IJmuider Courant | 1963 | 13 april 1963 | pagina 18

m

V ormingscentrum
meisjes hun

„De Vonk" helpt
levensweg te bepalen

EEN AMERIKAAN

ZIET NEDERLAND Nederland lijdt aan

Waardering voor t.v.-programma's is omgekeerd
evenredig aan ontwikkelingspeil van de kijkers

Opinie-onderzoek in de V.S.

iDAG 13 APRIL 1963

PAGINA r W b h

uuiiuiiiiiiiininiiiiTinTnnniiiniiiiinimnnimiinTiiTiniirmnüiinminnniniiiiiinniiiiiiimniiiiiiniiiinnnininniiininnmnmnTnnTnninnm

Kerkelijk leven In
V. S. verwereldlijkt
Wereldlijk leven in

een verkerkelijking

Ronald Jager

OP RUIME AFSTAND van de
mondaine hotels in Noordwijk staat
vrij Ver van de grote weg van Haar
lem naar deze badplaats een „kast
van een huis", door bouwmeester Oud
opgetrokken in Nieuwe Zakelijkheid-
stijl het was zijn eerste werk
waarin het Vormingscentrum „De
onk is gehuisvest. De directrice van
het centrum, mejuffrouw C. Jonker,
is niet ontevreden over de accommo
datie die van 1918 dateert, ook al zou
een dergelijk instituut, als het nu ge
bouwd werd, er heel anders uit moe
ten zien. Daarbij komt, dat De Vonk
destijds op initiatief van mejuffrouw
E. C. Knappert, toen directrice van
het Leidse Volkshuis, werd opgericht
(met steun van enige Leidse fabri-
kanten) als vakantie- en weekendhuis
voor vrouwen uit arbeidersgezinnen.
H Het huis is dus niet gebouwd om als
g vormingscentrum dienst te doen en
dat maakt natuurlijk wel enig ver-
i schil. Voor het zijn huidige bestem-
ming zou krijgen heeft het midden
j in de bloembollenvelden staande ge
bouw voor tal van doelen openge
staan. Hermien van der Heide begon
er haar cursussen van vier tot zes
weken voor meisjes van het platte
land; in de jaren dertig werden er
cursussen gegeven aan mannelijke
werklozen o.l.v. dominee Burger en
Robert Baelde (die in de oorlog als
gijzelaar zou worden gedood); in de
oorlogsjaren diende het Duitse offi
cieren tot verblijf en daarvan heeft
men thans nog twee bunkers over,
waarvan er een tot fietsenstalling is
omgebouwd!

TOEN DE OORLOG VOORBIJ was
werd een nieuwe richting ingeslagen,
waarin men tot dusverre is blijven
koersen. Men wil thans vooral jonge
meisjes met bepaalde moeilijkheden
bereiken. Zij kunnen worden verdeeld
in drie groepen: ten eerste zijn er de
meisjes die duidelijk in verzet zijn,
meestal omdat zij de puberteit zeer
sterk beleven; ten tweede betreft het
hier kinderen die een verkeerde school-
of beroepskeuze hebben gedaan en uit
dien hoofde in moeilijkheden verkeren
en ten slotte gaat het om diegenen, die
in hun emotionele ontwikkeling geremd
zijn, soms doordat zij voortkomen uit
zogenaamde „gebroken gezinnen", soms-
ook zijn het wat mejuffrouw Jonker
„schaduw-meisjes" noemde, d.w.z.
meisjes die in het gezin door andere
kinderen overschaduwd zijn.

Al deze meisjes hebben „normale"
aanpassingsmoeilijkheden; op De Vonk
werkt men dus niet therapeutisch.
Daarom is de naam Vormingscentrum
en niet opvoedingsgesticht. Helaas heb
ben sommige verkeerd ingelichte
ouders de indruk dat De Vonk dat wel
is. Een betreurenswaardig misverstand,
omdat zij dan geneigd zijn hun kind
uit Noordwijk weg te houden, terwijl
het daar wellicht juist voor de ont
plooiing van de persoonlijkheid geschik
te ervaring zou kunnen opdoen.

