Elke Ag
ena
Zweden toont een ziekelijke
beduchtheid voor alcohol
1
m
TANTE PATENT EN DE SOF
PANDA EN DE MEESTERSCHATGRAVER
I
Ons vervolgverhaal
door Grete Dölker - Rehder
(Vertaald uit het Deens)
P™|
Verzet in Israel tegen
maken van uniformen
voor Bundeswehr
Operatie in Artis
Kennedy grijpt kans om
geneesmiddelenwet
te verscherpen
f~Hoe is het ontstaan?^)
O
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1962
Reuzenkikkervisjes
in Artis
Dit woord:
OORDEEL
pillllllllllllllllllillllllli
V';
4)
1 Eike Agena was zeventien jaar oud
en een iieei zuiver, maar een beetje
wonderlijk kind.
B Niklai Agena's dochter dat be-
tekende flink en openhartig en met
beide voeten stevig op de grond. Hal-
lesöts dochter dat betekende geluk-
kig ziin zonder reden, zacht en altijd
hoog in de wolken.
E Voor ze die nacht in haar bedstee
klom, ging Eike eerst nog stilletjes
5 door de achterdeur naar buiten en
zocht tastend haar weg door de don-
kere tuin, langs de muur van de stal,
tot aan de stenen muur. Hier was het
windstil, maar achter de muur ruisten
de olmen. Zo staarde ze de nacht in.
5 Daar was hij, de vuurtoren! Hij
E zond zijn rustige, witte licht door de
E duisternis als een wegwijzer voor de
zeevarenden, een doel voor de thuis-
kerenden, een troost voor de ver-
E dwaalden. De regelmatig ronddraai-
E ende, helle straal gleed over het zil-
E verig opspattende water, deed dan
plotseling, bijna dreigend, een duinen-
E rij opdoemen uit het duister, maakte
E vervolgens het verre land erachter
E zichtbaar, vaag als een luchtspiege-
1 ling. En zo ging de straal verder, on-
E verstoorbaar, steeds weer dezelfde
E baan volgend, als de sterren of de
E maan in de nacht.
Eike Agena had nog nooit een nacht
gekend zonder het lichten van de
E vuurtoren. De maan had niet altijd
E aan de hemel gestaan en ook de ster-
5 ren niet. De zon was dikwijls niet
E zichtbaar geweest, maar of het nu
E stormde, sneeuwde or regende, en
zelfs toen moeder en vader voor al-
E tijd de ogen sloten, altijd had het oog
E van de vuurtoren gestraald in de
E nacht!
Eike rilde. Maar het kwam niet
E door de wind, die de olmen over
E de muur heen deed buigen. Het
E kwam door de vuurtoren, waarvan zij
zich voor de eerste maal de aanwe-
I zigheid bewust werd, als van een le
is vend wezen.
Want deze avond drong het voor
het eerst tot haar door dat dat rustige
licht van de vuurtoren, waarop ze al-
Ij tijd weer vol vertrouwen ingeslapen
was, niet iets vanzelfsprekend was.
Het moest wel iets goddelijks zijn, dat
E die toren van een dode vorm tot een
i zo .machtig, zo geheimzinnig leven
Ij maakte.
Ze wist wel, dat het Bertien Flor
fi was. Zolang als ze leefde en waar-v
E schijnlijk zelfs nog langer, was het
E altijd Bertien Flor geweest.
S En Bertien Flors beroep, vuurtoren-
E wachter, scheen haar plotseling het
prachtigste van alle beroepen toe,
Bertien kwam haar nu voor als een
koning over land en zee, en zijn een-
E zaamheid van een machtig heerser.
En zij, het zeventienjarige kind
Eike Agena, zou de vrouw van die
E man worden, die nacht na nacht weer
dat toverachtige vuur ontstak, de
heerser over een ster, die het duister
verjoeg? Zij, Eike, zou deelhebben
aan het geheim van die grote lichten-
de eenzaamheid?
E Toen Eike haar handen vooruitge-
E stoken, tastend haar weg naar het
huis trachtte terug te vinden, liep ze
op de deel bijna tegen Moy op. Ze
E kromp even in elkaar van schrik.
