Nederlanders werken aan
ontwikkeling van Tunesië
Puzzel nummer 8
TANTE PATENT
door Grete Dölker-Rehder
(Vertaald uit het Deens)
Bloemkoolzaad als
geneesmiddel?
Radioreflexen van
Jupiter ontvangen
PANDA EN DE M EESTERSCHATGRAVER
^Hoe is het ontstaand
Natuurrubber uit
paddestoelen
ZATERDAG 20 OKTOBER 1962
11
Ons vervolgverhaal
m
Dit woord:
BROODDRONKEN
Kinderen van 3 jaar
met valse gebitten
Succes voor Russische
radio-astronomie
2A
EIKE AGENA
63)
En zo bleef Eike staan in het half
duister, met gebogen hoofd. Tot Tyge
weer opstond, de lamp beetpakte en
op haar richtte en haar zwijgend aan
keek. Toen zei ze ernstig:
„Tyge Taden, ik vergeef het je"!
Wat was die vrouw toch altijd
weer verschrikkelijk plechtig. Tyge
moest zich beheersen om niet weer
in lachen uit te barsten. Hij zweeg
een ogenblik, hield nog altijd de lamp
op haar gericht en zei toen zacht,
alsof hij tot zichzelf sprak:
„Je bent heel mooi, Eike Flor, heel
moo."
Eike bloosde van ergernis en vreugde
tegelijkertijd. Had iemand al eens
eerder zoiets tegen haar gezegd? Ja,
Jurian, die had ook zo gesproken.
Maar dat was al zo lang geleden,
tien lange, zwijgzame jaren van hard
werken lagen daartussen.
Maar Eike, in haar eenvoud, wist
niet wat ze met vleierij tjes, ook als
ze echt gemeend waren, beginnen
moest. Ze schudde al dat nieuwe,
vreemde en opwindende, dat zo plot
seling in haar leven gekomen was,
van zich af, liep naar de haard en
zei: „Ik zal wat eten voor je ma
ken".
Tegen een dergelijk aanbod heeft
geen man ooit iets in te brengen, en
zo zaten ze een poosje later tegen
over elkaar, dronken kippebouillon
en kloven vlees van het bot. Ook spek
en worst en gedroogde vis zette Eike
voor Tyge neer. Maar zelf at ze maar
weinig.
Toen Tyge genoeg gegeten had en
Eike de tafel had afgenomen, rookte
hij inplaats van een pijp in papier ge
rolde tabak. Dat had Eike nog nooit
gezien, en ze vond dat het vreemd
rook. Ze herinnerde zich de naam
Vuurland weer. Waar was hij ge
weest? In Vuurland? Bestond dat? Wat
en waar was dat dan? Ze kende het
niet, maar ze vond dat het zo vreemd
en zo ver klonk
Alsof Tyge Taden haar gedachten
geraden had, zei hij
„Ja, ik was in Vuurland, terwijl
Bertien hier stierf. Dat is heel ver
weg. Je moet om de halve aarde heen
varen, voor je daar bent. Het was
kort na het Joelfeest, klopt dat? Toen
moest ik plotseling zo sterk aan je
denken, overdag, maar vooral 's nachts.
Ik had het gevoel, dat je me riep,
dat je in nood was. Drie nachten
duurde dat, en het was zo erg, dat ik
het tenslotte niet meer uithield. Ik
liep gewoon van mijn werk weg en
ging naar de haven, naar het eerste
het beste schip dat regelrecht naar
het Avondland voer. Twee stevige
vuisten kunnen ze immers overal wel
gebruiken, en dus namen ze me mee.
Ik had de reis trouwens zelf wel kun
nen betalen, geld had ik genoeg". Hij
greep in zijn broekzak en rinkelde
met geld en toen aan een plotselin
ge ingeving gevoel gevend, smeet hij
een handvol daalders en groschen op
de tafel en daarna nogeens en nog-
eens, lachte en zei: „Geld genoeg,
Eike, geld genoeg. Je bruiloftsdaal
ders, die ik in zee gooide, Eike Flor",
weet je nog? Hier zijn ze, hier, hier..
