Veluwe wordt nog beter aan
recreatiebehoefte aangepast
mi irgtknnnni
TELEVISIE
r HOE IS HET ONTSTAAN? -n
J
Uitspraken
FEITEN VAN DEZE WEEK
Zal Winston Spencer
zich revancheren?
Mond-en klauwzeer laat
zich niet verdrijven
Radarcontact met
Mars; 10 minuten
v ii i n f i i/ n h
Harmonium overbodig
voor zangonderwijs
ZATERDAG 23 FEBRUARI 1963
4
Zestien gemeenten werken nauw samen
Voorzieningen
Logies-accommodatie
Dit woord:
SCHAMEL
Dit woord:
STAMGAST
Dit woord:
MOPPEREN Dit woord: DE KIFT
VAN DE WEEK
Wim van den Heuvel
naar Gentrum
Zal de Veluwe eens een groot stads
park worden? De tijd zal het leren maar
voor het zover is zal de verstedelijking
zich nog wel geruime tijd kunnen voort
zetten zonder het gevaar daartoe op te
leveren. Intussen verwacht men al wel
dat de Veluwe tegen het jaar 2000 in
geklemd zal zijn tussen een sterk ver
stedelijkt westen dat zich uitstrekt tot
de Gelderse vallei en de Utrechtse heu
velrug en het Duitse Ruhrgebied waar
van de verstedelijking via de Rijndelta
naar de Europoort en langs de IJsel tot
Kampen haar uitloop zal vinden.
Het beleid zal er daarom op gericht
moeten zijn dat er ook straks nog een ge
bied te vinden is dat ontspanning kan bie
den. Om dit in de eerste plaats nat-'onale
belang te behartigen heeft een zestiental
gemeenten op de Veluwe en in de Gelder
se vallei zich verenigd in de recreatie-ge
meenschap Noord- en Midden-Veluwe. De
ze gemeenschap pretendeert niet een soort
super VVV te zijn met het doel zoveel mo
gelijk toeristen te trekken, maar ze wil
trachten de functie van de Veluwe als re
creatiegebied beter tot haar recht te la
ten komen.
Als uitgangspunt geldt daarbij in de
eerste plaats een recreatiegebied voor de
eigen bevolking veilig te stellen cn daar
toe ondermeer de aaneengesloten reserva
ten te sparen, geheel in overeenstemming
met het facet streekplan voor de Veluwe
dat momenteel bij de provincie in de
maak is.
derwijk, Hattum, Heerde, Hoevelaken, Nij-
kerk, Oldenbroek, Putten, Scherpenzeel en
Voorst.
De gemeenten langs de zuidelijke Velu-
wezoom zijn, zoals uit deze opsomming
blijkt, dus niet bij de gemeenschap aange
sloten.
Dit betekent niet dat het een gesloten
gemeenschap is. Andere gemeenten kun
nen zich nog aansluiten en ook de zuide
lijke Veluwezoom is welkom maar initia
tief tot uitbreiding zal niet van de gemeen
schap zelf uitgaan. Men wil eerst een
hechte basis zien te bereiken. Tot direc
teur is benoemd de heer P. L. van Steen-
veldt, voorheen plaatsvervangend hoofd
van het bureau recreatie en natuurbe
scherming van de rijksdienst voor het na
tionale plan.
Wil men evenwel dit nationale recrea
tiegebied volledig aan zijn functie laten
beantwoorden dan zullen er ook voorzie
ningen getroffen moeten worden, aange
past aan een urgentieschema. Het sche
ma wordt voor een belangrijk deel be
paald door de praktische mogelijkheden
die zich voordoen in het kader van ande
re meestal openbare werken.
Hierbij Wordt ondermeer gedacht aan
picknickplaatsen of dagkampeerterreinen
bij de aanleg van verharde wegen, aan
de aanleg van stranden in combinatie met
meer gecentraliseerde ontgrondingen en
aan de aanleg van wegen en paden in het
kader van cultuur-technische werken.
Een ander punt is de uitbreiding van de
logies-accommodatie. In de periode 1980-
1990 heeft men te rekenen op een verdub
beling van het aantal toeristische slaap
plaatsen. Gezien de grondslag van het be
leid van de gemeenschap dat er op ge
richt is de aanwezige recreatieruimte zo
veel mogelijk te sparen, zal het accent bij
deze uitbreiding moeten liggen op sane
ring, vernieuwing en of uitbreiding van
reeds bestaande voorzieningen.
Een zeer urgente zaak ziet de gemeen
schap voorts in het tot stand komen van
vakantie-verblijven en ontspanningsgele
genheden voor jeugdige vakantiegangers.
