I Muiterij op het Vrouwenschip
Interessant onderzoek van een
Nederlands „apoloog" in Kongo
Hoe „menselijk" zijn de mensapen?
Kunstmatig
kikvorsoog
Zwarte kunst
in Ampthill
m'i
Tante Patent en buurman Bezig
PANDA EN DE BEWOGEN BEWEGER
GROEN CO
Ons vervolgverhaal
door Hen riek Binder
VRIJDAG 2 2 MAART 1963
19
- -«es.»
mim
Vroeger „meer mens"?
ÉjEisf® orinv^
Centrale verwarming
Duiker oliebranders
Km V i
.-J
wÉËm
-
t»
S 87)
H Maar ook alle andere vertrekken
waren heel ruim. Vanuit de werkka-
mer van de hertog had men een
H prachtig uitzicht over de hele baai, de
g citadel en het. strand.
„Maar we kunnen er immers on-
middellijk intrekken!" riep de her-
1 togin.
=s „Ja," zei de hertog verheugd, „nu
kun je tenminste je kisten uitpak-
ken."
H „Dan zal ik een wacht voor het huis
g laten zetten", zei Sir Philip. Ze voe-
ren met het bootje naar de „Seven-
true".
g „U blijft toch bij ons eten?" vroeg
g de hertog. „Ook kolonel Stevens zou-
den we gaarne bij ons zien."
g Sir Philip bedankte hem met een
opgewekt gezicht. „Als uwe hoogheid
g mensen nodig heeft voor het uitpak-
g ken, dan stuur ik u Shennar en Wins-
low. Die voeren mijn beste arbeids-
compagnie aan."
g Sir Philip verliet de „Seventrue" al
g weer spoedig. Hij was heel tevreden
g met het effect van zijn verrassing. Als
de hertogin maar eenmaal haar kof-
g fers had uitgepakt en de inhoud over
g het huis verdeeld, dan was het ge-
g vaar van een terugkeer naar Europa
niet groot meer. Hij gaf Shennar en
Winslow bevel, onmiddellijk met hun
g kolonne arbeiders naar de „Seven-
g true" te varen en zich bij de hertogin
te melden.
g Toen wilde hij die onaangename
g aandacht van dokter Holborn gaan
j= lezen, voor het geval dat de hertog er
die avond nog op terug zou komen,
g Hij zelf zou het in geen geval doen.
g Daarvoor was het hem niet belangrijk
g genoeg.
Maar toen hij de aanklacht gelezen
g had, begon hij er toch over na te
g denken. Die aanklacht was een reu-
g zenschandaal, dat zowel in Port Jack-
son als in Londen moeilijk in de doof-
g pot gestopt kon worden. De hertog
g zelf was erbij betrokken,
g Als de hertog hem niet zelf ge
ls zegd had, dat hij de beruchte Nun-
s ham gevangen hield op de „Seven-
g true" dan zou hij geneigd geweest
g zijn, het hele geschrift van Holborn
g voor het getuigenis van een gek te
j= houden. Nunham had niet alleen maar
g als valse, luitenant op de „Lady Ju-
g lian" dienst gedaan, maar hij had ook,
g klaarblijkelijk uit jaloezie, de echte
luitenant neergestoken.
En in dat geval was het niet eens
g nodig hem ook nog van de drie mui-
g terijen te beschuldigen. Het was wel
g duidelijk, dat ook daar George Nun-
ham achter zat.
g Sir Philip voelde zich volkomen ver-
g suft. Wat had zijn brave kapitein Ait-
ken plotseling bezield? Wat waren dat
g voor toestanden op een door de ko-
g ninklijke regering gecharterd schip?
g Twee muiterijen zonder dat er daar-
g na gegeseld werd! En dan die pijn-
g lijke geschiedenis met de winkeldie-
g vegge, die onder protectie van de
g hertog stond omdat ze zijn vroegere
g geliefde was en nu de geliefde van
George Nunham! En het ergste: na-
g dat Holborn Nunham als valse luite-
g nant Smasbury heeft ontmaskerd,
g wordt die Nunham niet onmiddellijk
g opgehangen, maar ongeboeid in een
cel gebracht en in Kaapstad weer
g aan land gelaten!
g Die dokter Holborn had toch maar
de moed gehad, om Nunham tot op
de „Seventrue" te volgen, om toch
g nog zijn arrestatie te bewerkstelligen
g dat met als resultaat, dat hij zelf
H in de gevangenis kwam, zij het dan
ook wegens belediging van het ge
il recht, terwijl Nunham vrij bleef en
g rustig verder tafelde met de hertog!
g Werkelijk, de wereld stond op haar
kop! De aanklacht zelf was heel dui-
g delijk opgesteld, juridisch volkomen
g in orde, zonder ook maar de minste
g persoonlijke aanval en helemaal
ten gunste van de Kroon gesteld.
