Brazilië's „Nordeste" lijdt meer aan
suikerziekte dan aan droogte
Drieëntwintig miljoen Nordestinos
zijn gevangenen van gemakzucht
van de grootgrondbezitters
7
Staking opgeheven bij de
Franse handelsmarine
P
mm1
l
Damascus spreekt bericht
over betogingen tegen
Chinese omsingeling van
Indische post opgeheven
Franse bathyscaaf dook
9.208 meter diep
Argentijnse „schoonste
vrouw van het heelal"
l
MAANDAG 16 JULI 1962
Rampgebied
T
AMERIKA'S GROOTSTE
NOODGEBIED
wmmmémèM
IMSÏ11II
Vicieuze cirkel
Chantage
Radio-Cairo gewaagt van
botsingen en arrestaties
Gedemilitariseerde zone
door India voorgesteld
Burgervliegtuigen zouden
felle kleuren krijgen
Miss Holland
- op klompen -
werd niet geplaatst
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
CAMPINHA GRANDE (Brazilië) In mijn hotelkamer neem ik nog eens de
Braziliaanse kranten ter hand, die berichten over de droogte in de „Nordeste".
Hoewel dat gewoon noordoosten betekent is het het huiveringwekkendste woord
in Brazilië. Over de toestand in dit gebied drie maal zo groot als Frankrijk,
er wonen 23 miljoen mensen melden de Braziliaanse bladen: „De nood stijgt
met de dag, het heeft een jaar niet geregend, de voedselprijzen zijn vervijf
voudigd. Er heerst een hongersnood die erger is dan in het rampjaar 1932. Bij
tienduizenden verlaten de „flagellados" (gestriemden) en „retirantes" (terug
trekkers) het gebied. Het vee sterft uitgemergeld op het land. Er worden honger-
optochten gehouden en de mensen plunderen de winkels. Amerikaanse schepen
met voedsel zijn onderweg. President Kennedy overweegt een luchtbrug in te
stellen. Waarom doet de Braziliaanse regering niets?"
Capinha Grande in de staat Pa-
raiba ligt in het hart van wat de
Brazilianen de „vijfhoek van de
droogte" noemen. Maar de regen
klettert tegen de ramen en op
mijn broek zit modder. Op een
tocht door het droogtegebied is
de jeep drie keer blijven steken
in het water dat op de weg stond.
Op zoek naar de hongersnood in
de drie streken, die door de re
gering officieel tot „noodgebied"
zijn verklaard, hebben we na een
rit van tweeduizend kilometer in
het plaatsje Sertania eindelijk een
groep van een paar honderd
kleine boeren gevonden, wier
oogst door een paatseljjke droogte
volledig mislukt is. Zij hebben de
laatste weken nauwelijks meer
gegeten, maar zij plunderen niet
en houden geen hongeroptocht.
Zjj wachten, mager en geduldig,
tot de federale regeringscommis
saris voor het Noordoosten, dr.
Celso Furtado, hun uitlegt dat zij
de volgende dag op de wegen
kunnen gaan werken. Driekwart
van het loon zal uit voedsel be
staan. De boeren opperen beleefd
dat zjj verzwakt zjjn door het
vasten en dat zij graag eerst wat
zouden eten. Dezelfde avond
rjjden Furtado's trucks met veel, bonen en
gedroogd varkensvlees Sertania binnen.
Het team van de Amerikaanse televisie
poetst dolgelukkig zijn cameralenzen
schoon: eindelijk kan het een uitdeling
van Noordamerikaans voedsel aan Zuid-
amerikaanse hongerigen vastleggen. Het
kan de Amerikaanse belastingbetalers laten
zien dat hun dollars voor de „Alliantie
voor de vooruitgang" en het programma
„Voedsel voor de vrede" niet weggesmeten
worden. De Metrecal-gebruikers in het
noorden zien hun voedseloverschotten goed
besteed: niet alleen worden er hongerigen
gevoed, maar het zijn ook nog hongerigen
die worden opgestookt door een zekere
Francisco Juliao. En die Juliao, zo zal de
televisiecommentator zeggen, is de boezem
vriend van een zekere Fidel Castro, als u
Nog zingen de dorpsmuzikanten van de
legendarische „Lampeao", de laatste
hoofdman der „Cangaceiroes" (rovers)
die de „Sertao", de hoogvlakte van het
Noordoosten, tot in de dertiger jaren
onveilig maakten. Zijn legende wordt in
stand gehouden, want al gaf hij niet
zoals Robin Hood aan de armen, hij stal
wel van de rijken.