Voorts zal er gestreefd worden naar
uniformiteit van voorschriften en verorde
ningen. De gemeenschap, zelf heeft echter
geen verordenende bevoegdheid. Wat er op
zondag wel of niet mag gebeuren blijft
bijvoorbeeld binnen de sfeer van de ge
meenten zelf. Men hoopt dat het nationale
belang dat met de te treffen voorzienin
gen gediend wordt ook nationaal gehono
reerd zal worden.
Overigens is er een verdeel-sleutel vol
gens welke de algemene kosten gelijkelijk
door de bij de recreatie-gemeenschap
aangesloten gemeenten worden gedragen.
Die gemeenten zijn: Apeldoorn, Barneveld
Doornspijk, Elburg, Ede, Epe, Ermelo, Har-
Nadat enkele weken achtereen het inter
nationale hoofdnummer van de koersen
in Hilversum laboreerde aan een matige
bezetting komt zondagmiddag een bijzonder
sterke groep dravers aan de start, waaruit
het moeilijk is een keuze te maken. Vooral
nu afgelopen zondag Winston Spencer faal
de. Indien de baan echter in betere conditie
is mag van dit overigens toch trouwe paard
een betere verrichting worden verwacht.
Is dit het geval dan zullen Victor Emanuël
en Moutonnet een vergeefse inspanning
doen. Een mogelijk outsider is Harley.
Niet minder interessant is het zevende
nummer, waarin een groot aantal kandi
daten op de ereplaatsen aanspraak had
kunnen maken als Xon Messidor deze illu
sies niet zou hebben verstoord. Van zijn
gunstige startplaats af zal hij moeilijk te
kloppen zijn. Un Gamin zou bij een zeei
snelle start en op een droge harde baan
voor een surprise kunnen zorgen. Zijn die
voorwaarden er niet, dan komt Xylander
voor de tweede plaats in aanmerking.
In het amateursnummer draait het met
de keuze om een viertal paarden. Daar
Zus Scotch haar trouwheid al meer dan
eens heeft bewezen, wordt zij gesteld boven
Young Momenal en Zee. Outsider is de
flyer Y Norton. Hoewel All Prise zijn
fraaie successen onderbroken zag moet hij
in het derde nummer het pad der overwin
ningen na een onverwachte zijsprong kun
nen voortzetten. Zeer gevaarlijk zijn voor
hem Zanzi en de opkomende Atoom, die
bij zijn laatste optreden bijzonder sterk
eindigde.
In de autostartkoers kan Agfa zich lang
aan de top verdedigen, doch in de eind
strijd zal niet alleen zij maar ook Zilla
en Your Pride wellicht het hoofd moeten
buigen voor Zigane, die na een reeks goede
klasseringen thans wel rijp is voor een
eerste plaats. In de tweede autostart heeft
Animo ondanks zijn minder gunstige start
plaats wel zoveel snelheid over dat hij
Zatopeka en Zeioma Spencer zal kunnen
kloppen. Mogelijke outsiders in dit grote
veld zijn Yemen en Witvoet.
Ondanks de kleine bezetting in de Dalias-
prijs zullen Zus Hanover en Yucatan voor
een bijzonder boeiende strijd kunnen zor-
gëfi. Hun laatste treffen eindigde in een
dead-heat. Yucatan heeft thans een betere
startplaats en zal dit duel dan nff'oolf
kunnen winnen. Voor Zeggers Hollandia
ligt er in het openingsnummer een kansje
op een zege, waartoe dit grote paard Zilver
Kid en Zwoegertje achter zich moet laten.
In september van het vorige jaar zag
het ernaar uit, dat het mond- en klauw
zeer in ons land was uitgeroeid. Alle
maatregelen die genomen waren om be
smetting van varkens en runderen te voor
komen werden toen opgeheven.
Kort na het midden van oktober deden
zich in dorpen nabij onze oostgrens enkele
gevallen voor die men het gevolg achtte
van onvoldoende maatregelen tegen mond
en klauwzeer in West-Duitsland.
Men is er helaas niet in geslaagd de
ziekte tot gevallen alleen bij de grens te
beperken. De besmetting greep om zich
heen in geheel Overijsel en de Achter
hoek, welke gebieden besmet werden ver
klaard.
Een uitschieter drong door tot in Reeu-
wijk, maar daar is de ziekte inmiddels
bedwongen. Zeeuws-Vlaanderen was tijde
lijk besmet gebied wegens een tiental
gevallen van mond- en klauwzeer rond
Brugge.