1 Sir Philip bleef diep in gedachten
g verzonken, zitten en langzamerhand
werd hij boos op die dokter Holborn.
Die kerel verknoeide al de verwach-
g tingen, die de kolonie door de komst
g van de hertog koesterde Als de her-
tog maar twee jaar bleef, zou de kolo-
g nie er al heel anders uitzien, dan
wanneer hij, Sir Philip, hier als onbe-
g tekenend c mmandantje verder wor-
stelde. Die stompzinnige aanklacht
kon de hertog zelfs dwingen, weer
met de „Seventrue" naar Londen te
rug te varen, waar hij zich dan voor
de kamer van de Pairs zou hebben
te verantwoorden. En wie weet, wie
er dan kwam, als er al iemand an
ders kwam.
In die weinig prettige stemming viel
kolonel Stevens binnen.
„Dokter Holborn heeft geëist, met
de oude „Empress", die over drie
dagen naar Londen zeilt, mee te va
ren. Hij wenst zijn aanklacht direkt
voor de Kroon in Londen te brengen".
Sir Philip viel uit: „Onder geen
voorwaarde! Dat zou helemaal mooi
zijn, dat die smeerlapperij onop
gehelderd in Londen terecht zou ko
men! Natuurlijk blijft die man hier.
U bent persoonlijk voor Holborn aan
sprakelijk. Geef hem in elk geval net
zo lang arrest, tot de „Empress" af
gevaren is".
Stevens zette een bevreemd gezicht.
„En wat gebeurt er met George Nun
ham?" vroeg hij.
Sir Philip's gezicht kleurde zich don-
kerood. „Moet u dat aan mij vra
gen, Stevens? Klets daar alstubielft
maar met mrs. Collins over, maar
niet met mij".
„De nederzetting is helemaal in ver
warring gebracht door de medede
lingen van dokter Holborn".
„Stevens", zei Sir Philip met nadruk,
„ik waarschuw u. Die geschiedenis
met dokter Holborn is niet helemaal
zuiver. Een man, die recht wil vin
den, zoekt het niet op straat. Boven
dien is die hele aanklacht gewoon
weg krankzinnig.
Neemt u het geval maar mee en
bewaart uw juiste houding. U zult
tijdens het proces over de „Lady
Julian" mijn assessor zijn.
Moxton, Bingham, Macpherson en
kapitein Adams zijn dan de schepenen.
Maar tot de aankomst van de „Ju
lian" wens ik geen woord meer over
die hele zaak te horen. Verder ver
zoek ik u me vanavond naar de „Se
ventrue" te begeleiden, waar we
gaan dineren. Er wordt daar geen
woord over Holborn gesproken. Het
voornaamste is nu, dat we de hertog
ons Port Jackson van zijn allerbeste
zijde laten zien. Dus geen gruwelijke
gezichten van zwartjes, enfin, abso
luut niets wat de hertog en de her
togin zou kunnen doen besluiten, de
nederzetting de rug toe te keren. U
zult nog wel merken, hoe belangrijk
de hertog voor de kolonie zal zijn".
Toen Sir Philip met Stevens aan
boord van de „Seventrue" kwam, liep
de hertogin hem zelf tegemoet en
reikte hem beide handen.
„U bent een tovenaar", riep ze
geestdriftig. „Ik ben pas tien minu
ten geleden uit dat hemelse- huls- te
ruggekeerd. U had -ons immers de
kelders niet lafcen zten,f en dan die
prachtige koele vertrekken, en alle
deuren van dure houtsoorten! Ik geef
met de „Empress" een brief mee voor
de koningin. Die moet maar eens we
ten, hoe roerend u voor ons gezorgd
hebt".
De hertog hoorde haar met veel
genoegen aan, en Sir Philip voelde de g
vreugde van die beiden als een troost- s
vol slot van deze in menig opzicht
zo pijnlijke dag.
De hertog glimlachte hem toe: „Het g
is me 'n groot genoegen u te kun-
nen meedelen dat ik na deze prach-
tige verrassing niet met lege handen p
naar Port Jackson ben gekomen. Ook g
ik wil de kolonie een kleine verras- g
sing bezorgen. Ik zal de „Seventrue"
in Port Jackson achterlaten".