ATLANTISCHE OCEAAN
Nederland
SLUIS
CCARA
R10 GRANDE
maranhao
PARA
Recife
PERNAMB
5 PIAUI
ALAG0A5
OOI AS
Salvador
MINAS-
GERAIS
Atlantische
Oceaan
BRAZI LI
Rio de Janeiro
Brasilia
belang bij om de ellende van het Noord
oosten en het is een onmetelijke ellende
toe te schrijven aan de droogte. Want
droogte is een daad van God en tegen God
maakt men geen revolutie, men wordt een
voudig „flagel'lado" of „retirante".
Maar na deze tocht met Furtado drie
dagen aanschouwelijk onderricht in poli
tieke en sociale economie is mij duidelijk
geworden, dat het blasfemie zou zijn de
honger, de kindersterfte, de ingewands
ziekten, het oedeem, het analfabetisme, de
werkloosheid en alle plagen die de „Nor
deste" teisteren, aan God toe te schrijven.
Zij zijn het werk van mensen en kunnen
door mensen goedschiks of kwaadschiks
ongedaan worden gemaakt. Zij het dan
niet door Amerikaanse voedselzendingen,
want dan mag men er wel een permanente
luchtbrug van maken. Het werkelijke pro
bleem is namelijk niet dat de „Nordestinos"
soms niet te eten hebben. Het probleem is
dat zij nooit genoeg te eten hebben. En
dat is een structurele kwaal.
Welke is de structuur die 23 miljoen
mensen gevangen houdt? Het Noordoosten,
de bochel van Brazilië, bestaat ruwweg uit
drie zones. Langs de kust loopt een strook
met rijke regenval, die geheel in beslag is
genomen door de suikercultuur, lees door
grootgrondbezitters. Daarachter loopt een
brede halfdroge zone, met geringe en on
gewisse regenval, waar kleine boertjes als
pachter of „oogstdeler" in de meerderheid
zijn. Zij hebben wat mager vee, verbouwen
voornamelijk wat zijzelf opeten, verdienen
wat geld met katoen en sisal. Dit gebied
is overbevolkt, de niet-bevloeide, snel-
Een mislukte oogst dreef deze boeren
van Sertania naar de werkverschaffing.
Maar zij moesten eten voordat zij konden
gaan werken.
Het gezicht van de „Nordeste" is het
gezicht van de honger.
begrijpt wat ik bedoel. En als die mensen
niets te eten krijgen, maken ze straks nog
revolutie en als het Noordoosten gaat, dan
gaat Brazilië en als Brazilië gaat, dan
gaat Latijns-Amerika en als Latijns-
Amërika gaat, dah kunnen wij hiér, met
Metrecal-en-al, wel op het dak gaan zitten.
Waarom raak ik, terwijl de boeren het
meel zo uit de hand eten en de filmcame
ra's snorren, vervuld van een sprakeloze
woede? Waarom glimlacht „superinten-
dente" Celso Furtado mij toe? Omdat hij
begrepen heeft, dat ik begrepen heb wat
hij bedoeld heeft met deze tocht. Ik heb
vier jaar geleden bij een eerste bezoek aan
Brazilië ook geloofd in de „legende van
de droogte" en het Noordoosten beschre
ven in de termen van de Braziliaanse
kranten.
Nu zijn die kranten in het Noordoosten
eigendom van de oligarchie van groot
grondbezitters. En de oligarchie heeft er
(Van onze correspondent)
PARIJS Met een klein overwicht
van nog geen zestig op de drieduizend stem
men hebben de afgevaardigden der voor
naamste vakbonden van de Franse han
delsmarine besloten het werk te hervatten
na een staking van verscheidene dagen.
De vakbonden hebben tenslotte de voor
stellen van de scheepvaartondernemingen
van een salarisverhoging met tien percent
per 1 september en van acht percent met
terugwerkende kracht vanaf 1 juni aan
vaard. Het einde van de staking werd met
vreugde begroet door de ongeveer zesdui
zend toeristen die in de haven van Mar
seille waar meer dan vijftig boten stilla
gen, waren gestrand op weg naar Corsica
en het Nabije Oosten. Ook de repatriëring
van Franse „zwartvoeten" uit Algerije on
dervond de laatste dagen een duidelijke
terugslag van deze staking, die in sommi
ge andere Franse havens nog schijnt te
worden voortgezet.
eroderende bodem kan de last van zoveel
mensen niet torsen. Plaatselijk uitblijven
van regen veroorzaakt voortdurende plaat
selijke rampjes. Achter de semi-aride zone
ligt de onafzienbare „Sertao", de hoog
vlakte, die nog droger is en voornamelijk
voor extensieve veeteelt wordt gebruikt.
Door het Noordoosten loopt slechts één
rivier die altijd water heeft, de San Fran
cisco. Een keer in de vijftien jaar komt
werkelijke droogte er een werkelijke ramp
veroorzaken. Dan hebben miljoenen niet te
eten.
