Première „Het wederzijds huwelijksbedrog" wordt zeer intensief voorbereid RAMPEN V T.N.O.-IJmuiden zet onderzoek naar eiwitconcentraten krachtig voort Speurwerk in nieuw „lab" met visafval als grondstof Japon Midden in de Mode „Macco popeline jaquard" prijs ƒ47.50 IJmondverenigingen vandaag en morgen Kustvaarder vlot Hoogwaardig en goedkoop Nieuwe ondernemingsraad Hoogovens telt 27 leden van hu Jaar 17x0, êssmm DONDERDAG 28 FEBRUARI 1963 11 De „Oprechte Haarlemse Courant" van 10 juli 1756 vermeldde het volgende overlijdensbericht: „Haarlem den 9 July. Hedenvoormiddag is alhier in het Vergroote Prove niershuis in de ouderdom van omstreeks 73 jaaren overleden de vermaarde Dichter Pieter Langendijk, zijnde geboren in deze stad den 25 July 1683. welke zig wegens zijn uitgegevene Poësy en ervarenheyd in 's Lands Historie alom beroemd heeft gemaakt". Dit moet voor die tijd een bijzonder actueel bericht zijn geweest, want doordat telex en telefoon voor de nieuwsvoorziening uiteraard nog onbekende hulpmid delen waren, bleef de toenmalige courantier-journalist voornamelijk aangewezen op het vermelden van gebeurtenissen, welke soms al weken geleden hadden plaatsgevonden. Al betrof het in dit geval dan ook het overlijdensbericht van een stadgenoot. nugc/pfoki.ri op 'k llah-nrf! I amer êfr P E LUK A A N 1 S T E N, «tuier de zihfprect': -rit OUV MOET BLYK EK PIETER LA SGLSDÏK. Pieter Langendijk „Het wederzijds huwelijksbedrog'' De première Jan van Dam Fijn uw eigen films draaien 279.00 tot 454.00 van Salarisprobleem loodsen nog niet dichter bij een oplossing Surinaamse postzegels voor antihongeractie Visknakworst Nog meer speurwerk Ongetwijfeld heeft dit bericht toen de zelfde indruk ge maakt, als wanneer nu het verscheiden van een bekend let terkundige zou wor den vermeld. Want Pieter Langendijk was in zijn tijd een vermaard dichter, door tijdgenoten zelfs met Molière verge leken en onder meer de „Nederland se Plantius" en de „Livius van het Spaarne" genoemd. Ruim tweeëneenhalve eeuw later moet wor den vastgesteld, dat Langendijk zich in het internationale to neelrepertoire niet L, naast Molière heeft kunnen handhaven, al worden zijn stukken in Nederland nog betrekkelijk geregeld door het beroeps- en amateurtoneel opge voerd. Zijn „Don Quichot op de bruiloft van Kamacho" ging aldus enige weken ge leden in première bij „De Nieuwe Ko medie" en de Velsense schooljeugd heeft destijds Paul Meijer bij „Arena" een voor treffelijke titelrol zien spelen in „Krelis Louwen, of Alexander de Groote op het poëtemaal". Pieter Langendijks meest be kende klucht is echter „Het wederzijds huwelijksbedrog", dat door hem in 1714 werd geschreven. In dit stuk vierde Jan Musch eenmaal triomfen als de knecht, die nog een groter bedrieger blijkt dan zijn kale meester. Daarna werd het stuk onder meer gespeeld door „Het Rotterdams To neel" en de toneelgroep „Puck"; respec tievelijk onder regie van Richard Flink en Cas Baas. En zoals bekend is het thans in Velsen in studie bij een centraal gezel schap, samengesteld uit leden van de JMi v.vv hrt Jaar rtOOP. Titelpagina van het eerste jaardicht, dat Langendijk als broederfactor voor maakte. Doch waar als 't behoort, daar moest een hen op staan. Dewijl de vrouwen meest de mannen overkraaien En wankelbaar van aard, met alle win den waayen". Dit is echter uitgesloten, omdat Langen dijk het in 1721 schreef, dus ver voor zijn huwelijk. Men zou hoogstens in dit geval van een vooruitziende blik kunnen spre ken. DE VROEDE VADEREN van Haarlem hébben Langendijk evenwel niet aan zijn lot willen overlaten