E Maar het verwachte standje bleef uit.
Moy Haulsen scheen op haar gewacht
te hebben. Haar kalme stem zei al-
leen: „Hannis en ik hebben alles be-
E sproken. We vinden, dat je morgen
maar direct naar Bertien Flor moet
E gaan. Jullie moeten elkaar leren ken-
E nen en je moet zien, hoe hij leeft.
Je hoeft niets te doen morgen en je
E kunt een uur langer blijven slapen.
S Ik wek je om zes uur". Een seconde
E leng scheen het kind bang te worden.
„Helemaal alleen"? wilde ze vragen.
E Maar ze vroeg het niet. „Ja", zei ze.
Toen ze daarna in haar alkoof niet
E direct in slaap kon komen, week de
angst van haar, en trots dacht ze:
E morgen zal ik naar Bertien Flor gaan,
E naar hem, die mijn man wordt. Dat
betekent, dat ik vanaf morgen mijn
leven zelf in de hand zal nemen! En
geheel getroost sliep ze in.
Moy Haulsen hoefde haar niet te j
wekken. Ze stond al gewassen in hemd j
en rode, wollen onderjurk, in het ka- l
mertje, toen Moy binnenkwam.
„Je moet kousen aantrekken en ste-
Fige schoenen, want het zeegras
snijdt in je voetzolen, en het heide-
kruid steekt, de stenen doen je pijn j
en het zand schuurt je tenen kapot.
De feestdracht van je moeder moet
je op je bruiloft dragen, maar van-
daag moet je je mooiste jurk aan-
trekken, die zwarte wollen, en je
moet de zilveren ketting, die ik je ge-
geven heb, om je hals doen. Je moet
ook je haar omhoog steken, want je jj
bent nu geen kind meer. En je moet
mijn omslagdoek om je hoofd en je
schouders slaan, tegen de wind en
misschien de regen." --
Eike stond voor haar, op blote voe-
ten, in haar rode onderjurk. De licht-
blonde, zware lokken hingen over
haar magere schouders en haar nog
kinderlijke borst. Gehoorzaam zei ze: I
„Ja," en deed toen alles, wat Moy
haar geboden had.
Toen ze een uur later het huis wil- 1
de verlaten, kwam Moy naast haar i
lopen. Maar Eike vond het nu niet
prettig, dat ze met haar meeliep,
evenals ze het de vorige avond niet
prettig gevonden had, dat ze alleen
moest gaan, want ze had zich nu al
helemaal in de gedachte ingeleefd,
dat ze op eigen benen stond. Maar
geduldig als altijd schikte ze er zich
in, en al spoedig merkte ze, dat Moy
haar maar een klein gedeelte wilde
begeleiden, om haar nog de nodige
raad te geven.
Moy Haulsen liep naast haar, in E
haar lange, bruine, wijd uitstaande E
jurk, als een wandelende klok. Haar
snelle voeten waren niet te zien, haar
kleine dikke handjes had ze over haar
ronde buik gelegd.
Beiden zwegen, zolang ze nog over
het erf en tussen de huizen van het E
dorp liepen. Maar toen ze beneden bij E
de bocht kwamen, waar, op het bre-
de strand, de visnetten te drogen hin- e
gen en waar nog maar een enkel huis- E
je, ver weg, te zien was, zei Moy: E
„Je moet vooral niet je schoenen en
je kousen uittrekken en door het wad
gaan, als het nu zakt, ook niet, als je E
denkt dat je daardoor een heel stuk
van de weg kan afsnijden. Je moet
netjes bij hem aankomen, niet sme- e
rig, en je kent het wad niet. Sinds ze E
die grote beschoeiing .voor de. Bocht 5
hébben gebouwd, slibt het dicht.
.,Jan Jarrings zoontje, dat weet je
toch wel, is vorig jaar in de modder E
weggezonken en gestikt. Ze hebben E
hem nog niet gevonden, hij moet er
nog altijd liggen." e
Toen zweeg Moy, en Eike zei: „Ja."
