a
'j
Rheumatische
pijnen
ASPRO
Jos de Klerk sprak over het
muzikale verleden van Haarlem
s UITGAAN IN HAARLEM
II;
lil
SAMEN
NAAR
DE FILM...
JA, GEZELLIG
Expositie van Renato Guttuso in het
Stedelijk Museum in Amsterdam
A
«C-'~
Wijziging televisie-
en radioprogramma's
neem
SPAANSE
SINAASAPPELEN
DAG 30 NOVEMBER 1962
Musicalvennootschap
opgericht
Russische moderne kunst
15
Goed idee van goede Sint... Een bioscoopbon geven is een avontuur
schenken. En wat valt méér in de smaak bij kleine zus of grote zoon, bij
verre vriend of goede buur? Twee uur heerlijke ontspanning bij de film van
hun keus Misschien kiezen zij een bonte musical vol vaart en vrolijkheid,
of een reis naar de jungle van Zuid-Amerika. Een romantische avonturenfilm
wellicht. Maar wat zij ook zullen vinden in de bioscoop, een ding is
zeker: weinig geschenken worden zó gewaardeerd als die bioscoopbon
voor een avondje „samen naar de film". Want film is een feest!
f 'W\
-A.
Jt
nabeschouwingen
Te veel van het goede
Damsliuizer
J A S
van Suikerzoet...
kenteken van de zoetste
sinaasappelen, de
Bob Buys
MUZIEK
TONEEL EN CABARET
VOLKSUNIVERSITEIT
TENTOONSTELLINGEN
DIVERSEN
LEZEN EN LATEN
LEZEN
Ten Cate Mode n.v. in Hengelo (dochter
onderneming van de Koninklijke Textiel
fabrieken Nijverdal-Ten Cate n.v.), de heer
J. W. Klein Essink, mevrouw R. A. Klein
Essink-Wilcox, de heer M. J. C. Olland en
de n.v. Uitgeversbedrijf Reflex hebben op
gericht „Interstage".
Van het maatschappelijk kapitaal van
f 250.000, verdeeld in 250 aandelen van
1.000, zijn 50 aandelen geplaatst, waar
van 10 bij Ten Cate, respectievelijk 14. 6,
15 en 5 bij de overige oprichters. De
nieuwe n.v. beoogt onder andere het op
voeren van een of meer musicals of soort
gelijke aanverwante muzikale werken. Tot
directeur is benoemd de heer J. W. Klein
Essink. De heren M. J. Ch. Olland en R.
Knol zijn tot commissaris gekozen.
De eerste openbare tentoonstelling in
'Mar soort, waarop abstracte schilderwer-
en van jonge Moskouse kunstenaars zou-
'en worden getoond, is gisteravond twee
ur voor de vastgestelde opening plotseling
afgezegd. De tentoonstelling van onge
veer 30 werken van leden der Moskouse
ieugdclub, van creatieve activiteiten, werd
om technische redenen" uitgesteld, aldus
een woordvoerder van de club.
Deze onverwachte stopzetting van de ex
positie vormde een scherpe tegenstelling
net de opleving die momenteel in de
Moskouse culturele wereld wordt gevoeld
en de berichten volgens welke premier
Chroestsjow persoonlijk de nieuwe politiek
zou hebben uitgestippeld waarbij de vrij
heidsbeperking van schrijvers en kunste
naars zou worden opgeheven, waarschijn-
iik als voortzetting van zijn anti-Stalinis
tische campagne.
'Advertentie
v. \x,.
s:.5f ::s-
Bioscoopbomen a f5.- en f2.50 (verdeeld in coupons van f 1.25) zijn verkrijgbaar en inwisselbaar bij elke bioscoop.
