J Elektronisch reuzenmodel van menselijk brein in Amsterdam Van oude doolhof tot nieuwe RAI L TANTE PATENT 2 PANDA EN DE MEESTERSCHATGRAVER i INSPIRATIE VOOR BREISTERS OP WOLMODESHOW BIJ V EN D 4 lil Ons vervolgverhaal (Vertaald uit het Deens) door Grete Dölker-Rehder 1 Amsterdams x x Allerlei x Ruimtegrap ft A fan* MAANDAG 24 SEPTEMBER 1962 7 pni 'V' 1 40) 3.100.000.000 mensen Kerkelijk nieuws Kort nieuws 1 EIKE AGENA Boven, bij de vuurtoren, draaide ze zich nog eenmaal om, en toen zag ze dat het water als zwart zilver glans de, dat de golven grote, woedende slangen leken, die woelden en kook ten en over elkaar heen kronkelden. En ze zag ook dat de woest opdrin gende vloed het witte en gouden zeil bootje als een willoos stuk speelgoed met zich meetrok. Ze dacht: is er dan niemand die stuurt? En ze bukte zich, rekte het hoofd ver naar voren en tuurde in zee. Daar zag ze in de boot, die al heel dichtbij was, een man languit op de bodem liggen. Hij had zijn handen onder zijn hoofd ge vouwen en sliep. „Nee", dacht ze, „is die nu werke lijk gek of is het alleen maar een dromer?" En toen dacht ze, dat die twee na aan elkaar verwant waren, en dat hij wel beiden tegelijk zou zijn. De eeuwige stilte en de eenzaam heid hadden Eike zo'n diepe rust ge geven, dat opwinding haar vreemd geworden was. Maar kon ze dit zo maar aanzien? Moest ze niet roepen, schreeuwen, om de zorgeloze zeiler wakker te maken? Moest hij de zei len niet reven, het roer niet om gooien? Ieder ogenblik kon hij im mers op de stenen glooiing terecht komen? Maar Eike deed niets. Ze stond daar ademloos, met open mond, en staarde maar. Haar geiten stonden rechts en links van haar en keken ook naar het vreemde ding, dat daar steeds dichterbij kwam. Eikes jurk woei zachtjes om haar blote benen. Haar lichtblonde haren streelden haar gebruinde voorhoofd. Ze zag alleen nog maar de boot, die vreemde boot met de slaper erin. Ook Bertien wekte de slapende man niet. Bertien zaagde onverstoorbaar door hoewel hij zo nu en dan door zijn ooghoeken gluurde en heus wel zag wat er gebeurde. Maar toen gebeurde plotseling, wat zich al sinds uren had laten voor dien. Een golf nam het bootje op en smakte het met geweld op de stenen glooiing. De man, die erin lag, vloog verschrikt overeind, wist nauwelijks, wat er gebeurd was en nog minder, wat hij doen moest, zag toen land, greep de ketting, sprong eruit, gleed uit en sloeg met zijn hoofd tegen de stenen, terwijl zijn boot nu voor de tweede maal opgeheven en krakend en versplinterend tegen de glooiing gesmakt werd. Nu was Eike Flor toch geschrok ken. Ze kon een kreet nauwelijks in houden, drukte haar hand tegen haar mond en dacht: o, had ik maar eer der geroepen en de slaper wakker ge maakt. Maar Bertien? Bertien, de langzame, stijve, har kerige man, die logge beer met zijn onhandige bewegingen, was zo snel bij de glooiing, dat hij de ketting kon grijpen voor die weer in zee gleed. Toen trok hij kalm de boot aan de ketting naar de steiger en legde hem daar vast. De man, die, met zijn voe ten in het water, zonder enige bewe ging op de stenen lag, verwaardigde bij met geen blik. Eike zag maar met een half oog, hoe Bertien de boot vastmaakte, de klapperende zeilen borg en alles deed, wat nodig was. Ze keek meer naar de man, die daar maar bleef liggen en ze dacht: zou hij dood zijn? Maar juist toen ze dat dacht, begon hij zch te bewegen. Hij trok zijn voeten uit het water, richtte zijn bo venlichaam op, keek verwilderd om zich heen, drukte toen een zakdoek tegen zijn voorhoofd en keek er op merkzaam naar. Eike zag dat de zak doek vol bloed was. En toen kwam er eindelijk