Sir Philip straalde. „Werkelijk"?
vroeg hij.
„Lord North heeft me dat moeten
beloven, voor het geval ik in Port
Jackson bleef. En ik blijf".
Sir Philip stond op en hief zijn
glas: „Laten we drinken op het wel
zijn van de gouverneur, zijne hoog
heid de hertog van Dunstable en hare
hoogheid de hertogin".
Het was een kalme reis voor de
„Lady Julian", van Kaapstad naar
Port Jackson. Het schip lag tame
lijk diep, want het was tot in alle
hoeken volgeladen. Maud Barnley
voelde zich bevrijd en gelukkig, sinds
ze wist dat George op de „Seven
true" was Ze had nu het toezicht
over het benedendek, en de manier,
waarop ze dat toezicht uitvoerde,
werkte zeer opvoedend op de meisjes.
(Wordl vervolgd
„NET MENSEN", zeggen wij vertederd als de chimpansees
n Artis of Blijdorp de bezoekers onthalen op een demon
stratie van hun tafelmanieren: pap eten met een lepeltje of
keurig een kop slappe thee ledigend. Maar zijn al die
quasi-menselijke maniertjes „na-aperijen" of komen zij de
chimp min of meer vanzelf aanwaaien? Om dat te onder
zoeken, vertrekt een Nederlandse geleerde binnenkort naar
Kongo om daar de chimpansees in het wild te confronteren
met allerlei menselijke gebruiksvoorwerpen en ook met
situaties die bij ons specifiek-menselijke reacties plegen op
te roepen. Dit experimentele onderzoek is mogelijk gemaakt
door een subsidie van Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek
(Z.W.O.) en zal verricht worden door dr. A. Kortlandt, lector
in de dierenpsvchologie aan de Amsterdamse Gemeente
universiteit. Een der dingen die dr. Kortlandt in Kongo wil
uitzoeken is, of de manlijke chimps in het wild inderdaad
in een rechtoplopende (dus menselijke) houding vechten met
hun vijanden, zoals panters en slangen, en of zij zich daarbij
zoals beweerd wordt) bedienen van zware takken bij wijze
van knuppels of knotsen. Om dit te kunnen vaststellen, neemt
dr. Kortlandt in zijn omvangrijke bagage onder meer een
opgezette panter, imitatieslangen, reuzenspinnen van rubber
en diverse andere griezelige namaakdieren mee.
DE WETENSCHAPPELIJKE achtergrond,
aldus vertelde dr. Kortlandt, is de zoge
naamde „dehumanisatie-theorie" inzake de
evolutie van de mensapen, die hij en zijn
medewerkers bij hun onderzoekingen in
dierentuinen in de loop van de laatste zes
jaar hebben ontwikkeld. Volgens deze
theorie zouden onze tegenwoordige mens
apen afstammen van wezens, die in een
vroegere periode van de aardgeschiedenis
in Afrika een meer menselijk leven zouden
hebben geleid dan de tegenwoordige mens
apen doen. Deze wezens zouden dan voor
een groot deel in savannelandschappen
met rivierbos-sen hebben geleefd, dat wil
zeggen in een milieu waarin „menselijke"
gedragingen zich gemakkelijker kunnen
ontwikkelen dan in het oerwoud.
Onder andere neemt dr. Kortlandt
aan, dat deze „hallmensen" zich in de
savanne met stenen, stokken en knup
pels tegen roofdieren verdedigden,
wanneer zfj niet tijdig in een boom
konden vluchten. Maar toén ae eerste
echte mensen de speer als wapen gin
gen gébruiken, waren de toenmalige
voorvaderen van onze tegenwoordige
chimpansees en gorilla's uiteraard ge-
W3
DRINK
r-lORE
DRINK
noodzaakt, zich vrjjwel geheel terug
te trekken in het oerwoud of in dicht
struikgewas. Onder deze omstandig
heden zouden de half-menselijke ele
menten in hun gedrag daarna gedeel
telijk zjjn gedegenereerd en zouden
zij weer „als apen" zjjn gaan leven.