TOT 10 DECEMBER is in het Stede
lijk Museum te Amsterdam een expositie
an werken van de Italiaanse schilder Re
nato Guttuso te zien. Zijn werk wordt in
de geïllustreerde catalogus ingeleid met
enkele zinnen, waarachter we de leiding
van dat museumvermoeden. Daarin wordt
gezegd dat de termen abstract en figu
ratief verwarren, een tegenstelling schep
pen, die niet bestaat. Afgezien van het
feit dat de meeste termen, de kunst be
treffende, altijd moeilijk blijven, dacht ik
toch wel dat hier tegenover „figuratief"
„nonfiguratief' gesteld had moeten wor
den om te kunnen praten over een pro
blematiek, die men toch niet ontloopt: de
verstaanbaarheid van de getuigenissen van
een kunstenaar. Guttuso is tenminste heel
wat duidelijker in zijn in de catalogus
geplaatste verklaring. Daarin zegt hij on
der meer: „Men zegt dat de schilder
„de wereld ondervraagt". Dit is niet ge
heel juist: dë 'sifhilctëfÖXördt Ondë/vraagd
door de wereld en het is zijn taak ant-
woord te geven". Dat Guttuso het mo
gelijk acht dat de „tegenstelling figura
tief-non-figuratief" op een gegeven mo
ment geen bestaansrecht meer zal heb
ben, behoeft niet in te houden dat hij
met de opinies van de eerste inleider
meegaat. Zijn keuze voor dit moment
blijkt overduidelijk uit zijn werk. Hij
werkt figuratief, hij wenst op algemeen
verstaanbare wijze te getuigen. Hij wil
van „aangezicht tot aangezicht" staan met
de realiteit, met de wereld zoals zij is
en niet met „de cultuur".
GUTTUSO'S WERK doet ons dan dat
herinneren, van hen die we expressionis
ten zijn gaan noemen. Ik dacht onder
neer aan Beckmann. Dit zij gezegd ter
enige introductie. Naar vormgeving is
tuttoso's werk dan bewogener te noemen.
Men kan voor zijn werk ook het woord
..realisme" gebruiken. Hij wordt ons ge
meld als de centrale figuur van de Ita
liaanse socialistisch-realistische beweging.
Men begrijpt vermoedelijk al dat wat re-
ulteerde uit deze beweging iets heel an
ders is dan de huidige Russische „plaat-
es-kunst". Ook is Guttuso's werk veel
minder berekend dan dat van Franse so
cialistische realisten. Uit zijn verklaring
kunnen we begrijpen, dat hij aanneemt
onzuiver, verward en vol innerlijke te
genspraak" te kunnen zijn. Hij weet drom
mels goed dat hij niet bestaat zonder de
nderen van wie wij „het hoofd, de ade-
cn en de buik volhebben". Men leze
-ehter verder zelf zijn verklaring in de
-atalogus, die bij citeren van slechts ge-
'eelten daaruit door mij tendentieus ge
produceerd zou kunnen worden. Ik dacht
'ie deze expositie begeleidende verkla
ag wel op zijn plaats om tot de waar-
ming te komen, waarop deze vechter
cht heeft. Want het is mogelijk dat
3 niet in alles zo direct de noodzake-
'kheid voelen. Guttuso geeft daar voor
lf een waarschuwing.
NIET ALLEEN dat Guttuso's werk fi-
- ratief is, de meeste zijner doeken en
keningen betreffen mensen. En als hij
r wijst naar grote figuren voor hem,
'in zijn het schilders, die zich voorr i-
elijk toch mensen tot onderwerp na-
-cn! Voor Guttuso zijn dat Rembrandt
- i de Fransen David en Géricault. Aan
3rken van hen mat hij eigen uitdruk-
igsmogelijkheden en de intensiteit daar-
in. Als typisch eigentijdse onderwerpen
itmoetenwij een „vergadering", opge-
agen aan de vakbondsleider Guiseppe
i Vittorio, en getuigenissen betreffende
de Algerijnse bevrijdingsstrijd. Ten aan-
■ien van de naakten verplaatst de be-
-houwer zich wellicht wat moeilijk in
'"-uttuso's gedachtenwereld, die te maken
heeft met zijn land, waarover we mis-
~hien genoeg konden horen, zien of ie
m dat een en ander begrijpelijk kan
iken. Het naoorlogse Italië herinnert
ms toch wel aan het Berlijn na de
-rste wereldoorlog. Dat zou kunnen ma-
-n dat Guttuso's werk ten onrechte als
r-n herhaling van een bepaald soort Duits
iressionisme gezien wordt. Ik zelf ont
nam daar even niet aan.
