Verlaging stemgerechtigde leeftijd kan wellicht verrassing opleveren Grote stabiliteit van de grote partijen T de welvaart stijgt Haarlemse fractieleiders over hun partijen Jjisf 18 weeR PARTIJ VAN DE ARBEID De negen Muzen J VOOR MeeR MOOI LIJST DINSDAG 14 MEI 1963 4 Als er een C.D.U. was Malle gevallen samsam A.R. C.H.U. C.P.N. K.V.P. P.v.d.A V.V.D. P.S.P. ZETELVERDELING SEDERT 1897 - - - - - STEMMENPERCENTAGES DER PARTIJEN SINDS 1918 Morgen gaat Nederland stemmen Morgen zal in Nederland weer een nieuwe Tweede Kamer worden gekozen. Op de keper beschouwd zal het wel weer neerkomen op terugwinnen wat een vorige keer verloren ging of verliezen wat vier jaar geleden gewonnen werd. In geen der grote partijen zal men zich waarschijnlijk ernstig zorgen maken over een kleine achteruitgang, behalve misschien bij de Anti-Revolutionairen, want zij zijn de enige partij waarvan de stemmenpercentages sinds 1948 een steeds verdere teruggang aantonen. Of zal, mede doordat de stemgerechtigde leeftijd verlaagd is, deze verkiezing een grote verrassing brengen, zoals in 1935 en 1946. toen de extremisten van rechts en links onverwachte overwinningen boekten? Afgaande op 40 jaar verkiezingsuitslagen behoeft men in Nederland geen grote verschuivingen te verwachten. De uitspraak der kiezers is al meer dan veertig jaar lang vrij stabiel gebleven. Menigmaal heeft de kiezer kunnen lachen wanneer na afloop van een ver kiezing vertegenwoordigers van partyen trachten te bewijzen dat de uitslag eigen lijk winst voor hur partij heeft opgeleverd, of hoe blij zij zijn met de nederlaag, mr- door de partij van de „ballast" wordt ver lost. Het bekende recept is dan, terug te grijpen op één der vorige uitslagen die ongunstiger was, of te wijzen op het ver schil tussen een Kamerverkiezing en Statenverkiezing. Wil men echter een juist beeld krijgen dan dienen de uitslagen van 1922 tot 1962 naast elkaar gezet te worden en dan niet het aantal stemmen of het aantal zetels maar de percentages te laten spreken Eigenlijk zou men ook nog het aantal on geldige stemmen in percentages moeten berekenen, want daaruit kan een zekere onverschilligheid van de kiezers blijken. Maar het beeld zou er veel ingewikkelder door worden. Wij hebben de verkiezings uitslagen van 1918 (invoering algemeen mannenkiesrecht en evenredige vertegen woordiging) 1922 (invoering vrouwenkies recht) tot en met 1962 naast elkaar gezet We hebben toen de Chistelijk-prötes- tantse partijen samengevoegd en daarnaast nog eens deze partijen met de K.V.P., om een soort Duitse C.D.U. te formeren. Ook hebben we de liberalen met hun kleine satelliet-partijen, en de socialisten, uiterst links en uiterst-rechts, in percentages ver werkt en toen kregen we een beeld dat op het eerste gezicht de indruk gaf, dat ver kiezingen in Nederland niet meer nodig zijn om de vier jaar, maar beter om de 25 jaar kunnen worden gehouden! t De stabiliteit van de grote partijen is namelijk zeer groot. Zelfs de crisisjaren van 19301940, de bezetting van 19401945 hebben ternauwernood het beeld kunnen veranderen. Kijken we bijvoorbeeld naar het gemid delde percentage bij de verkiezingen over een periode van tien jaar (1920-1929, 1930- 1939, 1945-1949 en 1950-1959) óm een betere indruk van de voor- en achteruitgang over een groot aantal jaren te krijgen, dan valt het op dat er met een gelijk partijenstelsel als in Duitsland, Engeland en België (drie c Internationaal viooleoncours. Na