRO: 20.20 Woord
en beeld, 20.30 Magazine de Paris. 21.00 Zaterdag
avondakkoorden. 21.50 Sport. 22.15 Detectivefilm
22.35 Epiloog. NTS: 22.45 - 23.05 TT-races te Assen.
VOOR ZONDAG
NTS: 15.00-plm. 16.30 Eurovisie: Balletpro
gramma uit Hamburg. Convent van Kerken17 00
18.00 Gereformeerde kerkdienst. NTS: 18.00—
18.45 Eurovisie: Internationaal concours-hippique
te Aken. 19.30 Weekjoumaal. 20.00 Sport in beeld.
AVRO: 20.30 In AVRO's Televizier. 20.45 Ballet
programma. 21.1522.20 Eens, maar nooit weeri,
vrolijke (muzikale) comedie.
VOOR MAANDAG
NTS: 20.00 Journaal en weeroverzicht. VPRO:
20,20 Marionettentheater. 21.00 De oude draai-
doos. 21.40 Filmexpressie. 21.50 Medische rubriek
DE NEGEN Ml Zlh
Ed. Hoornik naar de West. De heer
Ed. Hoornik, perschef van de Sticusa, is
toegevoegd aan het secretariaat van de
Adviesraad voor Culturele Samenwerking
tussen de leden van het Koninkrijk die
eind augustus onder voorzitterschip van
minister Cals in Suriname bijeenkomt. Na
afloop van de besprekingen zal de heer
Hoornik in Paramaribo, Willemstad en
Oranjestad lezingen houden over moderne
poëzie.
IN EEN bijna uitverkochte Grote(l) Zaal
van het Concertgebouw in Amsterdam
heeft Elisabeth Schwarzkopf gisteren, met
haar genuanceerd spelende begeleider
Felix de Nobel, een liederenavond gegeven.
wan wensen. Elisabeth Schwarzkopf was er
Vóór de pauze bracht zij de volledige „Lie-
derkreis" opus 39 van Schumann ten ge
hore. Zij werd daarvoor beloond met een
langdurig en dankbaar applaus, dat zelfs
in gejuich overging toen een jongeman het
podium opstormde, een tuiltje rozen in de
hand, dat hij de verblufte zangeres met
een zoen overreikte.
NA DE PAUZE (zij zong toen uitslui
tend liederen van Hugo Wolf) heerste tus
sen het podium en de zaal die sfeer van
verbondenheid die het beste is wat een
uitvoerend kunstenaar of kunstenares ?ich
kan wensen. Elisabeth Schwartzkopf was er
kennelijk gelukkig mee
en beantwoordde de
ovaties aan het slot met
va drie toegiften van Wolf.
r Wat de toehoorders be-
V treft had zij er nog wel
OV drie kunnen geven.
H INDERDAAD is haar
H vertolkingskunst van
groot formaat. Haar
'stem is een buigzaam
instrument dat zij in
alle registers met ge
mak beheerst en naar
de zin van de muzikale frase of de aard
van de tekst op iedere manier kan kleu
ren. Zij beschikt daarmee over het
schoonst denkbare voertuig om de innige
en sprookjesachtige natuurlyriek van
Schumann's liederen op teksten van
Eichendorff tot bloei te ijrengen. Na een
enigszins krampachtige inzet met de eerste
drie liederen, wist zij opeens in „Die Stille"
en het bekende „Mondnacht" de toon van
dromerige melancholie te treffen die de
kern was van Schumann's inspiratie. Tref
fend was ook de bijna statische beschou
welijkheid van „Auf einer Burg" en de
vreugde vol ingehouden verwachting van
„Frühlingsnacht". Schumann's genie komt
misschien in zijn liederen het duidelijkst
tot uiting. Ze zijn geheel vrij van de ste
reotiepe formules die zeifs in zijn beste
instrumentale werk opduiken, en niet zel
den vindt hij wendingen die even verras
send als bevredigend zijn. Zijn litteraire
aanleg verbindt zich hier op de gelukkigste
wijze met een intieme muzikale uitdruk
kingskracht.
