Contracten met Satan
Ah, door DU VAL beroofd te worden.
I
dat was waarlijk een genoegen!
mm'A
SC K
DINSDAG 2 3 APRIL 1 9 6 3
4
Het duivelsverhaal: weinig bekende vorm van „mystery-writing"
L-H:
A merikaanse uitgevers
laten in Europa drukken
I.
1-.. y
i*
'r>
DE PERSONIFICATIE van het hoze, dat als demon of satan, in heel of
half menselijke gedaante, optreedt in de geschreven of mondeling overgelever
de vertelkunstis zo oud als 's mensen hesef van de strijd tussen goed en kwaad.
In de christelijke volksoverlevering heeft de ontmoeting tussen mens en duivel
de welbekende vorm aangenomen van de overeenkomst waarbij de, met zijn
bloed signerende, mens zijn ziel en zaligheid aan Satan verkoopt in ruil voor
luttele jaren van ongestoord aards genot: rijkdom, macht, liefde, of wat de
„contractant ter eenre zijde' verder begeerlijk acht. De officiële litteratuur
heeft voor de verwerking van dit motief uit de volksverhaalkunst zelden belang
stelling getoond; het geval Faust staat als uitzondering vrijwel alleen. Des te
merkwaardiger zou men het mogen achten, dat juist in onze tijd en met name
in een cultuurgebied als het Amerikaanse, het duivelverhaal ïls nieuw litterair
genre aan het opbloeien is - ware het niet dat de oorspronkelijke christelijke
moraal hier meestentijds zoek is.
IN DE TRADITIONELE duivelver
halen immers, moet de mens die zijn
plicht ten aanzien van godheid en goed
heid zo schromelijk verzaakte, na het
verstrijken van de vastgestelde ter
mijn onherroepelijk de overeengeko
men prijs betalen en in een pandemo
nium van gekrijs, vlammen en zwavel
stank ten onder gaan. Van die traditie
kan slechts worden afgeweken in een
enkel uitzonderlijk geval, zoals in de
charmante legende over The Countess
Kathleen O'Shea: de goede gravin, die
haar ziel en zaligheid verkoopt tenein
de de bevolking van haar landgoed uit
de klauwen van Satan te redden als
deze, misbruik makend van een hon
gersnood, op haar domein op zielejacht
is; het spreekt vanzelf dat „the sale of
this soul. so admirable in its charity,
was declared null by the Lord; for she
had saved her fellow-citizens from eter
nal death" Het moderne duivelverhaal
daarentegen, geeft Satan veelal het na
kijken. niettegenstaande het „verkoop
motief" van zijn schuldenaren aanzien
lijk minder edel pleegt te zijn dan dat
van Kathleen O'Shea. De schuldenaar
dankt zijn „narrow escape" dan ook
niet zozeer aan het feit dat zijn con
tract wordt „declared null by the
Lcrd," als wel aan de kracht van
eigen, menselijk vernuft. Het grondpa
troon van deze verhalen is het scherp
zinnige steekspel tussen schuldeiser en
schuldenaar, waarbij soms de duivel
wint, maar meestal de mens met juri
dische spitsvondigheid door de mazen
van de overeenkomst weet heen te
kruipen. Mogelijk ontleent het genre
dan ook voor een niet gering deel zijn
bestaansrecht aan de voldoening die
het de lezer moet schenken, niet al
leen het Boze waartegenover hij
zich vaak zo machteloos weet bij de
neus genomen te zien, maar dit boven
dien te zien gebeuren door de macht i
van de ratio, het enige wapen waar
over de mens beschikt in zijn strijd te
gen de hem omringende machten der
duisternis. Hetzelfde wapen dat hem in
het klassieke detectiveverhaal doet
triomferen in de strijd tegen de mach
ten der onderwereld.
HET MERENDEEL der moderne
duivelverhalen tekent Satan als een
nuchter maar fatsoenlijk zakenman.