de eerste selectie zijn in het Internationaal Vioolconcours Koningin Elisabeth der Bel gen 24 jonge kunstenaars uit de Verenigde Staten, Rusland, België, Frankrijk, Japan, Syrië, Mexico, Australië, Israel, Spanje, Argentinië en de Philippijnen overgeble ven. De internationale jury zal dit aantal bij de tweede selectie moeten halveren. De resterende 12 kunstenaars zullen van 20 tot 25 mei deelnemen aan de finale. De eerste prijs bedraagt B. fr. 150.000 (bijna 11.000 gulden). De hond van Steinbeck. De reizen van „Charley" behoren tot het verleden. Lezers van het boek „Travels with Char ley" zullen zich herinneren dat Charley de trouwe bejaarde poedel, en de enige metgezel van de Amerikaanse schrijver John Steinbeck was. De 13-jarige trouwe hond is onlangs van ouderdom gestorven. Aboe Simbel. Een commissie van des kundigen van de Unesco heeft bij het be stuur van de Unescc een voorstel inge diend om de monumenten van Aboe Sim bel in het Nijldal te beschermen, door ze in een groot betonnen reservoir drijvend te houden. Het plan, dat bekend is ge worden als het „Franse project", voorziet erin dat de monumenten uit de heuvelhel ling gehouwen worden en weer opgebouwd worden in een betonnen reservoir dat zal komen te drijven op het wassende water achter de Assoean-dam. De kosten worden op ongeveer 34 miljoen dollar (122.4 mil joen gulden) geschat. „Hispano-Amerikaanse studiekring". Op initiatief van de in Nederland woon achtige Surinaamse auteur Corly Verloo ghen is te Amsterdam opgericht de „His pano-Amerikaanse Studiekring", met het doel bij de Surinamers belangstelling te wekken voor de Spaans-Amerikaanse lan den en hun culturen en in deze landen de interesse voor de Surinaamse cultuur te bevorderen. Voorts streeft de studiekring een daadwerkelijke culturele samenleving tussen Suriname en de Spaans-Ameri kaanse landen na. Hier nog enkele gemiddelde percentages: grote partijen), de socialisten in Nederland nog nimmer aan het bewind zouden zijn gekomen. Er zou één partij de C.D.U. steeds in de meerderheid zijn geweest, Een Nederlandse C.D.U. van alle co-nfes sionele partijen zou in de twintiger jaren gemiddeld 55,30 percent, in de dertiger jaren 54,71 percent, in de veertiger jaren 55,52 percent, in de vijftiger jaren 53,93 percent en in 1962 52,4C percent achter zich gehad hebben. Uitgaande van deze kleine verschuiving zou 't tot 1972 moeten duren voor een denkbeeldige C.D.U. of wat wij in Nederland veelal „rechts" noemen beneden de 50 percent zou komen. Het per centage kiezers ddt op de P.v.d.A., of op de partijen waar de P.v.d.A. uit voortkwam stemden, was in de twintiger jaren 27,64 percent, in de dertiger jaren 28,56 percent, in de veertiger jaren 26,58 percent, in de vijftiger jaren (periode-Drees) 30,02 per cent en in 1962 29,92 percent. Zien vye echter naar hetgeen in de volks mond voor „rood" doorging en nog wel doorgaat, dus alles dat linkser is dan de li beralen, dan was het percentgae voor de twintiger jaren 29,52, voor de jaren dertig 32,91, voor de jaren veertig 36,49, voor de jaren vijftig 35,18 en in 1962 35,86. De totale vooruitgang sedert de twintiger jaren bedraagt dus iets meer dan 6 per cent. Sedert 1922 zijn de socialisten 2 per cent vooruitgegaan. Ook de K.V.P. boekte een vooruitgang van 2 percent. I.Iaar de laatste verkiezinguitslagen zijn minder be moedigend voor de K.V.P. De liberalen waren in 1962 weer op hetzelfde peil als veertig jaar geleden. De verliezer