DRIE KEER PER JAAR in voor
jaar, zomer en herfst worden er cur
sussen van ongeveer negen weken ge
organiseerd, voor telkens circa dertig
meisjes. Zij zijn allen boven de leer
plichtige leeftijd, de meeste deelneem
sters zijn tussen de 14 en 16 jaar. Ge
probeerd wordt nu een leefgemeen
schap te doen ontstaan, waarin de
meisjes Ieren zichzelf en anderen te
accepteren. De grote groep wordt daar
toe in zes kleinere van ieder vijf leden
gesplitst. Voor zo ver de accommoda
tie het toelaat wonen die ook met el
kaar op een kamer. Zij moeten teza
men de noodzakelijke huishoudelijke
werkzaamheden onder leiding van het
huispersoneel verrichten en houden
daarnaast bij allerlei andere bezighe
den contact met de andere groepen.

maar meestal blijft zij wel binnen de
grenzen van haar krachten.

Daarmee is de dag nog niet gevuld.
De expressievakken nemen een grote
plaats in, juist ook omdat zij een uit
stekende mogelijkheid bieden tot per
soonlijke ontplooiing en tot samenwer
king met anderen. In toneel, dans, mu
ziek, zang, handenarbeid en sport leert
het meisje met anderen rekening te
houden en hen te waarderen, evenals
dit kan gebeuren in het huishoudelijk
werk dat de groepen bij toerbeurt ver
richten.

DE AVONDEN WORDEN op ver
schillende manieren gebruikt. Zo heeft
men één maal per week een „praat-
kringavond Er wordt dan gediscus
sieerd over vragen die verband houden
met gedrag en levenshouding. De
meeste meisjes staan aanvankelijk nog
al afwijzend tegeno/er dat „geklets"
maar worden allengs positiever. Een
andere avond wordt gebruikt voor het
beoefenen van hobbies; er is een werk-
of verstelavond; een avond waarop de
meisjes zichzelf moeten bezighouden.
De groep moet zelf een plan voor het
weekeinde maken.

Daar het de bedoeling is. dat de
meisjes echt eens helemaal in een
andere sfeer zijn, mogen ze maar één
weekend naar huis. Wel kunnen de
ouders aan het begin en het einde van
de cursus een dag op bezoek komen en
daar wordt in de regel gebruik van ge
maakt. Dan is er nog een dag voor
„tieners", d.w.z. dan mogen de vriend
jes eens een kijkje komen nemen.

In de loop der weken ontstaat er een
vrij sterke band tussen de leidster en
de leden van zo'n groepje van vijf. Be
halve tijdens de cursus ontmoeten de
meisjes haar ook op meer informele
wijze bijv. door op haar kamer thee
te gaan drinken en zo wordt zij dik
wijls een soort vertrouwensvrouw. Het
is echter zaak, dat de meisjes op eigen
benen leren staan en de leidster heeft
tot taak te zorgen, dat de banden
allengs weer wat losser worden.

De resultaten

HOE ZIJN DE RESULTATEN van
een dergelijk verblijf, zal men zich af
vragen. De meisjes putten er nieuwe
moed, die zich bijv. manifesteert in het
feit, dat ze de klas die ze niet wilden
doubleren toch maar weer over gaan
doen. Anderen kiezen een nieuwe werk
kring of gaan een bepaalde opleiding
volgen. Dergelijke beslissingen worden
niet op losse gronden genomen. In de
eerste week van hun verblijf in Noord
wijk worden de meisjes psychologisch
getest. Op grond van deze test en van
de conclusies waartoe de staf aan fiet
eind van de negen weken komt, wordt
een beroepskeuze-advies gegeven. De
meeste meisjes kunnen dat best gebrui
ken, omdat ze in het geheel niet weten
welke richting ze zullen kiezen. Daarbij
komt het advies op %en vrij gunstig
tijdstip. De meisjes zijn namelijk net
van school af, of zullen haar binnen
afzienbare tijd verlaten: „Tussen school
en leven" staat er op de folder van De
Vonk en dat klopt met de werkelijk
heid. Overigens is er wel verschil tus
sen de groepen die pan voor- en na
jaarscursussen deelnemen. In de herfst
komen er meer meisjes die met de

school klaar zijn en nu iets gaan kie
zen, in de lente verschijnen er nogal
wat kinderen die het oude willen af
breken en iets nieuws beginnen.