Met deze theorie meent dr. Kortlandt
te kunnen verklaren, waarom de mens
apen (chimpansees, gorilla en orang-oetan)
in dierentuinen en laboratoria zoveel
„menselijke" gedragingen te zien geven,
terwijl men daarvan in de natuur tot nu
toe nog vrijwel niets heeft kunnen waar
nemen. Bovendien verklaart de hypothese
ook, waarom aan de ene kant de fossiele
„aapmensen" (Australopithecinae en Zin-
janthropus) ongeveer één tot een half
miljoen jaar gèleden een Steentijdeultuur
ontwikkeld hebben, terwijl aan de andere
kant de mensapen dit niet hebben gedaan,
ofschoon zij vrijwel dezelfde schedel
inhoud hebben.
OM DE JUISTHEID van deze theorie
nader te toetsen, zullen tijdens de expe-
-ditSe ^llerlai- proefnemingen worden ge
daan. Daarbij zuilen niet alleen opgezette
dieren, mafcr bovendien ook diverse een
voudige menselijke gereedschappen, siera
den, foto's, tekeningen, speelgoed en der
gelijke dingen van de wilde chimpansees
worden opgesteld. Deze experimenten
zullen plaats vinden op een plekje, dat dr
Kortlandt in 1960 in Kongo heeft ontdekt.
Men kan aldaar dagelijks troepjes chim
pansees observeren, die 's middags uit het
oerwoud komen en dan door een plantage
naar een heuvel trekken, die de plaatse
lijke bevolking als heilig beschouwt.. De
apen kunnen daar dus veilig overnachten
De volgende ochtend keren zij weer naar
het oerwoud terug. Van hun slaapheuvel
af hebben de apen een goed uitzicht op
het plantagebedrijf en op een negerdorpje,
en daardoor hebben zij heel wat meer van
het menselijke leven te zien gekregen dan
wij mensen ooit van het chimpanseeleven
hebben gezien. Zij zijn dus uit eigen aan
schouwing met menselijke gebruiksvoor
werpen vertrouwd.
BOVENDIEN constateerde dr. Kortlandt
reeds bij zijn observaties in 1960, dat voor
al de wijfjes en jongen veel belangstelling
toonden voor interessante en merkwaar
dige voorwerpen, die de onderzoeker langs
hun pad had neergelegd. Soms namen zij
deze dingen zelfs mee. De mannelijke apen
daarentegen vertoonden soms met luid ge
schreeuw en gekrijs een soort van knup-
pelzwaaien, dat scheen te dienen als een
imponeergedrag of als .een krijgsdans in
de sociale omgang. Bij de nieuwe expedi
tie zullen de proefnemingen aanmerkelijk
worden uitgebreid.. Bovendien zal het ge
drag van de apen worden gefilmd door de
heer Bresser, die als cineast is verbonden
aan de stichting Film en Wetenschap te
Utrecht.
De expeditie zal op 30 maart naar Oos
telijk Kongo vertrekken en drie tot vijf
maanden daar verblijven.
DAYTON (Ohio) (AEP) De Ameri
kaanse luchtmacht heèft op een sympo
sium over bionica in Dayton een ap
paraat getoond dat in staat is een keuze
te maken uit ontvangen beelden en alleen
de lichtindrukken die van belang zijn te
registreren. Het apparaat is „kikvorsoog"
genoemd omdat het op dezelfde manier
werkt als het oog van een kikker. Dit
oog reageert namelijk alleen op de in
drukken die voor het leven van de kik
vors van belang zijn, wnder tussenkomst
van de hersenen. Een buiten zijn bereik
vliegende mug is bijvoorbeeld van geen
belang en de hersenen worden zich er niet
eens van bewust. Maar zodra er een scha
duw op het oog valt die een bedreiging
kan inhouden, wordt die onmiddellijk door
het netvlies van de kikvors geregistreerd.
Het „kikvorsoog" is voor rekening van
de Amerikaanse luchtmacht vervaardigd
Het bestaat uit een kast van een ku
bieke meter, die 45 kilo weegt en 33.000
aparte elektronische onderdelen bevat
Dit is echter een proefapparaat, zo groot
uitgevoerd om de onderdelen gemakkelijk
bereikbaar te. houden. De afmetingen kun
nen tot die van een kikvors worden ge-
ruggebracht.
Verwacht wordt dat het luchtverkeer
de ontdekking van raketten, fotografische
verkenningen en dergelijke er veel voor
deel van zullen hebben.
bionica is een nieuwe wetenschap, die
zich toelegt op het vervaardigen van in
strumenten op grond van de gegevens die
aan de biologie worden ontleend.
Een echte kikker en het elektronische
„kikkeroog": een soort computer, die
hetzelfde selectieve „gezichtsvermo
gen" heeft als de kikvors.