IS HET EIGENLIJK niet opvallend dat
e bij een kunst als die van Guttuso
eer meer van verschillende landen en
I ndaard gaan spreken dan we dat doen
m het geval van non-figuratieve kunst?
r ezien de tot dezelfde datum te bezich
gen" exposities van Christiaan de Moor
-eer estetisch) en Alan Davie (nogal on
De radioprogramma's zijn nog niet alle
maal definitief vastgesteld, maar het is
duidelijk, dat vele onderdelen worden aan
gepast aan de huidige situatie. De lichte
amusementsprogramma's en de lichte mu
ziek zullen in ieder geval vervallen. Van
gisteravond (donderdag) af tot en met zon
dag aanstaande is er van 20.00 tot 21.00
uur een nationaal programma ingesteld.
In dit nationale programma is opgenomen
het vierdelige herdenkingsklankbeeld van
Herman Felderhoff en Kees Middelhof.
Rubrieken als „Tierelantijnen," „Ster
avond" en „Prisma" vervallen.
Zaterdag 8 december zal de gehele dag
een nationaal programma via de radio
worden gegeven, o.a. met een reportage
van de uitvaart van prinses Wilhelmina,
indien dit is toegestaan.
Ook ten aanzien van de televisiepro
gramma's geldt een sterke aanpassing. On
der voorbehoud in verband met de vele
wijzigingen die nog mogelijk zijn, wordt
het volgende dus doorgegeven:
Vanavond (vrijdag) is het de beurt van
de AVRO. Het om 19.30 uur beginnende
programma „Rooster" is aangepast en
zal o.a. bevatten een herhaling van „Meer
dan muziek". 20.00 uur: NTS-journaal
20.20 uur: Aangepast filmprogramma
20.45 uur: „Flits", 21.30 uur: Limburgs
symfonie-orkest.
Voor woensdag 5 december is nog niet
bekend hoe de Krom het St. Nicolaaspro-
gramma zal laten verlopen. Het eventu
ele optreden van Wim Sonneveld is nog in
discussie.
Advertentie
In een uitzending, getiteld Adelbert,
bracht de K.R.O. gisteravond gedurende
bijna 30 minuten een wel zeer specifiek
rooms-katholiek onderwerp op het scherm.
Het ging namelijk over het modernise
ringsproces, waarin de Sint Adelbert-ver-
eniging, een slechts 4.000 leden tellende or
ganisatie van katholieke intellectuelen ver
keert.
Gesprekstof van deze discussie was ook
de „herstructurering" van de r.k. sociaal-
economische organisaties. De leden van dit
forum waren nog lang niet uitgepraat,
toen de leider, drs. Van Run, het gesprek
dat in tijdnood raakte, moest afsnijden,
Zelfs de filmopnamen, die moesten ge
tuigen van de vernieuwing van „Adelbert"
konden van deze door Piet Franse gere
gisseerde uitzending geen televisie maken.
Wij hebben natuurlijk geen bezwaar te
gen uitzendingen, gewijd aan de rooms-
katholieke eredienst en tegen een door een
r.k. geestelijke verzorgde dagsluiting
Maar gelet op de zeer beperkte mogelijk
heden, die het enige tv.-net de miljoenen,
kijkers biedt, was deze discussie over een
nogal exclusieve confessionele vereniging
.....14„1
in de rubriek „Vaticanum II" troffen wij
prof. van Holk aan; niet achter de
V.P.R.O.-schrijftafel, maar als waarnemer
bij het tweede vaticaans concilie. In een
gesprek met K.R.O.-correspondent Ed.
Lautenslager merkte de professor o.m. op,
dat hij het reeds een belangrijke stap
vooruit vindt, dat de concilievaders zich
bezinnen op de actuele situatie van de
rooms-katholieke kerk. Het is goed, dat de
K.R.O. in deze rubriek ook de stem van
Romeinse waarnemers" tot in Nederland
laat doordringen.
Indrukwekken was de interkerkelijke
herdenkingsdienst in de sfeervolle Oude of
St. Jacobskerk te Den Haag.
Advertentie
Kruisiging van Renato Guttuzo
belevenis ook voor nonfiguratieve kunst.
Maar we hebben daar vaak zo weinig
„verhaal aan". Waardoor mij een ge
sprek met Guttuso dan ook zo veel boeien
der is. De Moors fraaie gouaches mo
gen overigens niet nonfiguratief genoemd
worden. Maar de titels hebben we dan
toch blijkbaar nodig.