Maar Eike, in een onverklaarbare
woede, zei: „Ach wat, spreek toch
verder en laat dat geld!" en zonder
erover na te denken wat ze deed,
veegde ze met haar arm het geld
van de tafel, alsof het vuil was.
Ze schrok even, toen het rinkelend
op de vloer viel en keek vragend naar
Tyge op. Maar hij gooide zijn hoofd
achterover en lachte, niet gruwelijk
■ditmaal, maar vrolijk en ongeremd,
als een jongen.
„Zo is het goed, zo beval je me,
Eike Flor!" riep hij. „Weg ermee,
weg ermee!" en hij gooide nog een
handvol daalders achter zich neer,
die rinkelend door de keuken spron
gen en rolden.
Maar Eike vroeg gretig: „Spreek
toch verder, Tyge Taden". Want wat
hij haar verteld had, had haar ont
roerd. Hij vervolgde: „Ja, zo was
het: ik voer van Vuurland naar het
Avondland. Twee maanden duur
de dat, en die hele tijd hoorde
ik je roepen. Toen ik in Duitsland
aankwam, verloor ik geen minuut en
reed direct met de trein naar Wolde-
mar-Atterdags-Land. Toen ik in Torn g
aankwam, je weet wel, die grote stad g
daar, waarvan je de lichten op heel g
heldere avonden aan de horizon kan
zien, toen ik daar dus aankwam, ren- g
dé ik direct naar de haven om te kij- g
ken of de toren er nog stond. Ja, stel
je voor, wat dom, ik dacht dat de
toren weg was. Ik geloof nu dat ik g
voelde, dat Bertien Flor dood was, en g
ik verwisselde hem met de vuurtoren j=
en daarom dacht ik dat de toren er g
niet meer was. Maar het was nog g
dag, Eike, en met die grijze ijs- en
sneeuwlucht kon ik niets zien, niets! s
En ik kan je wel zeggen dat ik, toen g
ik daar aan het strand stond, me de g
haren haast uit het hoofd rukte"!
Tyge woelde met beide handen in g
zijn gele haardos. Hij werd zo meege- g
sleept door zijn eigen schildering, g
dat hij werkelijk leed en zich hele-
maal opwond.
Eike zat met open mond te luiste-
ren. Ze vergat, adem te halen en ze
hing aan zijn lippen. „Spreek verder, E
Tyge Taden", vroeg ze zacht.
Toen zette Tyge zijn ellebogen op g
zijn knieën, liet zijn kin op zijn vuis-
ten steunen en keek Eike zo van on- E
deren aan met zijn fonkelende ogen.
„Drie uur lang stond ik daar, Eike
Flor", zei hij, „en al die tijd keek ik E
hierheen. Langzaam werd het donker g
en toen plotseling zag ik het licht!
Toen raakte ik een ogenblik helemaal
in verwarring en ik lachte en vloekte
en schold mezelf uit van: „Jij hal- jg
ve gek, komt helemaal van Vuurland jg
naar de witte Knee omdat je denkt
dat iemand je geroepen heeft. Nie- E
mand riep, niemand heeft je nodig, g
ga weer terug, ga terug naar Vuur- g
land"! werkelijk Eike, toen ik dat
kleine verre licht aan de witte Knee g
zo rustig zag branden, was ik bijna g
weer hals over kop teruggekeerd, g
Want wat moest ik aan de witte
Knee, als Bertien leefde en net als al- g
tijd het licht in de vuurtoren aan- g
stak? Maar toen Tyge zweeg g
plotseling, sloot een ogenblik zijn ogen g
en het leek, alsof hij naar een inner-
lijke stem luisterde.
Eike Flor boog zich zo ver mogelijk
naar hem toe.
„Maar toen"? vroeg ze huilend.
„Maar toen zag ik, dat het licht
niet draaide", zei Tyge. Hij keek s
weer op en boorde zijn ogen in de g
hare. g
„En toen"? drong ze aan.
„En toen wist ik plotseling heel ze-
ker, dat Bertien dood was, dat jij de g
vuurtoren bediende en geen raad wist g
met de draai-inrichting, dat jij hier
alléén in nood verkeerde en me riep"!