leven in haar. Ze haastte zich naar de stal, maakte de geiten vast en liep toen naar de slaapkamer. Ze haalde er een stuk schoon linnep uit de kast en ging weer naar het strand. Toen Eike Flor met haar lange be nen van het duin afrende, kwam de vreemdeling, ondersteund door Ber tien, haar al tegemoet, wankelend, zijn zakdoek nog tegen zijn voorhoofd gedrukt. Hij scheen opgewonden te zijn, sprak snel en levendig, klaarblij kelijk om Bertien uit te leggen hoe alles in zijn werk was gegaan, maar Bertien gaf hem geen antwoord. Toen zag de vreemdeling Eike, keek heel even verbaasd, zuchtte en ging toen uitgeput in het zand zitten. Eike bukte zich over hem heen. Ze zag, dat de wond tamelijk erg bloed de. Verlegen, maar flink, verbond ze het voorhoofd van de vreemde, zij, die haast nog nooit in haar leven een vreemde ontmoet had. Haar vingers beefden een beetje. De man hield zich volkomen stil. Hij hield zijn hoofd achterover en keek haar aan. Eike had haar ogen neergeslagen, maar ze voelde dat hij haar aankeek. Toen keek hij Bertien aan en vroeg: „Bent u doofstom?" Eike verbaasde zich over die vraag, Niet, dat hij Ber tien voor doofstom hield, vond ze vreemd, maar, dat hij hem met „u" aansprak. Dat had ze nooit gehoord... „Er is hier verder niemand," ze ze. De vreemdeling keek haar aan en begreep haar niet. „Zo zo," zei hij, en zijn mond bleef openstaan. Hij streek voorzichtig met zijn hand over zijn verbonden hoofd. „Ik ben nog een beetje in de war," zuchtte hij met een vermoeide stem. Een o,genblik bleef hij voor zich uit zitten kijken. „Wat dom van me," zei hij toen eindelijk, „wat moet ik nu doen? Hoe ben ik eigenlijk hier te recht gekomen? Ik schijn in slaap te zijn gevallen. En toen midden in een prachtige droom kwam ik met mijn hoofd op de stenen terecht. Waar moet ik nu blijven? Is hier een hotel? Ze kon alleen maar, een beetje ge krenkt, met een verlegen gebaar lang zaam haar hoofd schudden en zeggen: Hier is verder niemand", met het duidelijke gevoel, dat ze hem verkeerd begrepen had. Nu bleef de vreemde ling helemaal met open mond zitten. Hij werd zelfs helemaal rood. greep naar zijn wond en zag eruit, alsof hij boos ging worden. Maar toen keek hij Bertien aan. Die tuurde met zijn on zegbaar stille ogen over hem heen, in de verte, en het meisje keek hem zo ongelukkig aan. Een daarom mompel de hij: „Nu ja, jullie kunnen er ten slotte ook niets aan doen. In zo'n een zaamheid moet men wel een beetje vreemd worden. Een hotel is hier dus niet. En hier woont verder niemand meer, hè?" zei hij, een beetje ge prikkeld, tegen Eike, maar die ant woordde zo onschuldig, bescheiden en vriendelijk „neen", dat hij zich een Deetje schaamde, en op veel zachtere toon vroeg: „Woon jij dan hier, kind?" Eike stond daar zo jong en tenger. Ze was gebruind door de zon, en toch was haar huid licht. Haar vingers speelden met haar blonde, zijdeachti ge vlechten en de wind speelde om haar lichaam. De zittende man zag plotseling, dat ze in al haar eenvoud daar stond als een beeld tegen de ver blekende hemel. Ze glimlachte. „Ja", zei ze, „wij wonen hier." Dat ook Bertien met zijn zware, grauwe gestalte, als een beeld tegen de avondhemel stond zag hij niet maar wel, dat in de stille ogen van de stille oude plotseling en sterke, rustige wilskracht blonk. Bertien buk te zich over de vreemdeling heen. nam hem onder de armen en zette hem, zonder iets te zeggen, gewoon weer op zijn voeten. Toen duwde en trok hij hem zwijgend de weg naar het duin op. „Wat nu?" vroeg de vreemdeling. Maar Eike antwoordde ernstig en waardig: „Bertien Flor heeft nu geen tijd meer. Hij moet het licht