Na een poosje begon Moy weer, en
ditmaal klonken haar woorden veel
zwaarder, alsof het haar moeite kost- E
te ze uit te brengen. E
„Bekijk de man maar eens goed,
kind. Hij is goed, en ik wil dat je
op de plaats komt waar je hoort. Voor E
meid ben je me te goed, en mijn E
dochter ben je nu eenmaal niet. E
En.." heftig: „ik kan het niet meer
verdragen, dat Hannis je achterna E
loopt!" Eike kromp even in elkaar en E
zei niets. Deze keer zweeg Moy nog
langer. Eindelijk zei ze weer, kalm e
en moederlijk1 „En bekijk ook zijn e
huishoudentje maar eens goed. Je E
moet heel goed je ogen gebruiken en
opletten, wat er aan ontbreekt. Je e
hebt in Agena's hut immers nog ge- E
noeg spullen staan, denk er maar eens
goed over na, wat jullie aan de witte
Knee nog kunt gebruiken. e
Maar dingen die je niet nodig hebt, E
moet je laten waar ze zijn." E
Eike zei met neergeslagen ogen:
„Ja". e
Nu waren ze bij het hifis van de E
smid, Jan Jarring gekomen. Hier E
kwamen de hoge duinen zo dicht bij
de Bocht en liep de grashelling zo e
steil omlaag naar het water, dat er E
nog maar een heel smal paadje over
was, dat langs het huis leidde. Hier
liep als het ware de natuurlijke grens E
van Lissum en alleen maar deze smal- E
le poort gaf toegang tot een nieuwe
verte. Moy Haulsen bleef staan.
(Wordt vervolgd)
WIE IN ZWEDEN
sterkedrank wil ko
pen bevindt zich in
een situatie of hij op
zoek is naar opium.
Iedereen weet dat 't
bestaat, dat het te
koop is en dat het
ook door de Zweden
gekocht wordt. Maar
waar? Op de meest
onwaarschij nlij ke
plaatsen. En de enige
manier om die te
vinden is het zomaar
aan iemand te vra
gen, aan een man op
straat bijvoorbeeld.
Voor alcoholisme zijn
de Zweden na de
atoombom het meest
beducht, het is hun
meest ziekelijke pre
occupatie na de zelf
moord, hun met
schuld beladen ge
heim.
DE INSTELLING
van de Zweden te
genover het drinken
is een overblijfsel
van de strenge wet
ten van hun voor
ouders, die de ver
koop van alcohol
hadden beperkt, en
degenen die gebruik
maakten van die be
perkte mogelijkheid
met afkeuring beza
gen. Nog tot enkele jaren geleden kon
alcoholhoudende drank alleen maar
verkocht worden op vertoon van bon
nen, die iedere inwoner een maandelijks
rantsoen toewezen. De toewijzing aan
vrouwen bedroeg slechts veertig percent
van het rantsoen voor mannen. Ook in
restaurants waren de dames verplicht met
een geringere hoeveelheid alcohol genoe
gen te nemen dan hun begeleiders.
MAAR NIET ALLEEN dat. Het was on
mogelijk een consumptie te bestellen die
uitsluitend uit sterkedrank bestond. Er
moest iets bij worden gegeten. De Zweden,
die geërgerd moesten toezien hoe hun
drankbonnetjes al spoedig na het begin
van de maand op waren, ontsnapten aan
de wettelijke beperkingen door maaltijden
en gerechten te bestellen die met geen
vinger werden aangeroerd, maar die de
drank verplicht vergezelden, en waarvan
de aanwezigheid op tafel voorschrift was.
Deze beperkende wetten zijn nu sinds
enige jaren ingetrokken, maar hun invloed
blijft en degenen die zich er niets van
aantrekken staar duidelijk gebrandmerkt.
Bij de restaurateurs dan misschien in gun
stige zin, bij de politie beslist in ongunstige
zin. Iedereen die in het openbaar van op
vallende vrolijkheid blijk geeft, wordt
automatisch verondersteld dronken te zijn
'fatctart" -het tegendeel ts- Ibewezen, want
welke andere reden dan alcoholische ver
hitting zou er voor vrolijkheid kunnen
zijn, zo redeneert men in Zweden.