en de burgemeesters trachtten in 1749 zijn armoedige omstan digheden enigszins te verlichten, door plaatselijke toneelverenigingen, die ^jch^ hem de positie aan te bieden van stads- onder regie van Jan Velzeboer intensief' "historieschrijver. Aan deze functie was voorbereiden op de première, welke dins dag 12 maart ter gelegenheid van het tien jarig bestaan van de Velser Gemeenschap in het Rex Theater zal worden gehouden. Vandaar dat het ons wel eens nuttig leek, aan Pieter Langendijk enige aandacht te besteden. Hjj werd dus 25 juli 1683 in de Spaarne- stad geboren, waar hij tot zijn zesde jaar een onbezorgde jeugd moet hebben gekend. Toen stierf zijn vader, waarna de weduwe door bemiddeling van vrienden aan een linnenwinkel werd geholpen. De moeder was echter verkwistend van aard en ge raakte bovendien aan de drank verslaafd, zodat haar nering totaal verliep. Zij ver huisden naar Den Haag, waar door beiden bittere armoe werd geleden. De toen twaalfjarige knaap moest omzien naar een bron van inkomsten, omdat zjjn weinig karaktervaste moeder de schrale beurs op een fatale wijze beheerde. Pieter bleek over enig tekentalent te beschikken en h\j ging zich toeleggen op het ontwerpen van patronen voor fijn damast, waar hij in Amsterdam zowaar een gretig afzetgebied voor mocht vinden. INTUSSEN SCHRIJFT hij op zestien jarige leeftijd zijn eerste toneelstuk: „Don Quichot op de bruiloft van Kamacho", welke klucht hem enige bekendheid en een aantal kunstvrienden oplevert. Hij verhuist naar Amsterdam, waar hij dank zij zijn relaties als patroontekenaar ,verk vindt bij een linnenweverij. Pieter Lan gendijk komt ook in aanraking met de bekende familie Teyler. waarschijnlijk omdat hij de productie van zijn stukken regelmatig voortzet. Zo ontstaan achter eenvolgens „De zwetsers" (1712), „Het wederzijds huwelijksbedrog" (1714), „Kre lis Louwen" (1715) en „De wiskunstenaars" (1717). Hij geniet een behoorlijk inkomen, doch het geld wordt door zijn moeder in hetzelfde tempo over de spreekwoordelijke balk gegooid. Zij overlijdt in 1727. EEN JAAR LATER keert Langendijk definitief binnen de poorten van zijn ge boortestad terug, nadat hij eerst nog eni ge tijd in de omgeving had gewoond. Pieter was in Haarlem al factor van „Trouw moet blijcken" geworden, waarbij hij zich verplichtte geregeld de jaarzang te zullen schrijven. In 1728 trouwt hij met Joanetta Maria Sennepart, zijn ieugdlief- de, die de tweede vrouw in zijn leven zou worden waar hij weinig geluk bij onder vond. Want evenals zijn moeder was Joanetta buitengewoon spilziek van aard en bovendien dikwijls ongesteld, zodat zijn echtgenote hem eveneens handenvol geld heeft gekost. Een tijdgenoot beschreef hun huwelijk als volgt: Dan was hij ook met haar niet gelukkig, want behalven dat zij vrij kwistig viel, deelde haar inborst in de ongesteldheid van haar lichaam, totdat zij door veeleler- lei kwaaien gesleeten na verscheidene jaa ren sukkelens den geest gaf". Zij liet een berooide echtgenoot achter, door zijn vrouw van alle welstand be roofd en daardoor reeds lang genoodzaakt zijn bezittingen en verzamelingen te ver kopen. Men zou zijn geneigd te veronder stellen, dat het volgende spotlied op de vrouw door zijn mislukte huwelijk werd geïnspireerd: „Men ziet in Holland op de torens meest een haan, tevens „Kost en inwoning" in het Prove niershuis verbonden. Als tegenprestatie voor deze verlichting van zorgen voor de oude dag, beloofde Langendijk de burgemeesters de geschie denis van hun stad Haarlem te gaan be schrijven; een taak, waarvoor hem echter niet meer voldoende