■Mm,''"!',''
VOOR DE AFDELING Kennemerland
van de Nederlandse Genealogische Vereni
ging heeft onze medewerker voor muziek
Jos. de Klerk donderdagavond in „Brink-
mann" een causerie gehouden over het
muziekleven van onze stad in het verleden.
Voor de geschiedenis der muziekbeoefe
ning te Haarlem heeft Jos. de Klerk direct
al na zijn vestiging hier in 1914 bijzondere
belangstelling gehad. Zeer veel artikelen
van zijn hand hebben daarvan kunnen ge
tuigen. Zij spraken bovendien van zijn gro
te speurzin bij het doorzoeken van oude
archieven, hetgeen menige verrassende
ontdekking tot gevolg heeft gehad. De op
dracht van het gemeentebestuur van Haar
lem aan Jos. de Klerk om de muziekge
schiedenis van Haarlem te boek te stel
len, is daarom een wijs besluit geweest.
DE LEDEN van de genealogische ver
eniging profiteerden nu van Jos. de Klerks
historische vorsingsarbeid en vernamen ai-
Vrijdag 30 november, Grote Kerk, 20 u.:
Concert door het Oosterkerkkoor onder
leiding van Henk van der Velde. Solist:
Gerrit van Slooten, trombone. Aan het
orgel: Hendrik Lasschuit. Programma:
Bach, Handel, Schubert e.a.
Zondag 2 december, Teylers Museum, 14-
15 u.: Bespeling van het 31-toons Fokker
orgel door Frans van Doorn en Anton
de Beer. Inleiding door prof. Fokker.
In 't Goede Uur", Nieuwe Kerksplein:
Dagelijks klassiek grammofoonplaten-
concert van 21-22 uur. Tot en met 2 de
cember Schubert. Tot en met 9 december
Beethoven.
Kunstcentrum „De Ark", Nieuw Heilig
land 1-3: Maandag-, woensdag- en vrij
dagavond van 18-20 u.: Klassiek gram-
mofoonplatenprogramma.
Vrijdag 30 november, Stadsschouwburg,
20 u.: Nieuw Rotterdams Toneel: „De
nacht van de leguaan" van Tennessee
Willams. Regie: Richard Flink. M.m.v.
Caro van Eyck, Josephine van Gasteren
Pim Dikkers e.a.
Zaterdag en zondag 1 en 2 december,
Stadsschouwburg, 20 u.: Toneelgroep
Theater: „Beau Rivage" van George Bat
son. Regie: Ton Lensink. M.m.v.: Mia
Goossen, Marie Hamel, Enny Mols de
Leeuwe, Ton Lensink e.a.
Maandag en dinsdag 3 en 4 december,
Stadsschouwburg, 20 u.: Nieuw Rotter
dams Toneel: „Een bitter uurtje" van
George Ross en Campbell Singer. Regie
Pim Dikkers. M.m.v. Rie Gilhuys, Enny
Meunier, Steye van Brandenberg e.a
estetisch) gelden landaard of plaats van Donderdag 6 december, Stadsschouwburg.
20 u.: R.-k. Jeugdwerk „Goudhaartje en „In 't Goede Uur": Tentoonstelling van
de troubadour".
Vrijdag 7 december, Stadsschouwburg,
20 u.: Nederlandse Comedie: „De lank
moedige minnaar' van Graham Greene.
Regie: Ank van der Moer. M.m.v. Ko van
Dijk en Ellen Vogel e.a.
Café-chantant „Adam en Eva": Op vrij
dag-, zaterdag- en zondagavond van 20-
2 u.: Cabaret door Frans en Fiet Koster
m.m.v. Han Reiziger.
Maandag 3 december, Frans Halsmuseum,
20 u.: Laatste lezing in de serie van vier
door prof. dr. D. J. Hoens: „Het Hindoeïs
me en het Boeddhisme".
Huize Bloemenheuvel, Bloemendaalse-
weg 158: Tot en met 9 december dage
lijks van 10—17 u., zondags van 14—17 u.:
Grafiek van Cor de Wolff.