GEEN ENKEL RESTAURANT zal iemand
toelaten wiens gang onzeker en wiens
adem verdacht is. En wanneer een be
zoeker buiten de deur wordt gezet, zal de
wel niet te vinden. De winkels die alcohol
verkopen zijn zwaar vermomd, in de
etalages liggen truitjes, fototoestellen,
etenswaren of huishoudelijke artikelen.
Maar er is één herkenningsteken: het
woord: „system-bolaget" voor buiten
landers echter een geringe hulp. Raadsel
achtig is het om te zien hoe de mensen
deze winkels wel binnengaan, maar er
nooit meer ui* schijnen te komen. In het
geniep sluipen de klanten namelijk door
de achterdeur naar buiten, want het zou
onbetamelijk zijn bij deze winkels met
volle tassen gezien te worden.
ER ZIJN WINKELS die met een bewon
derenswaardige durf en bravour wat fles
sen wijn uitstallen. Maar zij zorgen voor
een afdoende compensatie door de rest
degelijk aan het oog te onttrekken. Een
scherm zorgt ervoor, dat de voorbijgangers
het interieur van de winkel niet te zien
krijgen en wie de deur opent moet eerst
nog een gordijn opzij schuiven om tot zijn
doel door te dringen.
Wie in Zweden zijn dorst wil lessen,
moet zich heel wat inspanningen ge
troosten!
Op het kopen van sterke drank in
winkels rust in Zweden een sterk
taboe. De mogelijkheid bestaat, maar
het gebeurt zoveel mogelijk ongezien.
Door een achterdeur verlaten de klan
ten de winkel. Slechts het bordje
„Systembolaget" kan hen verraden.
eigenaar van het etablissement er met
veel openbaar vertoon bij de klant op
aandringen, dat deze zich onder zijn hoede
veilig naar huis laat brengen en dat zijn
auto hem wordt nagereden.
Maar terwijl de Zweden een vrome natio
nale afkeer van de verradelijke drank aan
de dag leggen, zijn het individueel flinke
pimpelaars. Daarbij getroosten zij zich
grote moeite om hun flessen aan het oog
der openbaarheid te onttrekken, zoals an
dere naties dat doen met hun vrouwen van
lichte zeden. Op fuifjes geven de Zweden
zich heimelijk aan de drank over, als
schooljongens die achter een schutting
sigaretten staan te roken.
VOOR DRANK WORDT haast niet gead
verteerd en in winkeletalages is het vrij-
In het amfibarium van Artis kunnen de
bezoekers thans een groot aantal reuzen-
kikkervisjes bezichtigen, die afkomstig zijn
uit de vijver van de buitenplaats „De Dui-
ventoren" in Rhenen. Een eigen „expedi-
tietje" van Artis heeft daar de donderkop
pen (larven van bruikikkers) donderdag
gevangen.
De kikkervissen, die in lengte variëren
van ongeveer zeven tot tien centimeter,
normale kikkervissen worden niet gro
ter dan 1 tot l'/j cm hebben een eigen
basin tot hun beschikking gekregen. Ver
schillende dieren zijn reeds min of meer
met de gedaanteverwisseling begonnen.
Hier gaat een man een winkel van
mode-artikelen binnen. Het bord boven
de deur maakt het waarschijnlijk dat
hij dat doet om de koffer die hij in
zijn hand heeft, te vullen met flessen.
Want al wordt het onderwerp „drank"
in Zweden uit de openbaarheid ge
weerd, de Zweden weten het glas heel
goed te hanteren.