levensjaren waren toebedeeld. Hij had wel reeds een grote hoeveelheid historisch feitenmateriaal ver zameld in het Provinciaal Archief wor den nog veertig folio's handschrift van hem bewaard toen hij in juli 1756 over leed. Hij werd bij zijn echtgenote in de Nieuwe Kerk te Haarlem begraven. PIETER LANGENDIJK heeft de bedoe lingen van zijn kluchtspelen zelf eens ongeveer als volgt omschreven: de kentekenen der ondeugden met kunst op het toneel bespottelijk te maken, echter zonder de ongebondenheid, de onkuise uit drukkingen en snode snorkerijen van een Hooft of Bredero". Zijn stuk. dat binnen kort in Rex weer zal worden opgevoerd, beantwoordt vrijwel aan dergelijke inten ties, vandaar dat het een toonbeeld van betamelijkheid is en sterk „zedemeeste rend" van aard. Het „voorberigt" eindigt met de woorden, die tevens de inhoud kort en bondig samenvatten: „lees en aanschouw het, tot lering en verfoeiing van een gebrek, dat al te zeer bij onze landaard is ingekrompen; namelijk kaal en groots te zijn en het laatste door be drog staande te houden". Langendijk ontleende de stof voor zijn klucht aan een schelmenroman uit het laatst van de zeventiende eeuw: „De ver- In de Kerkstraat in Haarlem, tussen de sociëteit „Trou moet Blijcken", waar Pie ter Langendijk enige jaren factor was en de Nieuwe Kerk, waar hij en zijn echt genote liggen begra ven, bevindt zich nog steeds het fraaie, oude huisje, waar hij van 1749 tot 1756 heeft gewoond en is gestorven. Het be hoort tot de huisjes van het vermaarde Proveniershof. Een gevelsteen houdt de herinnering aan zijn naam levendig. makelyke vryage van den kaaien Utrecht- schen edelman en de niet hebbende Gel- dersche juffer". De intrige is handig uit gewerkt en sommige taferelen getuigen van een nog altijd komische visie, al voelt men hier de invloed van Molière het sterkst; zoals in de scène waarin Char lotte probeert haar schuldeisers het doel van hun bezoek te doen vergeten, of die, waarin de als baron 'vermomde knecht een retorisch minnedicht voordraagt. HET MAG DE SCHRIJVER nog steeds als een niet geringe verdienste worden aan gerekend, dat hij dergelijke dialogen op zulk een gelukkige wijze met handelings elementen wist te doorweven. Boven dien zag hij kans de gewenste ontknoping degelijk voor te bereiden, al behoeft men bij hem uiteraard nog niet naar enige psy chologische inslag te zoeken. Kortom, Pie ter verstond zijn vak als toneelschrijver uitstekend en hij was rijk gezegend met vrolijke invallen, die ons nu nog altijd kos telijk vermaken. Zij mogen dan niet altijd even oorspronkelijk zijn geweest de scène met het afpoeieren der schuldeisers bijvoorbeeld ontleende bij regelrecht aan Molière's „Don Juan" ze werden steeds passend verwerkt en naar de smaak van die tijd gevarieerd. En zijn snaakse type ringen hebben evenmin iets van hun vita liteit verloren. EN NU IS DUS straks het woord aan het groepje spelers, dat gezamenlijk het Velsense amateurtoneel vertegenwoordigt. Onder leiding van regisseur Jan Velzeboer wordt nu reeds maanden lang in een der zalen van het Cultureel Centrum de ko mende première intensief voorbereid. Wij hebben er ons van kunnen overtuigen, dat een en ander hoogst serieus en met grote overgave geschiedt. Jan Velzeboer was on vermoeibaar in zijn pogingen, de spelers enigszins vertrouwd te maken met de voor hen ongebruikelijke tekst. Voor de moder ne toneelamateur zijn rijm en ritme in de dialoog immers vrij onbekende zaken. Pieter Langendijk op de gravure, welke J. Houbraken in 1751 vervaar digde naar een schilderij van C. Pronk. Een tijdgenoot