DE GROEP liederen van Wolf bestond
uit „Sechs Lieder" en de vijf liederen op
teksterj van Goethe (uit „Wilhelm Meis
ter"). Als ik een keuze moest doen, zou
mijn voorkeur uitgaan naar de prille ge
voeligheid waarmee zij het eerste lied
„Morgentau" zong, en de humor van „Das
Vöglein" en „Mausfallen-Sprüchlein
Maar door de voortreffelijkheid waarmee
alles gebracht werd, betrekt zo'n voorkeur
zich dan al eerder op de liederen-zelf.
Sas Bunge
DE OPENINGSFILM van het festival,
„l'Amour a vingt ans" (Liede op je twin
tigste jaar), gemaakt door vijf verschillen-
re regisseurs uit vijf landen, bevatte een
heel goede en een uitstekende sketch, resp.
gemaakt door Frangois Truffaut en diens
Poolse collega Andrej Wajda De overige
drie sketches zijn minder onderling onge
lijk van kwaliteit.
De Duitse kleurendocumentaire Galapa
gos, door Heinz Sielmann gemaakt op de
Galapagoseilanden, maakte een goede in
druk. Net als onze Peter Creutzberg is
Sielmann zijn loopbaan begonnen als bio
loog, om later zijn carrière als cineast
voort te zetten. In zijn ilms blijft zijn be
langstelling uitgaan naar wat ook zijn bio
logische interesse heeft en zo ontstond dan
ook deze lange documentaire over een
eilandenarchipel, waar allerlei vogels en
andere dieren in min of meer paradijse
lijke toestand leven. Vooral door haar on
derwerp is de film interessant; zij is voorts
ook goed gemaakt.
DE ITALIAANSE semidocumentaire,
„Salvator Giuliano", een werk van Fran
cesco Rosi, dat het midden houdt tussen
een speelfilm en een documentaire (een
echte documentaire zou moeilijk te maken
zijn, want een aantal hoofdpersonen van
het drama waarover het gaat, is al dood)
behandelt het banditisme op Sicilië, onder
leiding van Salvatore Giuliano. Zijn volge
lingen terroriseren de bevolking nog steeds,
o.a. uit naam van de Mafia, waarmee ook
hij later samenwerkte. De film schijnt in
Italië het effect van een enorme bom te
hebben gehad: zij maakt iets duidelijk van
de figuren achter de schermen en van oe
gang van zaken bij de dood van Giuliano.
De moeite van het aanzien ruimschoots
mededinging op
valt met beter werk dan ooit), Marinl,
Greco en Mastroianni. Van de schilders
hebben Afro en Morandi het hoogste
niveau. Als buitenlanders zouden de ande
ren niet zeker zijn geweest van een hoofd
prijs of stellig kansloos zijn geweest. Wij
noemen in afdalende lijn de schilders
Carra, Vedova, Saetti, Santomaso en Cas-
sarini en de beeldhouwers Minguzzi, Con-
sagra en Chillida.
Veel frappanter echter is nog het niveau
verschil bij de grafici. Van de buitenlandse
bekroonden noemen wij Chagall, Nolde,
Miró, Munakata en Ostrower. Van de
Italianen is alleen nog Music te noemen.
Italië bezit uitmuntende grafici, vooral
etsers, die nooit een hoofdprijs hebben ge
kregen.
Met de grote „M" 's staat in Italië de
beeldhouwkunst aan de top sterker dan
de schilderkunst, maar naar nog niet be
kroonde topfiguren is het toch zoeken en
zo hebben ditmaal Aldo Calö en Umberto
Milani de Italiaanse hoofdprijs te delen
gekregen. Bij de schilders gebeurde het
zelfde tussen Capogrossi en Morlotti die
de Italianen wat ons betreft beiden geheel
voor zichzelf mogen houden. Overigens
was van Amerikaanse zijde al vóór de
prijstoekenning een schilderij van Capo
grossi gekocht.
