IJmuider Courant | 1962 | 11 augustus 1962 | pagina 12

De mens in het tijdperk van de automatie

NUL MAAL NUL IS NUL

HET NOODLOT EN DE NEGERS

SSk»S,r=r SF53 SS, w„h„ tii'Je

ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1962

Erbij

AUTOMATIE: EEN TOVERWOORD voorde
een, een onheilspellende klank voor de
ander. Voor sommigen belooft het gou
den bergen, voor anderen bergen zor
gen. Het is ermee als met de ruimtevaart,
de atoomenergie en de televisie, nie
mand weet precies hoe ver de ontwikke
ling zal gaan en daarom kunnen aan bit
tertafel, bushalte en buurthuis de wildste
verhalen de ronde doen, terwijl sociolo
gen, psychologen en economen zich de

hoofden breken over alles wat in de toe-

„Hardgekookte policiers":
last van rassenwaan

geen

komst mogelijk wordt en wat daarmee allerminst. Wie daar verder en dieper op

van het nu bestaande onmogelijk zal zijn. te werkboek van het Nederlands Cultureel ttttt vrnnnT r>T b rl litiem- n

Zulke theorieën zijn uiteraard indrukwek- automate"" waarinTet"een frSTovtr- tikken uitdelen. Nog niet zolang geleden want - hier komt de ware edele man-

kender en gefundeerder dan de gezelli- SÏrLTaatd

ge huiskamerpraatjes van opa die het al- r

lemaal maar mot IgcIg OQGn aanziGt. of dG poging om ons weer door bomen en sende neger was tegengekomen, daaruit °P patrouille is gegaan, zich schuldig voelt
stoute verwachtingen van Jantje die na volgen noe korte onstellen van de hand L-i_.° V^i. u_il Plinaire raad gedaagd te worden. Natuur-

huiswerkurpn vult mpt h&t verctnlon Ie van dr- H- G- van der Wielen, dr. J. A. rakterlstiek moest zijn voor het hele lijk wordt de man van blaam gezuiverd,

llUlbWtJIKUieri vuil met net verstolen Ie de Koning dr. R C Kwant OESA genre> en daarom alle lezers van der- wordt de moordenaar gepakt en zelfs ge-

zen van science fiction stories van wilde Pr?E dr- G- c- van Niftrik en prof.' Ar- gelijke verhalen een verdrongen rassen- do°d. en

allure.

Het ontstaan van onze
cijfers: eerst praten,
dan tellen

meer

Bert Japin

PAGINA I W P. h

„never kill a cop"

ZO KAN MEN in zijn speculaties heel
ver gaan en eens zijn de geleerden het

Iiiin wil gaan schafte vooral het interessan-

plaats Willem Frederik j^'g^iien hem^altifd'wrekenl'Vooral

struikgewas het bos te laten zien en daar- concludeerde dat zon man dus wel ka- TP Wflrnpn ,Mamllr

na volgen nog korte opstellen van de hand rakt-PrjcHeti- mnpst ziin voor het hele 5? 7 geaaaga woraen natuur

vooral^^ingore1voieenediedTLtomatfea1n v™roordeel toedichtte Ik wees toen Xok^ AmeNkaan dere^™

het educatóvl vial kan hebben en de allereerst op het ontstellend gebrek aan rair gesproken uitstekend, afgezien van de

eisen die ze aan recreatie en volksontwik- '?gica s (Her)mans oratie, en betoog- stoere-heldentoon, die soms wat irriteert.

tenschappers, die menen, dat het alle-

maat fout zal gaan. Men kent hun redene- kennen. De sector der dienstverlening, waar- niet veel

DAAR ZIJN DE angstigen onder de we- te toestand zal tenslotte een totalitair sys- wijs en ontwikkeling en bij grotere zorgen keling" stelt cil """""'w"1' Je verder dat ik nooit een Amerikaanse Verder wordt er wat veel over bordelen