Eike sloeg haar ogen neer voor zijn g
doorborende blik. Bijna onhoorbaar g
fluisterde ze: „Maar ik heb je toch
helemaal niet geroepen"? g
„Och, Eike Flor", zei hij, „wat weet g
jij daar nu van? Zie je, dat zit g
zo: het roepen van jouw hart heeft
die slaapwandelaar daarginds nog g
niet eens over de Lissumer Bocht kun- g
nen krijgen, maar de schreeuw van
jouw bloed heb ik over de halve aar-
de gehoord en ik ben gekomen". g
Eike ademde zwaar. „Ik weet niets g
van mijn schreeuwend bloed", zei ze. jg
„Nog niet, droomster", zei de man s
bijna vaderlijk. Maar opeens lag hij g
languit over de tafel en greep haar g
bij de schouders. „Maar je zult het §g
nogeens horen schreeuwen"! dreigde g
hij, met zijn gezicht vlak voor het g
hare.
Eike Flor leunde zover mogelijk §1
achterover.
„Neen, Tyge Taden, neen", smeek- g
te ze, bevend van angst. „Bertien g
Flor is nog niet eens begraven".
Zonder haar los te laten, ging Tyge
met één zwaai van zijn linkerbeen g
schrijlings op de tafel zitten.
„De ouwe Bertien zal een eerlijk
graf krijgen, maak je daar maar g
geen zorgen over", troostte hij. Te- g
gelijkertijd boog hij zich zo ver over g
haar heen, dat ze zijn adem in haar
gezicht voelde en het leek haar alsof g
een dier zijn tanden in haar vlees wil- Jg
de slaan. g
(Wordt vervolgd) S
De Nederlandse Grontmy, gevestigd
in De Bilt, heeft de eerste fase van een
ontwikkelingsproject in Tunesië vol
tooid. Een project dat voorziet in de cul
tuurtechnische verbetering van een ge
bied van ongeveer zeventigduizend hec
taren in de nabijheid van Tunis. Het ont
wikkelingsplan voorziet in het bijzonder
door irrigatiewerken in de cultuurtech
nische verbetering, maar geeft daarnaast
richtlijnen aan voor de bouw van woon
kernen en bedrijven.
In 1959 is men begonnen met de uit
voering van het project, dat door de
Tunesische regering wordt gezien als
een van de belangrijkste middelen om
het land tot welvaart te brengen.
Het ontwikkelingsproject heeft betrek
king op de vallei van de rivier de Mejrada.
Het is het grootste ontwikkelingsplan dat
op dit ogenblik in Tunesië in uitvoering is.
Met de realisering zal een reeks van ja
ren zijn gemoeid. Men heeft daarvoor een
tienjarenplan ontworpen, maar de moge
lijkheid is groot dat deze termijn uitge
breid zal worden omdat de Nederlandse
experts het mogelijk achten belangrijk
meer dan zeventigduizend ha. in cultuur
te brengen.
Het oorspronkelijke plan voorzag in de
ontwikkeing van ongeveer zesenvijftgdui-
zend hectaren. Met de verwerkelijking
ervan zal naar schatting een bedrag ge
moeid zijn, dat zich beweegt tussen de
honderd en honderdvijftig miljoen guden.
Men meende vroeger brooddron
ken te moeten verklaren als dronken,
niet ten gevolge van alcohol, maar van
brood. Het woord werd gebruikt voor
spilziek en zij die hun bezit roekeloos
verkwistten, maakten de indruk dronken
te zijn en niet te weten wat zij deden.
Bevredigend was die verklaring niet.
Later is de aandacht gevestigd op een
gebruik (dat in Oostenrijk nog in zwang
schijnt) als laatste gerecht bij een feest
maaltijd brood of beschuit gedrenkt in
wijn op te dienen. De bedwelmende in
vloed van dit gerecht zou groot zijn,
vooral op de dames!