Het is wel duidelijk, dat de internationa
le prijzen gevestigde reputaties onderstre
pen. Er wordt niet getracht, een ontdek
king te lanceren en geschiedenis te ma
ken. Dat is meer de ambitie van de cri
tici, die. nu regels gaan opstellen voor hun
prijs.
DE HUID'lGE BÏENNALE biedt wel ma
teriaal dat voor een dergelijke prijs ter
discussie gesteld zou kunnen worden. De
verstrekte kleinere prijzen zijn trouwens
in het algemeen goed terecht gekomen..
Onderscheiding verdiende inderdaad de
Engelse schilder Ceri Richards (Einaudi-
aankoopprijs van 6000). De Britten lie
ten voorts twee beeldhouwers zien, van
wie Dalwood een David E. Brightprijs
heeft gekregen. Prijzenswaardiger nog
achten wij het werk van zijn landgenoot
Robert Adams.
steeds van het synthetische inzicht afleidt.
De groepering van de details is soms te
analyseren. Het principe kan de uitzaaiing
zijn of een groep van groepen bijvoor
beeld. Afgezien van een grillige indeling in
vakjes, hebben wij bij Nevelson geen sys
teem kunnen peilen. Juist dat maakt het
werk griezelig meer een hebbelijkheid
dan „werk".
De Amerikaanse schilderes Maclver
begeeft zich vrijelijk op vele gebieden van
Symbolisme tot de structuren met
muurkrabbels en haar landgenoot Müller
is een expressionist in de trant van Nolde
dus eveneens met een symbolistische
inslag, het centrale thema vervolgt ons.
De Japanners tonen niets van de grafiek
waar zij zo sterk in zijn. Vermeldens
waard is slechts dat hun in Parijs wer
kende Kuni Sugai die een prijs voor
kunstenaars onder de 40 jaar kreeg zich
onder de schilders het beste handhaaft
met een op de calligrafie gebaseerd ab
stract expressionisme waarmee hij ech
ter in kleinere formaten al tot sterker re
sultaten is gekomen.
DE SPANJAARDEN tonen werk van
maar liefst 21 kunstenaars onder wie één
uitgesproken figuratief, de expressionist
Medina wiens werk een ruige kracht heeft.
De inzending als geheel is bij alle indi
viduele verschillen merkwaardig samen
hangend. De materieschildering is weer
veelzijdig vertegenwoordigd. Martin de
Vidales blijkt met leder op zijn doeken
intens beeldend te kunnen zijn. Beperking
tot één man per zaal zou toch beter zijn
geweest dan deze monstercollectie.
De Brazilianen kunnen bogen op een
bloeiende prentkunst, hetgeen blijkens de
Fiatprijs voor Isabel Pons niet onopge
merkt is gebleven. Luide figuren zijn er
onder de Argentijnen, met een figuratie
ve en zeer banale „art brut", een schil
derij met een uit roestig blik vervaardige
gashouder bijvoorbeeld. De Fransen hebben
behalve vele meters Manessier een mooie
stille zaal vol Poliakoffs en dan nog en
kele hoopvollen die in het corps de bal
let van de Parijse school nauwelijks op
vallen.
De beeldhouwer Capralos heeft in het
Griekse paviljoen al te gul uitgepakt
maar blijkt in zijn bronzen talentvol, met
humor en tederheid. Wat Israël toont komt
niet boven de goede middelmaat uit. De
attracties van het Scandinavische paviljoen
zijn de in beton gegraveerde „schilderij
en" van de bejaarde Siri Derkert, enke
le van haar beeldjes en de kleuretsen van
Rolf Nesch. De Zwitsers hebben de aqua
rellist Moillet, een flauwe weerschijn van
Macke en van de Tunesische bladen van
Klee.
Verzonken kathedraal, schilderij van
Ceri Richards.