B" ^:„z?,®e™a^la?5AnA^..?waad- v?°r de verheffing van de lagere milieus misdaadroman onder ogen had gehad

gesproken en natuurlijk begint de held

rfnT _r £~h* kennen, üe sector der dienstverlening, waar- niet veel meer mensen dan thans het ge- Deze bezinning op dat wat ons te T K zUn dag en dit verhaal in bed, naast een

ring wel zo ongeveer. Steeds minder men- vrolijker tegenaan, dan moet men erken- val is, geschikt ziin voor zwaardere onlei- ,„..,„1,1 11 1 waarin een schoenenpoetsende neger jongedame, maar dat schijnt nu eenmaal

sen zijn nodig in het arbeidsproces; voor- nen, dat automatisering inderdaad bete- dfngen danwaaraan ze*^£22^ EÏn wfhten Staat 1S allfverantwoord, |;rad niet anders te kunnen in de hardboiled...

al de minder begaafden, want. hun wprlr b-enf +ol 16 V uc u i1- ^nlnnrr mpn n of in rlarrrlt-r«vr.0K» of rlron. rTi/r- jJ.

al de minder begaafden, want hun werk kent, dat tal van mensen hun tegenwoor- 7.org die zich tot over de opvoeding van zolang men niet in dagdromen of droe-

nriïbïkf^m^i tte automatise!jen- dige functie zullen verliezen. Of ze daar- jonge kinderen en tot in het begin van de vige orakeltaal vervalt, maar de feiten

vaart navenant °De werkweek^al ^oort" besten\d zi:>" v00r werk- lagere school zal moeten uitstrekken, en nuchter onder ogen probeert te zien.

vaart navenant, ue werkweek zal voort- loosheid of butler en dienstmeisje, valt waarin de ouders actief betrokken zuilen j n j speuiueisveu

durend korter worden voor heel grote groe- nog te bezien. De kortere werktijd die dienen te worden °nS 7 -TPTm !S' oma Amerikaanse romans in handen krijgen treft: die speelt er een totaal onderge-

non tran Ho i-»oT7olb-i»-»rr TP*» iu i A «vviuwi. i-„„u „l.'.i.1*. 1 Jo TT.

Laat ik nou dezer dagen, voor het Maar de karaktertypering is goed en de

eerst in il die iaren dat ik hernenshalve verteltrant snel en boeiend: de intrige niet

eerst in al die jaien dat ik beroepshalve te ruw en niet gespeend van redelijk

speurdersverhalen lees, in een week twee speurelement. En wat nu die neger be-

begaafden, de geschoolden

v7fterHanieCTfPLoeel ?,eCOmpllTC1Uu apJM' leii llersl aag en nacnl araaien' uan recreatie en meer ontwikkeling,
iaat dan gaande zullen moeten houden, ontstaan er tal van nieuwe functies, waar- moderne communicatiemiddelen

-------- muucmc wniiuumtö uciiiiuucicii gGVdl 11 1 j VL,wh"*" v **v*"v' «v^v - -* -

Zii nemen relatief in aantal af- de andere ,van we 2,a e.n b®tekenis nog nauwelijks hier geweldige kansen die op de duur ze- 1z'.'. n 7'\ voordoen, maar ze z'jn niet hetzelfde boek waar Hermans toevallig in de kand werkt...? Integendeel, dacht

groepen worden steeds groter- de kloof kenI\en- ?e ,se.c^or der dienstverlenmg, waa her benut zullen worden, ook al zal niet bij voorbaat onoplosbaar. Voorlopig is een oogje aan rrewaacd heeft' "=r> w<,ri

4.ii.Ti t i_ t' a tOG dc administratieve werkers, de verte- niic«: rm Vuat,7c»ifH<a nittOQll lrnnnor» 11 croon 1 w, f nn/V rm /Int J n rr aau

van Lee Costigan. De hemel weet, is het van een realiteit nu het rassenvooroordeel

slotte" sta'gn Td Snwoo?Sf de^kelnTrfen' de Tank"- USJt?^^"eSen "°f auto™tiserjnSeer

l0tt,la!T^rt J: bedienden behoren biedt nog ongekende type vrije tydS^^ een oplossing dan een probleem ,s, want

en ontstaat er een geweldige crisis om- mogelijkheden tot uitbreiding,
dat het aanbod van technici en maatschap
pelijke denkers tekort schiet:

MEN KAN OOK wat optimistischer zijn,
en met evenveel recht, als het er op aan
komt. De automatisering is een resultaat
van menselijk denken, de machines die
het werk doen zijn via de instructies die
zij van mensen krijgen onderworpen aan
de wil van de mens. Het inschakelen van
automatische produktietechnieken betekent
ook een grotere vraag naar bekwame tech
nici, goede organisatoren en gedegen we
tenschappers om de menselijke vraagstuk
ken te bestuderen en middelen ter oplos
sing te verzinnen. Dergelijke mensen wor
den goed betaald en er zal dus aanbod
zijn. Misschien wel eens een tekort, maar
op den duur zal dit gelijke tred houden
met de groeiende behoefte. Van een wer
kelijke crisis zal geen sprake zijn, dat
is duidelijk.

OOK MET de zorgen om de gevolgen
van de automatie kan men twee kanten
op: een rooskleurige en een sombere. Om
met de laatste te beginnen: Het werk van
ongeschoolden en half-geschoolden zou door
machines beter en vlugger gebeuren: re
sultaat, zij raken hun bestaan kwijt. Zij
missen de capaciteiten om tot de „betere"
functies te worden opgeleid en ze zijn dus
gedoemd om werklóos te worden (ook al
zal de veel hogere welvaart hu~n een gro
te steunuitkering garanderen), of wel weer
in niet gemakkelijk te automatiseren werk
zaamheden te duiken, zoals de huishoude
lijke diensten. De vrouwen die thans in
de industrie werken zouden vooral de dupe
van de automatisering worden, want zij
doen veel werk, dat door machines kan
worden vervangen.

OOK DE VRIJE-TIJDSBESTEDING kan
men met droeve ogen aanzien. Hoge wel
vaart en weinig werk zouden tot losban
digheid leiden, tot grof materialisme en
tot een zoeken naar botte sensatie en per
versiteiten. Een algemene ontaarding is
tenslotte het resultaat en uit die decaden-

V Jrc UJUaUCölCUlIlK 1UCI dl IC VCCl UIU" J 1 1*11 la 1 la

raliseren. Wie zijn vrije tijd wil verslapen e iaa aan arbeidskrachten houdt
moet dat zelf weten. Zolang anderen niet onverminderd aan.

EN DAN IS het nog maar helemaal de gehinderd worden is iedere vorm van re-
vraag of bij hogere uitgaven voor onder- creatie geschikt.

EERST EVEN IETS over dat boek. Het
gezonde advies uit de titel wordt in de
wind geslagen door een gehuurde moor-

ik; als men er iets van krijgt tegen een
ras, dan hoogstens tegen het blanke
al heeft de schrijver ook die tendens niet
bedoeld.

WIE DAT ER WEL enigszins in gelegd

denaar. die in opdracht van een misdaad- heeft is Samuel Krasney in zijn Homicide

Mrndi/i lot rtf> ïrrrvirr Knv>/lr,l wa a nt li

syndicaat" een loslippig bendelid moet li-
Drs. vv. Lange veld quideren. Bij vergissing doodt hij een po-

Het rechtop-lopen blijft een probleem voor de mens

(Van onze medische medewerker)

MET DE OUDERDOM komen de gebreken. Van ons lichaam
veroudert het kraakbeen het snelst. De beschadigingen, die zich
het vroegst ontwikkelen door veroudering bevinden zich in de
kraakbeenlagen, die tussen de wervels liggen. Op deze plaatsen
openbaren zich de eerste tekenen van het ouder worden. De rek
baarheid van de gewrichtskraakbeenderen neemt af op de leeftijd
van twintig tot vijfentwintig jaar. Op deze leeftijd merkt men
echter niet veel van deze veroudering van het kraakbeen. De
eerste vermindering van het lichamelijk prestatievermogen wordt
geregistreerd op de leeftijd rond de dertig, de hachelijke leeftijd
voor de sportbeoefenaars. Waarschuwende voortekenen echter kun
nen. zich reeds op twintigjarige leeftijd openbaren in de vorm van
kramp, spierpijn, stijfheid en pijn in de gewrichten. Deze tekenen
kunnen de voorboden zijn van gewrichtsreumatiek en van ge
wrichtsontsteking.

