MARIJKE VAN DER LUGT EEN
MACHTIGE BRUNHILDE
,;v
DE PROGRAMMA'S
Man...man...wat 'n Manchester!
Jean Genets „De meiden"
7,2 miljoen Nederlanders
volgden „Open het Dorp"
Jeugd en muziek
in Concertgebouw
Staatssecretaris Scholten
nodigt protestcomité van
schrijvers tot gesprek
Geen tweede commercieel
t.v.-kanaal in Engeland
Kijkers en luisteraars
Driekwart gaf
een bijdrage
Ziekelijk stuk gered door de vertolking
w
WOENSDAG 19 DECEMBER 1962
13
„Die Walküre" in Antwerpen
nabeschouwingen
K.R.O. zendt „Louise"
niet uit
Het Weihnachts-Oratorium
De uitvaart van
Koningin Wilhelmina
TONEEL IN HAARLEM
De N. Ph. O.-kwestie
1,1 mil), lucifersdoosjes
Damshuizer
Edith Piaf op het scherm
De radio geeft donderdag
T elevisieprogramma
,f Jf
25 jaar: Nationaal
Schriftmuseum
IN MEI 1963 ZAL het honderdvijftig jaar geleden zijn dat Richard Wagner
het levenslicht zag; in oktober daarop valt de honderdvijftigste gedenkdag van
Verdi's geboorte. Uiteraard zal het feit, dat de twee heroën van de negentiende-
eenwse operakunst, in hetzelfde jaar op het wereldtoneel verschenen, overal ter
wereld waar de westerse operacultuur hoog gehouden wordt, het seizoen worden
beheerst door deze twee antagonisten. De Nederlandse Opera te Amsterdam
heeft op haar jongste persconferentie al het een en ander in het vooruitzicht
gesteld, wat er op wees dat aan het Verdi-repertoire mime aandacht zal worden
geschonken en dat de Wagnerherdenking zich zal bepalen tot „Der fliegende
Hollander", die reeds in voorbereiding is voor het huidige seizoen, plus een van
de vier delen van de „Ring des Nibelungen", ofwel „Rheingold" of „Die
Walküre".
IN DE KONINKLIJKE VLAAMSE
Opera te Antwerpen heeft men, zij het dan
ook als voorbereiding voor het volgend
seizoen, de Wagnerherdenking reeds
royaal aangepakt; buiten de traditionele
„Parsifal" op Goede Vrijdag, wordt daar
in het huidige speelplan reeds de complete
Ring gegeven, met het vooruitzicht op een
of meer cyclische vertoningen. In deze
Wagner-burcht, waar indertijd Urlus
triomfen vierde als Siegmund en Sieg
fried, mevrouw Judels-Kamphuizen en
mevrouw Poolman-Meisner als Briinhilde,
Jules Moes als Loge, om slechts deze Hol
landse operafiguren te noemen en verder
niet te gewagen van de vermaardste Wag-
nervertolkers die aan bod waren, was
trouwens niets minder te verwachten. Er
leeft daar in de Scheldestad een Wagner-
traditie die er van lieverlede gegroeid is
en, de tegenwind van het oorstrelende bel
canto ten spijt, trouw onderhouden
wordt.
„RIJNGOUD" EN „WALKURE" zijn nu
reeds aan de beurt geweest en „Siegfried"
is op stapel gezet. Dat gaat daar in hache
lijke tempi z'n gang in een „plan de cam
pagne" dat maar eventjes ruim dertig
werken omvat. Men vraagt zich af hoe
men het klaarspeelt en hoe koor en orkest
het bolwerken.
Ik was in de gelegenheid de laatste van
de reeks Walküre-voorstellingen bij te
wonen. Voor de Brünhilde-partij was be
roep gedaan op Marijke van der Lugt van
de Nederlandse Opera, reden waarom wij
haar vrijdag te Amsterdam niet als Abi-
gaille in „Nabucco" te horen kregen, rol
die nu door Antoinette Tiemessen, als
doublure met goed gevolg gecreëerd werd.
Marijke van der Lugt, die te Antwerpen
ook reeds de Kundry in Parsifal zong,
heeft me als Brünhilde aldaar haar entree
in de Ring gedaan, die in spannende ver
wachting doet uitzien naar haar vertol
king in „Götterdammerung", waarvoor zij
ook geëngageerd is. Want haar Brünhilde-
creatie is niets minder dan een evenement;
ik wacht mij wel om hier het woord sen
satie neer te schrijven, want daar is het
te eerlijk voor.