over deze veertig jaar is de A.R.P., die ongeveer 4'/i percent terugliep. Ook de C.H.U. hand haafde zich op hetzelfde peil, Bij elke verkiezing vormen de kleühe partijen het' probleem voor de grotere. Er gaan al stemmen op om naar Duits voor beeld hun optreden nog moeilijker te ma ken. Men kan zich afvragen of dit wel democratisch is. daar elke partij toch klein moet beginnen. Anderzijds staat vast dat maar zelden een kleine partij in de afgelopen veertig jaar een grote is ge worden. Van de splinterpartijen geniet momen teel de Boerenpartij van de heer Koekoek de grootste belangstelling. Deze partij kan echter moeilijk als een nieuweling in de politieke arena worden gezien. Naast haar optreden van ongeveer 1956 af zagen we al tot 1937 de boeren als politieke groep meedoen aan de verkiezingen. In 1922 namen vijf boerenpartijen deel aan de Kamerverkiezing. Het waren de Linkse Plaltelandersbond (36,568 stem men), de Plattelandspartij (10628), de Rechtse Plattelandersbond (7870), de R.K Plattelandersbond (1277) en de Nieuwe Plattelandspartij (194). Naast de boeren hebben de middenstan ders veel neiging gehad met een eigen partij uit te komen. Toch zijn er naast de thans bekende partijen als K.V.P., P.v.d.A., A.R.P., V.V.D., C.H.U., C.P.N., S.G.P., PS.P en GPV maar weinig partijen ge weest die meer dan 1 pet van ons volk achter zich wisten te krijgen. Dat gelukte in de vijftiger jaren de afgescheiden K.V.P.-groep van Welter, die in 1952 2,71 pet. behaalde. In de dertiger jaren was het de N.S.B. met in 1935 7,94 pet. en 1937 4,21 pet. en de Katholieke Democratische Partij met het hoogste percentage in 1933 (1,64 pet.). In dat jaar behaalde ook de Revolutionair Socialistische Partij van Sneevliet haar hoogste percentage: 2,03 pet. De Middenstandspartij deed dit in 1929 (1,17 pet,.). De Hervormd Ge reformeerde Staatspartij van ds. Lingbeek had haar beste jaar ook in 1929 met 1,05 pet. In 1918 was het de Economische Bond, later opgenomen in de liberale Vrij heidsbond, die 3.12 pet. van de stemmen verkreeg. De Vrijzinnig Democratische Bond, die in 1945 opging in de P.v.d.A., bereikte haar hoogtepunt in 1939 met 6,23 pet. De eveneens in de P.v.d.A. opgegane Christelijk Democratische Unie van de heer Van Houten kreeg in 1937 2,09 pet. van de stemmen. Woensdag 3 juli 1918 was een belang rijke dag voor Nederland. Toen mochten voor het eerst alle mannen stemmen, ter wijl het oude districtenstelsel verdween. Het resultaat was een verpletterende nederlaag voor de liberalen. Maar deze verkiezingen hadden ook een komische noot. Het begin was moeilijk voor velen om een keuze te doen en daar maakten heel wat kleine partijtjes gebruik van. Zo behaalde de „Bond tot Democratisering der Weermacht", met lijstaanvoerder Wijk, een zetel in de Tweede Kamer. Bij na was de lijstaanvoerder der politie agenten ook in de volksvertegenwoordi- Katholieke partijen Christelijk-prot. partijen Socialistische partijen Liberale partijen Uiterst rechts Uiterst links 1920/29 30/39 46/49 52/59 62 30,01 29,54 31,51 32,03 32,29 20,11 25,29 25,17 24,01 21,90 27,64 28,56 26,58 30,02 29,92 10,66 6,22 4,29 7,15 10,22 10,03 1,88 4,35 9,91 5,16 5,94 Op deze lijst zou iedereen wel willen stemmen! Maar zij bestaat helaas niet. Een grappenmaker plaatste dit bord op een der Amsterdamse bruggen Ook dit verkiezingsbord is in Amster dam te vinden. Het refereert aan een lied dat tot 8 mei bijna een nationale hymne was i Dit