ZO HEBBEN DE cursussen bij De
Vonk in de loop der na-oorlogse jaren
langzaamaan deze gestalte gekregen,
mede door het baanorekend werk van
mejuffrouw W. Bos en C. H. Dommesse
die na de oorlog op nieuwe wegen de
eerste schreden hebben durven zetten.
De idee om het zo te doen was name
lijk vrij nieuw en de methode kan niet
vergeleken worden met het Volkshoge-
schoolwerk. In de volkshogeschool poogt
men personen uit alle lagen van onze
bevolking met elkaar in contact te
brengen en elkaar te leren verstaan.
Bij De Vonk ontmoet het meisje de
leidster, 'die haar helpt zich zelf te vin
den en een koers uit te zetten. Ook
werkt men op De Vonk niet met gast
sprekers, zoals op de Volkshogeschool.
Men wil de sfeer er juist zo intiem en
gesloten mogelijk houden.

Het Vormingsinstituut De Vonk is op
het ogenblik nog enig in zijn soort. Het

is toegankelijk voor alle gezindten. Het
bestuur heeft een duidelijk socialistisch
stempel (voorzitter is dominee Ruiten
berg). Dit is niet verwonderlijk als men
weet, dat De Vonk bij de Barchem-
beweging behoort, waaruit later op re
ligieus-socialistische giondslag weer de
Woodbrookers zijn voortgekomen. Meis
jes opgevoed in verschillende levens
overtuigingen en confessies hebben de
kans elkaar hier te Ieren kennen en

waarderen en het doet goed een derge- 3

lijk nog niet verzuild instituut te zien

bloeien. 3

WANT DE VONK trekt bezoekster- 3

tjes uit geheel Nederland. Van de 3

ouders wordt wel een financiële bijdra- s

ge, naar rato van het inkomen, ge-

vraagd, doch deze staat in geen ver- 3
houding tot de kosten die het centrum

voor zijn werk moet maken. Voor de s

meisjes is het verblijf in Noordwijk

een onvergetelijke belevenis en mis- 3

schien soms een zeer essentiële periode jjf

in hun leven. Daar wordt door de staf 5

danook met vrouw en macht aan ge- 3

werkt onder de bezielende leiding van 5

mejuffrouw Jonker, die deze in 1955 3

overnam. Zij vertelde ons het als haar 3

taak te zien de mens te helpen om tot s

ontplooiing te komen, om zo aan zijn

door God gegeven opdracht te kunnen 3

voldoen. De jonge mensen waar zij hier j=

mee te doen heeft zijn, naar haar 3

mening, juist zo plezierig omdat er nog

zoveel in beweging is. „Het gaat erom 3

ze te helpen houvast te vinden", zegt 3

zij met overtuiging en zo, dat men

voelt: hier is iemand aan het woord 3
die die vastheid geven kan.

Hierbij publiceren wij het derde
artikel van een viertal, waarin de
jonge Amerikaanse filosoof Ronald
Jager zijn ervaringen als docent in
Nederland beschrijft.

Drs. W. Langeveld 3

Deelneemsters aan een cursus in „De Vonk"

DE REISGIDSEN hadden er geen
melding van gemaakt dat de meest
opvallende silhouetten tegen de Hol
landse gezichtseinder die van kerk
torens zouden zijn. Het was een groot
verzuim zowel feitelijk als symbo
lisch. De eerste keer dat ik naar een
Hollandse kerk ging, overhandigde
iemand bij de deur mij een gezangen-
boek. Maar een ogenblik later hield
iemand anders mij een collectebus
onder de neus bestemming van mijn
gulden onbekend. De volgende week
in een andere kerk kreeg ik geen
boek, dus kocht ik er 's maandags
één. In dezelfde kerk werd de vol
gende zondag een ander boek ge
bruikt, dus kocht ik dat ook. De daar
opvolgende week had ik weer een
ander boek nodig. Ik had nog steeds
niet de muziek die er bij hoorde. Ook
moest ik niet verwachten dat iemand
me een plaats zou aanwijzen of dat
er dikwijls een kachel zou zijn
om me te verwarmen. Dit zijn alle
maal kleine voorbeelden, maar zo zou
het in Amerika niet gaan. En dus?
Het is niet gemakkelijk om in een
paar woorden aan te duiden waarin
het verschil ligt. Het is gemakkelijk
gezegd dat de Amerikaanse kerk meer
is geschoeid op de leest van een so
ciale instelling, meer een vereniging
is, zich meer bekommert om het com
fort en de behoeften der kerkgangers.
Het is ook gemakkelijk om critiek te
leveren op.de uitersten. Maar is hier
ook iets anders vagelijk weerspiegeld?
Namelijk dat de Nederlanders in dit
opzicht misschien een ongepolijster
volk zijn, meer recht-door-zee, onaf
hankelijk, met een houding van „je
kunt het nemen of niet", ook in de
kerk?