Eindelijk weer eens een grote Wagner-
zangeres. Wat zij in de grote scène met
Wotan in de laatste akte met haar mach
tige en toch soepele stem bereikte en met
spel en innerlijke bewogenheid waar
maakte, was in één woord grandioos. Deze
triomf moge de Nederlandse Opera er toe
doen besluiten Die Walküre op haar pro
programma te nemen en het Nederlands
publiek gelegenheid te geven de Brünhilde
van Marjjke te bewonderen.
DE VERDERE bezetting allemaal
leden van de K.V.O. was, op één na,
opgewassen tegen de dominerende figuur
van mevrouw Van der Lugt. De Sieglinde
van Marie-Louise Hendrickx toonde zelfs
eigenschappen van vocaliteit, van dictie
(geen letter van haar tekst bleef onver
staanbaar) en van spel, die voor die der
grote vedette, zij het dan in een ander
stemgehalte, niet onder deden. En ook de
Fricka van Rita Lafout gaf de overtui
gende indruk, die in een Wagnerdrama al
de rest tot dienende functie maakt. Het
Walkuren-octet, samengesteld uit eerste
krachten van het gezelschap liet geen
wensen onbevredigd. De dramatische
bariton Vermeersch is voor de figuur van
Wotan tamelijk klein van stuk, maar hij
imponeert met zijn machtige stemmidelen.
Edward de Dekker was als verschijning
en volumineuze basstem een gewenste
Hunding. Alleen de Siegmund van Ver-
beeck stelde teleur; te week voor deze
heldenfiguur. Dit voor de vocale" ver
klanking.
De Vereniging Jeugd en Muziek organi
seert op zondag 6 januari aanstaande in
het Concertgebouw te Haarlem een con
cert door het Nationaal Jeugd Orkest. Di
rigent: Nico Hermans. Solist: Max van
Egmond, bariton. Op het programma staan
werken van H. Andriessen, Vredenburg,
Prokofiev en Schumann.
De K.R.O. heeft bekend gemaakt, dat
de aflevering „Louise" uit de televisie
spionageserie „De Fuik" ni*t zal worden
uitgezonden. De K.R.O. zal berusten in het
door de president van de arrondissements
rechtbank te Amsterdam op 4 december
11. in kort geding gewezen vonnis in de
zg. „Zaak-Louise".
De K.R.O. heeft het besluit genomen
uitsluitend op grond van de practische
overweging, dat met een voortzetting van
de procedure zoveel maanden gemoeid zou
den zijn, dat de zaak haar belang geheel
verloren zou hebben. De serie zou tegen
die tijd immers reeds tot het verleden be
horen.
Naar aanleiding van de passage in het
vonnis, waarin gezegd wordt, dat de K.R.O.
geen blijk heeft gegeven van bereidheid
om het oordeel van de gewone rechter af
te wachten zegt de K.R.O. er prijs op te
stellen in herinnering te brengen, dat hij
tevoren wel degelijk officieel heeft aan
geboden om de vraag of tot uitzending
zou worden overgegaan ter beslissing voor
te leggen aan een onpartijdige instantie.
De K.R.O. dacht daarbij aan arbitrage,
,mede ook juist met het oog op het be
weerde verlangen van „Louise" om ano
niem te blijven. Op dit aanbod is echter
door de wederpartij nimmer gereageerd.
OP HET GEBIED van de regie is men
met deze Ring-prestatie van de gevestigde
traditie van de K.V.O. afgestapt. De mon
tering is in handen gegeven van regisseur
Anton van de Velde, die met een per
soonlijke kijk op de jongste vernieuwingen
inzake de scenische Wagner interpretatie,
verrassende aspecten heeft bereikt, die,
door het overbodige van het decorum weg
te snoeien, de synthese van het werk
dienen en de ideële sfeer waarin het zich
afspeelt. En waarin kan dit beter gebeu
ren dan in dit mythisch spel, waarin de
figuren als abstracte wezens stuk voor
stuk ideeën vertegenwoordigen. Toch heeft
Van de Velde zich voor deze „tragedie
van machtwellust en gouddorst" een we
reld geschapen, die niet in metrische figu
ren en strakke lijnen het groeiproces van
de natuur verloochent. Bovendien heeft hij
met succes gestreefd naar coïncidenties
van spel en groepering, die Wagner's con
cepties correct volgen. En verder is het
een virtuoos spelen met het ongrijpbare
element dat licht heet.
