PARIJS ARRESTEERT RUSSISCHE SPION J Koningen en mensen Wereldnieuws Van dag tot dag Lector et emergo Afrikaanse leiders maakten intocht in Addis Abeba Cholera teistert ook Birma en Malaya Heyerdahl naar de Markiezen-archipel Kardinaal König krijgt bezoek uit Praag Nieuwe provincie verdeelt Katanga Op de ^Praatótoel WOENSDAG 2 2 MEI 1963 Juist, een góed uitziende regen jas die bést be schermt, dat is 'n combinatie die niet makkelijk te vinden is. Of tóch? Maar dan óóknog licht in't dragen, en sterk voor jaren, en keurig kreukher- stellend na lang zitten? Ook dat? JA, TERLENKA - beste partner buiten de deur in elk seizoen. Proces-Penkovski was informatiebron voor veiligheidsdiensten ft J i« i Voor ge: witte tanden. :onde Het is de moeite waard de ontwikkelin gen ten aanzien van de vreedzame rebel lie der negers in de zuidelijke Amerikaan se staten te volgen in het licht van de fe derale justitiële reactie. Het is een bloei end spel van wisselwerkingen tussen de verdrukte volksgroep en de autoriteiten in Washington, waarbij opvalt hoe tactisch en toch onverzettelijk Washington de ac tie der kleurlingen in de kaart blijft spe len. Eens te meer moet worden vastgesteld, dat de ongelukkige situatie der kleurlingen in de zuidelijke staten niet kan worden verweten aan het federale Amerikaanse bestuursapparaat, en dus geen smet werpt op de „American way of life" in het al gemeen. Dat is een constatering die in het anti-Amerikanisme wel eens handig doch onoprecht wordt vermeden. De rol van het Amerikaanse hoogge rechtshof in de rassenkwestie is kwetsbaar en gecompliceerd, omdat een ontactische manoeuvre en een al te forse dwang de positie der negers in het zuiden eerder zou bemoeilijken dan verbeteren. De fe derale „vergunning" bijvoorbeeld, die thans de negers hebben verkregen om zit- demonstraties in verboden restaurants of andere openbare gelegenheden en vervoer middelen te houden, zal van vèr-strek- kende maar geleidelijke invloed zijn op het leven in de zuidelijke steden en reeds nu is merkbaar dat het „blanke front" te gen de integratie daardoor scheuren en barsten vertoont. Want ook de zuidelijke Amerikaan bedenkt zich tweemaal voordat hij de hoogste wet durft brutaliseren. Een enquête van het Nederlands Insti tuut voor de Publieke Opinie heeft „uitge wezen dat ruw gerekend slechts de helft van de Nederlandse bevolking de zwem kunst machtig is. Als we de baby's en ouden van dagen meerekenen, is het min der dan de helft, maar wanneer men de grens trekt bij de leeftijdsgroepen aan de boven- en de onderkant, die geacht kunnen worden het meest in verdrinkings gevaar te verkeren, moet men toch conclu deren dat van deze enorme groep de helft zou verdrinken, als het erop zou aanko men dat zij zich zelf zouden moeten zien te redden. De reden? Er werkt nog steeds een ze ker conservatisme uit oudere tijden door, maar ook een nog niet ingelopen gebrek aan zwembaden. Na de oorlog is er enige verbetering gekomen, al heeft de proble matiek in de bouwnijverheid uiteraard de totstandkoming van binnenbaden aanzien lijk geremd. De situatie is nog steeds zo, dat vele kleine plaatsen geen binnenbad hebben, en dat vele grote plaatsen niet in iedere gro te woonwijk een binnenbad hebben. De bereikbaarheid is een grote factor. Zwem men leren kost doorzettingsvermogen en tijd. Een zwembad „vlak bij de hand" sti muleert de ambitie. Overigens moet wor den opgemerkt dat 't toenemende „school zwemmen" de cijfers reeds aardig heeft beïnvloed. Maar de noodzaak tot bouw van binnenbaden (in ons klimaat onmis baar om het hele jaar te kunnen benut ten) is volkomen duidelijk. Het aantal slachtoffers van de verdrinkingsdood is in ons land per jaar schrikbarend hoog. Het percentage geoefende zwemmers dat ver drinkt, bijvoorbeeld in zee, is tamelijk klein. Het NIPO heeft uitgerekend dat er van de 100 gezinnen in ons land 27 zijn waarin geen enkel lid kan zwemmen. Dit betekent heel wat. Het wijst bijvoorbeeld ook