Doordat de situatie zich eind januari iets
gunstiger liet aanzien, is ingaande 1 fe
bruari het besmette gebied in Overijsel
ingekrompen en buiten de nieuwe grens
lijn werd een vijfkilometerzone gelegd
om besmette boerderijen.
De inkrimping van het gebied, waar
vervoer- en marktverbod van kracht was,
heeft echter ongunstige gevolgen gehad,
hetgeen blijkt uit het aantal geconstateer
de gevallen van mond- en klauwzeer.
Vanaf 19 oktober 1962 tot 13 februari
werden in totaal in ons land geregistreerd
81 gevallen. Hiervan zijn 42 gevallen voor
gekomen nadat de bepalingen waren ver
zacht, dus in de periode van 1 tot 13 fe
bruari. De genoemde 81 gevallen hadden
tot gevolg dat 4369 varkens en 38 run
deren moesten worden afgemaakt.
PASADENA (Californië) (Reuter-AP)
Voor de eerste maal is een radarcon
tact met de planeet Mars tot stand geko
men, aldus meldt het Californische tech
nologische instituut.
Uit een voorlopige analyse van de ge
gevens blijkt dat Mars, evenals aarde en
maan, zowel ruwe als gladde oppervlak
ten heeft. Het eerste contact werd op 21
januari gevestigd. Het experiment zal tot
begin maart twaalf uur per dag voortge
zet worden. Dan raakt de planeet weer
buiten het bereik van de radar. Op 21
januari was de afstand tot mars ongeveer
200 miljoen kilometer. Op die dag was
10 minuten en 1 seconde nodig om een sig
naal van Mars te zenden en terug te ont
vangen.
Voor hun radarcontact gebruikten de ge
leerden een 100 kw zender met een para
bolische antenne met een diameter van
25,5 meter. De parabolische oppervlakte
concentreert de 100 kw in een bundel die
0,3 graad breed is, waardoor de kracht
jvan de zender tot ongeveer 25 miljard
watt versterkt wordt. Maar slechts één
watt bereikt Mars en tegen de tijd dat
het signaal op de aarde terugkomt vangt
de antenne nog slechts een miljardste van
een watt op. Het signaal maakt de reis
met de snelheid van het licht 297,600
km per seconde.
Onder voorzitterschap van de bur
gemeester van Rotterdam, mr. Van Wal-
sum, heeft zich een Nationale Stichting
Televisie Nederland gepresenteerd. In de
bladen is hierop zeer verschillend gerea
geerd. Het ALGEMEEN DAGBLAD be
groette de nieuwe spruit met vreugde.
De Nationale stichting Televisie Neder
land die zich thans presenteert voldoet aan
de wensen, door de regering geuit. Zij
kondigt bovendien aan dat zij bereid is,
als onafhankelijke stichting samen te wer
ken met de N.T.S. en met de omroepver
enigingen. Naar wij menen te weten zal
zij ook een uitnodiging richten tot de
OTEM (Onafhankelijke Televisie-exploita
tiemaatschappij) en tot het comité der 47
dagbladen dat commerciële televisie zou
willen verzorgen, om deel te nemen aan
deze nieuwe stichting. Als deze organisa
ties daarop zouden willen ingaan, zou men
inderdaad de veelzijdige en naar geestes
richtingen gevarieerde samenwerking kun
nen krijgen die de regering begeert.
Het bestuur van de nieuwe stichting is
bovendien zeer breed samengesteld.
Ook de voornemens met betrekking tot
de programma's die zij bekend maakt en
de plannen die zij heeft over de wijze waar
op zij wil dat reclameboodschappen de
kijkers kunnen bereiken, maken het naar
onze mening denkbaar dat zelfs velen die
aanvankelijk tegen commerciële televisie
gekant waren, met deze vorm ervan ten
minste vrede zouden kunnen hebben
Maar HET VRIJE VOLK reageerde met
een meesmuilend „weer één".
De nieuwe stichting wil in feite ook com-
merciële televisie. Hoezeer zij ook haar
door de reclame gefinancierd program ge
scheiden wil houden van de reclame zelf.
Het bedrijfsleven dat hier geld in steekt,
blijft de televisie zien als middel om geld
te verdienen en macht uit te oefenen.
Elke poging om deze commerciële T.V. te
steken in het kleed van een soort nationa
le omroep brengt de gedachte van de na
tional e omroep ook nog in opspraak.
Het is wel duidelijk dat schamel
verwant is met het werkwoord zich
schamen, zoals vermetel met
zich vermeten en kreupel met
kruipen. De oudste betekenis van
schamel is dan ook: geneigd zich te
schamen, beschaamd en vandaar: waar
voor men zich schaamt, dus: armoedig,
nederig, gering. Vondel spreekt van de
schamele gemeente en bedoelt: het een
voudige volk.