De muzikale leiding was in handen van
de jonge dirigent Frits Celis, die zich het
vertrouwen dat men in hem stelde, waar
dig toonde.
Jos de Klerk
De staatssecretaris van O. K. en W.
mr. Y. Scholten, heeft aan het secreta
riaat van het actiecomité van de tegen
het litteratuurbeleid der regering protes
terende 65 schrijvers doen mededelen
dat hij bereid is het comité medio janua
ri 1963 voor een bespreking op het de
partement te ontvangen.
Inmiddels zijn bij het secretariaat van
het comité zo deelt dit mede een
groot aantal adhesiebetuigingen op het
manifest der 65 binnengekomen, onder an
dere van A. Roland Holst, Hans Andreus,
Willem Brandt, Piet Calis, Jacques den
Haan, Albert van der Hoogte, Jo Land
heer, Rob Nieuwenhuys, Nico Rost, Hans
van Straten, Ben Stroman, Ab Visser,
Hans Warren en Aya Zikken.
Voor de 40ste maal zal Haarlems Ge
mengd Koor op tweede kerstdag, 's mid
dags om half drie in de Gemeentelijke
Concertzaal te Haarlem, een uitvoering
geven van het Weihnachts-Oratorium van
J. S. Bach. Aan dit concert werken als so
listen mede: Nelly Groenevelt, sopraan;
Wilhelmina Matthès, alt; Gerard Honig,
tenor; David Hollestelle, bas.
De begeleiding geschiedt door het Noord
hollands Philharmonisch Orkest; Klaas
Bolt, orgel en Bets Nederkoorn, clavecim-
bel. Het geheel staat onder leiding van
Anton de Beer.
Bij de Uitgeverij W. ten Have te Am
sterdam is verschenen een boekje, waar
in zijn opgenomen de diensten in de kapel
van Paleis Het Loog en in de Nieuwe Kerk
te Delft bij de baar van Koningin Wilhel
mina. De dienst in het Paleis werd ge
leid door de Nederlandse hofprediker, ds.
J. F. Berkel en de voorgangers in de
dienst te Delfst waren ds. Berkel en pas
teur G. I. P. A. B. Forget. In de uitga
ve zijn opgenomen de gebeden, de schrift
lezingen de gezongen liederen en de pre
dikingen.
Advertentie
De Britse regering heeft dinsdag in een
witboek over haar toekomstige radio- en
televisiepolitiek te kennen gegeven, dat
zij voor het ogenblik niet voelt voor een
tweede kanaal voor de commerciële tele
visie, opdat deze op gelijke voet kan
concurreren met de B.B.C., die tegen
1964 over een tweede televisieprogram
hoopt te beschikken.
De regering kondigde aan dat het „On
afhankelijke Televisie Orgaan" (I.T.A.)
dat het toezicht moet houden op de com
merciële televisie, voortaan een meer lei
dinggevende rol gaan spelen. Wat het
tweede kanaal voor de commerciële tele
visie betreft is de regering van mening,
dat er weinig tekenen zijn die er op zou
den wijzen dat het publiek dit tweede
kanaal thans wenst. Zij sluit echter niet
de mogelijkheid uit, dat er later een
tweede kanaal beschikbaar wordt gesteld.
Dit besluit komt overeen met de aan
bevelingen van de officiële commissie van
onderzoek.
In de nota van de regering wordt voorts
gemeld dat de grote maatschappijen mo
menteel een te grote greep hebben op het
televisienet. Dit betekent critiek op het be
staande systeem waardoor sommige maat
schappijen gelijktijdig hetzelfde program
ma kunnen uitzenden voor verschillende
delen van het land. Er moeten doeltref
fende voorzorgsmaatregelen getroffen wor
den tegen het risico van te grote concen
traties van aandelen in rijke televisie
maatschappijen. Dienovereenkomstig werd
er in de nota voorgesteld dat in het bij
het parlement in te dienen wetsontwerp
de ITA gemachtigd wordt tot verbreking
van contracten met een maatschappij waar
aandelen in kranten „gelegenheid tot mis
bruik" scheppen.
Op 1 december waren er bij de Diesnt
Luister- en Kijkgelden 1.258.241 televisie
toestellen aangegeven tegen 1.234.368 op 1
november (t/m 17 december 1.270.318).
