Het Nederlands Danstheater
NIEUWE UITGAVEN
Alphenaar
DE PROGRAMMA'S
Onrechtmatige beknotting
van voorlichtingsvrijheid
Het N.Ph.O. in Minerva
Bestuur van het Nationale
Ballet vergaderde
Het festival van Salzburg
HCOV geeft uitvoering
van de Johannes Passion
Softenon-proces
kan jaren duren
DONDERDAG 14 MAART 1963
11
„Réjouissance", een geslaagd nieuw ballet van Jaap Flier
BANDRECORDERS
EN BANDEN
KRUISWEG 47-49 HAARLEM
Rob du Bois
Franse protestant naar
oecumenisch gesprek
in Spaanse r.-k. kerk
nabeschouwlngen
Opera Alceste van
Ton de Leeuw
Reisverhalen - politiek - geschiedenis
Geklungel
Damshuizer
De radio geeft vrijdag
T elevisieprogramma
t
HET NEDERLANDS DANSTHEATER is gisteravond in de Haarlemse Stads
schouwburg voor een helaas bijzonder klein publiek opgetreden met een
gedeeltelijk nieuw repertoire. Het vertoonde had bepaald wel grotere belang
stelling verdiend, maar velen vonden het voetenwerk dat er op de televisie te zien
was blijkbaar belangrijker of boeiender dan de prestaties van deze sympathieke
balletgroep.
DE AVOND WERD geopend met een re
prise van het klassicistische „Concertino"
van Hans van Manen (muziek van Boris
Blacher), dat correct en gedisciplineerd,
maar toch met aanstekelijk entrain werd
gedanst door een achttal leden van het
ensemble. In schrille tegenstelling tot dit
lichte en vlotte werkje stond Glen Tetley's
„Pierrot lunaire," dat ondanks zijn Fran
se titel en de Angelsaksische naam van
de choreograaf erg diep-duister-Duits aan
deed, en dit stellig niet uitsluitend door
de muziek van Arnold Schönberg. Die
muziek werd trouwens voor een groot deel
overstemd door het atonale gegil van een
onzichtbare dame, die een eindeloze Duit
se tekst deels onverstaanbaar ten geho
re bracht en daarmee de aandacht irrite
rend afleidde van het dansgebeuren in-
plaats van dit discreet te begeleiden. Dat
was heel jammer voor de dansprestaties
van vooral Jaap Flier maar ook van Ka-
thy Gosschalk en Charles Czarny, die op
zichzelf zeer boeiend en (in 't bijzonder
wat Flier betreft) technisch perfect wa
ren, maar die ook al leden onder het te
kort aan contrasten en net ontbreken van
een climax in het ballet als geheel. De
kostuums van Rouben Ter-Aruturian wa
ren bepaald niet fraai en vooral het eerste
kostuum van Kathy Gosschalk was uitge
sproken lelijk.
HET BALLET „The web" van Laverne
aanpassingsvermogen van eerstgenoemde,
die zowel de gracieuze stijl van „Concer
tino" als de harde en hoekige van „The
web" volkomen beheerste, was indrukwek
kend.
TEN SLOTTE „Réjouissance", een werk
dat Jaap Flier als choreograaf heeft ge
maakt in opdracht van het ministerie van
O., K. en W. en waarvan jongstleden
maandag pas de landelijke première in
Rotterdam is gegeven. Op muziek van een
suite van Bach heeft Flier een ballet ge
concipieerd dat bruist van leven en waar
in gelukkig nu eens niet, zoals in al te
veel moderne balletten, diepzinnig en naar
geestig wordt gedaan.
DE CHOREOGRAAF heeft zich kenne
lijk door Bach laten inspireren tot een
creatie waarin men zowel ongecompliceer
de levensvreugde als respect voor de tra
ditionele vormentaal terugvindt, en die
combinatie blijkt hier zeer wel verenig
baar te zijn met de eisen die men aan een
twintigste-eeuws ballet kan stellen. Fliers
bewonderenswaardig technisch kunnen,
dat hij als danser in „Pierrot lunaire"
even tevoren had gedemonstreerd, bleek
ook zeer duidelijk uit de choreografie van
dit nieuwe werk, dat door bijna het hele
ensemble toegewijd (zij het, zo kort na de
première, nog niet helemaal puntgaaf)
Een noogtepunt was de
N.D.P. over Bidault-interview
Het bestuur van de Vereniging De Ne
derlandse Dagbladpers heeft telefrafiseh
bij de minister-president geprotesteerd te
gen de gang van zaken met de televisie
uitzending van het Bidault-interview. Het
telegram van de N.D.P. luidt als volgt:
Het bestuur van de Vereniging De Ne
derlandse Dagbladpers heeft kennis geno
men van de gang van zaken rond het te
levisie-interview met de heer Bidault, dat
de K.R.O. voornemens was op zaterdag
avond 9 maart uit te zenden.