Op grond van de betekenis neemt
men ook verwantschap aan tussen
zich schamen en haam: omhul
sel, een woord dat wij kennen in
lichaam uit lijkhaam, eigenlijk: lijf
omhulsel. Vanouds is het (naakte)
lichaam iets waarover men zich meen
de te moeten schamen.
Het woord stam, dat verwant is
met staan, is reeds in oude tijd niet
slechts gebruikt voor het onderste deel
van een boom, maar ook voor: ge
slacht, familie, die immers zo ge
makkelijk met een boom worden ver
geleken. Vandaar woorden als: af
stamming, stamboom, stam
vader en ook woorden als: telg,
loot en spruit die figuurlijk
worden gebruikt voor afstammeling.
3en stamslot is het kasteel dat
vanouds aan een adellijk geslacht toe-
oehoort en zo kan men doorgaan.
In woorden als stamgast, stam
kroeg, stamtafel is het begrip
stam uitgebreid tot hen die niet tot één
Eamilie of geslacht behoren, maar die
veelvuldig samenkomen in hetzelfde
café, de vaste bezoekers dus.
In een geschrift van 1881 vindf men
de uitlating dat het woord moppe
ren „sinds kort in gebruik is en wel
weer zal verdwijnen". Het is gevormd
uit het vroeger gewone, maar thans ge
heel verouderde werkwoord moppen:
knorren, brommen, prevelen. Dit hoort
bij het zelfstandig naamwoord mop,
dat betekent: steen, koekje en ook grap.
Hooft noemt het door hem bewoonde
Muiderslot: „dien stapel ruw van mop
pen". Het werkwoord moppen is weer
synoniem met mokken, wrevelig zijn,
pruilen en verwant met mompelen
dat een nu verouderd mompen: on
duidelijk spreken, vervangt. Vroeger
bestond ook nog moffelen voop:
brommen en ook mummelen hoort
tot de familie. Maar hoe de verwant-
;chap precies is, is niet meer na te gaan.
Wij kennen de woorden de kift
slechts in de zegswijze: dat is de
kift voor: je zegt dat uit afgunst.
Wij hebben hier te maken met een van
de vrij zeldzame gevallen dat een Duits
woord via het Jiddisj in de Nederlandse
algemene taal is terechtgekomen. Het
Duits kent Gift voor: vergif, venijn,
bijvoorbeeld in: einen Gift auf einen
haben in de zin van: een afschuw van
iemand hebben, de pest aan iemand
hebben. Zo kennen wij ook de uitdruk
king: alles kits voor: alles in
arde, die ontleend is aan het Duitse alles
Gute, dat in het Jiddisj werd. uitge
sproken: alles gietes, alles giets. En
wanneer wij een klein beetje een
P i e t s i e noemen, is dat het ver-
joodse Duitse ein bissel, ein
b i s s c h e n.
Op en om het Binnenhof
Het plan voor commerciële televisie van
deze regering is het meest kapitalistische
en anticulturele plan dat deze regering op
haar program heeft.
Hoe men het ook wendt of keert het
leidt tot het van overheidswege afgeven
van macht en de mogelijkheid o n geld
te verdienen aan een willekeurige groep
burgers. Het wordt tijd dat het schip nu
maar in de Tweede Kamer van stapel
loopt. Om daar aanstonds en definitief tot
zinken te worden gebracht.
TROUW is het roerend met de socialis
tische collega eens. Tot in de kop: „Al
weer een liefhebber". Het betoogt:
Wij menen dat de overheid verplicht is
zendtijd te geven aan die groeperingen in
ons volk die een „nationaal" programma
wensen. In de AVRO doet de overheid dat
ook.
Wij zullen evenwel protesteren tegen el
ke poging om een „nationale omroep" te
bevoordelen boven de levens- en wereld
beschouwelijk gebonden omroepen. In 1930
is van protestants-christelijke zijde ge
streden tegen bevoordeling van de AVRO
boven de andere omroepverenigingen.
Vandaag is opnieuw waakzaamheid ge
boden dat de overheid rechtvaardig is in
haar concessie-beleid. We onderschrijven
de volgende opmerking in een recente no
ta van de Dr. Kuy per stichting over Telem
visie en Reclame: „Aan een eenheidsom
roep mogen geen privileges worden ver
leend ten nadele van omroepverenigingen
die niet de eenheidsgedachte vertegen
woordigen. Zulke privileges zouden in
strijd komen met het beginsel van de vrij
heid der cultuur en der culturele nenings-
uiting."