Er waren op 1 december 1962 2.605.172
geregistreerde radiotoestellen tegen
2.602.885 op 1 november. Het aantal aan
sluitingen op de draadomroep bedroeg op
1 december 468.238 tegen 468.562 op 1 no
vember.
even uitstekend, en soms zeer aangrijpend,
als de wat meer sloofse en onderdanige
maar niet minder bezeten Claire. De rol
van de „mevrouw" was niet ideaal bezet
met Diny Sprock, zodat deze zich (èn de
rol) nogal moest forceren bij de uitbeel
ding van die figuur, maar zij slaagde er
toch heel goed in, de betekenis ervan
duidelijk te maken. De drie actrices waren
bovendien voortreffelijk op elkaar inge
speeld, zodat de ensemble-vertolking (af
gezien van een soms nogal onduidelijke
dictie) de grote winst van deze avond was.
JEAN GENET heeft in zijn voorwoord
bij de tekstuitgave van „De meiden" uit
drukking gegeven aan zijn minachting
voor de toneelspeelkunst, waarvan hij zegt:
„Men kan niets verwachten van een be
roep dat met zo weinig ernst en eerbied
wordt beoefend". De voorstelling van gister
avond zal velen ervan hebben overtuigd
dat Jean Genet als toneelschrijver integen
deel zijn redding en zijn bestaan te dan
ken heeft aan wat hij noemt de „ver
waande, stompzinnige" beoefenaars van
die kunst.
Simon Koster
Ongeveer 7,2 miljoen Nederlanders volg
den op maandagavond 26 november via
radio of televisie Mies Bouwmans mara
thon-uitzending „Open het Dorp". Van
elke vier Nederlanders hebben er drie
iets bijgedragen aan de inzameling. Meer
dan 1,1 miljoen luciferdoosjes met geld
zijn die maandagavond via de kruidenier
naar de Nederlandse postkantoren ge
bracht.
Dit blijkt uit een onderzoek dat het
Nederlands Instituut voor Publieke Opi
nie (NIPO) heeft gehouden naar de be
trokkenheid van het Nederlandse volk bij
de actie „Open het Dorp". De enquêteurs
ondervroegen 398 huishoudens, verspreid
over het hele land.
In ruim 85 pet der Nederlandse huis
houdens werd maandagavond gekeken of
geluisterd. Dat betekent dat in bijna 2,6
miljoen huiskamers de radio of de te
levisie aanstond. In ruim 14 pet. van de
gezinnen werd niet gekeken of geluisterd.
Kijken en luisteren was alsvolgt over
de media verdeeld: In 38Vi pet van de
Nederlandse huishoudens werd naar de
televisie gekeken, waarbij gemiddeld drie,
Aansluitend op het succes dat de Ameri
kanen met hun Venus-verkenner hadden,
was de lezing, die prof. dr. Minnaert over
de planeten hield, zeer actueel, zeer leer
zaam en ook boeiend, al had men slechts
twee of drie trucages en een zeer kort en
onduidelijk slot-motion filmpje van Mars
ter beschikking, om het geheel wat vaart
te geven.
Het N.T.S.-journaal, dat ere wie ere
toekomt gisteravond bijzonder goed was,
besteedde ruim aandacht aan de moeilijk
heden, die het Noordhollands Philharmo
nisch Orkest ondervindt van de zijde van
de voogdij van de hervormde kerk in Den
Burg (Texel). In deze reportage verklaar
de de directeur van het orkest, de heer
Mensink, met grote stelligheid dat de or
kestleden zich niet misdragen hebben, zelfs
niet in geringe mate. Zij hadden dus ook
niet in de kerk gerookt. En in deze kerk
is meermalen kalk van de muur gevallen,
ook wanneer er niet gespeeld werd, zo
merkte de heer Mensink nog op.
De orkestleden en hun leiding zijn van
mening, dat over hun hoofden heen in
de kerkvoogdij een strijd wordt geleverd
tussen de voor- en tegenstanders van het
toelaten van de muziek die het N.Ph.O.
brengt. Die mening werd o.i. wel beves
tigd door het daaropvolgende vraagge
sprek met de president-kerkvoogd, dr. De
Boer; deze had het weliswaar ook weer
over de neervallende kalk, maar legde in
zijn antwoorden 't accent duidelijk op een
geheel ander feit. Het feit, dat naar zijn
mening het orkest veel te groot is voor
deze kerk. Bovendien vond hij het podium,
dat voor het orkest gebouwd moet worden,
in hoge mate ontsierend.