Weer een andere verklaring gaat uit
van een woord waarvan het Engelse
broth en het Duitse B r h e afstam
men en dat in studentenlatijn b r o-
d i u m zou hebben geluid. Het beteken
de bouillon, soep. Wie brodiumdronken
was. was dus niet echt dronken, doch
deed alsof. Al deze verklaringen doen
gewrongen aan, maar een betere is er
De hoofdstroom van de Mejrada ont
springt op Algerijns gebied en mondt ten
noorden van de stad Tunis in zee uit. Het
eerste grote werk dat ten behoeve van de
ontwikkeling van de vlakte werd uitge
voerd, was de bouw van een stuwdam
in de Melleque, één van de zijrivieren
van de Mejrada. Hierdoor is een stuw
meer van bijna tweeduizend hectaren ge
vormd. Ongeveer honderd kilometer
stroomafwaarts is een kleinere stuw ge
bouwd.
De beide stuwdammen zijn door de
Fransen aangelegd. Opgestuwd door deze
dammen wordt het water via irrigatieka
nalen langs de rand van de laagvlakte
geleid. Van deze kanalen uit kan men de
vlakte bevloeien. Door middel van pomp
stations op de kanalen kan men hogere
gronden die te samen meer dan 20.000 ha.
omvatten, van water voorzien.
Bij de uitvoering van dit project wor
den de gronden niet alleen geïrrigeerd,
Dr. T. P. Pirone, hoogleraar in de plan-
tenziektenkunde aan de universiteit van
Louisiana (VS) en dr. F. Malekzadeh uit
Perzië zijn erin geslaagd uit bloemkool
zaad een stof af te scheiden, die ontwik
keling van bacteriën tegengaat. Deze ont
wikkeling kan misschien een nieuw middel
aan de hand doen bij de bestrijding van
bacteriënziekten van mensen en planten.
De beide onderzoekers kwamen tot hun
ontdekking toen zij proeven namen met
bactericiden voor de behandeling van plan-
tenzaden. Er zou reeds gebleken zijn dat
deze stof remmend werkt bij ziekte ver
wekkende micro-organismen.
In Engeland zijn driejarige kinderen die
reeds een vals gebit moeten dragen. Dit is
bekendgemaakt door mejuffrouw Jean R.
Forrest, een functionaris van het Britse
ministerie van Gezondheid in een toespraak
tot een vergadering van „The Royal Socie
ty of Health". Jean Forrest verklaarde:
„duizenden kinderen in Engeland zoeken
of krijgen geen tandheelkundige behande
ling voordat hun tanden dermate aangesto
ken zijn dat trekken de enige oplossing
vormt".
„Sommige kinderen van drie jaar moeten
reeds al hun tanden laten trekken en voor
hun gezondheid van valse gebitten voor
zien worden".
Mejuffrouw Forrest zei dat slechts twee
percent van de Britse kinderen op 12-jarige
leeftijd nog een volledig en goed gezond
gebit hebben.
Zij verklaarde dat voorzorgsmaatregelen
de enige logische oplossing voor dit pro
bleem zijn en noemde als meest doeltref
fende voorzorgsmaatregel fluoridering van
het drinkwater.
Modern ontginningswerk in Tunesië
bij Oved Ellil met op de achtergrond
een Romeins aquaduct.
maar worden zij tevens ontsloten door we
gen. Er worden proefbedrijven ingericht en
nieuwe bevolkingscentra gecreëerd. In de
afgelopen drie jaar heeft de Grontmy on
geveer vijftienduizend hectaren gereedge
maakt, waarvan de helft volledig is inge
richt.
Men heeft er bedrijven gevormd die elk
vijf a zes hectaren groot zijn. De boeren
die op de nieuwe gronden werken, gaan
volgens methoden te werk, die zij van de
Nederlanders hebben geleerd. Naast de
voorlichting aan de agrarische beroeps
bevolking verzorgde de Grontmy de oplei
ding van tientallen middelbare technici,
die bij de uitvoering van het prdjekt zijn
ingeschakeld.
Op het ogenblik werken enige duizenden
mensen aan de uitvoering van het Mejra
da projekt.
Radio Moskou heeft bekendgemaakt dat
Russische astronomen radiogolven van de
planeet Jupiter hebben laten terugkaatsen.
Jupiter is 624 miljoen kilometer van de
aarde verwijderd.