beschreef hem als: „Middelmaatig was hij van langte en taamelijk gezet, hebbende een stijve houding. Zijn gelaat is deftig, doch gereed zich in vroolijke plooi te zetten. Boertig van aard zijnde en weetende verscheidene snakerijen voort te bren gen, wekte hij de vreugd, voornaame- lijk bij vrinden, waarmeede hij ge woon was te verkeeren". Doch met behulp van een bandrecorder kunnen zij onmiddellijk en met succes op de gemaakte fouten worden gewezen en het was tevens verkwikkend te zien, hoe de spelers zich ook de hoofse zwier en het elegante bewegen uit die tijd reeds eigen hebben gemaakt. In de prozaïsche omge ving van het repetitielokaal kwam een en ander uiteraard nog lang niet tot zijn recht, maar wanneer de opvoeringen straks met fraaie decors en fleurige kos tuums zullen zijn „aangekleed," moeten zij telkens een schouwspel opleveren, dat de duizenden bezoekers bij de komende serie voorstellingen in hoge mate zal bevredi gen. Advertentie met uw eigen 8 mm Projector. Wij hebben ze voor u staan keuze uit 8 modellen KENNEMERLAAN 5 (bij de'brug) Advertentie met zeer elegante „coupe" gesneden voor.U MODEHUIS i \V Utile MARKTPLEIN IJMUIDEN De oplossing van het probleem der sala rissen van de Nederlandse zeeloodsen is, sinds dit probleem in het begin van deze maand door de vereniging „De Neder landse Loods" in het Rijnhotel in Rotter dam aan de publiciteit is vrij gegeven, niet dichter bij zijn oplossing gekomen. Een voorbereidende bespreking over deze kwestie op 19 februari in de Centrale Com missie voor Georganiseerd Overleg in Ambtenarenzaken te Den Haag gehouden, heeft tot gevolg gehad dat besloten is eerst een onderzoek in te stellen naar de gang van zaken en op 8 maart, nadat dit on derzoek voltooid is, opnieuw bijeen te ko men. De meerderheid van de ambtenaren- organisaties in de centrale commissie ver tegenwoordigd, zou zich op het standpunt hebben gesteld dat de publiciteit die de loodsen aan hun streven hebben gegeven het overleg van de commissie doorkruist en de minister onder druk zet. „De Nederlandse Loods" is een zgn. ca tegorale vereniging die 5 jaar geleden op gericht werd en 70 percent van de lood sen als lid heeft. De vereniging neemt nog niet zo lang aan het overleg van de cen trale commissie deel. Inmiddels wordt de actie van de lood sen om zich als ambtenaren te gedragen voortgezet, hetgeen er toe heeft geleid dat op enkele plaatsen de wachttijd voor de zeeschepen is toegenomen. Van de zijde van de vereniging werd vernomen dat het wordt betreurd dat het overleg in de cen trale commissie door het genoemde onder zoek is vertraagd en dat daardoor de moeilijkheden die de scheepvaart zal on dervinden van langere duur zullen zijn. „Wij wensen niets liever dan dat zo spoe dig mogelijk alle problemen bevredigend zijn opgelost," zo verzekerde een bestuurs lid. DONDERDAG 28 FEBRUARI Kennemer Vormingsinstituut, Willebror- dusstraat, 20 u.: Gespreksavond Politiek Jongeren Contact. Cultureel Centrum, 20 u.: Lezing over vakantiekamp „De Leemkule" voor com missie „Mivaki-kamp". Kennemer Theater, Beverwijk, 20 u.: Filmavond Mij. tot Nut van 't Algemeen. VRIJDAG 1 MAART Patronaatsgebouw, Willemsbeekweg, 19.30 u.: Clubavond postzegelvereniging „IJmuiden". „Du Commerce", Marktplein, 20 u.: Klaverjasdrive VSV „Rood-Wit". Kennemer Theater, Beverwijk, 20 U.: Opening „Onderwijsweek 1963". Hervormd Verenigingsgebouw, Bever wijk, 20 u.: Concert gemengde zangvereni ging „Animo". De havensleper „Kijkduin" van L. Smit en Co. is er in geslaagd de Nederlandse kustvaarder „Luise Emilie", die gisteren op de noordwal