Hij houdt er moderne methoden op na
in Arthur Porges' humoristische The
Devil and Simon Flagg steriliseert hij
zelfs het lancet waarmee het bloed
voor de signatuur aan tegenpartijs
duim onttrokken moet worden) en weet
in de meeste gevallen zijn verlies spor
tief te nemen Soms valt er zelfs met
hem te praten: in The Devil and Da
niel Webster, van Stephen Vincent Be-
nêt. geeft hij weliswaar in de over
tuiging dat hij zal zegevieren een
schuldenaar op de dag van afrekening
nog de kans, zich door de legendari
sche Daniel Webster te laten verdedi
gen voor een jury van gerenommeerde
verdoemden, en verspeelt daarbij zijn
winst aan Websters meeslepend plei
dooi. Treffend is bij deze gelegenheden
Satans eerbied voor wet en recht, zelfs
wanneer hij zich onbehoorlijk behan
deld acht. In Miriam Allen de Fords
Time Trammel koopt hij een ziel en
levert als tegenprestatie een leven in
goede gezondheid, plus het vermogen
een tijdreismachine uit te vinden. Op
de vervaldag moet hij echter ontdek
ken dat de tegenpartij het verhaal over
zijn uitvinding heeft rond gebazuind
met het doel zich krankzinnig te laten
verklaren: een contract gesloten door
een krankzinnige is immers niet rechts
geldig! In gerechtvaardigde woede ont
voert Satan zijn tegenspeler uit het
krankzinnigengesticht en dreigt, hem
bij een nieuw onderzoek genezen te
doen verklaren. Hij blaast echter de
aftocht als de ander repliceert dat een
genezen-verklaring voorafgaande ziek-
Vele Amerikaanse uitgevers en ande
re firma's laten hun drukwerk overzee
maken omdat het goedkoper is, aldus
deelt Wall Street Journal mee. Het
noemde de volgende voorbeelden: Een
boek over kunst in twee delen, dat deze
maand gepubliceerd zal worden door de
Viking Press werd geschreven door een
hoogleraar uit Illinois, het wordt uit
gegeven door een New Yorkse kunst
handelaar, de cliché's voor de kleuren
druk werden gemaakt in Milaan, de boe
ken worden gedrukt :n Luzern, zij wer
den gebonden in Stuttgart. De boeken
zullen voor 30 dollar per stuk verkocht
worden. Waren zij in Amerika gedrukt
dan zou de prijs ongeveer 50 dollar
zijn geweest. De kleurencliché's kosten
ongeveer 40.000 dollar; als zij in Ameri
ka gemaakt waren zouden zij onge
veer 70.000 dollar gekost hebben.
In Nederland gemaakte sigarenband
jes die door Amerikaanse firma's ge
bruikt worden kosten 30 tot 35 percent
minder dan die welke in Amerika ge
maakt worden.
te impliceert, hetgeen in strijd moet
worden geacht met de clausule die een
leven in goede gezondheid garandeer
de.
Het is duidelijk, dat deze fatsoenlij
ke zakenmentaliteit een conditio sine
qua non is voor het voortbestaan van
het genre' een duivel die van zijn bo
venaardse macht misbruik maakt om
coüte que coüte zijn zin door te drijven
zou onherroepelijk de ondergang ervan
inluiden. De vulgaire bedrieger die Sa
tan zich toon in Ford McCormacks Heli-
Bent (waarin hij een jongeman die
zich volgens contract, op aarde welbe
wust. op de zonde heeft toegelegd ten
einde in de hel een goede positie te
verwerven, trouweloos als de eerste de
beste ordinaire verdoemde behandelt)
blijft dan ook een uitzondering.