De N.D.P. is van mening dat de han
delwijze van de Nederlandse regering een
rechtstreekse inbreuk oplevert op art. 10
van het Europees Verdrag tot Berscher-
ming van de Rechten van de Mens en de
Fundamentele Vrijheden en materieel te
vens in strijd is met het grondrecht dat
verankerd is in artikel 7 der Grondwet.
De N.D.P. acht het onjuist dat de rege
ring heeft gemeend art. 4 lid 1 van het
Televisiebesluit 1956 in deze aangelegen
heid toe te kunnen passen, omdat niet kan
worden aangenomen en ook niet door
de regering is aangetoond dat de uit
zending van het interview met de heer Bi
dault „gevaar kon opleveren voor de vei
ligheid van de staat of de openbare orde."
De N.D.P. meent voorts dat de regering
door haar handelwijze vóór de bewuste za
terdagavond materieel artikel 6 van het te
levisiebesluit 1956 heeft geschonden, om
dat dit artikel preventieve controle op de
inhoud der uitzendingen uitsluit en deze be
paling strikt behoort te worden geïnter
preteerd. De N.D.P. moet dan ook ernstig
protesteren tegen deze onrechtmatige be
knotting van de vrijheid van voorlichting,
die is verricht op een wijze die zij in ons
land niet voor mogelijk had gehouden."
werd uitgevoerd.
Meyer, op muziek van Anton Webern, was gavotte, gedanst door Flier zelf, Gérard Le-
een boeiende noviteit. Het dramatische ge- maitre en Han Ebbelaar. Uit het geest
geven is een nogal geforceerde aangele- driftige applaus na „Réjouissance" bleek
genheid: een meisje, dat door een voor- dat de belofte van die titel volledig was
bijganger weerhouden wordt van zelfmoord ingei0St.
wordt kort daarna door diezelfde man ge
wurgd omdat hij, volgens het programma,
„verstrikt raakt in het web van haar hys
terie". Men kan dit verhaaltje laten voor
wat het is maar toch bewondering hebben
voor de uitvoering, die van begin tot eind
zeer interessant was, zowel door de oor
spronkelijkheid van de choreografie als de
eminente wijze waarop Marian Sarstadt
en Charles Czarny deze realiseerden. Het
Advertentie
Voetnoot: Het programma van de avond
was een gestencilled velletje ter waarde
van misschien vijf cent. Maar om dit te
kunnen verkrijgen moest men tevens,
voor 95 cent méér, een fotoboekje kopen
dat voor het volgen van de voorstelling
niet onontbeerlijk was. Misschien heeft het
Danstheater daar-wel een verklaring voor,
maar stellig niet die dat dit dienstbetoon
aan de toeschouwers is.
Ad Interim
Vier in een tijdsbestek van drieëntwin
tig jaar rond de vóórvorige eeuwwisse
ling geschreven werken, waarvan men
er met een beetje goede wil per week
minstens één in de radio kan horen. Zie
daar het programma dat het Noordhollands
Philharmonisch Orkest gisteren in Miner
va te Heemstede uitvoerde onder leiding
van Marinus Adam. Mozarts g-moll sym-
phonie KV 550 uit 1788, Haydns cellocon
cert in D uit 1783. Beethovens Adagio uit
,Die Geschöpfe des Prometheus" uit 1800
en de vijfde symfonie van Schubert uit
1806. En het lijdt geen twijfel, dat elke
willekeurige radiouitvoering Van elk van
deze stukken het aanhoren tien keer meer
waard is, dan welk onderdeel van het con
cert van gisteren ook.
Het heeft eigenlijk nauwelijks zin op te
merken, dat men gisteren door het gor
dijn van de abominabele akoestiek in deze
voor concerten totaal ongeschikte bio
scoopzaal heen bijzonder slechte uitvoerin
gen te horen kreeg van vier populaire
klassieken. Te vermelden zij, dat Marinus
Adam geen enkel blijk van overwicht op
het orkest en het orkest geen enkel blijk
van belangstelling voor de gespeelde mu
ziek gaf. Een oordeel over het virtuoze
vakkundige, maar nogal grove spel van
de solist Tibor de Machula: men kan
zich hoogstens afvragen wat het nut
is van een expeditie als deze, waarbij
het orkest op een kwartier fietsen afstand
van het Haarlems Concertgebouw onder
slechte omstandigheden een ongunstig
(want aan vergelijking met radio en gram
mofoon blootstaand) programma gaat uit-
voren.