DE VEROUDERING van het
kraakbeen tussen de beenderen
is mede verantwoordelijk voor
de veranderingen in het uiterlijk
van de mensen op leeftijd. De
lengte neemt werkelijk af ten
gevolge van verzakkingen ter
hoogte waar het kraakbeen ligt.
De stand van het lichaam on
dergaat een verandering. Men
laat het hoofd hangen en de
stand van de voeten wijkt af.
Aan deze tekenen herkent men
de zeer oude mensen. Kan men
nu een dergelijk silhouet voor

komen? Natuurlijk! Er zijn
mensen, die op hoge leeftijd nog
steeds kaarsrecht en met opge
heven hoofd het leven door
gaan. Men bewondert hen om
hun jeugdig silhouet. Als u hun
vraagt, waaraan ze hun jeug
dige gestalte te danken hebben,
zullen ze u antwoorden, dat er
een heel eenvoudig middel voor
bestaat. Een regelmatig leven,
onder vermijding van overspan
ning en uitspattingen, beoefe
ning van sport, voldoende frisse
lucht en lichaamsbeweging, zie

heir de manier om uw jeugdige
gestalte te behouden.

EEN EVENWICHTIGE gees
tesgesteldheid is natuurlijk ook
van belang. Wanneer u de geest
jong houdt, blijft het uiterlijk
ook vaak jong. Maar juist per
sonen op hoge leeftijd die wij
bewonderen vanwege hun jeug
dige uiterlijk, hebben hun hele
leven lang de spieren van het
lichaam een goede verzorging
gegeven. Anderen, die hun spie
ren niet verzorgd hebben zullen
op die leeftijd krom en gebogen
zijn. Om de spieren goed te ver
zorgen moet men iedere morgen
gymnastiek doen. Doet u maar
gerust mee aan de ochtendgym
nastiek van de radio. Men kan
natuurlijk de ouderdom nooit
geheel voorkomen, maar men
kan de ouderdom wel uitstellen,
voorkomen. Dat komt, omdat de
verouderingen van het kraak
been al op vrij jeugdige leeftijd
voorkomen. Dat komt, omdat de
mens rechtop loopt, zeggen de
specialisten op dit gebied. Wij
vermoeien onze wervelkolom
veel meer dan viervoeters.

HET IS NORMAAL dat de
wervelkolom eerder zwak wordt.

Bovendien verouderen de wer
vels vlugger dan de spieren. Het
skelet reageert verkeerd op de
wanverhouding die ontstaat als
we rechtop lopen. Als we recht
op lopen wordt het lichaamsge
wicht niet helemaal goed ver
deeld. Wanneer men geen voor
zorgsmaatregelen treft om de
lenigheid van de gewrichten te
bewaren door doelmatige oefe
ning zullen er na de leeftijd van
dertig jaar vervormingen optre
den. De medici hebben kunnen
aantonen, dat een mens van
vijfendertig, die nog een uitste
kend spierweefsel heeft, reeds
aan veroudering lijdt. Het is een
feit, dat wij te weinig waarde
hechten aan de soepelheid van
ons kraakbeen, waardoor wij
ons skelet benadelen. Dit feit is
er verantwoordelijk voor dat de
veroudering van het kraakbeen
plaats vindt. Tengevolge van de
rechtop staande houding van de
mens, waaraan de mens nooit
volkomen schijnt te wennen,
veroudert het kraakbeen van de
gewrichten en de wervelkolom.