aanste ken in de toren." „Zo zo, hij heet Bertien Flor, en hij is vuurtorenwachter", zei de vreemdeling, en hij schikte zich. Terwijl hij, ondersteund door Ber tien en gevolgd door Eike langzaam het duinpad opliep, dacht hij: dat blonde meisje kan dus praten. Zo vreemd als ze eerst leek, schijnt ze dus niet te zijn. Maar waar brengen ze me heen? Bah, wat een vervelen de onderbreking'van mijn mooie zeil- droom... (Wordt vervolgd) In enkele winterbadplaatsen wordt op het ogenblik propaganda gemaakt voor een nieuw spel, gemotoriseerd polo. Het wordt gespeeld in scooter achtige voertuigjes, niet ongelijk aan de botsautootjes van onze kermissen. De toeristen beleven er veel plezier aan. IN HET STEDELIJK MUSEUM te Amsterdam hebben wij tegenover een acht meter breed apparaat gestaan, dat is samengesteld uit bollen en segmenten van bollen, die met elkaar verbonden zijn door lijnen van elektrische lampjes. Het merkwaardige apparaat, dat werd bediend door een enorme schakelkast inet elektromotoren, spoelen en conden sators, was een model van de menselijke hersenen, waarmee een indruk werd ge geven van de ingewikkelde anatomie van dit orgaan en het functioneren ervan. BEWEGENDE lichten en flitsende licht- vormen maakten zichtbaar wat er in die hersenen gebeurt als men bijvoorbeeld Midden 1962 waren er ruim 3,1 mil jard mensen op de wereld. Rond 21 per cent van dit aantal woont in Europa en de Sovjet-Unie. Dit blijkt uit een verslag van een Amerikaans bureau in Washington, dat zich bezighoudt met de bestudering bevolkingsvraagstukken. Elk jaar komen er op de wereld ruim 50 miljoen mensen bij. Dit aantal komt overeen met de totale bevolking van West-Duitsland. Alleen de bevolking van Ierland, Noord-Vietnam en Oost- Duitsland is in de afgelopen jaren ver minderd en wel voornamelijk door emigratie. Rond 57 percent van de wereldbevolking woont in Azië, 14 per cent in de beide Amerika's. Het groot ste deel van de resterende acht per cent woont in Afrika. Communistisch China, dat 23 percent van de wereld bevolking voor zijn rekening neemt, heeft het grootste aantal inwoners, namelijk 717 miljoen. Dan volgen India met 448 miljoen, de Sovjet-Unie met 221 miljoen, de V.S. met 187 miljoen, Pakistan en Indonesië met 97 miljoen, Japan met 95 miljoen, Brazilië met 75 miljoen, West-Duitsland met 55 mil joen en Engeland met 53 miljoen. Als de huidige groei ongewijzigd aanhoudt, zal de wereldbevolking over veertig jaar verdubbeld zijn tot ruim 6 miljard. Geref. Kerken Beroepen te Ens (N.O.P.) G. A. Wester- veld te Dussen. DE LANGE winteravonden zijn weer in aantocht en daarmee ook de gezellige huiskamer avonden rond de brandende haard. Het lijkt of die haard inspirerend werkt en ons activeert tot allerlei werkjes, waar we 's zomers niet toe komen. Zo zullen weer heel wat moeders hun brei pennen tevoorschijn halen en al rikketik kend de winter garderobe van man en kroost gaan uitbreiden. Een extra impuls daartoe gaven de shows van Neveda-breiwol die door Vroom en Dreesmann te Haarlem in de afgelopen dagen in de lunchroom van dit bedrijf ge houden werden. Vol frisse ideeën en brui send van breilust zal menigeen die deze smaakvolle vollectie bewonderd heeft zich „inspinnen" met breiwol en pennen om in een zo kort mogelijke tijd ook zo'n pronk stuk te bezitten. IS HET GEEN feest om uw wederhelft, die op de vrije zaterdag nu zoveel kar weitjes voor u opknapt, nu te verrassen met een eigengebreide pullover of „hob by-trui". Als de V-hals op den duur gaat vervelen kunt u er een losse kraaginzet bij breien, waardoor een geheel nieuw ef fect ontstaat. Ook voor de wintersport is er