HET PAROOL staat lijnrecht tegenover
het standpunt van Trouw. Het begroet
„Televisie Nederland" als een „nationale
kans maar vindt de samenstelling van
I het stichtingsbestuur niet zo gelukkig.
Ook al is de keuze van Rotterdamse
burgemeester mr. Van Walsum als voor
zitter van het voorlopig bestuur vooral ook
gezien zijn staat van dienst op het gebied
van de nationale omroep gelukkig toch
heeft het stichtingsbestuur als eheel te
zeer het karakter van een snel geïmpro
viseerd clubje van nogal te hooi en te
gras bijeengeharkte figuren.
Gezien de haast waarmee dit alles in
zijn werk is gegaan, is het op zichzelf
niet zo verwonderlijk dat geen solider re
sultaat uit de bus gekomen is. Maar
juist daarom zou het goed ?ijn indien het
huidige bestuur een zeer voorlopig karak
ter kreeg en wanneer in overleg met de
regering een procedure zou worden uitge
werkt waarnaar in de toekomst een wer
kelijk representatief bestuur zou worden
samengesteld en benoemd Buitenlandse
voorbeelden geven daarvoor zeker aankno-
pingspunten.
Hier ligt een bescheiden kans om tóch
nog een klein stukje te verwezenlijken van
het ideaal van een nationale televisie-or
ganisatie. Laat die kans niet worden ver
gooid door dilettantisme of oppervlakkig-
I heid.
Het r.k. dagblad DE TIJD neemt het Pa-
rooi in een hoofdartikel onder vuur, en sig
naleert een frontverandering in het kamp
vaq de voorstanders van commerciële tele
visie.
Drie „OTEM-bladen zijn gedrost. Zij
hebben nugemonsterd voor de „Televisie
Nederland'die snel gehoor heeft gege
ven aan het appèl van de staatssecreta
ris van O. K. en W. om meer eenstem
migheid onder de gegadigden voor com
merciële zendtijd.
Interessant is echter een toelichting te
lezen van een der voormalige OTEM-aa.n-
hangers, het dagblad „Het Parool", op
zijn overgang naar Televisie Nederland
een belangrijke stap nader tot de verwe
zenlijking van een nationale omroep.
Het zal niet eenvoudig zijn een zinvolle
herdenking voor te bereiden.
PRINSES BEATRIX, voorzitster van
het Comité Nationale Herdenking
1813—1963.
Handen af van Coba.
OPSCHRIFT OP EEN MUUR in Rot
terdam. waaraan een grappenmaker
één letter had veranderd.
Als we de laatste schep aarde op het
graf van het kapitalisme gooien, zullen
we dat doen samen met China.
PREMIER KROES JTS JE V
Vliegen naar Zuid-Afrika is aparter
dan u denkt.
PAMFLET van demonstranten bij de
opening van het Amsterdamse kantoor
van de Suidafrlkaanse Lugdiens.
De film is niet zo slecht als ik gedacht
had.
W. F. HERMANS, over „Als twee
druppels water".
Op het stedelijk gymnasium in Haarlem
wordt sedert september van het vorig
jaar geen Nederlands meer gedoceerd.
WETHOUDER GELUK.
Prins Bernhard heeft zijn midden
standsbeentje gebroken.
HAARLEMS JONGETJE tot zijn on
derwijzer.
Destijds vroeg de Vereniging voor Ge
reformeerd Onderwijs te Coevorden finan
ciële medewerking van de gemeenteraad
voor de aaIJsc.ljg5Sfj.ng van een harmonium
ten behoeve van i'let zangonderwijs op
haar lagere school..
De gemeenteraad 1 wees het verzoek af,
waarna de vereniging, bij Gedeputeerde
Staten van Drente in "'beroep ging tegen
het afwijzend raadsbesu„lit- Dit college
was het echter met het standPunt "an de
raad eens en verklaarde hV* beroer on
gegrond. Tegen dit besluit giin§ de ver
eniging in beroep bij de KroL"1"' zonder
succes evenwel. Want de Kroon *heeft zo
wel de gemeenteraad als Gedenüteerde
Sn. in„het «elijk gesteld, omdaT' f
staat In haar besluit, „voor een BAede
muzikale vorming op de lagere schT0'
een harmonium overbodig is."