HET WIJDERE VERBAND, zou men

met„ enige onnauwkeurigheid kunnen
zeggen, is dit: wij Amerikanen hebben
hel. kerkelijk leyen- verwereldlijkt en
de Nederlanders hebben het wereldlijk
leven verkerkelijkt. Het gevolg voor
Amerika is een bekwame en duidelijk
sprekende kerk in een wereldlijke ge
meenschap; het gevolg voor Nederland
is een kerk die onbekwaam is op so
ciaal gebied, en een gemeenschap die
kerkelijk gericht is.

Aldus gezien, zouden slechts weini
gen één dezer opvattingen, als duide
lijk beter dan de andere, verkiezen.
Maar men kan misschien zeggen dat,
hoe vrijzinniger iemands opvatting is,
des te meer zal hij neigen naar de
Amerikaanse kant, waar hij leven kan

(Van onze correspondent)

deren. Die zouden te veel gewelddadigheid

srcent

WASHINGTON. Zeventig per

ufvft Cl 1 V3j heeft een eigen van alle kijkers in Amerika is heel of
leidster die in de cursus ook een be

paald programmadeel verzorgt.

dan 45 percent van de 2500 mensen gaf HET IS MOEILIJK om uit al die reac-

opgewekt te kennen, dat men de t.v.-pro- ties één antwoord te componeren op de te zien krijgen en door te veel kijJcen te

gramma's „uiterst plezierig" vond, 25 per- vraag: hoe denkt men over t.v.? Maar de passief worden. Het is nogal vermakelijk

-nirorc ,n Amenta i< hoei nt L®?' Z®u 'i10®®1 Plezieri8" 17 Percent vond volgende formule uit het boek lijkt in vele dat mensen zonder kinderen zich groter

,i]Kers in Amerika is neei Ot het gebodene maar zo zo en 13 percent gevallen te passen: „Een uitstekende ma- zorgen maken hierover dan de ouders Die

redelijk enthousiast over wat de televisie achtte de programma's teleurstellend. nier van ontspanning voor luie mensen die willen misschien niet 'te veel kwaad van

biedt. Men wenst vooral luchtig ver- iets anders behoorden te doen." dat toestel zeggen omdat het de kinde-

Dat programma is typisch gericht op maak De reclame in de t v is echter bii- INTERESSANT te zien, welke In die formule wordt met tevredenheid ren zo heerlijk rustig houdt,

de belangstellingssfeer van meisjes van 1 i lil mensen in het algemeen voldaan zijn en gewezen op de lichte ontspanning, die de

deze leeftijd. Allengs probeert men zonüer onpopulair, maar de Amerikaan wie er minder enthousiast is. Het publiek Amerikaanse t.v. biedt! Maar tegelijk OVER ééN DING is het publiek het
echter hen er toe te brengen over ver- 's gaan geloven, dat noch radio, noch dat alleen een lagere-schoolopleiding heeft hoort men toch nog de ondertoon van het eens: de reclame is irriterend. Welke ver
schillende facetten van het leven wat televisie zonder reclame kan bestaan. Te gehad schijnt het meest enthousiast. Vijf- kwade geweten, dat de puriteinse Ameri- betering men in dit opzicht kon bedenken'
dieper en wat zelfstandiger na te den- veel kijken naar t.v. geeft velen een ge- enzeventl« percent van deze bevolkings- kanen in deze tijd kwelt. In veel gezinnen Allereerst zou men wensen, dat de reclal
ken. In het programma vinden we deze vo„i van so]ln]fl. mpnT^hoorde eioenliik ?r?e,? ®fn ®n 1 L toplaag van de staat het televisie-toestel gemiddeld zes me de programma's niet onderbrak; ver-
opzet ook duidelijk terug. In groepen 1 v.an sciiulü. men behoorde eigenlijk intellectuelen vindt echter veel minder be- uur per dag aan en heel wat mensen heb- der zou men minder reclame willen zien
van ongeveer 15 meisjes wordt er in Z1)n beter te gebruiken. Bil Knopf in vrediging in de t.v.-programma's. Vijftig ben het gevoel, dat zij hun tijd nuttiger en kortere reclame-uitzendingen. Maar
de ochtenduren aandacht besteed aan New York is een boek verschenen ge- Percent Van deze groep uitte zich in on- konden besteden. vrijwel niemand schijnt gepropageerd te
kinderverzorging en eenvoudige opvóe- titeld „The People look at Television".
dings vragen; maar er worden ook els- Dt h t t onderzoek dat
sen gegeven onder de veelomvattende meest gronuige ontierzoeK, ciat