verkiezingsbord van de K.V.P. in Amsterdam is volgens tegenstanders een aansporing voor „Jan", welke te laat komt ging gekQmen, want de Politiepartij kreeg 6189 stemmen. De brandweer kon hier niet tegenop, want de „Brandweerpartij" wist niet meer dan 417 kiezers achter zich te krijgen. Met de Koloniale Partij wilde het ook niet vlotten (237 stemmen). Nog beter deed het de „Partij voor Vergunning", die 735 aanhangers kreeg. De verkiezing van de heer Wijk in de Kamer werd oorzaak dat in 1922 heel wat meer liefhebbers een kans gingen wagen, hoewel toen al besloten was dat men drie vierde van de kiesdeler moest halen om voor een zetel in aanmerking te komen. Behalve de vijf boerenpartijen waren er drie middenstandspartijen (Blok aller Middenstanders, Vrije Middenstandspartij en Kleine Middenstandspartij). Ook Had- je-me-maar, die in de Amsterdamse raad was gekozen, deed een gooi naar een zetel in de Tweede Kamer. Zijn Rapaljepartij kreeg in Amsterdam 4438, Rotterdam 2631, Den Helder 953, Leeuwarden 864. Arnhem 507, Utrecht 314 en Haarlem 175 stemmen. Als toen niet was bepaald dat men drie-vierde van de kiesdeler moest halen dan was Had-je-me-maar Kamerlid geworden! Maar we gaan verder met de vele lijsten uit 1922: Partij voor Pensioen- belangen 558, Premievrij Staatspensioen: 544, Partij verhoging pensioenen 1671, Grondpartij 1384, Vrijdenkerspartij 1123, Vaderlandse Partij 354, Bond voor bezui niging 8193, Kunstenaarspartij 3497, Bond van belastingbetalers „De Patriciërs" 3995 en tenslotte de Vrouwenpartij met lijst- aanvoerster Nine Minnema, die 6001 stem men kreeg. Meermalen kon Nederland nog lachen om de dwergpartijen, die deelnamen aan de verkiezingen. Het recosd werd bereikt in 1937, toen 63 politieke „partijen" een gooi deden naar een zetel. Advertentie zegt men. Maar armoede en tekort zijn niet verdwenen. Daarom wil de Partij van de Arbeid een deel van de toenemende welvaart benutten voor: verhoging van de AOW-uitkeringen; vergroting van de laagste inkomens; goede en betaalbare woningen; meer hulp voor de ontwikkelingsgebieden; verbetering van het onderwijs, het verkeer, de sport, de recreatie en de gezondheidszorg. En dit durven andere partijen bestedingsbeperking te noemen Het is eerlijker verdeling van de welvaart. 2 Morgen gaan wij weer stemmen. We zullen dan een bewuste keuze moeten maken uit een aantal partijeh. Veel is et- de laatste weken over geschreven en gesproken, en misschien is daardoor de verwarring hij hen, die hun keus nog niet bepaald hebben, eerder groter dan kleiner geworden. Wij hebben daarom de fractievoorzitters van de partijen in de Haarlemse gemeenteraad verzocht nog eens heel kort uiteen te zetten waar het bij hun partij om gaat. Hun bij dragen vindt u hieronder. DE ANTI REVOLUTIONAIRE PARTIJ wil in het leven van vandaag en morger gestalte geven aan het Evangelie van Je zus Christus. Zij is daarin conservatiei wat betreft de blijvende band met hel Evangelie als voedingsbodem en progres sief wat betreft de toepassing in het poli tieke leven. Voor de komende periode wil zij onder meer in het internationale leven streven naar beperking van bewapening, rechtsor de en hulp aan de landen die steun no dig hebben. Nationaal onder meer voorstaan van voorrang voor woningbouw, goede en ge lijke onderwijsmogelijkheden t*oör ié$er, ruimten voor recreatie en sport, goede so cial e voorzieningen en een gezond finan cieel beleid, dat in de eerste plaats be langrijk