In de rubriek „Achter het Nieuws" moch
ten wij kennis maken met de makers van
de nieuwe speelfilm „De Overval", Piet
Kremer, de leider van de Friese Knokploe
gen, die op 8 december 1944 deze levens
gevaarlijke overval op de Leeuwarder
strafgevangenis uitvoerden, gaf te kennen,
dat hij aanvankelijk niet enthousiast was
voor dit filmplan, dat overeenkomstig de
wensen van scenarioschrijver dr. Lou de
Jong het niet kon stellen zonder zijn ad
viezen en die van de andere illegale strij
ders. Nu toonde de voormalige KP-chef
zich bijzonder tevreden over het werk van
de filmploeg, die geregisseerd werd door
de befaamde Britse cineast Paul Rotha,
die te kennen gaf dat dit gegeven, spelend
in bezet gebied, hem artistiek gezien, ge
grepen heeft. Rotha, die bekend is om de
grote zorg die hij aan fotografie en mon
tage besteedt liet ten slotte een fragment
van zijn Nederlandse film draaien en dat
was veelbelovend.
Theo Eerdmans mocht gisteravond de
trofee van zijn vraag- en antwoordspel
„Wereldwijs" uitreiken aan het trio van
de Enschedese textielfabriek, dat nu het
team van een Friese condensfabriek met
groot verschil klopte.
De troubadour Gerard Cox trad op in
een „lief en snoeperig" decor, dat in het
geheel niet paste bij de stad, die hem zo
inspireert, Rotterdam. Uit zijn „kleinlied-
jes" bleek dat Cox gevoelig en soms zeer
origineel reageert op alles wat zich in die
dynamische havenstad rondom hem afspeelt.
Sommige van zijn chansons (liever een
vreemd woord dan zo'n vreemd woord als
„kleinlied") hebben ons wel kunnen boei
en. Toch lijkt deze nogal poëtische liedjes
zanger, met zijn wat sombere, weinig vi
tale kijk op de dingen (de liefde uitgezon
derd, zo zong hij) ons weinig op zijn
plaats in zo'n levenslustige havenstad.
Meer dan drie kwartier duurde de uit
zending „Het Concilie in Rome en de ver
deeldheid der Kerken", die geregisseerd
werd door Jack van Belle. In een korte
filminleiding werd zeer goed onderstreept,
hoe men die verdeeldheid alleen reeds in
Hilversum en omgeving kan waarnemen.
M.i. niet geheel juist was het, dat men
in dit verband ook aandacht besteedde aan
Advertentie
kijkers aan het toestel zaten; dat waren
er in totaal bijna 3,5 miljoen.
In 25 pet. der huishoudens werd naar
de radio geluisterd, met een gemiddelde
radio-bezetting van 2,3; dat levert teza
men ongeveer 1,7 miljoen luisteraars op.
In 22 pet. van de gezinnen werd „Open
het Dorp" zowel beluisterd als bekeken
(dit laatste vaak bij anderen); hier gold
het gemiddeld 3 personen, hetgeen een
totaal maakt van 2 miljoen mensen. Al
les tezamen levert dit een radio- en
televisiepubliek op van 7,2 miljoen men
sen.
In 74 pet. van de huishoudens kregen
de enquêteurs te horen dat er iets aan
„Open het Dorp" was gegeven. Door ruim
38 pet. van de gezinnen is een lucifersdoos
je met geld naar de kruidenier gebracht,
12 pet. nam deel aan een inzameling op
het werk, 4 pet. aan een inzameling op
school, 8 pet. gaf aan straatcollectes,
kocht speldjes etc., 7 pet. gireerde een
bijdrage, 3 pet. stond een bepaald sala
rispercentage of overwerkbeloning af en
11 pet. gaf op- „zonder meer" iets te
hebben gegeven.
Het totaal van deze percentages ligt
boven het „actie-percentage" van 74 pet,
omdat in menig huishouden op meer dan
één wijze werd bijgedragen.
de verdeeldheid op het gebied van onder
wijs en radio (de Vara is ten slotte ook
een zuil). Het daaropvolgende gesprek, ge
leid door H. M. van Randwijk, kenmerkte
zich door een gebrek aan evenwicht en
een (waarschijnlijk daaruit ontstaan) rom
melig verloop. De Jezuïetenpater prof. dr.