DE MENS UIT HET moderne dui
velverhaal bezit vaak een bredere blik
dan zijn middeleeuwse voorganger
het motief van de man die een voor
aanstaande plaats in de hel verkiest bo
ven zegening met tijdelijke goederen,
beperkt zich niet tot bovengenoemd
voorbeeld. In de grillige humoreske
The Devil. George and Rosie vertelt
John Collier het verhaal van een jon
geman, om zijn lelijkheid door de
meisjes gemeden, die filiaalhouder
wordt op een planeet waar de duivel
een dependance voor vrouwen moet
vestigen, daar de hel voor hen te klein
wordt Plet is de jongen een zoete
wraak, te heersen over deze goed ge
outilleerde nevenhei, die ware vrou
wenkwellingen bevat: kasten vol
ouderwetse kleren, dummy-echtgeno
ten die snurken met hun voeten op de
schoorsteen, etc. etc Een vergissing
van Charon die de ziel van een nog
niet gestorven en bovendien braaf
meisje overzet, leidt er echter toe dat
de filiaalhouder Satan trotseert en met
het meisje naar het land der levenden
terugkeert. In The Brazen Locked
Room verbindt een man aan zijn eis
van tien jaar aardse voorspoed de
voorwaarde, dat hij na afloop daarvan
zal gaan behoren tot Satans kader. Hij
zal daartoe een test moeten afleggen
en als hij faalt een gewone verdoemde
ziel worden. De test blijkt te bestaan
uit een poging te ontsnappen uit een
hermetisch gesloten koperen vertrek,
en de man slaagt hierin door gebruik
te maken van het hem geschonken ver
mogen zich te verplaatsen in alle di
mensies: hij verplaatst zich naar een
moment in het verleden waarop de ko
peren kamer nog niet bestond. Daar
mee bevindt hij zich tevens op het tijd
stip waarop hij het contract tekende,
maar hij tekent nu niet opnieuw. De
teleurgestelde duivel put troost uit de
gedachte dat de man tenminste tien
jaar van voorspoed plus zijn gelukkig
huwelijk verloren heeft, maar de man
voelt zich sterk in de nieuw verworven
zekerheid dat een overeenkomst met
Satan de mens niets kan schenken wat
niet ook verworven kan worden door
hard werken en vertrouwen in „Bo
ven".
The Brazen Locked Room is gespro
ten uit het brein van de befaamde
science-fictionauteur Isaac Asimov en
het draagt alle kenmerken van zijn af
stamming, tot zelfs in de „bood
schap": een belangrijk facet van de
meer serieuze s.f.-verhalen. Het be
hoeft niet te verbazen dat juist een
Asimov zich ook tot het duivelverhaal
aangetrokken heeft gevoeld de grilli
ge fantasie waarop het duivelverhaal
hel perspectief opent, doet het dicht te
gen de s.f aanleunen en menigmaal
vindt men dan ook beide elementen
vermengd Het gaat misschien wat ver,
een s.f -aspect te willen zien in het pla
neet-motief uit Colliers verhaal, maar
in Time Trammv komt het toch dui
delijk om de hoek kijken, al blijft de
tijdreismachine er een secundair mo
tief; het toekomstaspect in Bruce El
liots The Devil Was Sick is echter on
miskenbaar van s.f.-huize, evenals het
grondmotief van Moses Scheres A Bar
gain in Bodies.
LAATSTGENOEMD VERHAAL be
wijst tevens, dat ook Satan een over
eenkomst. strikt volg .ns de letter, te
eigen behoeve weet te interpreteren
Twee geleerden. Oliver en Ames, heb
ben een wezen met superintellect wil
len creëren door hun beider geesten te
verenigen in het lichaam van Oliver,
maar tengevolge van een vergissing
lost het lichaam van Ames niet hele
maal op en Oliver zal dit te eeuwigen
dage als een onzichtbare ondraaglijke
last met zich moeten meeslepen; als
een medelijdende vrouw Satan wil
dwingen tot de belofte, Oliver te bevrij
den van zijn last en Ames te doen her
leven, houdt de duivel zich letterlijk
aan zijn woord: Oliver wordt ontlast
maar lost nu gedeeltelijk op, en Ames
komt tot leven maar zal voortaan Oli
ver hebben te torsen Met deze listig-
♦,heid van Satan maakt ook de man
kennis die, in Lord Dunsany's A Deal
with the Devil, zijn ziel verkwanselt te
gen (wie anders dan een Engelsman
zou er de prijs voor overhebben!) het
vermogen de uitslag van de paarden
rennen te voorspellen; daar hij ver
geet te conditioneren dat dit vermogen
hem ook voordeel moet opleveren, ver
hindert de duivel hem elk profijt met
de meest verbluffende middelen. Sam
Shay daarentegen, die van wedden zijn
broodwinning heeft gemaakt, leert in
Robert Arthurs Satan and Sam Shay
de duivel van een zwakkere kant ken
nen: hij wint een weddenschap van Sa
tan, die zich hierover zo opwindt, dat
hij zweelt Sam voortaan elke wedden
schap te zullen laten verliezen; Sam
verschaft zie' daarop met volledig
behoud van zijn ziel alle aardse ge
neugten, door steeds het tegenoverge
stelde te wedden van hetgeen hij wenst
te bereiken!