„Internationale wetgeving"
Verdragen vallen in zekere zin te be
schouwen als „internationale wetten". Zij
gelden voor de staten, die met behulp van
de daarvoor bestemde organen de rege
lingen tot stand hebben gebracht, welke
de staten in kwestie binden. Ingeval van
een tweezijdig verdrag, dat wil zeggen
van een traktaat, waarbij slechts twee
staten betrokken zijn, zoais bv. het geval
is met het Nederlands-Duitse verdrag tot
„algemene opruiming" van een reeks van
tussen die beide landen bestaande kwes
ties, komen zowel de Duitse als de Neder
landse wetgever er aan te pas. Zij hebben
met behulp van een goedkeuringswet hun
zegen te geven aan de overeenkomst, ge
lijk die tussen" de twee landen gesloten is.
Hierbij doet zich de moeilijkheid voor, dat
het uitsluitend mogelijk is te beslissen
over het verdrag in zijn geheel: de natio
nale wetgever hier en ginds kan bij die
gelegenheid geen gebruik maken van zijn
recht van amendement om in de ter tafel
liggende regeling nog enige verandering
aan te brengen.
De onderhandelaars
In zoverre had dus prof. Patijn gelijk,
toen hij in het Tweede Kamerdebat over
de problemen inzake het verdrag in kwes
tie opmerkte, dat de Kamer zelf geen
deel had gehad aan het vaststellen van de
verdragsinhoud. Maar op zijn beurt schoot
minister Luns in de roos met zijn opmer
king tot genoemde woordvoerder van de
P.v.d.A., dat tenslotte de Kamer, als zij
het verdrag goedkeurt, daarmee tevens
voor de inhoud wel degelijk verantwoorde
lijk wordt, in die zin, dat zij met de
inhoud, al dan niet geestdriftig, accoord
gaat.
Waar is natuurlijk, dat bovenal de on
derhandelaars de verdragstekst vaststel
len. Toch ging mijns inziens de heer Pa
tijn te ver en deden dit met hem ver
schillende andere sprekers, toen zij de
schuld voor de in hun ogen magere, om
niet te zeggen in meer dan een opzicht
bedenkelijke vruchten van de gevoerde
onderhandelingen, louter op de schouders
van de Nederlandse onderhandelaars wil
den leggen.
Wat prof. Patijn in dat verband te ber
de bracht, ging misschien in vroegere tij
den op. Sinds er echter tussen Regering
en Kamer op het gebied van het buiten
lands beleid, en dit met name onder ande
ren door de contacten met de Kamer
commissie voor buitenlandse Zaken, nau
we betrekkingen bestaan, kan de Kamer
zich menigmaal niet helemaal onttrekken
aan een bepaalde verantwoordelijkheid
voor hetgeen tijdens de onderhandelingen
is gebeurd.
In het onderhavige geval is genoemde
commissie ontegenzeglijk aardig op de
hoogte geweest omtrent de gang van za
ken. Hadden haar leden gevonden, dat
men van Nederlandse zijde, bijvoorbeeld
op het stuk van de vergoeding wegens
leed, door Nazi-maatregelen aan Neder
landers toegebracht, te toegevend was ge
weest, dan zou het werkelijk een of meer
van die leden niet de geringste moeite
hebben behoeven te kosten, om met be
hulp van ingrijpen van de Kamer, afbre
king of schorsing van de onderhandelin
gen te bevorderen. Dat had men gemak
kelijk kunnen doen, zonder nog maar enig
commissoriaal geheim te behoeven te
verklappen. Niets van dit alles is echter
gebeurd. En vandaar, dat de Kamer uit
eindelijk wel degelijk ook een stuk ver
antwoordelijkheid draagt voor wat er met
name op het stuk van schadeloosstelling
wegens Nazi-maatregelen in het verdrag
is neergelegd.
Geslaagd verweer
Het komt mij dan ook voor, dat er van
regeringszijde een geslaagd verweer is
gevoerd tegenover hen, die nu, een beetje
laat (want achteraf) de staf meenden te
kunnen breken over een al te zoetsappige
houding van de Nederlandse onderhande-
nationalisme was geweest. Ondanks en na
het Hitlerbewind had deze man niets,
maar dan ook niets geleerd. Nu, dat heeft
tenslotte ook mr. Beyen, die aanvankelijk
van Nederlandse kant als eerste onder
handelaar was opgetreden, wel degelijk
moeten ondervinden, al moge bedoelde
Duitser, prof. Kaufmann, eerst een min
zamere indruk gewekt hebben. Tenslotte
kwam men ook, of misschien moet ik
schrijven zelfs, in Bonn tot de conclusie,
dat prof. Kaufmann toch niet de meest
geschikte figuur was om te onderhandelen
met vertegenwoordigers van het land,
waar hij van 1938 tot 1945 als onderduiker
had vertoefd om zich terecht tegen
eventuele gevaren van het Hitlerdom te
beveiligen. Nauwelijks behoorde dat tijd
perk tot het verleden, of ik vermeld
dit alles op de grondslag van persoonlijke
kennis van zaken! prof. Kaufmann
voelde zich geroepen om zijn beste Duits-
nationalistische beentje weer voor te zet
ten!