Creyghton, geschoold in de redeneerkunst
en in de theologie was, evenals de Am
sterdamse P.v.d.A.-wethouder drs. Den
Uyl, ver boven de maat van de twee
studenten, die aan de andere kant van Van
Randwijk zaten (één van die studenten kon
zenuwachtig als hij was, nauwelijks een
ronde zin uitbrengen). Het gesprek, dat in
het begin uitdrukking gaf aan de overal
gesignaleerde verwondering, die tegenstel
lingen en meningsverschillen van de 2400
hecht georganiseerde kerkvaders gewekt
hebben, week al spoedig van het onder
werp af. Van Randwijk, die terecht een
ieder het woord wilde geven, was té wei
nig leider en té gretig gesprekspartner (en
dat wil in zijn geval wat zeggen). Hoe
goed hij het ook bedoelde, hoe sympathiek
de gesprekstoon ook was, over de ver
deeldheid der kerken werd al gauw niet
meer gediscussieerd; wél echter over het
autocratische („totalitaire") karakter van
de rooms-katholieke kerk. Wèl over de
verhouding van deze kerk tot de staat,
waarbij uiteraard een land als Spanje ook
genoemd werd. De heer Van Randwijk, die
tal van keren zijn discussiegenoten het
woord ontnam, was zichtbaar verheugd,
dat deze uitzending zijn einde naderde.
Aan de ongeremdheid van de gesprekslei
der wijten wij het, dat dit einde de kerst
viering betrof en de gevoelens, die de pro
testant Van Randwijk in die dagen plegen
te beheersen. Enfin, het was allemaal goed
bedoeld.
Voor de alles-kijkers was het overigens
een bijzonder zware avond, want inclusief
dit „radio-forum" kregen zij heel weinig
te zien, maar uitzonderlijk veel te horen.
De V.P.R.O. zendt op 17 januari a.s. het
optreden uit van de Franse zangeres Edith
Piaf, waarvoor de opnamen werden ge
maakt op 14 december j.l. in Nijmegen.
Deze uitzending komt onmiddellijk na het
journaal (20.20 uur) en eindigt om 21.10
uur. Edith Piaf zingt in dit programma
niet slechts alleen, maar ook met haar
echtgenoot Theo Sarapo. De regie heeft
Thijs Chanowski.
HILVERSUM I. 402 m. 746 kc/s. 7.00
KRO. 10.00 NCRV. 11.00 KRO. 14.00-
24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Klassieke gram-
mofoonmuziek. 7.30 Voor de jeugd. 7.45
Morgengebed en overweging. 8.00 Nieuws.
8.18 Lichte grammofoonmuziek. 8.50 Voor
de huisvrouw. 9.35 Waterstanden. 9.40
Schoolradio. NCRV: 10.00 Grammofoonmu
ziek. KRO: 11.00 Voor de zieken. 11.45
Geestelijke liedéren. 12.00 Middagklok -
noodklok. 12.04 Lichte muziek. 12.25 Voor
de boeren. 12.35 Lichte orkestmuziek (gr.).
12.50 actualiteiten. 13.00 Nieuws. 13.15 Licht
orkest en zangsolisten. 13.40 Wissewassen
licht programma (herh. van zondag
jl.). NCRV: 14.00 Koorzang. 14.20 Feest
in de flat, Adventsspel. 15.20 Advent-
programma: geestelijke muz. 16.00 Kerst
feest ten paleize, reportage. 17.00 Voor
de jeugd. 17.30 Schoolzang. 17.40 Beursbe
richten. 17.45 Theaterorkest en solisten.
18.15 Sportrubriek. 18.30 Licht orkest. 18.50
Sociaal perspektief, lezing. 19.00 Nieuws
en weerpraatje. 19.10 Gewijde muziek.
19.30 Radiokrant. 19.50 Politiek klankbeeld
van de C.H.U. 20.00 Wij poetsen de plaat:
Lichte grammofoonmuziek. 20.20 Recht zo
die gaat, hoorspel. 20.30 Samen uit, sa
men thuis, gevarieerd programma. 22.00
Avondoverdenking. 22.55 Boekbespreking.
23.00 Platennieuws. 23.35 Bij het verschij
nen van de Nederlandse bodemkaart, le
zing. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 1007 kc/s. 7.00
AVRO. 7.50 VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00
Nieuws. 8.15 Lichte grammofoonmuziek.
9.00 Gymnastiek voor de vrouw. 9.10 De
groenteman. 9.15 Klassieke grammofoon
muziek. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Arbeids
vitaminen (gr.) 10.50 Voor de kleuters.