In een uitzending in de Japanse taal, die
door de radio in Tokio is opgevangen, werd
verklaard dat de Russische experimenten
doen vermoeden dat Jupiter is omgeven
door een sterke radio-actieve gordel. Jupi
ter is de grootste planeet van ons zonne
stelsel. De radio-actieve gordel schijnt ge
lijk te zijn aan die welke de aarde omringt,
aldus radio Moskou.
De radiogolven werden per radiotele
scoop naar Jupiter gezonden en vandaar
naar de aarde teruggekaatst. De proeven
vormen een onderdeel van het Russische
astronomische onderzoek van die planeet.
EEN GROEP Japanse geleerden heeft
in een laboratoriumproef natuurrubber
bereid uit paddestoelen. Dr. Saburo Na-
naju van het instituut voor fermentatie-
onderzoek in Chiba, ten oosten van To
kio, heeft medegedeeld dat zijn groep
er reeds verleden jaar in is geslaagd,
een goede kwaliteit natuurrubber te
vervaardigen uit eetbare paddestoelen.
Het onderzoek in deze richting was in
april 1960 begonnen.
Dr. Nanaju voegde hieraan toe dat in
1955 in Amerika reeds een poging in de
ze richting was ondernomen. Het nieu
we proces, ontwikkeld door dr. Nanaju
en zjjn team, komt neer op het drogen
en verpulveren van eetbare paddestoe
len, behandeling van het poeder met al
cohol en aceton om onzuiverheden te
verwijderen en het hieruit trekken van
een latex-achtige substantie. Dit extract
wordt bij een lage temperatuur inge
dikt. De op deze wijze verkregen „pad
destoelrubber" bljjkt van precies de
zelfde kleur en kwaliteit te zijn als ru
we rubber die van rubberbomen wordt
afgetapt. Bij het Japanse procédé be
loopt de gemiddelde opbrengst 2,5 per
cent van de gebruikte grondstof. Bij
soortgelijke Amerikaanse procédés be
droeg de opbrengst 1,3 tot 1,7 percent.
Horiz. 1. scheeps
tras; 5. snedig; 10.
edel; 12. bijwoord; 14.
putemmertje; 15. te
vens; 17. hoofdstad
van Letland; 18. bo
venste gedeelte ener
breukuitdrukking; 20.
schade; 22. titel (afk.);
23. stad in N.H.; 25.
ontkenning (Eng.); 26.
landbouwwerktuig;
27. vaartuig; 28. in
het jaar onzes Heren
(afk. Lat.); 30. vlek;
32. insekteneter; 34.
aanwijzend voornmw.
35. nevenschikkend
voegwoord; 36. lid
woord; 37. kleefmid-
del; 38. ontwerp; 41.
insekt; 44. trustee
(afk.); 45. voorvoeg
sel; 47. onbekende; 49
bijwoord; 51. ijzeren
voorwerp in staaf of
hoefijzervorm dat an
dere ijzeren voorwer
pen aantrekt; 54.
munt in Nederland
(afk.); 55. stad in
Zwitserland; 57.
vreemde munt; 59.
lusthof, 60. wolvlokje,
62. gindse; 63. spel-
leiding; 65. uitruster
van schepen; 66. uitslag op metalen; 67.
hoofddeksel.
Vertikaal: 1. rolrond, hol voorwerp; 2.
bijb. figuur; 3. bekend Nederl. bouwmees
ter; 4. oude lengtemaat; 6. voegwoord (Fr.);
7. overeenkomst; 8. vriendin (Fr.); 9. ge
keerd naar; 10. volk; 11. muzieknoot; 13.
stok bij 't kaartspel; 15. zwaardvis; 16.
breuk, scheur; 19. als 4 vert.; 21. water in
N. Brab.; 24. eiland in de Ierse Zee; 26.
muggenlarve; 29. schermwapen; 30. verle
gen; 31. houten vat; 32. water in Utrecht;
33. oude lap; 39. vruchtbaar bergland ten
Z. van de Kaukasus; 40. zijtak Donau; 42.
rechtschapen; 43. zwarte; 45. stad in Frank
rijk; 46. vluchtheuvel; 48. zijtak Weser; 50.
als 65 hor.; 52. ad vocem (afk.); 53. en om
streken (afk.); 54. Spaans rijpaard; 56. ik
ontken (Lat.); 58. smekend woord; 61. jon
gensnaam; 64. boom; 65. oude Egyptische
zonnegod.