van de Nieuwe Water weg, tussen Vlaardingen en Maassluis, was vastgelopen, vlot te trekken. De kustvaarder, eigendom van een stro kartonfabriek, is op eigen kracht naar de Wilhelminahaven in Vlaardingen geva ren. Daar zullen duikers onderzoeken of 't schip schade heeft opgelopen. PARAMARIBO (ANP) In het kader van de wereldcampagne tegen de hon ger, zullen in Suriname op 21 maart bij zondere postzegels worden uitgegeven in de waarden van 10 en 20 cent. De zegels zullen verkrijgbaar worden ge steld tot en met 20 juni 1963 en zullen voor frankering worden toegelaten tot en met 31 december 1963. Het Instituut voor Visserijprodukten van de Nederlandse Organisatie voor Toe gepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek te IJmuiden is begonnen met een splinter nieuw gebouw in gebruik te nemen. Het is een dependance van genoemd instituut, dat ondergebracht is in het gebouw van het Rijksinstituut voor Visserijonderzoek aan de IJmuidense Haringkade; de dependance is aan de overkant van de weg, aan de voet van een duinheuvel gelegen. Werkplaats, koel- en vriesinstallatie zijn reeds in bedrijf en over enkele weken komt de technologische zaal in gebruik. Dan zal onder meer met volle kracht worden voortgegaan met een zeer belangrjjk onderdeel van het speurwerkprogramma voor het jaar 1963: eiwitconcentraten. Nieuw instrumentarium, aangekocht voor honderdduizend gulden, zal de weten schappelijke staf helpen bij de bereiding op semi technische schaal van viseiwitcon- centraten volgens procédés, waarmee reeds enige ervaring is opgedaan. Er zal een chemisch onderzoek worden opgezet naar de aanwezigheid van essen tiële aminozuren. Samen met de resulta ten van biologisch onderzoek door het Cen traal Instituut voor Voedingsonderzoek T.N.O. te Utrecht, zal dit bepalend zijn voor de verdere uitwerking van de tech nologische bereidingswijze. „We gaan op s« :ni-technisehe schaal, uit industrievis en visafval, viseiwitconcentraten maken, zodat voldoende materiaal wordt verkregen om op grote schaal proeven op dieren te kun nen nemen. Deze „dierproeven" zullen worden genomen in het Centraal Instituut voor Voedingsonderzoek T.N.O. te Utrecht. Ik verwacht, dat in de tijd van een jaar we voldoende inzicht hebben, welke procé dés nodig zijn voor de praktijk", aldus ir. J. van Mameren, directeur van het In stituut voor Visserijprodukten T.N.O. in IJmuiden. Bij het onderzoek wordt ernaar ge streefd een resultaat te verkrijgen, dat biologisch het beste is en dat economisch bereikbaar is. Is dit resultaat verkregen, dan is het woord aan de industrie, die mensen en die ren aan een hoogwaardig en goedkoop eitwit kan helpen. Vooral voor de achter gebleven gebieden in het buitenland zou dit een zegen zijn. De industrie zou dit hoogwaardige en goedkoop te vervaardi gen eiwit, mogelijk verwerkt in voedings middelen voor mens of dier, kunnen ex porteren naar landen, waar een groot ge brek is aan eiwit en die zijn er heel wat. T.N.O zal particulieren die geïnteres seerd zijn gaarne de helpende hand bie den. Zoals gezegd, dient visafval als grond stof. Sedert kort is men bezig met een on derzoek om na te gaan, op welke wijze visafval aan boord van de Nederlandse vissersschepen kan worden vóórgeconser- veerd, teneinde later, volgens een bepaald procédé aan de wal te worden verwerkt tot viseiwitconcentratie. Deze vóórgeconserveerde visafval wordt in het IJmuidens instituut van T.N.O. in een grote tank opgeslagen. „Voor zover Ir. J. van Mameren, directeur TNO- IJmuiden. we kunnen nagaan, ziet het er veelbelo vend uit", aldus ir. Van