titels als „zorg voor jezelf" (lichaams- °0lt ln Amerika is gedaan, naar de opinie

verzorging, hygiëne etc.) en „mensen van het publiek over t.v. Zoals bij elk

onder elkaar" (een inleiding op een opinie-onderzoek heeft men een beperkt

aantal maatschappelijke vraagstukken). 7rmrvnlr]icr ockozen aantal mensen
Naast dit meer schoolse deel (de inlei- kozen aantal mensen

dingen van de leidsters over een onder- (2.500) ondervraagd. De interviews duur-

werp duren overigens nooit langer dan den gemiddeld twee uren! Twee bekende

twintig minuten, daarna volgt een ge- universiteiten, Columbia te New York

hebben om de reclame af te schaffen. Men
is al tientallen jaren gewend aan commer
ciële radio en nu ook al vele jaren aan
commerciële t.v. Zo heeft de mening zich
vastgezet, dat zonder advertenties radio en
televisie niet kunnen bestaan. Men be
schouwt het bijna als een Amerikaans bur
gerrecht om zijn radio en t.v. „vrij" te
hebben en „free" staat dan voor gratis.

Het schijnt niet tot de mensen door te

sprek) is er een individueel takensys- ,i„ ,iniv«rcif*>i* ™n flilram waren dringen, dat men toch voor zijn t.v.-ver-

teem. en de universiteit van Chicago, waren gunstige zm over wat men te zien krijgt. MENSEN BIJ WIE zulk een schuldge- toningen betaalt, wanneer men de produk-

bi] deze studie betrokken. Iets dergelijks neemt men waar wanneer voel het sterkst ontwikkeld was, gaven te ten koopt die men zo uit den treure ge-

JUIST IN DIT takensvsteem wordt men de opinie van de groep met de laag- kennen, dat zij graag meer diepgaande adverteerd ziet: haarzeep, laxeermiddelen

juiöi un uii raKensysteem wordt ste inkomens stelt tegenover de mening kennis en informatie via de t.v. zouden luchties-verdriivers sisarpttpn hipr

een beroep gedaan op het initiatief, het WAT IS MEN NA 5.000 uren vragen te van de rijksten. Het verschil is echter opdoen. Maar.... lang niet iedereen bleek DieAdvertent^^e-kosten moeten tóch Z

6n t fa?l?sie wet,enA ^kernen! Onder andere dit: dat minder frappant dan bij de laagste en te handelen naar wat hij beleed. Ook al mers weer op de kopers worten verhaókf

1 "IT368', Zl] klezen hun taken veel Amerikanen het als een ramp schij- hoogste ontwikkelingsklassen. Men zou konden zij op een gegeven moment diep- worden verhaald.

p°'*\kp?^U"JT uiteenlo- nen te beschouwen wanneer hun televisie- kunnen zeggen: geld speelt wel een rol bij gaande informatie opdoen, dan kozen die OOK IN AMERIKA is er natuurlijk een

pen en op het terrein van verkeer, so- toestel kapot gaat. Dan moet er terstond t.v.-waardering, maar niet zulk een grote hongerenden naar kennis toch heel dik- zekere rivaliteit tussen krant radio en t v

p°//°ketn UTn- worden ingegrepen. Een kwart van alle als de geestelijke ontwikkeling. Mensen wijls het luchtige vermaak van een ande- De kraót Ó.egt men te waarden om bet