11.00 Huishoudelijke zaken, lezing. 11.15
Radio-kamerorkest: klassieke en moderne
muziek. 12.00 Licht instrumentaal ensem
ble. 12.30 Mededelingen t.b.v. land- en
tuinbouw. 12.33 Uit het bedrijfsleven, le
zing. 12.43 Grammofoonmuziek. 13.00
Nieuws. 13.15 Mededelingen, eventueel ac
tueel of grammofoonmuziek. 13.25 Beurs
berichten. 13.30 Promenade-orkest: amu
sementsmuziek. 14.00 Zangrecital: Interna
tionale Kerstliederen. 14.30 Voor de vrouw.
15.05 Zing met ons mee. 15.30 Hoe ver is
het concilie nu gevorderd?, vraaggesprek.
15.45 Licht instrumentaal ensemble. 16.00
Van vier tot vijf: radioprogramma in een
Notedop. 17.00 Voor de jeugd. 18.00 Nieuws.
18.15 Actualiteiten. 18.20 Pianospel: lich
te muziek. 18.30 Sportpraatje. 18.35 De
gesproken brief. 18.40 Instrumentaal sex
tet. 19.00 Open het dorp. 19.30 Voor de
jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05 Radio-Filhar-
misch orkest en solist: Moderne mu
ziek. 21.15 Literair gesprek. 21.35 Caba
retprogramma. 22.10 Jazzmuziek (gr.).
22.30 Nieuws en mededelingen. 22.40 Ac
tualiteiten. 23.00 Sportactualiteiten. 23.10
Nieuwe grammofoonplaten. 23.55-24.00
Nieuws.
VOOR WOENSDAG
VARA: 17.00 Voor de kinderen. NTS:
17.35-17.45 Internationaal jeugdjournaal.
CVK/ÏKOR/RKK: 17.45-18.05 Logboek, een
programma over de Bijbel voor de jeugd.
NCTV: 19.30 Alles draait om moeder.
NTS: 20.00 Journaal en weeroverzicht.
NCTV: 20.20 Memo. 20.30 Zoek de zin op,
quiz. NTS: 21.00 Bedreigd erfdeel, docu
mentair programma. 21.40 De vogelver
schrikker, TV-spel. NCRV: 22.20 Samen-
VOOR DONDERDAG
VARA:' 19.30 Sport. NTS: 20.00 Journaal.
VARA: 20.20 achter het nieuws. 20.35
Spiegel der kunsten. NTS: 21.05 Ik zie, ik
zie wat jij niet ziet, TV-speL
QUIZ WERE.LXW1JS
LADYROY GENTIEROY PEAU DE PECHE REAL-HAND- EN ORB1SDRUK
KONINKLIJKE TEXTIELFABRIEKEN
GEBR. VAN HEEK N.V., ENSCHEDE.
VIJFTIEN JAAR na de Parijse première in het Theatre de l'Athenée onder
regie van Louis Jouvet is Jean Genets toneel in één bedrijf, „De meiden" („Les
bonnes"), voor 't eerst door het Nederlandse beroepstoneel opgevoerd; de Toneel
groep Centrum heeft het waagstuk aangedurfd. Vijftien jaar hebben onze toneel
leiders huiverend tegen dit stuk aangekeken en het daarna terzijde gelegd, ver
moedelijk op grond van de overweging dat een dergelijk produkt van een volstrekt
destructieve neurotische fantasie door een Nederlands publiek niet zou worden ge
accepteerd. De opvoering door Centrum heeft de afgelopen zes weken in Amsterdam
en elders echter wèl publiek getrokken, maar dat behoeft nog niet te betekenen dat
het stuk als zodanig geaccepteerd is. Na de vertoning van gisteravond in de Haar
lemse Stadsschouwburg ben ik geneigd te veronderstellen dat de vertolkingen van
de hoofdrollen de toeschouwers een diepere artistieke bevrediging hebben gegeven
dan het werk van de schrijver.