Het bestuur van de stichting Het Natio- I
nale Ballet heeft zich dinsdag in Amster
dam bezig gehouden met de recente pers-
publikaties over nieuwe moeilijkheden in
de Nationale Balletformatie. De vergade
ring stond onder leiding van de vice-voor-
zitter Jos Wouters uit Hilversum. Dr.
Wouters deelde het A.N.P. mede, dat geen I
communiqué over de vergadering zal wor-
den verstrekt.
Roger Schutz, hoofd van een protestant
se kloostergemeenschap in Taize in Frank
rijk, zal deelnemen aan het gesprek over
de christelijke eenheid dat van 20 tot 24
maart gehouden zal worden in een r.k.
kerk in Sevilla.
Men ziet in de uitnodiging aan Schutz
een bevestiging van de berichten dat er
in Spanje een stroming bestaat om op
godsdienstig gebied een grotere verdraag
zaamheid te tonen.
DE MUZEN
Japanse litteratuur. Akira Sjoda, een
Japanner met een academische graad die
ter dood veroordeeld is wegens moord,
heeft een roman geschreven, getiteld „Wa
ter In de Sahara". Het boek is warm aan
bevolen door de jury van een van Japans
grote litteraire prijsvragen.
Film over de Antillen. Op 1 april aan-
De Griekse mythe over Alceste. de ge
malin van Admetos, koning van Pherai, die
haar gemaal van een onafwendbaar schij
nende dood redde door zichzelf op advies
van de goden op te offeren, is reeds door
vele componisten tot het onderwerp van
een opera gemaakt. De beroemde Jean
Baptiste Lully schreef reeds in 1674 „Al
ceste ou le triomphe d'Alcide". Honderd
jaar later werd een opera „Alceste" van
Christoph Willibald von Gluck opgevoerd,
waarin de componist zijn ideaal „het stre
ven naar een schone eenvoud" dacht te
hebben verwerkelijkt. Al deze componisten
van een opera „Alceste" bedoelden door
het geven van de werkelijkheid, zij het dan
een toneel-realiteit, de zin van de mythe
tot de ervaring van toeschouwers te ma
ken.
De Nederlandse componist Ton de Leeuw
representant van een uiterst moderne mu
ziek-stijl, heeft eveneens een opera „Alces
te" gemaakt in opdracht van de Neder
landse Televisie-stichting. Met deze opera
hebben de Nederlandse televisie-kijkers
woensdagavond kennis kunnen maken.
Bij het bepalen van het karakter van
dit dramatische stuk is Ton de Leeuw juist
staande zal in het Metropole-Tuschinski niet uitgegaan van de realismen van het
Theater in Den Haag de première van de verhaal, maar van de overweging, dat dit
- - i I 1J-IVI 1 1V\ QtaT O
over de Nederlandse Antillen handelende
film j,Oke, Aki Antillas" plaatshebben. De
ze film werd vervaardigd door de cineast
Peter Creutzberg, die ook enige films over
Suriname heeft gemaakt.
„AZIë TUSSEN WEST EN OOST",
door Reinhard Albrecht, vertaald uit het
Duits (Uitgeverij Broekman 6- De
Meris).
HET REISVERHAAL van een dege
lijk en serieus journalist, die de eerste
vlucht van de SAS via de noordpool naar
Azië meemaakte en daarna drie maan
den doorbracht in Japan, de Philippij-
nen, Thailand, Birma, India, Pakistan,
Hongkong en Bangkok. Het lijkt een
wat willekeurige onderneming om van
een dergelijke reis een boek samen te
stellen, maar de documentaire die hier
is ontstaan weet toch wel te overtuigen
en beleefde in Duitsland al zijn tweede
druk. Albrecht laat zijn lezers zien en
beleven wat hij zelf aan ervaringen op
deed, maar toont zich daarnaast een
scherp en onbevangen waarnemer en
een intelligent man. Zijn observaties
richten zich vooral op de sociale krach
ten in de samenlevingen waar hij ver
toefde en op dat terrein is er van alles
in beweging wat onze aandacht ver
dient.
„DE HEILIGE ARMOEDE, een ont
moeting me.t het Verre Oosten", door
E. Rostb0ll, vertaald uit het Deens door
B. J. Eenhoorn (Uitgeverij H. Meulen-
hoff, Amsterdam).
DIT IS een reisverhaal in de eigenlijke
zin, van een auteur die naar het Verre
Oosten trok „om het religieuze leven
te bestuderen" en het in zijn verslag
houdt bij eigen ervaringen en dus geen
statistieken, handboeken, gesprekken
met autoriteiten etc. geeft, zoals Al
brecht doet. Rostboll vertoefde als no
viet in een boeddhisten-klooster en gaf
zich moeite om door te dringen in de
Indische tempelwereld. Hij toont een
voorkeur voor brede, visionaire karak
teriseringen en conclusies, waarvan de
fundamenten meestal nogal wankel lij
ken. De waardering die men voor een
dergelijk persoonlijk reisverslag zal op-
Chine et son ombre), door Tibor Metide, ziek, die bij deze uitzending ongetwijfeld
vertaald door E. D. van der Vossen
Knegt (Het Wereldvenster, Baarn).