is voor de economisch zwakkeren. De Anti Revolutionaire Partij wil als le vende christelijke politieke organisatie midden in het leven van vandaag staan. D. A. J. Spek U MOOGT KIEZEN in de ruimte der vrijheid. U draagt het iuk der dictatuur niet. En dat is een machtig voorrecht in een dreigend donkerrood wordende wereld U moogt medeverantwoordelijk zijn voor de visie en de koers van ons volk. En juist dat besef van medeverantwoordelijk heid voor héél het volk en, als volk, voor heel de wereld met al haar noden is een wezenskenmerk van de C.H.U. Onze Unie is een bewust christelijke par tij. Het Evangelie van Gerechtigheid en Liefde is bron en norm van alle denken en willen, ook in de samenleving. De C.H.U. ziet door de geschiedenis de draad van Gods plan met de mensen. Een draad, die eindigen zal in het Rijk dat komt. In deze visie leven wij, ook in ons politieke denken en handelen van een blijde ernst en sociale bewogenheid vervuld. H. F. VAN MARSELIS HARTSINCK DE HONDERD (voor T.V. verboden) woorden van de C.P.N.: 1. Beslissend is de vraag van oorlog en vrede. Tegenover de bewapeningswedloop de politiek van afschrikking van de „vij and", het slaafs volgen van de Navokoers stelt de C.P.N. het vreedzaam samenle ven van West en Oost. Alleen de C.P.N. propageert een eigen Nederlandse bijdrage voor de ontspan ning door een politiek gericht op neutrali teit: tegen de opslag van atoom-koppen, tegen Duitse troepen in Nederland, voor verkorting van de diensttijd en verlaging van de bewapening. 2. Op sociaal terrein dienen de werkers hun deel te krijgen van de gestegen pro- dpktiviteit: loonsverhoging door Winstbe perking. 3. Eindelijk moet de bouw van meer wo ningwetwoningen mogelijk worden ge maakt. MR. M. D. PROPER DE K.V.P. STAAT, kort geformuleerd een christelijk sociaal beleid voor als lo gische consequentie voor haar levensbe schouwing, waarbij men zich niet alleei tot katholieken richt. Dit geldt zeker niet alleen op sociaal terrein of voor maatschappelijk werk. Ook ten aanzien van onderwijs, gezondheids zorg, belastingen en werkgelegenheid zal deze lijn bepalend zijn. Het aandeel van de K.V.P. in de wet geving op allerlei gebied in de voorbije periode mag indrukwekkend genoemd wor den (Cals-mammoet, Klompé-bijstandwet. Veldkamp-sociale voorzieningenen levert een afdoend bewijs, dat het de K.V.P Advertentie ernst is haar programma in praktijk om te zetten. En indien op het gebied van de woningbouw de verwachtingen niet geheel zijn gerealiseerd, zo zal de komende pe riode het bewijs moeten leveren, dat een krachtige aanpak mogelijk is. W. VAN LIEMT P.v.d.A. heeft met haar veelbespro ken bestedingsprogram „Om de kwaliteit van het bestaan" als enige politieke par tij in ons land aangegeven, welke van haar wensen prioriteit hebben. Op het internationale terrein kiest zij voor algehele wederzijdse ontwapening, in ternationale solidariteit en bestrijding van kolonialisme en rassendiscriminatie. Op het binnenlandse terrein kiest zij t.a.v. de besteding van de groei van ons nationale inkomen van 1963 tot 1970 in de eerste plaats voor een aantal achtergebleven ge meenschappelijke voorzieningen en in de tweede plaats voor verbetering van onder wijs, culturele voorzieningen en verlen ging van de leerplicht. Dat laat in 1970 nog altijd een consump tiestijging van 15 pet., vergeleken met. 1960, toe. Van een „bestedingsbeperking" is dus geen sprake. DRS. J. J. VOOGD DE V.V.D. WENST voor