Op het eerste gezicht zou men dus toch
geneigd zijn de droogte als het grootste en
bijkans onoverkomelijke probleem aan te
wjjzen. Maar men gaat daar al aan twij
felen, wanneer men ziet dat de menselijke
ellende het grootst is in het enige gebied
dat ruimschoots regen krijgt: de suiker
zone langs de kust, waar een paar miljoen
mensen, de rietsnijders en hun gezinnen,
in een toestand van feitelijke slavernij
leven. En inderdaad, het Noordoosten Ijjdt
niet zoveel aan de droogte, het lijdt aan
suikerziekte.
Dat is de vicieuze cirkel: het Noordoos
ten is niet overbevolkt, omdat er teveel
mensen per kwadraatmeter leven, maar
omdat het onvoldoende voedsel produceert.
Het produceert onvoldoende voedsel, om
dat het vruchtbaarste land in beslag wordt
genomen door de suikercultuur, een niet
zeer rendabel maar „gemakkelijk" produkt,
dat de grootgrondbezitters in staat stelt het
beheer aan rentmeesters over te laten en
zelf in Rio de Janeiro prettig te leven. Het
Noordoosten kan zijn bevolkingsoverschot
niet opvangen door industrialisatie, omdat
het niet genoeg voedsel voortbrengt. Als
men het voedsel uit het verre zuiden moet
laten komen, wordt dat zo duur door het
transport, dat de Noordoostelijke industrie
hogere lonen zou moeten betalen en niet
meer zou kunnen concurreren.
Deze verstarde situatie zou door hervor
mingen doorbroken kunnen worden, maar
de suikeroligarchie heeft alle politieke
macht, want zij heeft het geld en de pers.
De federale regering durft haar nauwelijks
aan, want de Noordoostelijke staten ver
tegenwoordigen een kwart van het federale
parlement. In plaats van de moeite, tijd en
geld te spenderen aan structurele hei-vor
mingen die haar tenslotte ook ten goede
zouden komen, prefereert de suikeroligar
chie de gemakkelijke status quo: door de
werkloosheid krijgt zij goedkope arbeids
krachten, door een grotendeels gelijkge
schakelde kerk en het analfabetisme houdt
zij het volk in onwetendheid. Met de „le
gende van de droogte" chanteert zij de
federale regering en het buitenland tot
hulpverlening. Van de tientallen miljoenen
die binnenvloeien aan steun, steken haar
corrupte politici en de zogenaamde „indus
triëlen van de droogte", de speculanten in
levensmiddelen, naar bescheiden schatting,
veertig percent in de zakken. En daarmee
financieren zij dan hun verkiezingscam
pagnes weer.
Daarom werd ik, toen de camera's snor
den en de boeren meel uit de hand aten
vervuld van sprakeloze woede. Wat mij
duidelijk werd, zal op een kwade dag de
„Nordestinos" ook duidelijk worden. Van
hun woede zou dan de suikeroligarchie
wel eens voorgoed sprakeloos kunnen
worden.
LONDEN (Reuter) Radio-Cairo heeft
gemeld, dat ongeveer honderd arrestaties
zijn verricht in de Syrische stad Aleppo
na bloedige botsingen tussen de politie
en betogers. Volgens radio-Cairo was het
een „reusachtige" betoging. Radio-Damas
cus heeft berichten over de betogingen
in Damascus, Aleppo en Horns evenwel
tegengesproken.
Volgens radio-Cairo hebben de Syrische
autoriteiten besloten driehonderd arbeiders
te doen berechten, die beschuldigd wor
den van staking en ophitsing tot staking.
Bij botsingen tussen de politie en arbei
ders van textielfabrieken in Aleppo zouden
twee mensen zijn gedood. De regering
zou het Syrische verbond van vakvereni
gingen hebben ontbonden na een staking
van 8.000 textielarbeiders in Aleppo en
Damascus.
NEW DEI.HI (AP) Communistisch-
Chinese strijdkrachten die een Indische
post in de Galwan-vallei in Ladakh hadden
omsingeld, hebben zich naar hun oorspron
kelijke posities teruggetrokken. Een woord
voerder van het Indische ministerie van
Defensie zei dat de toestand zeer kritiek
was geworden toen enkele Chinese solda
ten de Indische post tot op vijftien meter
genaderd waren. De post kreeg uit New
Delhi order uit zelfverdediging te schieten
wanneer de Chinezen nog verder zouden
oprukken.
De woordvoerder zei dat later werd
vastgesteld dat de Chinezen numeriek vijf
tien maal zo sterk waren als de Indiërs,
die ongeveer veertig man sterk zouden
zijn.
India hoopt dat de omsingeling als ge
ëindigd beschouwd kan worden nu de Chi
nezen zich naar hun oorspronkelijke posi
ties hebben teruggetrokken, ruim twee
honderd meter van de post verwijderd.
Indische versterkingen zijn naar de be
dreigde post onderweg.