(Van onze correspondent)
WENEN Het best ingelichte blad in
Oostenrijk, „Die Presse", schrijft zonder
enige reserve dat het a.s. festival van
Salzburg geen sensaties zal brengen, be
halve het optreden van het Nederlandse
Nationale Ballet dat op 15, 16 en 17 augus
tus drie balletavonden zal geven. Gekozen
werd een programma dat in Nederland
algemeen bekend is, dus moderne choreo
grafie op muziek uit de school van Debus
sy e.a.
Het overige programma van Salzburg
staat in het teken van de reprise. Er
worden dus opera's opgevoerd die de laat
ste jaren al op het repertoire stonden;
ze worden alleen maar wat „opgepoetst'
Daartoe behoren vier opera's van Mozart,
„Iphigenie in Aulis" van Gluck, de „Ro-
senkavalier" van Richard Strauss en de
„Troubadour" van Verdi. Het aantrekke
lijke moet dus komen van de interpreta
tie door dirigenten en solisten. Onder dei O /~1 f
dirigenten neemt Von Karajan ook wat Ski PTT! NlPUZVetlhUVZCtl ITlOVgetl Ol/ JCICU
het aantal opera's en concerten betreft I -z
een eerste plaats in. Naast hem treden
op de Tsjech Ancerl uit Praag, de Oosten
rijker Karl Böhm, Maazel, Sawallisch,
Solti en Szell. Als solisten zullen optre
den Fischer Dieskau, Menuhin, Backhaus
en vele anderen; dus de topklasse, maar
die kan men op elk festival beluisteren
Het toneel brengt iets bijzonders, name
lijk het tweede deel van Faust.
De Heemsteedse Christelijke Oratorium-
vereniging onder leiding van Jan Pasveer,
geeft op vrijdag 22 maart om 20 uur in het
Concertgebouw te Haarlem een uitvoering
van de „Johannes Passion" van Joh. Seb.
Bach. Hieraan zullen medewerking ver
lenen het Noordhollands Philharmonisch
Orkest; Simon C. Jansen, orgel; Corry
Jansen-Reder, viola da gamba; Hans
Philips, clavecimbel; Annette de la Bije,
sopraan; Aafje Heijnis, alt; Jan Waayer,
tenor (evangelist); Ruth Pos, tenor (kleine
partijen en aria's); Peter de Vos, bas
(Christuspartij), en Herman Scheij, bas
(kléine partijen en aria's).
HAMBURG (Reuter) De president
Nieuwenhuyzen tachtig jaar. De verjaar
dag van de revue-artiest, die een veeljarige
toneelloopbaan achter zich heeft, zou vro
lijk gevierd kunnen worden, ais Siem niet
enkele maanden geleden ernstig gewond
van een Hamburgse rechtbank welke een was geraakt bij een verkeersongeluk. Hij
eis tot schadevergoeding tegen de West- kan niet meer optreden. Zijn collega's or-
Duitse fabrikant van het kalmeringsmid- ganiseren echter een receptie voor hem en
del Thalidomide (softenon) behandelt, heeft Toon Hermans zal de opbrengst van een
verklaard dat het proces „zeker jaren zal speciale voorstelling van zijn „one man-
duren" De eiser stelt dat zijn vrouw door show" aan Nieuwenhuyzen afstaan. Het
het gebruik van thalidomide in 1961 een ongeluk beheerst nog steeds de gesprek-
misvormde baby ter wereld heeft gebracht, ken in het huis in de Charlotte de Bour-
Hii vraagt 30 000 mark schadevergoeding, bonstraat in Den Haag waar Siem met zijn
xxij viaaftv jM I r~<xTiiftiorUQrifï*» 70nn
Morgen vrijdag 15 maart wordt Siem man nu zegt: „Ik had vóór het ongeluk
morgen vliJu"6 „1 Kil /lot ib- tr>t mi In
vrouw Conny en zijn vijftienjarige zoon
Simon jr. woont. Als Nieuwenhuyzen, die
al op driejarige leeftijd met zijn arties-
kJj
Het is het eerste geval van deze aard
voor een West-Duitse rechtbank.