Men moet eraan denken de rek
baarheid van het kraakbeen te
bewaren en te onderhouden. Als
wij ons hieraan houden zal de

ouderdom met minder gebre
ken komen.

D£ VROEGTIJDIGE verande
ringen van het kraakbeen en de
invloed daarvan op het skelet
heeft bij de mensen een achter
uitgang van het prestatievermo
gen tengevolge. Men heeft daar
om een enquête gehóuden onder
mensen uit de sportwereld en
onder arbeiders.

By de sportmensen: De sta
tistieken hebben aangetoond,
dat internationale kampioenen
hun beste prestaties leveren tus
sen de vijfentwintig en de een
endertig jaar. Zodra men de
dertig gepasseerd is gaan de
prestaties op sportgebied afne
men.

Bij de arbeiders: Een gehou
den onderzoek op dertigduizend
arbeiders heeft aangetoond, dat
op de leeftijd van dertig tot
zestig het arbeidsvermogen met
17°/o achteruit loopt, wanneer
men zware arbeid te verrichten
heeft. Deze vermindering van
arbeidsvermogen daalt tot 8°/o
voor hen die minder zwaar werk
verrichten en tot 4°/n voor op
zichters en controleurs, die vrij
wel geen lichamelijke inspan
ning kennen.

spreekwoord door: hij is een nul in het
cijfer voor: hij is volkomen onbelangrijk.

West. De neger uit zijn verhaal, eigenaar
van een benzinestation aan een grote
verkeersweg, is oud-officier en een hoogst
ontwikkeld man. Dit belet een neger-ha
tende politie-officier niet, hem alleen daar
om een bij zijn station gevonden lijk „in
de schoenen" te willen schuiven en hem
daarbij op een schunnige manier te be
handelen. Een duidelijk stukje rassenwaan,
maar.die politie man is danook als een
grote ellendeling getekend, en aan het
slot wordt hij (kan het rechtvaardiger?)
gek: met een pistool in de hand staat
hij aan zijn venster om een, alleen in
zijn verbeelding bestaande, negerinvasie af
te weren. Een wrang stukje ironie, dat
Krasney nog bekroont door de vent niet
gek te laten maar het uitzicht te openen
op een prachtremedie: na een korte rust
periode overplaatsing naar de negerwijk
Harlem. Een wijsheid van 's mans su
perieuren, die ons voor Amerika nog het
beste doet hopen.

Wat het verhaal zelf betreft: het lijkt
me het best getypeerd met de term „har
de politieroman". Ik heb op deze plaats
al vaker het mijne gezegd over het stre
ven naar de z.g. „politieroman" (mode
term: „policier"); mijn bezwaren komen
er in hoofdzaak op neer, dat zulke wer
ken vis noch vlees worden: geen roman
en geen „politiedocumentaire". De vele
cfooreenlopende gevallen die de schrijver
doorgaans „behandelt" (en waarmee de
politieman in zijn praktijk inderdaad ge
confronteerd zal worden) zijn immers vrij
wel altijd dodelijk voor de eenheid van
de romancompositie: een rommelig boek is
het resultaat.Wel: zo'n rommelig boek
is ook Krasney's Homicide West; nu eens
wordt er iets van het politiewerk belicht,
dan weer iets van de wereld van het Ame
rikaanse „misdaadsyndicaat" en ook het
rassenprobleem is er geen toevallig ele
ment, zoals in het boek van Costigan,
maar wel degelijk deel van de opzet. Dat
alles maakt de compositie overladen: een
typisch „policier", maar dan een Ameri
kaanse „hardgekookt" in zijn ruwe taal
en in zijn ietwat precaire erotische si
tuaties. Het is wel een levendig boek en
het speurwerk al hangt her er maar
wat bij is niet helemaal onverdienste
lijk maar zijn gebrek aan lijn maakt het
toch weinig aanvaardbaar. Daar komt nog
bij dat net lichtelijk ongeloofwaardig klinkt
dat een aantal zeer bloedige en geweldda-