Oplossingen, uitsluitend per briefkaart,
dienen voor donderdag a.s. in ons bezit te
zijn.
OPLOSSING PUZZEL NUMMER 7:
1. Oester; 2. antiek; 3. nadeel; 4. scherp;
5. staart; 6. beleid; 7. herder 8. terras; 9.
emotie; 10. zondag; 11. servet; 12. madera;
13. anders; 14. tobber; 15. roebel; 16. simpel;
17. donker; 18. kanaal; 19. ladder; 20. ma
nege; 21. gewelf; 22. talent.
De zegswijzen luiden: „Onder de roos" -
„Arbeid adelt".
PRIJSWINNAARS PUZZEL NUMMER 7:
7,50: mevrouw Ferwerda, Kleine Hout
weg 33, Haarlem; ƒ5,—: M. Gerhardt, Lin-
denstraat 61, IJmuiden; 2,50: A. Vogelen
zang, Barbarossastraat 19. Haarlem.
Een oorspronkelijk stripverhaal
door Annie M. G. Schmidt
en Fiep Westendorp
43. „Zo", zei tante Patent, „hier zijn we in de
Stedelijke Dierentuin. Wat enig, ik ben er zolang
niet geweest! Wat moesten we hier ook weer doen,
neef?" „We gaan kijken naar de leeuw Sesam",
zei neef Boordevol. „Vlak voordat ik overwerkt raak
te, heb ik die leeuw een moraal-hormoontje gege
ven. Ik wilde namelijk mijn middel eerst toepas
sen op dieren, begrijpt u? Ik ben begonnen met
een paar kakkerlakken". Maar neef", zei tante
Patent. „Kakkerlakken hebben toch geen moreel
besef?" „Niet erg veel", zei neef Boordevol, „maar
toch wel IETS. Er was dadelijk een duidelijke ver
betering in het karakter der kakkerlakken. En mijn
volgende stap was de leeuw". „Wat een goed idee",
riep tante Patent. „En weet je al iets van het
resultaat? Is de leeuw een beter dier geworden?"
„Dat weet ik niet", zei neef Boordevol, „want toen
raakte ik overwerkt. Wij zullen het nu gaan on
derzoeken".
COf.UATTEK
73. Panda en de heer Zamel hadden de middel
eeuwse duveltjes-in-doosjes-doos bereikt, waar Isengrim
zich bij een vroegere gelegenheid in had schuil ge
houden, en openden deze nu om de boosaardige edel
man er opnieuw in te stoppen en toen Panda een
blik naar binnen wierp slaakte hij een kreet van vreug
de. „Mijn boek!" riep hij verheugd. „Daar ligt mijn
bibliotheekboek! Nu kan ik het eerlijk terug gaan bren
gen!" Hij was erg blij en vond, dat na de vele moei
lijkheden alles erg goed afgelopen was. Maar het was
nog niet afgelopen; hij wist niet dat achter zijn rug
de sluwe Joris Goedbloed een uiterste poging waagde
om de schat te bemachtigen. Joris zag wel in, dat
het onmogelijk zou zijn om ongemerkt met de hele kist
weg te wandelen, en hij beproefde dus zijn krachten
op het slot. „Gelukkig is de middeleeuwse slotenma
kerskunst geen onbekend terrein voor me." dacht hij;
„en blijkt daar niet weer uit dat een goede opvoeding
iemand van oneindig nut kan zijn?" Op dat ogenblik
brak, het slot open.en we mogen welhaast zeggen
dat er ook in Joris iets brak. Daar was nu die schat,
waarvoor hij zoveel in de waagschaal had gesteld
een middeleeuwse, ruwe grol van de middeleeuwse,
ruwe Isengrim. En het opschrift luidde: „Twas waar-
lyk heel seer stom van jou, Te dencken da'k myn
sghat begraven sou; lek neem hem mede vol pleysy-
ren, En ga nu vrolyck rentenyren, Terwyl dees
boertigh' kist My dient als een misleydingslist."