De president zei dat er geen sprake kan
ziin van een proefproces, daar in elk ge- ten-ouders meereisde, die toen
val afzonderlijk moet worden uitgemaakt jaar was zijn eerste rollen speelde, die
of thalidomide de oorzaak van misvormin- het vak dus van de grond af leerde maar
gen is Verder is nog niet vastgesteld of het daardoor ook totaal leerde beheersen,
de fabrikant Chemie Grünenthal uit die een grote naam kreeg in de revues van
Stolberg nabij Aken. de schadelijke gevol- Ter Hall en Bouwmeester en jarenlang Bu-
gen voor baby's kon voorzien. 'ziau's belangrijkste partner was, als die
al bij mijzelf uitgemaakt, dat ik tot mijn
85ste zou doorspelen." dan klinkt dat rond
uit heel verdrietig.
Mevrouw Nieuwenhuijzen die het
recht kreeg zich zo te noemen, nadat haar
in 1937 met een eigen gezelschap begon
nen directeur haar van danseres eerst be
vorderde tot barones in het door Siem zelf
geschreven succes-stuk „Baron Kneut" én
haar kort daarop ook buiten de Bühne een
belangrijke rol in zijn leven gaf zoekt
trots herinneringen aan vroeger voor elke
belangstellende bezoeker bij elkaar.
Zondag recipieert de dan tachtig jaar en
twee dagen oud zijnde Siem Nieuwenhuij
zen van half drie tot half vijf in de „Sca
la Bodega". Op donderdag 28 maart zal
Toon Hermans op het toneel van West
End zijn door de jubilaris en -zijn vrouw
jubelend aanvaarde aanbod waar maken,
door op Siems ere-avond zijn hele one
man-show belangeloos voor Den Haag ten
doop te houden.
Griekse drama een statische monumenta
liteit bezit, een concentratie van svmbo-
liek en dat het universale begrippen ver
tegenwoordigt. „Alceste" getuigt van de
vaste relatie, die er bestaat tussen goden
en mensen. Het spel erkent de zelfstandig
heid van de mensen, maar ook hun nood
lottige afhankelijkheid van de krachten,
die het leven van de mens bepalen Een
verschrikkelijk dualisme, waarmede de
mensheid steeds weer geconfronteerd
wordt, in welke vorm dan ook.
Het karakter van deze opera heeft Ton
de Leeuw tot uitdrukking trachten te bren
gen door het combineren van een verha
lende spreekstem, koren, zangeressen en
zangers, die de rollen zingend en danse
ressen en dansers, die deze rollen in ge
styleerde gebaren en bewegingen moeten
brengen, houdt ten nauwste verband
met de eventuele sympathie die men
krijgt voor de auteur. Wat ons betreft: I typeren in een toneel-aktiviteit, die bege-
wij zijn minder onder de indruk geko
men van Rostbells ervaringen dan de
auteur zelf. De beperking van een der-
leid wordt door de zeer persoonlijke,
vaak toch een dramatisch realisme reflec
terende, sober geïnstrumenteerde en wei
gelijk persoonlijk reisverslag is, dat men nig of geen vorm demonstrerende muziek
er geen conclusies van algemene geldig-
heid aan kan verbinden.
CHINA, wereldmacht van morgen" (La
Een zeer eenvoudig, slechts aanduidend
decor komt daar dan als een stationair
visueel element nog bij.
De appreciatie van Ton de Leeuws mu
i_ L.'l ii{+rT/M-i4ir\rt An 1 fpi
knap werd gespeeld, is een persoonlijke
aangelegenheid. Wat mij betreft, ik heb in
de muziek voor deze „Alceste" bijzonder
EEN BOEK dat onbevangen, zonder I verfijnde, zelfs verrassend gevoelige en
vooringenomenheid, met begrip en grote mooi opgebouwde fragmenten gehoord, die
kennis van zaken verslag doet van het echter de monotone, uniforme sfeer van
imponerende gebeuren dat zich op het het grootste gedeelte, dat vooral de on
ogenblik afspeelt in China, waar 700 verstaanbaarheid veroorzakende melodieën
miljoen mensen onder een straffe lei- voor de zang betrof, niet kon doen ver
ding de „grote sprong voorwaarts" ma
ken, bezield door een geestdrift voor de
collectieve zaak die ons Europea
nen verbijstert. De auteur beschikt ten
volle over het geestelijk formaat en de
gedegen kennis -n aanpak die 't onder
werp vereisen. Een belangrijk boek, met
foto's geïllustreerd.
„Mao-Tse-tung" van de Duitser Alfred
Lückenhaus verscheen bij de Haagse
uitgeverij Kruseman in de serie „Kop-
stukken uit de twintigste eeuw".
DIT BOEKJE laat zien hoe het niét
moet. Het is een bijzonder dom werkje,
louter bestaande uit politieke hetze-taal,
halve waarheden, leugens, tendentieuze
voorstellingen en leedvermaak om Chi
nese mislukkingen, van een auteur die
de indruk maakt niets van zijn onder
werp te weten en wiens hoogste wijsheid I
het is Mao met Hitier te vergelijken.