Zij dienen hun taak zelf op te zetten, mensen had het toestel reeds na een halve die minder verdienen dan 3.000 dollar per re zender. Het bleek echter, dat serieuze complete nieuws en de televisie Óm dóont-

zelf een aanpak te bedenken en zelf op dag gerepareerd weten te krijgen; de helft jaar zijn voor 70 percent enthousiast; zij cultuur-uitingen meer in de smaak vielen spanning. Maar daarbij moet men dan niet

vpn Tip wiftpr Cli a"*woord ,te. g®~ der kv>kers wist ervoor te zorgen, dat die meer verdienen dan 10.000 dollar zijn dan serieuze informatie en voorlichting, vergeten, dat ontspanning heel belangrijk

ven. De leidster begeleidt en helpt als men binnen éen dag weer kon kijken. En voor 40 percent onvoldaan. Het enthousias- Wanneer men op hetzelfde moment de is voor de Amerikaan. Wanneer alle mo-

f i un°*g 1S' wordt met een dat in een land, waar het moeilijk is om me voor t.v. varieert ook met de gods- kans had te kijken naar een programma derne apparaten eens bii toverslag uit het

plakboek gewerkt en dat mag mee reparateurs te krijgen.... Bij de diverse diensten. Van de katholieken is 66 percent van serieuze informatie, van serieuze cul- huis zouden verdwHnen dan zóu 28 nef

naar huis genomen worden. Voorwaar- antwoorden der ondervraagden moet men enthousiast, van de protestanten 64 percent tuur en van licht vermaak, waren de per- cent van de Amerikaans^ vróuwen nalr

de is dat de taken af zijn en daarom n gedachten houden, dat de Amenkaan en van de Joden slechts 47 percent. Men centages der kijkers respectievelijk 5) 31 zij zelf zeggen - de t v het meest mU

™r,dt*L hltJ1«lmeen geen ™°PTerp0t ?eu" ka" zich,i" di? geval echter afvragen: ligt en 64. sen. Slechts 23 percÓn van hen fou mÓÏ

heel hard gewerkt. Soms neemt een ren behoort nergens tot "de goede toon, dit aan de godsdienst/of aan de welvaart "in Amerika wijst men herhaaldelijk op mierTeTrnwe^ Sdenkeó sin de" stof-*
meisje wel eens een te zware taak, maar zeker niet in Amerika. Niet minder en het intellect? het gevaar van de televisie voor de kin- zuiger. «rugaemcen aan de stol-

(als hij dat zo wenst) zondèr .bij ie
dere politieke, sociale en opvoedkundi
ge hoek de kerk te ontwaren. Er tekè-
nen zich daar minder kerktorens te
gen de horizon af.

DE KEERZIJDE van de medaille is
echter deze: daar de kerken minder
organisatorische vertakkingen in de ge
meenschap hebben dan in Amerika,
wordt er verhoudingsgewijs ook min
der druk door diezelfde gemeenschap
op hen uitgeoefend om samen te wer
ken. Hierdoor zien we de breedste vorm
van de oecumenische kwestie. We
zien ook de eerste reden voor het ver
schillend reageren van Nederlanders
en Amerikanen. Mijn eigen indrukken
op dit gebied begonnen toen ik, direct
na aankomst, hoorde dat zelfs de rooms
katholieken een ietsje naar het Calvi
nisme neigen. Zo'n grapje zou in Ame
rika niet kunnen ontstaan. Op elk ni
veau zijn hier de verhoudingen tussen
protestanten en rooms katholieken zeer
verschillend van die in de Verenigde
Staten; verder is het verschil groten
deels niet vleiend voor de Verenigde
Staten. Serieuze en systematische sa
menwerking op het gebied van theolo
gie, kerkdiensten en jeugdorganisaties
ligt daar nog in het verre verschiet.

Het is echter gemakkelijk voor Eu
ropeanen om te vergeten dat een twee
de grote reden voor het gebrek aan
samenwerking in de Verenigde Staten
gelegen is in het feit dat de meeste
intellectuelen die de kloof tussen pro
testanten en katholieken zouden kun
nen overbruggen zich verenigd hebben
in de Episcopaalse Kerk, die er tus
senin staat. De Episcopaalse kerk
(ruwweg gezegd: zusterkerk van de
Engels Anglikaanse) neemt op die ma
nier een grotere en meer effectieve
plaats in het kerkelijk leven van de
Verenigde Staten dan, bijvoorbeeld, de
Oud-Katholieke Kerk hier. Zij heeft Op
die manier waarschijnlijk een grotere
remmende invloed op de eenheid van
protestanten en rooms katholieken dan
wat dan ook in Nederland.