JERUZALEM (Reuter) Het Isra
ëlische parlement (Knesset) heeft moties
van de rechtse Heroet-partij en de linkse
Mapam-partij, beide oppositiepartijen, in
gediend om een debat te forceren over
het vervaardigen van uniformer) voor het
vervaardigen van uniformen voor het
Westduitse leger, verworpen. In de mo
ties werd gevraagd hoe de Israëliërs aan
de Joden in Latijns-Amerika en Groot-
Brittannië kunnen vragen pal te staan te
gen het opleven van het nazisme, terwijl de
Israëlische fabrieken uniformen maken
voor „dezelfde generaals" en „hetzelfde
leger" waarvoor de Joden in Hitiers con
centratiekampen gedwongen waren- uni
formen te naaien, en waardoor het Euro
pese jodendom werd vernietigd.
De minister van Handel en Industrie,
dr. Pinhas Sapir, zei het aannemen van
de order door Israëlische textielfirma's
op zakelijke gronden gerechtvaardigd te
achten. Hij zei geen verschil te zien tus
sen het zenden van citrusvruchten, ban
den, lederwaren en keramiek naar Duits
land en kleding voor Duitse soldaten.
"1
.-.v.v. vi.v.':v.
PANDOE, de Bengaalse mannetjes
tijger in Artis geschat gewicht 180 kilo
heeft dezer dagen een kleine operatie
ondergaan. De behandeling, waar men
in Artis nogal tegenop had gezien, is
goed verlopen en Pandoe kon reeds
enige uren daarna naar zijn echtgenote)
worden teruggebracht.
ENIGE TIJD geleden werd geconsta
teerd dat een nagel aan een van de achter
poten van Pandoe verkeerd groeide en in
het vlees van de voetzool drong. Het dier
kreeg er kennelijk hinder van en besloten
werd er iets aan te doen. Ongeveer een
uur voor de tijger onder behandeling kon
worden genomen kreeg hij zij het met
veel moeite met een injectiepistool in
het dikste deel van de achterpoot een
„slaapmiddel" ingeschoten. Het duurde ge
ruime tijd voor het dier in een hoek van
zijn verblijf in slaap sukkelde. Toen was
het voor een troepje sterke Artismensen,
onder leiding van de dierenarts G. M. Smits
tijd om te gaan optreden. Toch durf
de men niet volledig op het verdovings
middel het vaststellen van de juiste do
sis is bij dieren altijd uitermate moeilijk
vertrouwen, zodat werd besloten niet
bij de koningstijger in de kooi te stappen.
Met behulp van een lasso werd de be
treffende achterpoot „gevangen" en ver
volgens door de tralies getrokken. Dit le
verde niet de minste moeite op en de
dierenarts kon met een grote tang de in
het vlees gegroeide nagel afknipen. De
tijger reageerde nauwelijks, ofschoon hij
wel wakker was geworden In de loop van
de volgende uren heeft Pandoe zijn roes
uitgeslapen.
De Amerikaanse mevrouw Finkbine
heeft vandaag in Stockholm voor de derde
maal een dokter geraadpleegd. „Alles wat
ik kan zeggen is, dat wij in contact staan
met een Zweedse dokter en dat onze aan
vrage voor een legale abortus op zijn
vroegst volgende week ingediend zal wor
den," verklaarde zij.
In de Verenigde Staten is op het ogen
blik een nieuwe wet op medicijnen in de
maak. President Kennedy heeft de ver
ontrusting over de nevenverschijnselen
van thalidomide aangegrepen om de tekst
van die wet aanmerkelijk strikter te doen
maken. Hij heeft aangedrongen op amen
dementen die strenger controle garanderen
en die aan het bureau voor voedsel en me-
discijnen de macht zouden geven om mid
delen, die achteraf schadelijk of niet-effec-
tief blijken, prompt uit de handel te ne
men.
De bond van Britse farmaceutische in
dustrieën, waarbij de meeste geneesmid
delenfirma's zijn aangesloten, heeft een
commissie van 6 personen ingesteld om
de proefnemingen voor het vaststellen van
schadelijke bijverschijnselen van genees
middelen doeltreffender te maken en er
voor te zorgen, dat alle geneesmiddelen
firma's de beschikking krijgen over de
modernste en beste methoden van onder
zoek.