Omtrent degene, die vervolgens in zijn
plaats kwam, zou ik, wat diens hoedanig
heden betreft, geen woord kwaads kun
nen, dus ook niet willen zeggen. Wanneer
ik niettemin hier van „nare onderhande
laars" gewaag, berust dit bovenal op
laars. Met overtuigende argumenten heb
ben minister Zijlstra en Staatssecretaris
van Houten aangetoond, dat door de Ne
derlandse onderhandelaars met de verkre
gen vaststelling van een met het oog op
de Nazi-slachtoffers uit te keren bedrag
van 125 miljoen Mark, werkelijk het
maximum is binnengehaald van wat be
reikbaar was. Terecht wees minister Zijl
stra er op, dat ook in vergelijking met
hetgeen andere landen in een soortgelijke
regeling van de Bondsrepubliek los heb
ben gekregen, Nederland bepaald aan de
hoge kant was. En dr. van Houten, die on
getwijfeld een volhardend onderhandelaar
is geweest, kon nog vermelden, dat men
van Westduitse zijde voortdurend heel wat
schrieler had willen zijn en dat daarna
pas namens Nederland gesteld is, dat de
eis op 125 miljoen Mark en geen penning
minder werd bepaald.
Nare onderhandelaars
Helaas is het, van het begin af, voor
Nederland een vechten tegen de bierkaai
geweest. Dit doordat men nu eenmaal
tegenover bijzonder nare onderhandelaars
kwam te staan.
Het allerergste was dit in het begin
stadium. Toen trad voor de Bondsrepu
bliek een hoogst bekwame figuur, uitge
slapen kenner van het volkenrecht op, die
echter nog onder de republiek van Wei-
mar een „toonbeeld" van benepen Duits
het oordeel van onze eigen regering en
van onze eigen volksvertegenwoordiging.
Daar toch had men voor de wijze, waarop
de Bondsrepubliek zich in heel de ver
dragsaangelegenheid gedragen heeft, geen
goed woord over. „Krenterig", „volslagen
gebrek aan besef van wat Duitsland mo
reel verschuldigd is" en wat dies meer
zij, dat waren de scherpe oordeelvellin
gen, die men om de haverklap in het
debat kon beluisteren.
„Algemene opruiming"
Duidelijk bleek bij de gedachtenwisse-
ling ook, dat er in werkelijkheid van een
algemene opruiming van de tussen de
twee buurlanden bestaande kwesties geen
sprake is. Op tal van punten wordt er
door het verdrag veel te weinig opgelost.
In zoverre was het dus al geenszins een
overeenkomst, die ook maar een beetje
voldoening kan schenken. Maar ja, het
verdiende, en verdient nog steeds de voor
keur. met de meest bekwame spoed een
einde te maken aan de volslagen verwer
pelijke inlijving van stukjes Duits grond
gebied als Elten en Tudderen, met Duitse
bewoners. Die gebieden met inbegrip van
de daar levende Duitsers kunnen we mis
sen als kiespijn. En nu eenmaal de West
duitse Bondsrepubliek een onzer bondgeno
ten is, bovendien tot de staten behoort,
die met Nederland deel uitmaken van de
Europese Gemeenschappen, kon daarin
eventueel enige reden gelegen zijn om het
onderhavige verdrag, hoe onbevredigend
het dan ook mocht zijn, maar te slikken.
Doch sinds het Frans-Duitse verdrag be
staat er helaas reden te over om in twij
fel te trekken, of men nog wel op onze
Oostelijke buren als inderdaad betrouw
bare kampioenen voor een deugdelijke
Europese samenwerking aan kan.
Met die gewijzigde toestand nu had de
Tweede Kamer rekening kunnen en moe
ten houden.
Onverkwikkelijk
De fractie van de Partij van de Arbeid
had daarom het liefst de behandeling van
de goedkeuringswet willen uitstellen. In
het seniorenconvent bleken echter alleen
de anti-revolutionairen hiervoor ook te vin
den te zijn. Doordat geen meerderheid !e
bereiken viel voor een uitstelbesluit, bleef
er niets anders over dan het ontwerp tot
goedkeuring van het Nederlands-Duits
verdrag wel te bespreken en daarover
te gaan beslissen.