keuze genoeg en als u er van houdt kunt u voor uzelf een trui met hetzelfde dessin breien maar dan in een andere kleurstelling. VOOR WIE van tempo houdt en gauw resultaat wil zien, is de dikke breiwol ide aal en met dikke pennen is zo'n vlotte slobbertrui in een wip klaar De fantasie dessins vragen meer aandacht, maar wie heeft dat niet graag over voor zo'n snoezig complet a la Chanel bijvoorbeeld, dat bij V. en D. getoond werd? Een jasje in zwarte pied-de-poule gebreid, afgebiesd met een HONDERD JAAR geleden sloot het oude „doolhof" aan de hoofdstedelijke Prinsengracht voorgoed zijn hekken na tweeëneenhalve eeuw de Amsterdam mers tot vermaak te hebben gediend. Er is velerlei amusement voor in de plaats gekomen, maar het is niet waarschijnlijk, dat er één attractie is, die de populariteit van de doolhoven zal overtreffen, althans niet in aantal jaren. De oude doolhof was Amsterdams eerste vermaakscentrum. De geboorte had plaats in het begin van de 15de eeuw en ontelbare jonge paartjes hebben in de dwaaltuin een rustig plekje gezocht en gevonden! om te minne kozen. De oude doolhof kreeg vele concurren ten en om elkaar klanten af te snoepen verzon men allerlei attracties. Ook hier in echter bleef de oude doolhof de baas. Er werd bijvoorbeeld een beeldenmuseum ingericht, waarvan de „David en Goliath" later in het Waaggebouw een plaatsje hebben gekregen. En er kwam een fon tein, jawel, en een orgel. Maar de stad breidde zich uit en in de vorige eeuw raakte de oude doolhof geheel door hui zen ingebouwd. In 1862 werd de zaak ge sloten. Er is nadien nog getracht een pa nopticum annex doolhof te exploiteren in de Amstelstraat, maar deze wist de eeuwwisseling niet te halen. De Am sterdammers zochten nieuwe vermaken. Amsterdam zou er wellicht geheel an- der hebben uitgezien als de tweede we reldoorlog ons land niet had overspoeld. De hoofdstad heeft weliswaar uiterlijk nauwelijks iets geleden van het oorlogs geweld, maar wel zijn vele bouw- en uit breidingsplannen blijven steken en na de oorlog door doelmatiger projecten vervan gen. Bij de herinneringen die thans wor den opgehaald naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van het Concertgebouw, komt bijvoorbeeld een plan op de prop pen, dat voorzag in een tweede grote concertzaal met café-restaurant, dat als onderdeel van het Concertgebouw aan de zijde van de De Lairessestraat zou moe ten komen. Het plan is van 1938, maar de uitvoering ervan werd verhinderd door de oorlog. Nu, 24 jaar later, vraagt men zich af of er werkelijk behoefte bestaat aan en dergelijke zaal, die uitsluitend voor musiceren geschikt is. Natuurlijk, zalen kan Amsterdam best gebruiken, maar dat moeten dan zalen zijn, die niet alleen voor concerten, maar ook voor opera, toneel en revue geschikt zijn. Zo'n uni versele zaal wordt er op dit ogenblik al gebouwd naast de RAI, het Congresge bouw, maar gezien de enorme belanstel- ling van de zo bloeiende congreswereld is het zeer de vraag of hier ooit iets anders dan vergaderende mannen en vrouwen zullen huizen. En, dan is er nog het plan voor het Opera-gebouw, dat op de plaats van de oude RAI komt. Er wordt de laatste tijd weinig over gespro ken. Misschien denkt men wel: als we nu maar eerst eens een bloeiende opera hadden. zwart randje en een garnering van zwar te knopen op een effen zwart rokje is in ieder garderobe een waardevol bezit. Voor de niet zo slanken is zo'n beige vestjum- per met donkerbruine en witte randen een rijke aanwinst. Door het breien met twee verschillen de tinten wol krijgt men een tweed effect, wat weer tal van toepassingsmogelijkhe den geeft. Zeer modieus is