WAT IS NUL EIGENLIJK? Nul is een cijfer en een
cijfer is een teken waarvan men zich bedient om een getal
aan te duiden. De wiskunde zegt: nul is het verschil tussen
twee gelijke grootheden. Maar nul is ook de grens tussen de
negatieve en de positieve getallen: —3, —2, —1, 0, 1, -f- 2,
-j- 3 enz. En verder is nul het teken dat elk cijfer in een
getal zijn betrekkelijke waarde geeft. Als men achter het
getal 27 een nul zet, worden de zeven eenheden tot zeven
tientallen en de twee tientallen tot twee honderdtallen. Het
merkwaardige van de nul is, dat het helemaal geen oud cijfer

nen, rekenden zij met zestigdelige. Nu

leefde in de 2de eeuw na Christus in

,rmc Alexandrië een Egyptenaar die een groot dige moorden gepleegd blijken door een

i j - j over het tientallig wiskundige was. Zijn naam was Cl au- meisje, en dat het motief van dit meisje

stelsel dat wij door de Arabieren leerden dius Ptolemaeus en vele zijner bovendien nog vrij zwak is voor de ge-

kennen. Wij zijn daaraan zó gewend dat werken zijn vertaalt in het Arabisch en het welddadigheden die zij pleegt,
wij ons helemaal geen ander talstelsel meer Latijn. De Latijnse vertalers noemden het

is Het is zelfs het ionpste dat wii kennen Fas in de 12de ka"n®n voorstellen. Resten van andere tal- zestigste deel van een uur: pars minuta OVER ZOGENAAMDE politieromans ge-
is. tiet is zelfs net 10 gste at M/ K e s ae stelsels vinden wij echter nog in de Engelse prima en het zestigste deel daarvan: pars sproken: ook Investigations are proceeding

eeuw is het via Spanje, maar vooral na Italië in West-Europa munten en in Franse getallen als quatre- minuta seconda, dat wil zeggen het eerste van ^effrey Ashford is weer eens een po-
doorgedrongen. En toen beschouwde men de nul, die wij vingts en quatre-vingt-dix, die aan een en het tweede verkleinde deel. Daaraan ging' de aRedaaSse werkelijkheid van het
helemaal niet meer kunnen missen, die wij in het geheel niet °ud twintigtallig stelsel herinneren En zijn de woorden minuut en seconde Politieonderzoek in het speurdersverhaal

j Ha+ '",r- J binnen te halen. Ook hier hebben de

uiteraard officiële speurders tal van
zaken tegelijk onderhanden, net als in het
werkelijke politievak. Die zaken lopen ech
ter allemaal uit op één punt: het punt
waarop de ontknoping plaats vindt van het

kürinrn 'wpprDnkpn'uit "ons 'dapeliik.seleven als 'niets da'een uur zestig minuten en een minuut ontleend.
Kunnen wegaennen uit ons aagenjK.se teven, ais mets zestlg seconden telt_ geeft ook te denken

of minder dan een uitvindmp van de duivel. Het kon rn 0nze eedachteneane en in nn? m t<= i

HET IS WEL DUIDELIJK dat de mensen
eeuwenlang hebben gesproken voor
dat ze gingen schrijven. Klanken
zijn dus ouder, eeuwen ouder, dan letter
tekens. En zo zijn op hun beurt de
lettertekens weer eeuwen ouder dan
de c ij f e r s. Aanvankelijk gebruikten vele
volken letters om getallen aan te duiden.
Bij de Grieken bijvoorbeeld stelde de
hoofletter P het getal 5 voor (pente is het
Griekse woord voor vijf), de hoofdletter D
(van deka) telde voor tien, de H (van heka-
ton) voor 100, de X (van chilioi) voor 1000
en de M (van murioi) voor 10.000. Dit
systeem was niet alleen ingewikkeld, om
dat men bijvoorbeeld het getal 60 met zes
D's moest schrijven, maar ook onvolkomen,
omdat de kleine getallen ontbraken. Daar
voor gebruikte men later de kleine letters
van het alfabet voorzien van een accent.