Bisschoppelijk Museum, Jansstraat 79:
Oude religieuze kunst, schilderijen, mid
deleeuwse beeldhouwwerken. Dagelijks
geopend (behalve maandag) van 10-12.30.
13.30-17 u. Zon- en feestdagen 14-17 u.
Teylers Museum, Spaarne 16: Schilderijen
19de en 20ste eeuw, tekeningen Holland
se, Franse en Italiaanse school 16de tot
en met 19de eeuw. Fossielen, historische
en natuurkundige instrumenten, mine
ralen, 31 toons Fokkerorgel. Dagelijks,
behalve maandag van 1115 u. Eerste
zondag van de maand van 1315 u.
De Vishal, Grote Markt: Selectie uit eigen
verzameling. Werken van Appel, Chail-
loux, Corneille, Esser. Van Heusden,
Lucebert, Nanninga, Sluyters, Toorop,
Verwey, Kruyder en Zadkine. Dagelijks
van 1017 u. Zondags van 13—17 u.
tekeningen en aquarellen van Rudolf
Bruyn. Dagelijks geopend van 1018 u.
en van 2022 u.
Kunstcentrum „De Ark": Vanaf zondag
2 december 16 u.: Expositie van schilde
rijen, gouaches en reisschetsen van Wam
van Dam en Jan Hoogervorst. Tot en
met 31 december dagelijks geopend van
917 u. en tijdens de concerten op
maandag, woensdag en vrijdag tevens
van 18—20 u.
Museum Het Huis Van Looy, Kleine Hout
weg 103, tot december: Het papieren
Museum, keuze uit kleurreprodukties
van. bekende moderne meesters. Dage
lijks van 1012.30 u. en 13.3017 u.
Zondags van 1417 u.
Frans Halsmuseum: Permanente tentoon
stelling van werken uit de Haarlemse
school van de 16e tot en met de 19e eeuw,
waaronder Hals' meesterwerken. Geo
pend dagelijks van 10-17 uur, zondags
van 13-17 uur.
Vrijdag 30 november, tot 23 u. en zaterdag
1 december van 1022 u„ Vleeshal: Ba
zaar van de Stichting „Kennemer Dieren
tehuis.
Zaterdag 1 december, Concertgebouw,
10 u.: Onderwijzers St. Nicolaasfeest.
Zondag 2 december, Concertgebouw, 10 u.:
Onderwijzers St. Nicolaasfeest; 14 u.:
St. Nicolaasfeest van de vereniging „On
derling Genoegen"; 20 u.: Dansavond.
Maandag 3 december, Concertgebouw, 10,
14 en 19 u.: Onderwijzers St. Nicolaas
feest.
Dinsdag 4 december, Concertgebouw, 10,
14 en 19 u.: Onderwijzers St. Nicolaas
feest.
Lijst van door de Stadsbibliotheek aangeschaf
te boeken:
Romans: Buck, De zilveren vlinder; Christie,
Het kromme huis; Gallico, De glazen deur; Na-
bokof, Lolita; Duncan, My friend Martha's aunt;
King, The custom house; Marbo, La dernière
nuit; Vincent. Les mauvais camarades; Siefkes,
It wurdt skielk wer simmer.
Ontwiklcelingsboeken: Biihler, Psychologie im
Leben unserer Zeit; Kühner, Geschiedenis der
pausen; Woelders, Studiekosten; Moderne medi
sche encyclopedie, dl. 5 en G; Ludolph en Legger,
Toegepaste mechanica, 2e dr.; Van Dorp, Bouw
en inrichting van groeiende bedrijven; Borggreve
en Van der Molen, Praktische wenken bij de
studie van de Franse taal: Van Onck en Van
Beurden, Honderd hengeltips; Meesterwerken
der litteratuur, inl. beschouwingen over 10 der
voornaamste werken uit de wereldlitteratuur;
Frisch, Andorra; Grimm, Sprookjes; Braunfels
Vincent van Gogh, ein Leben in Einsamkeit und
Leidenschaft; Jaxtheimer, Gaade's teken- en
schilderboek; Bijlsma en Kok. Siersmeden; Moo
re, Am I too loud? Memours of an accompanist;
De Kreuk, Reisgids Luxebmurg; Landendocu
mentatie: De Somalilanden; Het gulden vlies, vijf
eeuwen kunst en geschiedenis, catalogustentoon
stelling; Levine, De moord op Trotski.