uit, dat nog steeds het schoolzwemmen niet algemeen wordt toegepast. Een nutti ger toepassing van het onderdeel „licha melijke oefening" op het schoolrooster dan een uurtje zwemmen is nauwelijks denk baar. En we vragen ons af welk percen tage afgestudeerde onderwijzers de zwem kunst machtig is. Wij hopen 100, maar dat zou wel eens kunnen tegenvallen. ADDIS ABEBA Vandaag is in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba de top conferentie begonnen van hoofden van on afhankelijke Afrikaanse staten, die, na mens een 250 miljoen mensen, willen po gen de fundamenten te leggen voor een heid van het Afrikaanse vasteland. Een keizer, een koning, meer dan twintig pre sidenten en verscheidene minister-presi denten arriveerden om drie dagen te con fereren. De keizer is die van het gastheerland Ethiopië, dat zelf reeds sedert de bijbelse tijden onafhankelijkheid geniet, de 70-jari- ge Haile Selassi, de „Leeuw van Juda" die van Salomo en de koningin van Scheba zou afstammen. De koning ter conferentie is Mwamboet- sa van het pas onafhankelijk geworden Boeroendi met 2Vs miljoen inwoners. Koning Hassan II van Marokko en de 73-jarige koning Idris van Libië zullen met aanwezig zijn. Hassan blijft weg omdat Mauretanië, dat door Marokko wordt op geëist, ook op de conferentie vertegen woordigd is. RANGOON (Birma) (AP) Tot dusver re heeft de cholera in Zuid-Birma 89 men senlevens geëist. Alle trein- en vliegdien- sten naar de havenstad Moulmein, waar meer dan 60 mensen aan de ziekte zijn overleden, zijn stopgezet. De scholen en regeringsgebouwen in Moulmein zijn gesloten. Het zakenleven ligt stil, alle vermaaksgelegenheden zijn gesloten en een voetbalwedstrijd werd af gelast. Het Indische Rode Kruis heeft 100.000 doses vaccin gezonden. Men is van plan in Zuid-Birma tot massale inenting over te gaan. KOEALA LOEMPOER (AP) Op Mala ya zijn door cholera acht personen om het leven gekomen. Bovendien zijn 80 lijders in de ziekenhuizen opgenomen, terwijl terwijl honderden mensen, waarvan ge vreesd wordt dat zij aan de ziekte lijden, geisoleerd zijn. Duizenden mensen in de besmette staten Malaya, Johore en Sin-' gapore stromen naar de inentingscentra. Het dichtbevolkte eiland Singapore is tot besmet gebied verklaard nadat een geval van cholera met zekerheid vastgesteld was. Er is voldoende vaccin in de stad om alle 1.7 miljoen inwoners in te enten. Waarschijnlijk is de ziekte overgebracht uit de zuidelijke Maleise staten die op een 170 km van Singapore liggen. In Malak- ka zijn tot dusverre zes mensen aan de ziekte gestorven. OSLO (AP) De Noorse zoöloog Thor Heyerdahl is voornemens in de herfst een expeditie naar de Franse Markiezen-eilan den in de Stille Oceaan te ondernemen. De 49-jarige Heyerdahl, die in de gehe le wereld bekend is geworden door zijn expeditie met het vlot Kon-Tiki in de Stil le Oceaan in 1947, zal deze nieuwe expe ditie organiseren in samenwerking met de Franse autoriteiten. De expeditie, die in de archipel opgravingen zal doen, zal bestaan uit Amerikanen, Noren en Chile- nen. Zij zal volgens een artikel in het Noorse tijdschrift „Vi Mann" hoofdzake lijk werken in de Atoena-vallei op het eiland Hiva Oa. PRAAG/WENEN (ANP) Een niet met name genoemde kanunnik uit Praag heeft inleidende besprekingen gevoerd met de aartsbisschop van Wenen, kardinaal Kö nig, met het oog op diens voorgenomen bezoek aan Tsjechoslowakije. De kanun nik heeft meegedeeld dat tussen kerk en staat in Tsjechoslowakije besprekingen worden gevoerd van dezelfde aard als in Hongarije gaande zijn. Welingelichte kringen in Praag delen mee, dat kardinaal König als voorwaarde voor zijn bezoek aan Tsjechoslowakije heeft gesteld dat hij een gesprek kan heb ben met de gevangen aartsbisschip van Praag, mgr. J. Beran, die in Nova Rzhisze verblijft. Advertentie GECONTROLEERD in vete prijsklassen PARIJS De Franse veiligheidsdienst heeft gisteren de 35-jarige, tot Fransman genaturaliseerde Pool, Jean Pykus, gear resteerd