Het Belgische paviljoen lijdt met een
overigens aantrekkelijk totaalbeeld nog
sterker dan het onze aan besluiteloosheid,
ten koste van de beeldhouwer Felix RoiUm.
Duitsland vindt tróóst in een Cardozzoprijs
voor Schumacher. Het heeft ook sterke
argumenten in dé hier welbekende grafi
cus Grieshaber en de uit gebundelde sta
ven composities vormende beeldhouwster
Meier-Denninghoff die alleen tegen
heeft dat haar toch zelfstandige werk aan
dat van Kricke doet denken.
CURIEUS VAN samenstelling is de Ame
rikaanse inzending die onbekroond bleef.
Zij omvat twee beeldhouwers en twee
schilders. De beeldhouiver Hadzi is be
gaafd maar voor een gelegenheid als de
ze niet geprofileerd genoeg. Louise Nevel
son heeft één gouden, één witte en één
zwarte kamer gemaakt met haar uit hou
ten meubel- en wagenresten samengestel
de reliëfs. De ruimte wordt met deze
spinsels beklemmend, een paranoïsch vi
sioen. Zij popt of bouwt zich in, zoals de
Dada-kunstenaar Schwitters zich de vege
ziel bemantelde met de lappendeken van
zijn Merz-bouwsels. Iets dergelijks, maar
dan minder intiem, met geest en in we
zen beeldender, doet de Antwerpenaar
Vic Gentils die in ons land geëxposeerd
heeft bij Orez in Den Haag en in het
Schiedams Museum.
FASCINERENDE maar niet te verkla
ren ingewikkeldheden van détail die op
gaan in één totaalaspect, kenmerken veel
van de nieuwste uitingen. In dat opzicht
is er samenhang tussen wat Nevelson nu
doet en de gecompliceerde doolhoven van
Hundertwasser. Ook is er verband mei
het werk van schilders en reliëfbreiers
die zich uitleven in eindeloos herhaalde
motiefjes, de „structures de répétition".
Het oog redt zich uit de dwaaltocht in
zo'n labyrinthisch werk door samenvatting.
Het wordt echter steeds weer door het dé
tail verstrikt, zoals het alledagsleven ons
Reliëf van Nevelson
DE LIEFHEBBER kan in Venetië tot 7 oktober 27 paviljoens vol kunstwerken
bezoeken, waaronder een centraal paviljoen met 44 zalen. En daarmee is deze Biën
nale nog niet bekeken, want zij is uit het park gegroeid en heeft ook zalen betrokken
in het museum voor moderne kunst in de stad, de Ca' Pesaro. Daar vindt men werken
van de hoofdprijswinnaars van voorgaande Bennales tot en met die van 1948. Er
zijn in geld gelijkwaardige 12.000) hoofdprijzen voor buitenlanders en voor
Italianen. Er zijn dus altijd Italaanse hoofdprijswinnaars. Wat voor de hand ligt wordt
door het overzicht bevestigd: de Italiaanse prijzen zijn menigmaal naar werk van
lager niveau gegaan dan de buitenlandse. In het schandaaljaar 1958 ging zelfs de
internationale hoofdprijs naar een Italiaan, tegen alle redelijkheid in. Zij werd
namelijk toegekend aan de schilder Licini en dat was echt te veel eer. De storm die
toen opstak heeft tot een grondige reorganisatie van de jury geleid. Het is nu een
college van 6 buitenlanders en 3 Italianen, allen achtenswaardige deskundigen
zit het dat de deskundigheid van enkelen meer in het bijzonder de oude kunst
geschiedenis betreft
DE INTERNATIO
NALE prijzen van
beeldhouwkunst gin
gen in de jaren van
het overzicht naar
Moore, Zadkine, Cal-
der, Arp en Chad-
wick. De voorlaatste
keer echter heeft de
jury deze prijs ge
bruikt om een tweede
schilder te bekronen.
Thans is dus Giaco-
metti aan het illuste
re gezelschap toege
voegd, die er stellig
op zijn plaats is.