Met uitzondering van de K.V.P. beijver
den zich alle overige groepen, ook die,
welke tenslotte het wetsontwerp hielpen
aannemen, om boze woorden te doen ho
ren, zowel over de houding van de West-
Duitse Bondsrepubliek, als over de ver
dragsinhoud zeil. Dat deed al een beetje
onprettig aan. Maar nog onverwikkelijker
was, dat de Kamer zich aan haar eigen ver
antwoordelijkheid trachtte te onttrekken
door er bij de regering op aan te drin
gen, vooral geen haast met de bekrachti
ging van het traktaat te maken.
Ronduit gezegd, zou ik het heel wat
sympathieker gevonden hebben, indien de
Tweede Kamer, gegeven de in haar mid
den sterk overheersende zienswijze, de
consequenties uit haar eigen standpunt
had getrokken, door tot aanhouding van
de beslissing te besluiten.
Minister Luns en de Eerste Kamer
Nu trachtte ons Lagerhuis de verantwoor
delijkheid voor een ander op de schou
ders van de regering, en dan in het bij
zonder op die van minister Luns af te
wentelen en(of) op die van de Eerste Ka
mer. Overigens meen ik omderwille van
de merkwaardigheid in dit verband nog
te moeten vermelden, dat het aan inge
wijden bekend was, dat minister Luns er
geen traan om gelaten zou hebben, indien
een meerderheid in de Kamer voor uit
stel had gezorgd! Alleen: dit kon noch wil
de hij in het openbaar zeggen. Wat ten
slotte de Eerste Kamer betreft, die zal
vermoedelijk in de gegeven omstandighe
den minder dan ooit geneigd zijn om
'e haasten. En dan zal uiteindelijk
de Tweede Kamer reden tot dankbaar
heid voor het voorlopig nog vrij lang uit
blijven van de ratificatie hebben, jegens
de Eerste Kamer. Waarlijk, dit alles is
noch fraai noch verkwikkelijk.
Or F, rg>; 'Igg i,
Niet zo'n frappant uitgangspunt: het
monsterverbond van het linkse blad met
de mammon van de commercie was ook
in de OTEM-dagen wel geïnspireerd door
het ideaal de Filistijnen van Hilversum
uit het heilig land van de nationale een
heid te verdrijven. Het waren immers juist
die bladen, die vroeger gepleit hadden
voor een nationale omroep, die ineens
deelnemers werden van de OTEM, zoge-
naamd wegens het belang van televisiere
clame en van de vrije meningsuiting.
.,Het Parool" voelt zich blijkbaar min-
der dan anderen belast met vroegere ont-
kenningen van een dubbele bodem en be
lijdt thans met opluchting een lang ver
huld ideaal. De T.V.-nota van de staats
secretaris is een „doos van Pandora" ge
worden, of Hollandser gezegd een grabbel
ton waaruit iedereen iets naar zijn gading
tracht te halen. Voor de ijskastfabrikan-
ten komt er misschien een grotere omzet
uit. Voor het charitatieve werk volgens
de schone opzet van de staatssecretaris
een extra subsidie en voor gefrusteerde
eenheidsminnaars een 'nationale omroep
Naast AVRO, KRO, NCRV., V.P H.O. en
VAR/i nu ook nog een nationale omroep.
Wat een eenheid.
VRIJ NEDERLAND doet een boekje
open over de rol, die de heer Zwolsman,
president-directeur van de Landbank.
speelt achter de schermen van Televisie-
Nederland. en stelt dat de staatssecretaris
van de plannen op de hoogte moet zijn
geweest. Het ziet in dit plan geen heil.
Wont deze financieringsbasis voor een
omroep en TV is niet het middel om aan
het zuilen-omroepmonopolie in Nederland
een einde te maken. Dit middel is erger
dan de kwaal. En in de Zuwisman-context
nog weer erger dan in die van de OTEM.
Nederland móét van het vooroorlogs
verzuilingssysteem in de omroep af en het
zal ervan af. Maar niet met deze midde
len. Nog minder dan de verzuilde omroep
heeft dit land behoefte aan een ontwikke
ling waarin volstrekt oncontroleerbare
financiële machten volstrekt onbelemmer
deontplooiing van hun invloed kunnen
ontwikkelen. Een sanering van de omroep
komt er toch, misschien wat langzamer,
maar zeker Daar wijzen vele tekenen op
Laat men daar niet de reclame voor te
hulp roepen. Want als die er eenmaal is.
krijgt men die nog veel. moeilijker weer
weg dan het huidige omroepsysteem.
Wim van den Heuvel, acteur bii de Ne
derlandse Comedie. zal met ingang van het
eizeen 1963-64 verbonden ür aar L>neel-
cr Centrum