HET MODERNE duivelverhaal be
zit meer aspecten dan men binnen het
bestek van een enkel artikel kan bena
deren Men zou o.a nog kunnen wijzen
op de verhalen waarin een demon de
Satan-figuur vervangt, zoals de tegen
wil en dank onzelfzuchtig dienende de
mon Nellthu in Anthony Bouchers ge
lijknamige vertelling, of in Henry
Kuttners Threshold de rationele
demon, die niet gelooft in de ziel, daar
om de voorkeur geeft aan het verslin
den van een lichaam en op geraffineer
de wijze een contractant te pakken
neemt door hem te slaan met kleuren
blindheid. Ook het hier en daar vrij
nauwe verband tussen duivelverhaal
en science-fiction en misschien een
verder verwijderd tussen duivel- en de
tectiveverhaal zou nog tot uitvoerige
vergelijkingen en het noemen van veel
namen en titels aanleiding kunnen ge
ven. Intussen zal uit het voorgaande
ongetwijfeld duidelijk zijn geworden,
dat het merendeel der moderne dui
velverhalen een „Spielerei" blijft, die
uiterst weinig met het klassieke dui
velverhaal gemeen heeft en zelden die
per graaft dan de oppervlakte van hu
mor, scherpzinnigheid en min of meer
bizarre fantasie. Een voorbeeld van een
uitzondering op deze regel vindt men
in het eerder genoemde The Devil Was
Sick van Bruce Eliot. Het schetst een
wereld van de verre toekomst, die de
begrippen God, duivel, goed en kwaad
niet meer kent en gelooft dat „A vil
lain is just a sick hero" Een jonge
man, die twintig jaar heeft gezocht
naar een onderwerp voor zijn disserta
tie nagenoeg allt problemen zijn im
mers opgelost! werpt zich op het ob
ject „duivels, demonen en demonolo-
gie in de oudheid" en komt er hierbij
toe, een duivel op te roepen die hem
goud, macht etc. aanbiedt begrippen
die hij niet kent en waarnaar zijn ver
langen dus ook niet uitgaat. Het gevolg
van dit contact is, dat hij de duivel
naar een hospitaal laat brengen, waar
deze genezen wordt, daardoor in een
engel verandert, en verdwijnt onder
het uiten van de woorden „Pax vobis- s
cum". De hoofdpersoon wijzigt daarop
de zinspreuk „A villain is just a sick
hero" in: ,A devil is just a sick an
gel."
Het is, hoe dan ook, een perspectief
dat alle hoop biedt voor de toekomst!
(Ter lezing aanbevolen: Basil Daven
port Deals with the Devil, een boei
ende verzameling van deze en dergelij
ke duivelverhalen).
Bert Japin
DUVAL WAS FRANSMAN en hield in Engeland op
's Konings kareis wegen als een galante cavalier de eer op
van zijn vaderland. Dal kostte de betrokkenen tenslotte
natuurlijk wel geld, maar ze konden niet zeggen dat zij
geen waar voor dit geld kregen Daar was dan die edelman,
wiens vrouw zo mooi op de fluit kon spelen! Duval had
gehoord, dat deze heer met een bedrag van vierhonderd
pond op zak èn met zijn echtgenote op reis zou gaan. Duval
had in die tijd een kleine bende rondom zich verzameld en
met dit gezelschap werd de koets afgewacht en omsingeld.