de boucléwol, die zich heel gemakkelijk laat verwerken en waarbij een gevallen steek verdwijnt tussen de lusjes. Met een kleurige rand aan hals en onderkant doet zo'n gevalle tje zeer sportief en jeugdig aan. VOOR DE TIENERS zijn er vrolijke jumpers met ingebreide halspunten en, soms, aangebreide capuchons. Zelf een deux-pièces in korenblauw met een grote losse witte bouclékraag werd getoond. En voor de heel moedigen en de echte door zetters een lange mantel met stola, die ook als capuchon gedragen kan worden. DE HELE collectie was met de hand gebreid en werd gecompleteerd met pan talons en rokjes uit de confectie-afdeling van Vroom en Dreesmann. Zo, kon men zien hoe met een juiste combinatie een nog groter effect wordt bereikt. Katy WAUPACA (Wisconsin) (Reuter) De politie in de Amerikaanse plaats Waupaca is er achter gekomen dat zij het slacht offer is geworden van een ruimtegrap. Het bureau voor lucht- en ruimtevaart heeft meegedeeld dat een stuk metaal van 53 cm lengte, dat een 15-jarige jongen had gevonden kort nadat de Russische kunst maan Spoetnik IV boven Wisconsin was verbrand, nooit de grond heeft verlaten. Een 22-jarige machinist blijkt het voorwerp te hebben vervaardigd van gloeiende me taaldeeltjes. Hij heeft het daarna begra ven in de hoop dat iemand het zou vin den. Dat gebeurde inderdaad. De vondst kreeg een grote publiciteit nadat een ander stuk metaal, 9,5 kilo zwaar, bij Manitowoc was gevonden. Vol gens geleerden was dit laatste stuk af komstig van de Spoetnik IV. De Ver enigde Staten hebben het aangeboden aan de Russische gedelegeerde op de conferen tie voor het vreedzaam gebruik van de ruimte in New York. een zangeres hoort zingen: het proces van het waarnemen, waarderen en critisch beoordelen van de zangeres en ten slotte het opbergen ervan in het geheugen. De Amerikaan Will Burtin is de maker van dit menselijke kunstbrein. Hij is, zo vertelde hij van huis uit graficus. Meer dan 20 jaar heeft hij wetenschappelijke artikelen geïllustreerd. Hij is een van de weinige kunstenaars, die het „klimaat van de wetenschap" niet onbehaaglijk vinden. Zovelen zijn namelijk van oordeel dat de strenge tucht van deze wetenschapswereld hun verbeeldingskracht afstompt. Maar dit geldt niet voor Will Burtin, die in de wetenschap een intrigerend terrein heeft gevonden. Over het algemeen blijken geleerden immers niet in staat te zijn hun denkbeel den aan hun medemensen kenbaar te ma- kan, zegt Will Burtin. Daarom is hij hun tolk geworden, de man die hun visioenen deelt en de gave bezit ze in een zo klaar en eenvoudig idioom te vertalen, dat iedere intelligente toeschouwer er aan deel in kan hebben. WILL BURTIN had daartoe meer no dig dan tekenen. Hij zocht het in drie di mensies en een van zijn eerste opzienba rende modellen is geweest dat van de pri maire cel. Hij bouwde een model van acht meter doorsnee en overwon het probleem de structurele bijzonderheden van de cel, zoals zij door de elektronische microsco pie worden onthuld, uit te beelden en ze in verband te brengen met de klassieke op vatting van de cel. Het model is thans in miniatuur op de tentoonstelling in het Stedelijk Museum te zien. Maar de afgelopen jaren i% het gebruikt in wetenschappelijke televisie uitzendingen en honderdduizenden men sen komen het bekijken in het museum van wetenschap en nijverheid in Chicago. Hoewel ontworpen als samenvatting van de nieuwste kennis omtrent een studie onderwerp en bedoeld voor artsen, trok het grote publieke belangstelling en heb ben talloze leken een blik kunnen werpen in de vorderingen van de biologische we tenschap. En zo is het ook gegaan met