Mameren. Ook het lopende onderzoek betreffende de opslag van vis in gekoeld zeewater zal in 1963 worden voortgezet. Het onderzoe- kinsvaartuig „Willem Beukelszoon" zal voor dit doel ook dit jaar worden gebruikt. In het afgelopen seizoen is de proef met zeewaterkoeling alleen met haring gedaan. De aldus behandelde haring verkleurde; de haring hield te veel bloed vast, waar door het vlees rood werd. Dit kan echter worden voorkomen door de haring eerst te koelen in zoetwater en daarna in zee water. Maar het is nog een vraag, of dit technisch interessant is. Het wachten met verdere proeven in deze richting is op het nieuwe haringseizoen. „We laten het beslist niet los", zei de heer Van Mame ren. Het onderzoek naar de bereiding van visknakworst heeft te IJmuiden tot een gunstig resultaat geleid. Het resultaat van dit initiatief van T.N.O.-IJmuiden zagen wij keurig verpakt in een glazen pot. De visknakworstjes zijn uiterlijk niet te on derscheiden van vleesknakworstjes. Er zit nauwelijks een vissmaakje aan. Of er in Nederland een markt voor zal zijn, moet worden afgewacht, mogelijk zal men er in vele andere landen heel blij mee zijn, want het is een hoogwaardig pro- dukt, dat goedkoper is te produceren, uit velerlei vissoorten, dan vleesknakworst. Visworst wordt reeds in Japan gepro duceerd, het IJmuidense produkt is van een fijnere kwaliteit. De Japanners ge bruiken tonijn als grondstof, een vissoort die zich uitstekend hiervoor leent. De Ne derlandse industrie zal het met andere vissoorten, bijvoorbeeld met roodbaars (die door de verre visserijschepen wordt gevangen) of koolvis moeten doen. Waar schijnlijk zouden de visconservenfabrie- ken, die reeds heel lange tijd hebben te kampen met een schreeuwend gebrek aan haring en makreel, beter visknakworst dan appelmoes kunnen gaan maken. Hetspeurwerkprogramma van T.N.O.- IJmuiden voor dit jaar omvat nog veler lei andere onderzoekingen. Zo zijn onder zoekingen gaande naar de beste inrich ting van het visruim aan boord van vis sersschepen. het verpakken van verse vis, het ontdooien van bevroren vis, het verpakken en de houdbaarheid van ge bakken vis, vis roken, betere sterilisatie van visconserven, conservering en mecha nisch pellen van garnalen en nog vele andere objecten. Ook het onderzoek met betrekking tot gezouten haring zal het ge hele jaar worden voortgezet. Bij Hoogovens en aangesloten bedrijven is men ai druk bezig de komende ver kiezingen voor de ondernemingsraad voor te bereiden. Men heeft besloten dat elke lijst voorzien moet zijn van een mini mum-aantal handtekeningen van stemge rechtigden. Dit heeft men gedaan om kandidaatstelling door een te kleine groep te voorkomen. Voor arbeiders is het aantal handte keningen vastgesteld op 200, waarvan ten minste 140 van Hoogovens, 40 van Breed band en 20 van MEKOG. Voor de groep hogere beambten zijn 20 handtekeningen nodig en voor de overige beambten 135, waarvan tenminste 100 van Hoogovens, 20 van Breedband en 15 van MEKOG. Op grond van de verhouding tussen het aantal arbeiders en beambten is vastge steld, dat de nieuw te kiezen onderne mingsraad 17 arbeiders en 10 beambten zal tellen. Tot dusver waren deze getal len respectievelijk 18 en 9. Eeen der leden uitte tijdens de afge lopen vergadering van de ondernemings raad het verlangen dat de raad zal worden geïnformeerd over de in overweging zijn de reorganisaties. Hij was van mening dat het personeel dat bij reorganisaties is betrokken, niet altijd tijdig en duidelijk op de hoogte is gebracht.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1963 | | pagina 11