Onbegrijpelijk dat een dergelijk schend-
schrift in Nederland een uitgever vindt.
„RODE SPIONAGE" (The war within),
door Comer Clarke, vertaald door C. H.
Schaap Prisma-pocket
VERSLAG door een Brits journalist
van de zaak-Lonsdale, één van de ge
ruchtmakende spionage-affaires die in I
Engeland grote opschudding teweeg-1
brachten.
„MIJN VOLK en mijn leven", door de
Dalai Lama (Uitgeverij erven J. Tijl,
Zwolle).
IN DIT BOEK doet de Dalai Lama I
verslag van zijn leven. Allereerst krij
gen we het bijna ontroerend-zachtzin-
nige verhaal van zijn jeugd, van zijn|
opvoeding in die waardige, „eeuwige"
en stabiele cultuur van het Tibetaanse I
boeddhisme, die het Westen steeds zo
heeft gefascineerd. Daarna volgt het
verslag van de strijd die de Dalai La
ma voerde om het behoud van die cul- I
tuur tegenover het opdringende China.
Die pogingen zijn mislukt, Tibet werd
onder de voet gelopen, de bezoeken
van de Dalai Lama aan Peking brach
ten geen baat, de Tibetaanse leider
vluchtte naar India. In het relaas van
de militaire overweldiging van Tibet
door communistisch China dringt zich
wel eens de vraag op, welk aandeel
de Britse journalist die met behulp van
een tolk als ghostwriter van dit boek
is opgetreden, precies heeft vervuld.
Over het algemeen is het geestelijk
klimaat van die tragisch ondergegane,
geheimzinnige Tibetaanse cultuur ech
ter door het hele boek aanwezig en I
voelbaar. Het boek besluit met een
kort overzicht van het Tibetaanse boed-
dhisme.
Dr. F. C. Dominicus: Schrijft u ook zulk
Nederlands? (Van Goor Zonen, Den
Haag, 2de druk 1962).
Zonder twijfel heeft de schrijver een
nuttig werk verricht door een aantal
fouten tegen de Nederlandse taal te
bundelen en van commentaar voorzien
uit te geven. Er kan immers niet ge
noeg gewaarschuwd worden tegen fou
ten als: hij behoort tot een der bekend
ste voetballers van Engeland of (wat ik
dezer dagen las in een advertentie van
Bruynzeel): Deze oplossing komt de be
sparing van veel geloop ten goede.
Iedere neerlandicus die de wapenen
aangordt tegen zulke taaiverminking
verdient respect.
De heer Dominicus schiet echter tel
kens zijn doel voorbij door de strijd aan
geten. Die onverstaanbaarheid van de
tekst heeft de inhoud van vele dansen ten
minste problematisch doen worden, het
geen ik trouwens ook zou willen zeggen
van de werking van het gehele stuk.
P. Zwaanswijk
te binden met Nederlandse taalgeleer
den die hij niet begrijpt of (wat mij
waarschijnlijker voorkomt) niet wil be
grijpen. Wanneer een hoogleraar in de
Nederlandse taalkunde betoogt: „Hij
heb" zal binnen niet al te lange tijd
wel gangbaar Nederlands zijn, dan past
het de heer Dominicus niet zich over
die uitlating „verbaasd en teleurge
steld" te tonen. Hij weet even goed als
ik dat de hoogleraar gelijk heeft, dat
zijn opmerking juist is en dat niemand
daaraan iets kan veranderen. Wij ko
men in de taalkunde nu eenmaal niet
verder met een aantal dogma's en wet
ten van Meden en Perzen. Een woord
als kranig vond men zestig jaar ge
leden een afschuwelijk misbaksel.
Thans is het volkomen aanvaard en
hechts een enkeling weet iets van de
duistere afkomst van het woord. Af en
toe daagt dit licht ook bij de auteur die
bijvoorbeeld Basedowse ziekte een ger
manisme noemt, maar erkent dat
Lutherse kerk aanvaardbaar is. Dit
laatste heeft, zegt hij, burgerrecht ge
kregen. Wat daaronder moet worden
verstaan, blijft duister, want elders
trekt hij fel van leer tegen de opvatting
dat iets als juist wordt erkend als „men"
het gebruikt. Het argument dat 't volk
de taal maakt, aanvaardt hij niet. Hij
meent „in de eerste plaats zijn taal
kennis en zijn taalgevoel te moeten
raadplegen". Men heeft toch wel het
recht te vragen of de taalkennis en het
taalgevoel van één man dan onze wet
moet zijn.