De edelman gaf op het gezicht hiervan de hoop op nog iets
van zijn geld te redden. Zijn echtgenote dacht er echter
anders over. Zij zag dat hun aanvaller de beroemde Duval
was en zij had zoveel over zijn charme gehoord, dat zij de
situatie aanzienlijk minder somber inzag. Zij stelde list
tegenover geweld. En zij deed alsof de hele affaire een
gewoon oponthoud was, dat wel meer voorkwam en haar
niet aanging. Zij bracht de fluit, die ze bij zich had aan de
mond en begon een vrolijk wijsje te spelen. Zo maar om
de verveling te verdrijven. Ze zal wel geweten hebben, dat
ze Duval in zijn zwakke zijde geraakt had, want deze was
dol op muziek, speciaal op de fluit waar hij zelf een vir
tuoos bespeler van was. Het grimmige beeld dezer overval
veranderde onmiddellijk in een pastorale. Duval greep
eveneens zijn fluit en speelde mee.
SPRAKELOZE VERBAZING bij aan
gevallenen en aanvallers! Alles was ver
geten de pistolen werden in de hol
sters gestoken, aan de zenuwachtige
bedrijvigheid van de angstige lakeien
en koetsiers kwam een eind, de edel
man slikte van verbazing en zelfs de
door het plotselinge oponthoud onrus
tig geworden paarden kalmeerden en
stonden stil zoals de wereld om hen
nu stil werd. Er waren alleen nog de
ijle tonen der fluiten, die de rust beklem
toonden. De melodie eindigde met een
lieflijke consonant. Even heerste vol
komen stilte. Toen nam Duval zwierig
zijn bepluimde hoed af, complimenteer
de zijn partnerin en richtte zich be
scheiden tot haar echtgenoot. „Edele
heer" zei hij „Uw gade speelt voor
treffelijk, ik ben er van overtuigd dat
zij even goed kan dansen. Zoudt u
kunnen toestaan, dat zij even het rijtuig
verliet en met mij een dansje deed op
die berm daar?"
„Hoe zou ik dat kunnen weigeren"
zei de man „Aan u die zo ridderlijk
zijt en zich als heer gedraagt. Ik vind
het een eer voor mijn echtgenote en voor
mij zelf om aan uw verzoek te mogen
voldoen". Lachend steeg de dame uit en
zij danste met Duval en het was heer
lijk om te zien. De rovers bespraken
met de lakeien en de koetsiers de
schoonheid van de dans, de edelman
had zich bij hen gevoegd en sprak van
de nieuwe dansen, die na de restauratie
der Stuarts van Frankrijk uit naar de
hofkringen in Engeland waren gekomen
en ten laatste vergat iedereen het oor
spronkelijke doel der samenkomst.
IEDEREEN, BEHALVE DUVAL.
Want toen de dans was afgelopen en
de edelvrouw blozend in het rijtuig was
gestapt en men zich gereed maakte te
scheiden zei Duval als terloops tegen
haar echtgenoot: „Nu moet u niet verge
ten de muziek te betalen, edele heer!"
„O neen", zei deze, „zoiets vergeet ik
nooit". En hij gaf Duval honderd pond,
die hij kennelijk reeds op zij had ge
legd. Hij deed dit met het gebaar van
iemand, die blij was een reeds lang
achterstallige schuld eindelijk te kunnen
afdoen. Met een buiging nam Duval
het geld aan. „U bent vrijgevig, mijn
heer," zij hij. ,,U zult daarvan nimmer
spijt hebben. Weet U, dat deze honderd
pond, die u mij met zo'n vriendelijk ge
baar hebt afgestaan, mij meer waard
zijn dan een veelvoud daarvan dat ik
met geweld zou hebben moeten nemen?
Door uw edelmoedige houding heeft u
de driehonderd pond, die u nog bij u
heeft, in ruime mate verdiend. En in de
toekomst heeft u van mij en mijn vrien
den niets te vrezen." Daarna nam men
van elkaar op vriendelijke en hoffelij
ke wijze afscheid.