BEKENDER DAN de Griekse letter-
cijfers zijn de Romeinse. De Romeinen ge-

meer of minder cfan een uitvinding van ae auivei. tiet Kon in onze gedachtengang en in ons talstelsel ER IS WEL EENS gezegd dat een twaalf
immers, redeneerde men, niet in overeenstemming met de wil zouden dat honderd minuten en honderd tallig stelsel voordelen zou hebben boven
van God zijn, iets te willen uitrekenen met behulp van iets seconden moeten zijn. Wij hebben het getal ons tientallige. Het getal tien immers is
dat niets' was niets" voorstelde z lg te danken aan de Babyloniërs die (behalve door 1 en door 10) slechts deel-

aat „mets was, „i es o e e. een zestigtallig stelsel bezigden. Dat wil baar door 2 en door 5. maar 12 is (behalve geval dat als voornaamste draad door het

zeggen dat zij voor de getallen 1 tot en door 1 door 12) deelbaar door 2 door 3 boek '"CP1- Dat geval is de beroving van

met 59 verschillende tekens hadden, door 4 en door 6. En de deelbaarheid is

De nul kenden zij niet en het getal zestig natuurlijk belangrijk. Maar zolang wij tien

schreven zij weer als I. Wilde zo'n Baby- vingers houden, zullen we het twaalftallig

echter dikwijls CID, een schrijfwijze die dere waarde toekende en die van de boven- lomer dus het getal 67 schrijven, dan stelsel wel niet invoeren
men soms nog ziet op inscripties waarin ste bijvoorbeeld beschouwde als duizend- schreef hij 17 (één zestigtal en 7 eenheden),
jaartallen voorkomen. De helft van dit tallen, die van de tweede rij als honderd- Zoals wij nu met tiendelige breuken reke-
teken CID is ID en dat lijkt vee] op de D tallen enzovoorts. Het getal i001 kin men

die daarom voor 500 wordt gebruikt. dus aangeven door een kraal van de

bovenste en een van de onderste rij naar

Een merkwaardigheid van de Romeinse de andere zijde van het raam te schuiven.

cijfers is, dat de plaatsing der cijfers ten oe tweede en de derde rij bleven leeg.
opzichte van elkaar de grootte bepaalt. XI

is elf, maar IX is negen. Het kleinere cij- DE GENIALE BRAHMAAN die het

fer links van het grotere wordt daarvan teken nul invoerde, gaf aan dat cijfer

dus afgetrokken; het kleinere rechts van dan ook volkomen terecht een naam die

AP-

het grotere wordt erbij opgeteld

IN AL DEZE SCHRIJFWIJZEN ont
breekt evenwel de nul. Waarschijnlijk zijn
de Chinezen de eersten geweest die cijfer-
tekens kenden, maar de onze komen uit
India. Door handeldrijvende Arabieren
werden deze cijfers overgenomen en zij
introduceerden hier ook de nul, de uit
vinding van een Brahmaan uit de 4de eeuw
na Christus en brachten die over naar het

bruikten zeven hoofdletters, namelijk de Middellandse-Zeegebied. Daar had men na- h„{ h H 7.

T Hp V Hp "X" Hp T. Hp C* Hp Tl pri Hp TVT tm 1 rlUIr nl pptuirpn trppiifprH nnlr mal DOCK Van

I, de V, de X, de L, de C, de D en de M.
Waarom deze en geen andere, is men ge-

leegte betekende. Het woord leegte nu
luidde t s i f r a. Dit werd door de Ara
bieren overgenomen als c i f r a. Nu leefde
omstreeks 1200 in Italië een wiskundige
van grote bekwaamheid, die tevens een
man was die vele handelsreizen ondernam.
In Syrië leerde deze Leonardo van
P i s a het tientallig stelsel mét de nul
kennen en al heel spoedig raakte hij over
tuigd van de grote waarde van dit stelsel.

Hij schreef er zelfs een heel boek over,

de

neigd zich af te vragen. Wel, dat de I voor met behulp van een zogenaamde abacus,
het cijfer één werd gebruikt, is duidelijk.