De internationale
schilderprijzen gingen
naar Braque, Matisse,
Dufy, Ernst, Villon
en de voorlaatste
maal naar Fautrier
en Hartung, die ieder
het volle pond kre
gen ten koste van de
beeldhouwkunst. Hier
tekent zich duidelijk
het Franse overwicht
aan invloed af, dat
thans weer in de be
kroning van Manes
sier tot uiting is ge
komen.
DE BEELDHOU
WERS onder de win
naars van Italiaanse
hoofdprijzen doen het
in het algemeen goed
naast de buitenlandse
laureaten: Manzu,
Mascherini (die zijn
prijs moest delen en
die op de huidige
biennale buiten
Voorbeeld van hedendaagse Sovjet
beeldhouwkunst.
DE ITALIANEN laten van 42 kunstenaars
een aantal werken zien en nog eens van
18 anderen elk een complete expositie.
Daar is een veel te grote bij van de be
jaarde Sironi, die vooral één mooie periode
heeft gehad, met statische groeperingen
van soms nog herkenbare voorwerpen die
een hiëratische allure krijgen. Hij heeft
een mooie peintuur met soms een gloed
in een kleurpartij, die het stille geheel
een verrassend accent geeft.
Onder de jongere exposanten zijn voor
de buitenlandse bezoeker verscheidene ver
kwikkende ontmoetingen. Wij kunnen in
ons bestek slechts enkele namen noemen.
Goed werk is er van 5 schilders die niet
meer non figuratief zijn en niet figuratief
zoals bijvoorbeeld De Stael was in zijn
Marseillaanse havens, Ajmone, Borsato,
Banchieri, Bergolli en Parzini.
BIJ DE RUSSEN is hoogstens als een
zweem van vooruitgang aan te merken, dat
in enkele schilderijen de compositie meer
aandacht heeft gekregen dan de socialis-
tisch-realistische boodschap. De Roemenen
zijn nog orthodoxer. De Tsjechen zijn ple
zieriger traditioneel en de Hongaren tonen
onder meer keramische plastieken, die he
lemaal niet meer rechtzinnig zijn. Zij heb
ben ook een zeer innemende oude mees
ter in de schilder Bernath en hun Istvan
Kurucz heeft iets van Permeke in zijn
kleine landschappen.
Niets van een ijzeren gordijn is te be
speuren bij de Polen en de Joegoslaven.
De Polen hebben onder anderen een zeer
persoonlijke, soms vrijwel non figuratieve
surrealist: Tadeusz Brzozowski, de Joego
slaven gevoelige organoïde plastieken van
Olga Jancic en intrigerende verbeeldingen
van de begaafde schilder Mladen Srbinovic
Al met al biedt deze manifestatie weer
een waardevolle belevenis.
fotografeerd en niet eens zo gek geregis
seerd, maar het verhaal ervan was be
neden alle critiek en de naaktheid met
bijzondere zorg uitgestald. Volkomen on
echte sentimenten, tezamen met ook al
weer kennelijk prikkelend-bedoelde tafe
relen zowel als zogenaamde religieuze
scènes ontmoette men in de Argentijnse
festivalbijdrage. We herinneren ons niet,
dat we vroeger, toen de Berlinale nog
géén keuzecommissie had, zoals dit jaar
voor het eerst het geval was, ooit zulke
rommel op het doek hebben gezien. De
commissie heeft haar taak niet begrepen
of ze mist de meest elementaire goede
smaak. Het is alweer een verheugend
feit, dat het Berlijnse publiek, critisch
als in zijn beste jaren, duidelijk liet mer
ken, hoe het over deze misgrepen dacht.
Voor de op het toneel komende regis
seurs, auteurs en medespelenden was dat
niet steeds even prettig.