(Reuter) De Indische regering heeft
de autoriteiten te Peking medegedeeld dat
er slechts onderhandelingen voor een
nieuw verdrag inzake handels- en andere
betrekkingen met Tibet kunnen worden
geopend, wanneer de Chinese volksrepu
bliek „afziet van haar aanvalspolitiek en
de grens tussen onze beide landen, zoals
die in de loop der geschiedenis geworden
en door de wet erkend, eerbiedigt."
De Indische regering verwerpt de be
wering der Chinese communisten, dat zij
het gebied van Aksaitsjin, in het grensge
bied van Ladakh, altijd in hun bezit heb
ben gehad. India beschuldigt communis
tisch China ervan dat het zijn militairen
dagelijks de Indische grens laat schenden.
India stelt de Chinese volksrepubliek in
zijn jongste nota opnieuw voor in het om
streden grensgebied van Ladakh een ge
demilitariseerde zone te scheppen, tenein
de totstandkoming van een regeling door
onderhandelingen te vergemakkelijken.
TOKIO (AFP/AP) De Franse bathy
scaaf „Archimède" heeft zondag ten noor
den van Japan de bodem van de Koerillen-
trog bereikt, 9.208 meter onder de zeespie
gel. Het duikapparaat is tien uur onder
water geweest, waarvan drie uur op de
grootste diepte.
Volgens een communiqué hebben de
twee inzittenden vastgesteld dat de bodem
van de trog uit zeer zachte modder be
staat. Zij namen daar veel leven waar,
vooral een soort zeeveder, op veren lijken
de bloemdieren.
De Franse diepzee-onderzoeker commo
dore George Houot kwam op een na de
grootste diepte die een mens ooit bereikt
heeft. De grootste diepte heeft de bathy
scaphe „Triëste" van de Amerikaanse ma
rine bereikt 10.832 meter op 23 januari
1960 in de Marianen.
Houot was vergezeld van de eerste ma
rine-ingenieur Pierre Henri Willm, die de
bathyscaaf ontworpen heeft.
WASHINGTON Wellicht krijgen de
Amerikaanse vliegtuigen van de burger
luchtvaart felle kleuren om botsingen in
de lucht te voorkomen. Een beveiliging,
die dag en nacht voldoet en in alle weers
omstandigheden bevredigt moet echter nog
gevonden worden, zo heeft het Federale
Luchtvaartbureau (F AA) verklaard tij
dens een symposion ter voorkoming van
vliegtuigbotsingen.
Elektronische apparaten ter voorkoming
van dodelijke botsingen in de lucht wor
den ontworpen, maar geen enkel is nog
doeltreffend en praktisch onder alle om
standigheden dat wil zeggen tegen een
aanvaardbare kostprijs.
Militaire vliegtuigen zijn sinds enkele
jaren beschilderd met hel oranje en rode
kleuren en de resultaten daarvan zijn uit
stekend.
In Miami Beach is de Argentijnse man
nequin Norma Beatrix Nolan, zaterdag
avond tot schoonheidskoningin van het
„heelal" gekozen. Met fonkelende ogen zei
de bruinharige slanke Argentijnse dat zij
een ambassadrice van goodwill wil zijn en
overal waar zij komt alles zal doen om de
internationale vriendschap te bevorderen.
Interesse voor een film-contract heeft zij
niet: „ik wil gewoon mannequin blijven",
onthulde zij.
Haar voorgangster, de 24-jarige blonde
Duitse Mariene Schmidt, heeft het afge
lopen jaar 160.000 km. gereisd. Zij was het
die als hoogtepunt van het défilé der
schoonheden de nieuwe miss universe
kroonde in een stampvolle zaal en voor 50
miljoen televisiekijkers.
De feestweek werd besloten met een
schitterend kroningsbal in het Fontaine-
bleau-hotel. Tweede werd Anna Geirsdot-
tir, allias Miss IJsland, derde Aulikki Jar-
vinen (Miss Finland) .vierde Helen Lioe,
Miss China en vijfde Maria Olivia Vacal-
canti, Miss Brazilië.
De Nederlandse kandidate Marianne van
der Heyden, heeft met haar klompen meer
opzien gebaard dan de meeste van haar
rivalen met hun badpakken, maar zij viel
niet in de prijzen. De 24-jarige Marianne,
die mannequin en fotomodel is, woont in
Amsterdam met haar ouders, twee broers
en een zuster. De Amerikaanse mannen
vond zij maar dik, „De meeste in ieder ge
val. Maar zij zijn wel erg vrolijk. Neder
landse mannen zijn ernstig en niet zo dik".
Marianne gaat nu terug naar Nederland,
maar in januari zal zij opnieuw een bezoek
aan de VS brengen. Zij zal dan misschien
gaan „showen" voor een firma die haar
reeds benaderd heeft.
i