Niets is verder van mij dan te ont
kennen dat de schrijver op syntactisch
gebied goede dingen zegt. Zijn aanval
op zinnen als: Dit papier is waardeloos
en kunt u vernietigen is juist en nood
zakelijk. Maar dat is geheel iets anders
dan waaien, woei of waaide goed te
keuren, maar te schimpen op fuiven
foof of fuifde. Dan klemt de schrijver
zich weer vast aan de traditie alsof die
met een geur van heiligheid omgeven
was. Op dezelfde wijze derailleert hij
door een scherp onderscheid te maken
tussen dergelijke en zodanige, tussen
deze en die, tussen als en wanneer enz.
Ook in de hoofdstukken waarin deze
woorden behandeld worden, treft men
menige juiste opmerking aan, maar uit
het betoog kan toch slechts worden ge
concludeerd dat Dominicus van be
paalde vooronderstellingen uitgaat die
hij tot onaantastbaarheden, tot dogma's
verheft. Dat maakt zijn boek tot voor
behouden lectuur.
S.
„Glas" van Haanstra. Het gemeente
bestuur van Laren (Noord-Holland) heeft
een kopie aangekocht van Bert Haanstra's
succesvolle film „Glas". Bert Haanstra
is woonachtig in laren. Hier is hem
onlangs de duizendste kopie van de
documentaire „Glas" officieel aangeboden.
Miljoenen in de hele wereld hebben de
film gezien, die tal van internationale on
derscheidingen heeft gekregen. Als een
eerbetoon aan Haanstra heeft het gemeen
tebestuur een kopie van zijn film aange
kocht. Het ligt in de bedoeling deze film
kopie aan te bieden aan de Singer Memo-
riol Foundation te Laren.
Na de Europese sportgebeurtenis
meende de N.C.R.V., aan wie de verzor
ging van de N.T.S.-avond was toever
trouwd, er goed aan te doen, ons on
middellijk terug te dringen in de wat bene
pen sfeer van zo'n echt Nederlands gezel
schapsspelletje, dat onder de titel „Geen
daden, maar woorden" gedeeltelijk nog tij
dens de voetbal-reportage in elkaar ge
knutseld was. Dat was dan ook wel te
merken aan „scheidsrechter" Dick van
Bommel, die er niet in slaagde de teams,
gevormd door trio's van sportberoemdhe-
den te verplaatsen in de hem zo eigen,
knusse huiskamergemoedelijkheid. En
als scheidsrechter faalde hij ook. Wij had
den werkelijk medelijden met het Rotter
damse team, dat er helemaal niet „in
kon komen. Waarschijnlijk had het in dit
uur van de overwinning liever in de Maas
stad gezeten. Wij trouwens ook, al was het
via de t.v., die de kans liet voorbijgaan,
de reacties en de feestvreugde te regi
streren, die door het succes van ons
nationale elftal „Feyenoord" teweegge
bracht werden. In plaats daarvan dit kin
derlijk geklungel. Wij hadden nog liever
een kwartier lang het woord „storing" ge
zien.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 VARA. 10.00
VPRO. 10.20 VARA. 12.00 AVRO.
16.00 VARA. 19.30 VPRO. 21.00
VARA. 22.40 VPRO. 23.00-24.00
VARA
VARA. 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Socialistisch strijdlied. 7.23
lichte ochtendklanken (gr.). (Om 7.35 Van
de voorpagina, praatje). 8.00 Nieuws en
socialistisch strijdlied. 8.18 Lichte gram-
mofoonmuziek. 9.00 Gymnastiek voor de
vrouw. 9.10 Moderne grammofoonmuziek
(9.35-9.40 Waterstanden). VPRO: 10.00
Schoolradio. VARA: 10.20 Voor de vrouw.
11.00 Voor de kleuters. 11.15 Viool en cel
lo: klassieke muziek. 11.40 Electronisch
orgelspel en zang. AVRO: 12.00 Saxofoon,
elektronisch orgel en ritmische begelei
ding. 12.20 Regeringsuitzending- Voor de
landbouw. 12.30 Mededelingen t.b.v. land
en tuinbouw. 12.33 Sport en recreatie, af
gewisseld met grammofoonmuziek. 13.00
Nieuws. 13.15 Mededelingen, eventueel ac
tueel of grammofoonmuziek. 13.25 Beurs
berichten. 13.30 Licht instrumentaal en
semble en zangsolist. 14.00 Koorzang. 14.25
Literair programma. 14.45 Pianorecital:
klassieke muziek (gr.). 15.00 Radio-Revue.
VARA: 16.00 Grepen uit de muziekgeschie
denis, muzikale lezing. 16.30 Voor de zie
ken. 17.00 Tijd voor teenagers. 17.50 Ac
tualiteiten. 18.00 Nieuws. 18.15 Gesproken
brief uit Vlaanderen. 18.20 Kinderkoor.