NIETTEGENSTAANDE dat, is er een
derde overweging. De langdurige Ne
derlandse ervaring op het gebied van
principiële kwesties (daadwerkelijk of
vermeend) heeft hun iets geleerd van
de kunst samen te werken zonder we
zenlijke compromissen. Dit is een deli
cate kunst, die de Amerikanen nauwe
lijks beheersen. Zo is, bijvoorbeeld, de
eertijds actieve leiding in kerkelijke za
ken door een groep zo conservatief als
de gereformeerde kerk (b.v. in Zand-
voort) niet in te denken in Amerika.

Een andere, maar hieraan verwante
zaak is de activiteit van „De Achttien".
En het feit dat de eerste 10.000 exem
plaren van „Van Kerken tot Kerk" zo
vlug uitverkocht waren doet vermoe
den dat er iets belangrijks aan het ge
beuren is. Mijn eigen ervaring, die te
beperkt of te veel die van een buiten
staander kan zijn, veronderstelt dat de
voornaamste tegenwerking tegen „De
Achttien" komt van diegenen die erg
van dogmatische theorieën en uitge
breide betogen houden. En ik heb erop
geduid dat er hier een groter aantal
van zulke mensen zijn dan in de Ver
enigde Staten. Hier komen bij een Ame
rikaan onvermijdelijk twee vergelijkin
gen naar voren. De ene betreft zuster-
immigrantenkerken van de hervormde
en gereformeerde kerken, namelijk de
gereformeerde kerk in Amerika (R.C.A.)
en de christelijke gereformeerde kerk
(C.R.C.), beide van bijna geheel Hol
landse herkomst.

DE ANDERE VERGELIJKING die
natuurlijk opkomt, is die met de zoge
naamde Blake-Pike voorstellen. Wat
betreft de eerste Is een „Amerikaan
se Achttien" voorstelbaar tussen de
R.C.A. en de C.R.C., een beweging die
vergelijkbare steun en interesse kan
verwerven? Zeker niet. De redenen
daarvoor zijn te vinden in twee féiten:
Amerikaanse' calvinistische kerken heb
ben betrekkelijk weinig drang op prak
tische gronden gevoeld om samen te
werken; en het theoretische argument
ervoor zou door een conservatisme moe
ten heendringen dat, grotendeels onbe
roerd door frisse Europese windeni een
beetje op dode orthodoxie lijkt. Wat de
laatste betreft de Blake-Pike voor
stellen zijn veel radicaler en vérstrek
kender dan welk droombeeld van de
Achttien ook. De stoot die de voorstel
len gegeven hebben is tot nu toe meer
theoretisch dan praktisch, meer idea
listisch dan daadwerkelijk. Er is, denk
ik, een omkering van de gebruikelijke
Nederlands-Amerikaanse verhouding.
Inderdaad, in ruimere zin geloof ik dat
op het kerkelijke terrein typisch. Ne
derlands-Amerikaanse zwaartepunten
dikwijls andersom liggen. Maar, en in
overeenstemming met de stereotiepe
Europese voorstelling van dingen uit
Amerika, wat de voorstellen werkelijk
beogen is iets dat heel groot is, lich
telijk opzichtig en lichtelijk onhistorisch
en tot nu toe lichtelijk vaag.

INTUSSEN KUNNEN WE iets leren
van „De Achttien". Niet alleen het zui
vere evenwicht tussen dringende nood
zaak aan de ene kant en moderatie aan
de andere kant in hun stelling, maar
ook de intens praktische gerichtheid
van hun doelstellingen: geen geleerde
monografie maar een boekje dat een
onderwerp behandelt, geen bladzijden
vol theorie, maar wenken voor de prak
tijk, geen verheven veroordelingen
maar wederzijdse hulp. Het is niet pre
cies wat ik verwacht zou hebben van
Nederland ofschoon dat aan mij kan
liggen. Dat het voortkomt uit datzelfde
protestantse Nederland dat zoveel theo
logische geschillen gevoed heeft is iets
dat de moeite waard is opgemerkt te
worden.

De methodiek zou met vrucht over
genomen kunnen worden door diegenen
die met de Blake-Pike voorstellen sym
pathiseren; en de inhoud zou evenzeer
overgenomen kunnen worden door de
gereformeerde kerk in Amerika en de
christelijk gereformeerde kerk.