de binnenland se politiek voor de volgende vier jaar: Een einde aan de woningschaarste door sterke bevordering van de vrije bouw waardoor gezonde doorstroming ontstaat en de krotopruiming eindelijk kan begin nen. Verlichting van de zware progressie bij de inkomstenbelasting. Een vrije radio en, televisie zonder dwang tot betaling van kijk- en luistergelden voor ongewenste po litieke propaganda van anderen. Een ge zonde gulden met grote koopkracht in het belang van consument en loontrekkende. Alle maatregelen, die ondernemingslust kunnen bevorderen, bekwaamheden kun nen ontplooien en extra-prestaties waarde ren, waardoor het mogelijk wordt de wel vaart uit te breiden tot hen die zich deze zelf niet kunnen verschaffen. MEVR. MR. E. A. J SCHELTEMA-CONRADt WIE MORGEN STEMT op een der chris telijke partijen, de VVD of de P.v.d.A., aanvaardt de bewapening met al wat daar zo bij hoort: raketbases, Duitse herbewa pening, Budel en de rest. Mét de atoom bom. Wie die verantivoordelijkheid niet nemen mag, kan of wil, stemt op de PSP. Wil dat zeggen dat de PSP „alleen maar" een anti-atoombompartij is? Neen. Ze is pacifistisch omdat ze een socialis tische partij is. Want socialisme heeft al tijd betekend en zal altijd betekenen: strijd vóór menselijkheid en tégen mensenschen ding. In de dagen van Domela en Pieter Jelles wilde dat zeggen strijd tegen hon ger en ellende, in onze tijd van welvaart en angst is het voor alles strijd tegen oor log en bewapening. De PSP is een pacifistische partij. Paci fistisch in opdracht van het socialisme. H. BOVENKERK 97 01 05 09 13 17 18 22 25 29 33 37 46 48 52 56 59 K.V.P. (voorheen R.K.S.P.) 22 25 25 25 25 25 30 32 30 30 28 31 32 32 30 49 49 P. v. d. A. (voorheen S.D.A.P.) 2 7 6 7 18 15 22 20 24 24 22 23 29 27 30 50 48 Vr. Dem. 4 9 11 9 7 8 5 5 7 7 6 6 C.D.U. 1 2 V.V.D. (voorh. Vrije Lib.) 14 8 9 4 10 10 4 10 9 8 7 4 6 8 9 13 19 Unie Lib.) 34 18 25 20 20 21 6 17 23 15 24 11 11 13 16 13 12 14 17 13 13 12 15 14 6 10 8 11 9 10 7 11 11 11 10 8 8 9 9 13 12 2 Communisten 2 2 1 2 4 3 10 8 6 7 3 1 2 3 3 2 2 2 2 3 3 Andere partijen 1 1 11 3 3 3 5 4 1 2 Percentages K 1918 K 1922 K 1925 K 1929 K 1933 S 1935 K 1937 S 1939 K 1946 S 1946 K 1948 S 1950 K 1952 S 1954 K 1958 S 1958 K 1959 S 1962 30,0 29,9 28,6 29,6 27,9 27,8 28,8 29,9 30.8 31.4 31,0 31,6 28,7 31,5 31,7 32,9 31.6 32,3 Katholieke Volkspartij 22,0 19,4 22,9 23,8 21,5 21,0 21.9 21,4 28,3 25,8 25,6 25,7 29.0 29,4 32.7 28.7 30,4 29.9 5,3 4.6 6,1 6,2 5,1 4.2 5,9 6,2 0,8 1,0 1.8 2,1 2,1 10,0 9.3 8,7 7,5 7,0 6,1 3.9 6,2 6,4 6,4 7,9 8,5 8.8 8.8 8.8 11.4 12,2 10.0 13,4 13,7 12.1 11,6 13,4 11.4 16,4 12,6 12.9 12,5 13,2 12,2 11,3 10,7 9.9 9.4 9.4 8.8 6,5 10.9 9.9 10,4 9,1 9,3 7,5 9.9 7.8 9,7 9,2 10.5 8.9 9,7 8.4 9.0 8.1 8 Christelijke Historische Unie 0.6 1.9 S.O Pacifistisch Socialistische Partij 2,3 1.8 1.2 2,0 3,2 3,4 3,4 3.2 10,6 11.4 7,7 6.8 6,2 5.3 4.8 4,1 3.0 2.9 Communistische Partij Nederland 0.9 2,0 2,3 2.5 2.5 2.0 2,1 2,1 2,2 2,4 2.4 2,4 2,2 2,3 2,2 2,2 2.1 Staatkundig Gereformeerde Partij 0,6 0.7 0.7 0,7 0.8 0,7 0,7 Gereformeerd Politiek Verbond 0.7 1,6 2.0 1,0 1,3 0,2 0,2 0,1 0,7 0,2 1,0 0.8 2,1 0,8 0.4 0.5 1,3 0.7 2,7 1.0 1,6 1.5 0,7 0,2 Katholieke Democratische Partij 0.6 2.0 1.4 0.8 Rev. Socialistische Arbeiders Partij 1.0 1,1 0.9 0.6 0.6 Hervormd Gereformeerde Staatspartij 8.0 4,2 3.9 N.S.BK Kamerverkiezing: S Statenverkiezing

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1963 | | pagina 4