DAARBIJ IS „De meiden" nog het minst
weerzinwekkende van Genets toneelstuk
ken. Weliswaar is ook deze éénakter door
trokken van zijn haat tegen de maatschap
pij: hij verkondigt voortdurend zijn veraf
goding van de misdaad als de weg tot ont
snapping uit die verafschuwde menselijke
gemeenschap, maar de benadering van het
thema is althans minder cru en minder
afstotend dan in „Le balcon" en „Les nè-
gres". Genet gebruikt ook hier zijn ge
liefde methode van toneel-op-het-toneel,dus
van illusie in het kwadraat, om zich zo
ver mogelijk van de werkelijkheid te dis-
tanciëren en een buiten-maatschappelijke
droomwereld te scheppen. Maar het is zijn
persoonlijke tragedie dat hij niet los komt
van het voorwerp van zijn haat, met het
gevolg dat de toeschouwer niet werkelijk
wordt betrokken in die droomwereld, die
per saldo Genets particulier universum van
De stichting Nationaal Schriftmuseum
viert volgend jaar haar 25-jarig bestaan.
In de loop der jaren organiseerde zij
nationale schrijf-en tekenwedstrijden voor
de leerlingen van alle scholen in Neder
land, Suriname, de Nederlandse Antillen
en 42 scholen in het toenmalige Nieuw-
Guinea; in samenwerking met het Ko
ninklijk Instituut voor de Tropen, de In
ternationale tentoonstelling „5000 Jaar
schrift en schrijven". Omdat de stich
ting volgend jaar haar werk zonder sub
sidie zal moeten voortzetten, doet zij een
beroep op het Nederlandse volk haar te
willen steunen. Dit kan geschieden door
middel van een briefkaart met bij
plakking van 0,25 tot een maximum
bedrag van 1 aan postzegels of door
het overschrijven van een jubileumdona
tie op de postrekening van het Girokan
toor te Amsterdam met de aantekening
„ten behoeve van het Nationaal Schrift
museum N. 1200". Nadat een voldoende
bedrag voor het Nationaal Schrift-
seum bijeen is gebracht, zal dit worden
gevestigd in een gemeente waar de over
heid tot medewerken bereid is.
Het adres van het secretariaat van de
Stichting is: Corn. Krusemanstraat 39,
Amsterdam-Z.
de verheerlijkte misdaad blijft. Zonder eni
ge twijfel is Genet als schrijver een uit
zonderlijk begaafd man die ook op toneel
gebied fascinerende dingen kan doen; maar
hij misbruikt zijn talent door zich litterair
uit te leven als een twintigste-eeuwse pro
letarische Donatien de Sade die, zoals in
„De meiden", niet uitgepraat raakt over
„de lauwerkrans, de luister van de mis
daad" en er zelfs de traditionele zweep
bij te pas brengt om zijn opvattingen over
tuigend te demonstreren. Maar toch niet
zó overtuigend dat de toeschouwer wer
kelijk gaat meeleven met de dienst
bode Claire, die haar eigen vergif inneemt
omdat de door haar beraamde moordaan
slag op haar „mevrouw" is mislukt en zij
nu haar wraaknemeing op de maatschap
pij via de illusie van het voor-mevrouw-
spelen wil volvoeren. Genet moge dan
bezeten zijn van een sociaal-veroorzaakte
maar daarom niet minder ziekelijke ver
ering voor de misdaad, hij slaagt er niet
in deze bezetenheid op het schouwburg
publiek over te brengen. En dat betekent
dan toch de mislukking van de „zwarte
magie" die hij, door veel gesol met zelf
bedachte „riten" en „ceremoniën", meent
te leveren.
NU HEEFT DE regisseur Theo Kling
ook niet veel gedaan om dat „ceremoniële"
aspect van het stuk naar voren te bren
gen. Hij heeft zich niet bekommerd om
Genets voorschrift dat het werk moet wor
den gespeeld in een stijl die duidelijk maakt,
dat de toneelfiguren geen karakter zijn
maar symbolen, „metaforen van wat zij
moeten voorstellen".
Kling heeft het integendeel heel natura
listisch en in een zeer burgerlijk decor
op het toneel gezet, zodat men op sommige
momenten meer de indruk krijgt, met een
dramatisering van het huidigedienstboden-
vraagstuk te maken te hebben dan met
de irreële neurotische wensdroom van een
maatschappelijk-uitgestotene. Maar wel
licht zag hij dat als de enige mogelijkheid
om het stuk voor een Hollands publiek aan
vaardbaar te maken; en daar kan hij gelijk
in hebben gehad.
DE VERTOLKSTERS van de drie rol
len hadden het bij dit alles bepaald niet
gemakkelijk. Des te meer lof verdienen
zij voor hetgeen zij hebben bereikt. Henny
Orri gaf prachtig, vlijmscherp-treffend
spel als de door haat en hartstocht ver
teerde Solange, en Karin Haage was al