Zet men door die I een streep, dan ont
staat de X die de waarde tien heeft en
daarvan is de V de (bovenste) helft En die

wijze systematisch uiteenzette en de voor
delen ervan Verklaarde. Leonardo stond in
hoog aanzien bij allerlei vorsten van zijn
tijd, onder andere bij keizer Frederik II.

Het Griekse woord abax betekent tafel en
dit is verlatijnst tot abacus. Daaronder

verstond men oorspronkelijk een recht- In het liber abaci gebruikte hij het woord

is natuurlijk de helft van tien, dus vijf hoekige horizontale tafel, waarop stenen c i f r a voor nul. Thans betekent het

of schijven van verschillende vorm wer- woord cijfer elk enkelvoudig getal maar

den gerangschikt. Later werden gleuven het Engelse cipher is n-g altijd het woord

of richels in het tafelblad aangebracht, voor nul. Onder „a mere cipher" verstaat

waarin de stenen pasten. Ook werd het ge- de Engelsman wat wij „een grote nul"

hele geval wel rechtopgezet en zo ontstond noemen. In de 17de eeuw bestond in Neder-

iets dat veel geleek op wat wij een tel- land de zegswijze: hij is een cijfer in het

raam noemen. Men kan zich gemakkelijk getal voor: hij telt niet mee. Toen het

voorstellen dat men, werkend met een tel- woord cijfer in de betekenis nul niet

raam, de kralen van iedere rij een bijzon- meer werd begrepen, verving men het

waard. De C die het getal 100 voorstelt,
kan men natuurlijk met het Latijnse
woord centum voor honderd in ver
band brengen. Maar wij moeten uitgaan
van een gestileerde C, die vrijwel een vier
kant vormt. En daarvan is de helft een L, iets dat veel geleek op wat~wij""eën"Tel
die dus 50 voorstelt. Het teken voor 1000
is M, de eerste letter van mille dat
duizend betekent. Men schreef deze M

een postagentschap, waarvoor een politie
man tot zeven jaar veroordeeld is.

De collega's en superieuren die hem,
overtuigd van zijn schuld, aan de justitie
hebben overgeleverd, gaan naar aanlei-
Dr. P. H. Schroder ding van een Paar andere zaken die ze te
behandelen krijgen langzamerhand in
zien dat de man door een paar beroeps
misdadigers in een verdacht licht is gezet,
en als hen dat eenmaal duidelijk is, doen
zij vanzelfsprekend hun uiterste best, het
hem aangedane onrecht goed te maken.

De opzet van het boek draagt een iet
wat geromantiseerd-documentair karak
ter: de schrijver houdt lang de suggestie
vol dat hij inderdaad in hoofdzaak de da
gelijkse gang van zaken op een politie
bureau beschrijft. Het is echter duidelijk,
dat het toeval een te grote rol speelt bij
het bijeen brengen van de verschillende
factoren die tot de ontknoping moeten lei
den. Een te grote rol, om te kunnen aan
nemen dat de opzet niet uit schrijvers ro
mantiserende duim is gezogen.

EN DAAR ZIT men dan weer met het
probleem van de „politieroman": zoals ik
bij herhaling heb betoogd, blijft elke po
ging in deze richting resulteren in een dui
delijk hinken op twee gedachten het re
sultaat is geen documentaire en evenmin
een volledige roman, d.w.z. een verhaal
met voldoende eenheid van handeling. Ben
ik geneigd, veel zogenaamde politiero
mans op deze grond af te wijzen: dit boek
van Ashford had voor mij toch een beko
ring: ondefinieerbaar misschien is het
zijn verteltrant, misschien de manier waar
op hij belangstelling weet te wekken voor
zijn figuren, ze tot leven weet te bren
gen ondefinieerbaar, maar onmisken
baar boeiend. Een boek dat zeker niet tot
een grootse roman is geworden, maar dat
de lezer toch gevangen houdt en enkele
uren aangename ontspanning verschaft.