DUVAL HAD reeds als jongen een
avontuurlijke geest, doch hij was geens
zins voorbestemd tot de levensloop, die
hij later min of meer door de nood
gedwongen heeft gekozen. Hij was acht
tien jaar en lakei bij een voor Crom
well's regiem naar Parijs uitgeweken
hoveling, toen deze laatste omstreeks
1660 bij de restauratie van Karei II
weer naar Engeland trok. Daar vierde
men de val van het doodsaaie bewind
van de Lord Protector op een wijze,
die de weegschaal met een klap naar
de andere kant deed omslaan. De kroe
gen zaten avond aan avond vol dronk
aards, avonturiers en gokkers en het
duurde niet lang of Duval, die van zijn
meester ook al niet zo'n schitterend
voorbeeld kreeg, raakte in verkeerd ge
zelschap. Hij verloor zijn geld en zijn
betrekking, raakte van kwaad tot erger
en ging tenslotte van straatroof leven.
Op zijn manier, hij deed het op een
wijze, die voor het stukje a-sociale
mens dat in ons allen schuilt, hartver
warmend is.
DAAR IS BIJVOORBEELD het grap
je dat hij uithaalde met de gierige boer.
Het bracht hem de honderd guineas op,
die de boer zelf niet op onberispelijke
wijze verkregen had. Duval reed door
zo'n typisch Engels marktstadje en
trof het aan in een feestroes. Het was
kermis. In de herberg „De Kroon" werd
blijkbaar bijzonder veel pret gemaakt,
want al van buiten hoorde hij de klank
van fluit en vedel en het opgewonden
geroezemoes van stemmen. Hij stapte
van zijn paard, gaf dit ter verzorging
van de stalknecht en liep de keuken bin
nen. In die dagen was de keuken van
de herberg de plaats, waar men in de
geur der etenswaren rustig kon zitten
uitblazen van vermoeienissen of van de
luidruchtige genoegens, die in de andere
lokaliteiten gevierd werden. Er stonden
enige banken en Duval zette zich neer
en bestelde een groot glas wijn. Lang
zaam slokje voor slokje daarvan genie
tend luisterde hij naar de gesprekken
der anderen. Die waren bepaald niet
met hun eerste glas bezig en zij ont
hulden meer geheimen dan wenselijk
was, zeker in tegenwoordigheid van een
vreemdeling, al wisten ze niet dat die
vreemdeling Duval heette. Maar deze
bleef onopvallend zitten en luisterde al
leen maar. Daar hoorde hij een boer
snoeven over een goed zaakje dat hij
gemaakt had en dat hern honderd gui
neas had opgebracht: „hier in de zak
van mijn jas, heren" wees hij „honderd
guineas, en geen penny minder". Du
val was de man dankbaar voor deze
kostbare tip. Hoewel hij zat te popelen
om mee te doen aan de muziek en de
dans in de gelagkamer naast de keuken
hield hij de boer in het oog totdat deze
zich bij de feestvierenden voegde. Du
val volgde hem op de voet er nu zag hij
kans met de stadsschonen een dansje
te wagen. Inmiddels bfoedde hij een
zonderling plan uit om aan het geld
van de boer te komen.
HET LOKAAL, waarin werd gedanst,
bezat een grote schoorsteen met naar
het dak een brede opening die gemak
kelijk een mens kon doorlaten. Na een
half uur dansen onttrok Duval zich even
aan het gezelschap om een praatje te
gaan maken met de stalknecht. Die had
wel zin om een paar guineas te ver
dienen met het uitvoeren van een kleine
maskerade. Hij de stalknecht zou
zich met wat huiden en oude koeho
rens uitdossen als hellehond en via de
schoorsteen tussen het gezelschap plof
fen. Dat zou een verbazing, verwar
ring en gelach geven! Nu verbazing en
verwarring gaf het wel, maar gelachen
werd er weinig. De stalknecht kreeg zijn
twee guineas en zweeg verder maar
liever. De vreemdeling werd niet meer
gezien. Maar dat de boer al zijn geld
kwijt was, lag aan de duivel die het
eigenhandig was komen halen!. Ieder
een had hem immers gezien. Met scha
de en schande werd de boer de her
berg uitgewerkt. Maar tot muziek en
dans kwam men die avond niet meer in
„De Kroon".