De Spaanse directeur van volksgezond
heid. heeft meegedeeld, dat producten die
thalidomide bevatten thans in Spanje ver
boden zijn. In Spanje is van twee geval
len van misvormde babies melding ge
maakt.
Wij kennen het woord oordeel in
de betekenis: vonnis. Ook komt het
voor in de zegswijze: een leven als een
oordeel, een verschrikkelijk lawaai.
Men neemt aan dat de eigenlijke bete
kenis is: een drukte, een gewoel als te
verwachten is op de jongste dag.
Oordeel is een van de zeven woorden
in het Nederlands waarin het voorvoeg
sel oor- voorkomt. Dit is hetzelfde als
oer- in woorden als: oergrappig, oer-
komiek, oervervelend. Het heeft een
versterkende functie. De oorspronkelijke
betekenis van oordeel is dus ongeveer
die van deel: uitdeling, maar het
woord werd al heel lang geleden ge
bruikt voor: uitdeling van straf, dus
als rechtsterm. De toonloze vorm van
o o r- is e r-, dat wij nog overhebben in
woorden als: erkennen, ervaren, erlan
gen, erbarmen.
Taptoe. De stichting Coevorden Cen
trum houdt zaterdag 18 augustus een inter
nationale taptoe. Vijf buitenlandse korpsen
zullen hun medewerking aan dit festijn
verlenen. Voor het eerst na 1945 zal een
muziekkorps van de Duitse Bundeswehr
in Nederland optreden.
Een oorspronkelijk stripverhaal door Annie M G Sehmidt en Fiep Westendorp
wipvfttttiiT swam ruTinn symbicate
84. Inderdaad, het eerste wat Tante Patent zag in
het Vulpense Bos was de heer de Vries, die een juf
frouw woest in het rond slingerde onder luide toe
juichingen en koorzang van alle overige Impulsieven.
De grote Sof zelf stampte met de voeten en klapte
in z'n handen en amuseerde zich kostelijk. Blijkbaar
was hij het hele Walhalla vergeten en de hele Thor.
Blijkbaar wilde hij nooit meer terug. Hij voelde zich
thuis. Njef Njef! klonk zijn oude strijdkreet. Maar
Tante Patent greep hem bij een been. „Toe, meneer
de Sof", zei ze dringend. „Het is tijd om naar huis
te gaan. We moeten zoeken naar Uw offervat, kom!"
De Batavier voelde daar totaal niets voor. „Laat me
los, vrouw", grauwde hij.
13. „Voort, voort; nu niet getalmd!" riep Joris, ter
wijl hij in draf zijn kampeergelegenheid verliet. „Zo'n
leerzaam boek over een verborgen schat mag niet in
de verkeerde handen blijven!" „Ik begrijp niet waarom
je ineens zo'n haast hebt," mompelde Panda. „Die le
lijke Isengrim heeft het op een lopen gezet en we kun
nen hem nooit meer inhalen. Wie weet waar hij heen
gegaan is!" „Ge zijt een zwartkijkertje, vent", sprak
Joris vermanend. „Denk nu eens even helder na. Lo
gica omnia vindt, nietwaar? Die boekendief Isengrim
popelt van nieuwsgierigheid om méér van de schat te
weten te komen; en dus zal hij zich lezend neerzetten
in de eerste rustige omgeving die hij ziet. Welnu dan;
zo'n gelegenheid is hier vlak om de hoek een een
voudig café, waar hij zal denken ongestoord te zijn.
Wij richten onze schreden derwaarts!" Joris had het
inderdaad bij het rechte eind. Graaf Isengrim had in
café Het Zwaantje een glas koud water besteld, en zat
daar nu (onder het afkeurend oog van de café-houder)
het gestolen boek te bestuderen. Al spoedig had hij
gevonden wat hij zocht. „Grrr! Ah!" gromde hij. „Er
bestaat dus een kaart waarop is aangegeven waar de
schat zich bevindt. Hurrmpf. Goed! En als het waar is
wat hier staat, weet ik die kaart te vinden! Nog even,
en de rechtmatig gestolen schat van de Isengrims is
mijn!" Maar zo eenvoudig zou dat niet gaan.