Burtin's drie dimensionale model van de hersenen. Opnieuw werd een ingewikkeld proces op eenvoudige wijze uitgebeeld en iedereen zal hier een samenhangend beeld van de grondslagen der hersenfunctie kunnen krij gen. Will Burtin zal door de gunstige re acties van wetenschapsmensen en leken stellig voortgaan op deze weg: weten schappelijke abstracties „vertalen" in vi suele vormen. En wij zouden ons kunnen voorstellen dat er naast hem nog vele kunstenaars het avontuur zullen ontdek ken dat schuilt in het moderne onder zoek van de microkosmos en de macro kosmos, het atoom en het heelal. Burtins modellen zijn onder de titel „Visuele aspecten van de wetenschap" tot 15 oktober op de bovenverdieping van de nieuwe vleugel van het Stedelijk Mu seum te zien. Congres. 324 geleerden en technici uit 29 landen, waaronder de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, nemen deel aan het congres van de internationale Astronau- tische Federatie (IAF), dat zaterdag in Varna in Bulgarije is geopend. In het Palais Chaillot in Parijs is de nieuwe haarmodelijn, „Chou" geheten, van de „Haute Coiffure Frangaise et Coiffure Creation" gepresenteerd. Twee modellen zijn hier afgebeeld. Links de variant „Kate", rechts een ingewikkeld geval dat „Carissima" gedoopt is. ÉW Een oorspronkelijk stripverhaal Annie M. G. Schmidt en Fiep Westendorp COPYRIGHT BWAV ftATÜRW «YHBJCATB 20-2. „Kijk daar nu toch," riep mejuffrouw Tutte- ma uit. „Een oploop! Laat ik daar gauw heen gaan met mijn collectebus." En ze repte zich naar de schoonheidssalon van kapper Koltweef waar een hele horde mensen zich verdrong voor de deur. En geen wonder dat het daar druk was. De kapper was namelijk bezig alles uit zijn winkel weg te geven. Het mor aal-hormoon had een zeldzaam gunstige in vloed gehad op hem en op mevrouw Koltweef. „La ten we ophouden met commercieel denken," had den ze elkander gezegd. „Laten we uitsluitend ge ven en niet meer ontvangen." Met handenvol wierp de kapper zijn lotions uit het raam. Dure flessen parfum, tandpasta, nachtcrème, dagcreme, lippen stiften en poederdozen vlogen door de lucht en wer den door een dankbare menigte opgevangen. De kapper en zijn vrouw raakten in een roes van wegge ven, en de hele straat geurde sterk naar de fles „Mon amour" die op het trottoir was gebroken. A A. 50. De sombere bui van Joris Goedbloed was niet van lange duur; al spoedig was hij weer op de been en hij wendde zich in de richting van het huis op de heuveltop. „Reeds de voormalige wijsgeren leerden ons; Cogito ergo vincit, hetwelk zoveel zeggen wil als be zint voor ge begint", verklaarde hij. „Mijn plan staat vast. Wij zetten door." „Nou, zet jij dan maar door", mopperde Panda. „Ik wil alleen maar mijn boek terug hebben". „Wanhoop niet, makkertje", zei Joris opbeurend, „waar wij heengaan zal ook de boekenstelende Isengrim zich vroeger of later vertonen, let maar op!". Panda bleef de hele zaak echter wantrouwen, en toen niet lang daarna Joris zich luidruchtig van de bel van de heuvel villa bediende, vroeg hij nog eens wat dat plan nu wel was maar Joris gaf een ontwijkend antwoord. „Vertrouw op mij, baaske", zei hij slechts; „verder hebt ge niets te doen dan u netjes en beleefd gedragen". Op dat ogenblik werd de deur geopend door de be woner van de villa een zekere heer Zacharias Zamel. „Hè? Wat? Wie?! vroeg deze. „Goeden dag", zei Jo ris, vriendelijk maar ferm. „Wij zijn de inspecteurs van de Overheids Kelder Controledienst. Wij komen even voor de gebruikelijke keldercontrole. Als we alles in orde bevinden is het zó gebeurd".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1962 | | pagina 7