TOCH WERDEN DUVAL'S grapjes
van overheidswege maar matig gewaar
deerd, zelfs niet door de politie van
de milde Karei II. En omdat hij zo
langzamerhand bij iedere herberg de
aanplakbiljetten zag, waarbij een prijs
dp zijn hoofd werd gesteld, vond hij
het wijzer uit te wijken naar Frank
rijk. Daar kon hij op straat wel geen
koetsen aanhouden, maar Duval was
niet voor één gat te vangen. Hij kon
bijvoorbeeld kaart spelen en hij was
daar zo knap in, dat hij niet eens be
hoefde vals te spelen om te winnen.
Ook was hij een genie in afstand me
ten, waarmee hij kans zag flinke wed
denschappen af te sluiten, die hij al
tijd won. Het klopte tot op de meter.
Wat voor wiskundige knobbel hij hier
voor had, zal wel altijd een raadsel
.blijven.
Eenmaal sloeg hij in Parijs een gro
te slag, die hem overigens noopte
ijlings weer naar Engeland uit te wij
ken, waar hem de dood aan de galg
wachtte. Het was in de dagen der
goudmakers. Een snufje van dit en een
snufje van dat, een vuurvaste pot, een
paar geleerde formules en klaar was
Kees. De man die op de handigste
wijze het echte goud in de pot kon
smokkelen kreeg het grootste vertrrou-
wen. Als de proeven in het klein slaag
den werden de zaken grootser opgezet.
Dan werd er geld gegeven voor veel
materiaal en voor de inrichting van
laboratoria die goud zouden produce
ren aan de lopende band maar
nimmer zijn die goudfabrieken geopend.
De slimmerds waren verdwenen. Duval
kreeg in deze branche zijn kans bij
een man, die nauw aan het Hof gelieerd
was. De met veel omslag en geheim
zinnigheid omringde proef slaagde bui
ten verwachting. Alles was van te vo
ren zorgvuldig gecontroleerd behalve
het staafje waarmee Duval in de zie
dende massa lood, koper en ander
goedkoop materiaal rondroerde. In de
kern van dit staafje had hij het goud ver
borgen. dat door de hitte smolt en door
zijn zwaarte naar de bodem van de
pot zonk toen alles ging afkoelen. En
daar werd het gevonden. Rijk beladen
met het geld dat hem werd gegeven
orn zoveel goud te produceren, dat de
bedenkelijk lege Franse schatkist weer
een bemoedigend aanzien zou krijgen,
keerde Duval haastig naar Engeland
terug. En dit werd zoals gezegd
zijn ongeluk.
BETREKKELIJK snel werd hH door
de politie ontdekt en voor zijn vele ro
verijen bestond slechts één straf: de
galg. De vele smeekschriften (vooral
van dames uit de betere standen!) kon
den het hart van de koning niet ver
murwen. Nadat Duval het voorgeschre
ven half uur aan de galg had gehan
gen, werd zijn stoffelijk overschot vol
gens gebruik aan zijn vrienden gege
ven ter beaarding. Dezen baarden hem
in een nabij gelegen pand plechtig op
en omringden hem met bloemen en
kaarsen. Weldra trok een défilé langs
de door rouwdragers bewaakte kata
falk. Men kon in die dagen veel heb
ben, doch aan deze komedie werd door
de overheid toch terecht een eind ge
maakt. Zo'n weldoener der mensheid
was Duval ook niet geweest. Maar dat
hij en Hind 1) vergeten zijn en Turpin
1) met de eer der rovers-romantiek
is gaan strijken, is toch een der
zij het in dit geval kleine onrecht
vaardigheden waarvan de geschied
schrijving wemelt.
1) In eerder geplaatste artikelen be
schreven.
Mr. H. J. M, TONINO