V
Woensdag 5 december, Concertgebouw,
10 u.: Onderwijzers St. Nicolaasfeest;
14.30 u.: St. Nicolaasfeest door het comité
„Kindervreugd".
Donderdag 6 december, Concertgebouw,
19 u.: Onderwijzers St. Nicolaasfeest.
Donderdag 6 december. Aula Gerhard-
school (ingang Raaks) 19.50 u.: Klassiek
grammofoonplatenconcert door de Haar
lemse Discoclub. Programma: Chabrier,
Fauré, Prokofiev en Brahms.
Grote of St. Bavokerk, ingang Oude Groen
markt 23: Te bezichtigen van 917 u.
Stadhuis, Grote Markt: Op werkdagen te
bezichtigen van 912.30 u., daarna
melden bij de portier. Zaterdag gesloten
R.-k. Kathedrale Basiliek, Leidsevaart:
Voor bezichtigen aanmelden bij portier,
lerlei interessante wetenswaardigheden uit
de eerste hand. Het schrijven van het
Haarlemse muziekgeschiedenisboek is, zo
zei de heer De Klerk, geen eenvoudige
taak. Vooral het verre verleden stelt vele
problemen, omdat er geen directe gege
vens beschikbaar zijn; niemand heeft die
materie grondig bestudeerd tot nu toe.
Men kan gaan fantaseren op logische ver
onderstellingen, maar dan blijft toch het
gevaar bestaan, dat dit geschiedenisboek
het karakter van een roman zou gaan krij
gen. In het oerwoud van onzekerheden zijn
echter enkele lichtplekken verschenen, die
enige oriëntatie mogelijk hebben gemaakt.
Eén daarvan was het bericht over een
fundatie van de familie van Adrichem uit
1384, welke de bevordering van de kerke
lijke koorzang op het oog had. Er kwam
een losmaking van het Gregoriaans en de
muzikale evolutie door de Nederlandse
School sinds 1450 bewerkt liet zich ook
te Haarlem gelden. Bourgondische musici,
opgenomen in het gevolg van hun vorst,
beïnvloedden hier de kerkelijke muziekbe
oefening. Enige folianten met muziek uit
1549 werden te Leiden gevonden en ook
enkele koorboeken in 's Hertogenbosch.
UITERST BELANGRIJK was de vondst
van de heer De Klerk van een inventaris
uit 1546, vermeldde dertien folianten met
polyfone muziek, waarvan het gehalte doet
veronderstellen, dat de uitvoering hiervan
een koor van beroepszangers noodzakelijk
maakte. In navolging van andere plaatsen
werd te Haarlem ook het gebruik van de
getijden-plechtigheden ingevoerd. Het be
grip „getijdenmeester" komt voor het
eerst in 1430 op. Maar de getijden-dienst
werd onder toezicht gesteld van de ge
meente, die door de aanstelling van de
getijden-meesters er de greep op bleef hou
den. De heer De Klerk heeft uit een ge
vonden register een lijst van zangers, die
zo in dienst werden genomen, kunnen sa
menstellen. Langzamerhand kwam er eni
ge tekening in het duistere muzikale ver
leden. De positie van de kapelmeester Po-
toulet, die behalve zanger en pedagoog,
ook een voortreffelijke componist was, is
duidelijker geworden.
MEDE DOOR het onderzoek van de ge
nealoog A. van der Marei is er veel be
kend geworden over de familie Pabbruwe,
met de koorzanger Jan Janszoon Padbrué,
ook wel „Jenning de Sangher" genoemd,
zijn zonen Tijman en David, voor welke
laatste „Jenning" een dubbele studiebeurs
wist te bemachtigen, waardoor hij kon op
genomen worden in de „Capilla Flamen-
ca", de Vlaamse kapel te Madrid, die ge
leid werd door Pierre de Manchicourt. De
zonen Cornelis en Jan van Tyman Padbrué
werden ook musici.
De vondst van het reeds genoemde re
gister der getijdenmeesters is er een van
de eerste rang, onder andere omdat met
een grote kans van zekerheid de naam
van de leermeester Jan Pieterszoon Swee-
linck, Jan Willems er door vast is komen
te staan.
t