18.50 Onder het mes, praatje. 19.00 Voor
de kinderen. 19.10 Muziek voor kinderen
(gr.). VPRO: 19.30 Kunstkroniek. 20.00
Nieuws. 20 05 Drie vragen oyer de hulp
verlening aan ontwikkelingsgebieden, le
zing. 20.20 O.K. W., Cabaret. 20.40 We
reld in beweging, lezing. VARA: 21.00 Me-
tropole-show. 21.35 Zonder blinddoek: dis
cussies. 22.15 Buitenlands weekoverzicht.
22.30 Nieuws. VPRO: 22.40 Voordat de
nacht valt..., poëtische meditatie. VARA:
23.00 Socialistisch nieuws in Esperanto.
23.10 Lichte grammofoonmuziek. 23.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM II, 298 m. 7 00-24.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgengebed.
7.15 Muziekprogramma, strip voor de
jeugd en eventueel actualiteiten. 7.55 Over
weging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lichte grammo
foonmuziek. 8.50 Voor de huisvrouw. 9.40
Schoolradio. 10.05 Franse chansons. 10.20
klassieke en moderne kamermuziek (gr.).
11.00 Voor de zieken. 11.40 Moderne ka
mermuziek (gr.). 11.50 Als de ziele luis
tert, lezing. 12.00 Middagklok-Noodklok.
12.04 Cabaretliedjes (gr.). 12.30 Medede
lingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Licht
ensemble met zangsolisten. 12.55 Katho
liek nieuws. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen-
nieuws. 13.20 Dansorkest en zangsolisten.
13.45 Voor de vrouw. 14.00 Klassieke gram
mofoonmuziek. 14.15 Moderne grammo
foonmuziek. 15.00 Schoolradio. 15.30 Voor
de zieken. 16.30 Mezzo-sopraan en piano:
Moderne liederen. 17.00 Boekbespreking
voor de jeugd. 17.15 Kinderkoor. 17.40
Beursberichten. 17.45 Promenade-orkest
en solisten. 18.20 St.reekhalfuur. 18.50 Re
geringsuitzending: Studeren en student
zijn, door Mej. Mr. J. M. C. van Driel,
studentendecaan. 19.00 Nieuws. 19.10 Ac
tualiteiten. 19.25 Boekbespreking voor de
jeugd. 19.30 Politieke lezing: V.V.D. 19.40
Verzoekprogramma voor de militairen.
20.30 Voor de jeugd. 21.00 Licht strijkor
kest. 21.20 Levensherinneringen. 21.35 Het
ijseren paard, een quasi-historisch zang
spel. 22.15 22.25 Boekbespreking.
22.30 Nieuws. 22.40 De trap, hoorspel.
23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m. 12.00 Nieuws. 12.03
Lichte muziek. 12.30 Weerbericht. 12.35
Lichte muziek. 12.50 Beursberichten. 13.00
Nieuws. 13.15 Muzikaal programma. 14.00
Nieuws. 14.03 Schoolradio. 15.45 Lichte mu
ziek. 16.00 Nieuws. 16.03 Beursberichten.
16.09 Vocaal kwartet. 16.35 Oude instru
mentale muziek. 17.00 Nieuws. 17.15 Liede
ren. 17.45 Duitse les. 18.00 Nieuws. 18.03
Radiokroniek. 19.00 Nieuws. 19.40 Zang- en
dansmuziek. 20.00 Theaterkroniek.
VOOR DONDERDAG
VARA: 14 30 Voor de vrouw. 15.15 Pau
ze. 15.30-15 45 Voor de kinderen. 19.30 Op
zoek naar Europa: een informatieve kijk
op de problemen rondom de eenwording
van ons continent. NTS: 20.00 Journaal.
VARA' 20 20 Achter het nieuws. 20.45 Licht
instrumentaal kwintet. 21.15 Over welvaart
gesproken.documentaire. 21.55 Het
geheim van de slaapwandelaar, T.V.-film.
NTS: 22 45-22,50 Journaal.
VOOR VRIJDAG
KRO: 19.30 voor de jongeren. NTS: 20.00
Journaal en weeroverzicht. KRO: 20.20 Ac
tualiteiten. 20.45 De fuik, TV-spel. 21.20 Ca
baretprogramma. 21.50 Kinderen van ons
volk, programma over de zwakzinnigheid
(6e en laatste deel). NTS: 22.25 Eurovisie:
Wereldkampioenschappen ijshockey te
Stockholm: gedeelte van de wedstrijd Zwe-
den-Canada. plm. 22.55-plm. 23.00 Jour
naal.
A