Advertentie
(Van onze correspondent)
LONDEN In het Engelse plaatsje
Ampthill in Bedfordshire praat men op
het ogenblik over niets anders d.an over
hekserij en zwarte kunst. Maar veel kan
men er niet over te weten komen, want
sinds enkele weken zijn op geheimzinnige
wijze alle boeken die betrekking hebben
op deze lugubere onderwerpen, uit de
plaatselijke bibliotheek verdwenen.
Deze verdwijning valt wel heel toeval
lig samen met de ontdekking, dat in de
verlaten ruïne van het kerkje van Saint
Mary, even buiten het dorp kort geleden
„een zwarte mis" moet zijn gehouden. Dit
kwam aan het licht door twee kleine jon
getjes, die het afgelopen weekeinde in de
ruïne geconfronteerd werden met een
schedel, gestoken op een ijzeren staaf.
De politie vond gisteren de resten van
een geraamte, dat afkomstig bleek te zijn
uit het, graf van Jane Humberstone. een
vrouw die in 1770 overleden is op 22-ja-
rige leeftijd. Het geraamte was op ritue
le wijze vöor het Oude schoongemaakte
altaar neergelegd, terwijl er rondom spo
ren te zien waren van het bloed van een
geslachte haan.
De politie vermoedt, dat „de zwarte
mis" reeds op 10 maart is gehouden, aan
gezien er toen voor het laatst volle maan
w,ps. Zij zoekt nu naar een man die enige
weken geleden het dorp bezocht en ver
telde dat hij als verslaggever van een
krant een onderzoek instelde naar het be
staan van zwarte kunst in de Engelse dor
pen.
Advertentie
BLOEMEND AAL
TELEFOON 54855
-s
iiMIgllMl
4
.4 f f
*1$#?
*-* t
X
Een oorspronkelijk stripverhaal
door Annie M. G. Schmidt
en Fiep Westendorp
SWAN FEATURES SYNDICATE
23. De roltrap van het zojuist geopende warenhuis
werkte voortreffelijk, maar een tikje traag. Heel
zachtjes lieten de genodigden zich meevoeren naar
de eerste etage... totdat een geweldige schok hen al
len door elkaar hotste. Plotseling ging de roltrap
heel hard! Razend snel, met een vaart van tachtig
kilometer schoten de treden omhoog en alle mensen
werden er met een ontzaglijke kracht af geslingerd
en kwamen in allerlei zonderlinge houdingen op ver
schillende afdelingen terecht. Mejuffrouw Tuttema
belandde op een draaiende grammofoonplaat en
draaide geruime tijd met Elvis Presley mee. Me
vrouw Nopjes raakte verward in een coupon gor
dijnstof, terwijl dokter Vierus in de slipjes beland
de.
„D-d-daar hebben we 't weer..." schreeuwde Buur
man Bezig tussen de lingerie. „D-d-dat komt alle
maal door die ellendige sloereslof!" „Wie bedoelt
u?" vroeg dokter Vierus die zojuist was geland in
de onderjurken. „Die ouwe inktvis!" schreeuwde
Buurman Bezig. „Die lelijke pompzwengel!" „Ik zie
niemand die aan deze beschrijving voldoet," zei
mevrouw Nopjes stijf. „Ik verzoek u dan ook, uw
woorden wat zorgvuldiger te kiezen.
MAtTfN TSONoee
65-7/4
65. „Zodra uw mannen genezen zijn, worden het weer
agenten en dan kunt u ze meekrijgen," betoogde dokter
Geestemelker, „maar zolang zij niet in roerselen gelo
ven, zijn het patiënten en moeten ze het bed houden."
„Man, je raaskalt!" riep commissaris Vleesjager met
koude verontwaardiging, „zie je die politiepetten dan
niet? Het zijn agenten en ze hebben te doen wat ik
zeg!" „Het zijn overspannen agenten," hield de arts
vol, „en dus patiënten. Ik bepaal, wat patiënten doen
en laten mogen, anders krijgt men ongelukken." Zorg
dan liever eerst voor deze patiënt," riep Panda onge
duldig, „anders krijgt u nog veel meer ongelukken.
Zijn ziekte is de oorzaak van alles dokter. Dus maak
hem beter! Gauw!" Het was inderdaad de hoogste tijd,
dat er iets gedaan werd aan de geheimzinnige ziekte
van meneer Zielepopel. Want de automatische huizen
bouwer ploegde gestadig voort, in de richting van het
Rusthuis Voor Overspannen Agenten