ZOALS STEEDS is ook dit jaar de jury
zeer internationaal van samenstelling. Men
vindt er bekende filmpersooniijkheden in:
de Mexicaanse actrice Dolores del Rio
bijvoorbeeld, de Amerikaanse regisseur
King Vidor en diens Britse collega Eme-
ric Pressburger. Laat ons hopen, dat het
tweede deel van het festival hun en ons
nog verrassingen bezorgt.
Jan Koomen
Een beeld uit de Italiaanse festival-
film „Salvatore Giuliano'1, een werk
over het banditisme op Sicilië.
WEST BERLIJN, 27 juni Het gaat in de Westduitse en in de Westberlijnse film-
indusrie niet geheel naar wens; men spreekt zelfs van een crisistoestand, op artistiek
en commercieel gebied. Misschien betekent het internationale filmfestival, dat nu in
West-Berlijn wordt gehouden, de dertiende Berlinale, een stimulans in de goede
richting. De Berlinale vestigt nog weer eens de aandacht op de mogelijkheden van
Berlijn als filmstad, hetgeen men uiteraard economisch aantrekkelijk acht. Er zullen
ongetwijfeld ook dit jaar bij het festival goede (film-) zaken worden gedaan, want er
zijn behalve cineasten, sterren en journalisten, ook producenten en verhuurders uit
de hele wereld naar Berlijn gekomen. Bovendien echter kan er van de Berlinale
een stimulerende artistieke werking uitgaan. Maar de kwaliteit van de vertoonde
films in de eerste helft van de manifestatie laat nog wel wat te wensen over!
DE BESTE INDRUKKEN bij de films
kreeg men tot nu toe van twee Franse
films, een Duitse lange documentaire, een
Italiaanse semi-documentaire en een Ja
panse film. „Le caporal Epinglé" (De
bijeengespelde korporaal), een film van
Jean Renoir, naar een verhaal van Jac
ques Perret, is een komische geschiedenis
met enkele tragische trekjes, bijzonder
onderhoudend verteld. Het gaat hier over
Franse krijgsgevangenen in Duitse kam
pen tijdens de tweede wereldoorlog. Ge
vaarlijk, zulk een onderwerp op een Duits
festival? Ach nee, er komen in de film
alleen maar of vrijwel alleen maar sym
pathieke Duitsers voor, al dragen ze dan
de uniformen, die bij ons niet zulke beste
herinneringen hebben achtergelaten. De
Berlijners lachten bijzonder smakelijk om
enkele scènes, waarin eventjes de spot
met de Duitse soldaten en nazisme wordt
gedreven.
Of waren 't misschien de buitenlandse fes
tivalgangers die lachten? Jean-Pierre Gas-
sel speelt de titelrol veroverend, met Clau
de Brasseur en Claude Roch in de voor
naamste rollen naast zich. Cassel en Bras
seur, te Berlijn aanwezig, werden luide
toegejuicht. Ze zijn niet de enige filmster
ren, die de weg naar Berlijn hebben ge
vonden; het wemelt er in deze dagen van
de beroemdheden, uit vele landen.
waard was ook een Japanse speelfilm,
„Een levensvervulling", prachtig gefoto
grafeerd en helemaal zeer fraai van ca
meravoering, maar in de handeling soms
wat moeilijk te volgen. Gelukkig was er
bij deze film van traagheid geen sprake
zij had westers tempo.
WAREN BOVENGENOEMDE films alle
goed-gemaakte werken, maar geen van
alle meesterwerken, enkele andere fil.ns
bleken zelfs niet goed gemaakt een
Belgische, op zichzelf wel sympathieke
speelfilm bijvoorbeeld, „Elk uur gaat er
een trein", Frans gesproken, mooi van
seer, maar oneindig traag en enksle
films moest men zeker voor een festi
val volstrekt ongeschikt achten. Brazilië
bijvoorbeeld, dat te Cannes en Karlovy
Vary goede films had laten zien, die daar
zelfs bekroond werden, zoch het nu maar
weer eens op de oude manier in sadisme
en naaktheid. De film was uitstekend ge-