onder beschuldiging van militai re spionage voor een Oosteuropese staat. Pykus heeft indertijd als onderofficier in de Franse marine gediend. Ook is hij werkzaam geweest bij de administratie van de Parijse vlieghaven Orly. Jean Pykus is de twaalfde Oostblok- spion die de Fransen in anderhalf jaar hebben ontmaskerd. De Franse regering heeft nu eveneens zekerheid verkregen, dat van 1956 tot 1958 het Russische spionage- centrum in Parijs onder een pseudoniem door een der belangrijkste leiders der Rus sische inlichtingendiensten, kolonel Petro- sjenko, werd geleid. Petrosjenko had in die jaren ook de dubbele spion Penkovski on der zijn commando, die vorige week in Moskou is gefusilleerd. De gangen van Petrosjenko zijn inder tijd door de Franse contra-spionage gerui me tijd gevolgd zonder dat zijn ware iden titeit bekend wat. Door het proces dat in Moskou tegen Penkovski is gevoerd, zijn de Fransen pas te weten gekomen welk groot stuk wild ze enkele jaren ge leden in de gecamoufleerde, doch verdach te Petrosjenko hebben laten ontsnappen, De New York Herald Tribune weet uit „absoluut betrouwbare bron" te melden, dat minstens 300 Russische geheime agen ten uit de gehele wereld naar Moskou zijn ontboden voor overleg naar aanleiding van het spionageproces in Moskou. Een lezer reageert op een beschouwing in deze rubriek over de plezierige verdwijning van taboes met de opmerking, dat hij daarin ook gaarne iets over niet-verdwijnende taboes had gelezen. En hij voegt er een uitdaging bij. „Waarom", zegt hij streng, „lees ik in Uw toch zo vrijmoedige en hoogst waarschijnlijk oprechte ru briek nooit iets over bijvoor beeld het anachronisme van het koningschap en de erfop volging?" Als ik hierop zou antwoorden dat dit onder werp te subtiel en te kwets baar is om „vrijmoedig en hoogst waarschijnlijk oprecht" te behandelen, zou ik het be staan van een onaantastbaar taboe erkennen en aanvaar den. Het kenmerk van taboes is, dat zij niet onaantastbaar mógen zijn. Men moet over alle onderwerpen van alge meen belang vrijuit van me ning kunnen wisselen en voor al de journalistiek moet prin cipieel uitgaan van deze vol strekte vrijdom, waarbij uiter aard het „hoe" en zelfs het „wanneer" door een bezonken verantwoordelijkheid dienen te worden bepaald. In Engeland, waar men toch vooral met het koningschap tot dusver uiterst voorzichtig is omgesprongen en waar het waas van bovennatuurlijkheid nog steeds niet helemaal van de troon is weggetrokken, heeft men enkele jaren gele den plotseling ontdekt dat het tijd werd, eens iets openhar tigs over dit onderwerp ten beste te geven. De aanvanke lijke schok van deze insubor- dinatief schijnende vrijmoe digheid is veel minder van uitwerking geweest dan men zou kunnen hebben verwach ten. Later was er helemaal geen schok meer. alleen een soort vrees en dan nog bij zeer nauw met de koninklijke institutie verbonden groepen. De vrees namelijk, dat de af braak van de mystiek rondom de kroon de taak en de levens vervulling der vorstelijke per soonlijkheden ondragelijk zou maken. Men was dus huiverig, niét voor het taboe, maar voor de mensen die het onderwerp waren. Dat is een gezonde, aanvaardbare en edele vrees, want tenslotte gaat alle strijd en alle discussie en zelfs alle bekvechterij op deze wereld om: de mensen. Wanneer men zich met het koningschap als verschijnsel en als erfenis gaat bezighouden, moet men dus in de eerste en eigenlijk enige plaats bekommerd zijn om de mensen. Om de onderdanen, maar ook om de koning zelf. Want de verblijdende ontdek king van deze eeuw, dat ta boes overbodig zijn, was louter en alleen een gevolg van het besef dat in het middelpunt van alle problemen des levens mensen te vinden z ij n. Sommige lieden beweren stoutmoedig dat het koning schap uit de tijd is. Het is een bewering die moeilijk te argu menteren lijkt. Wat is „uit de tijd?" Men zou met evenveel recht kunnen betogen, dat vul kanen en wervelstormen uit de tijd zijn, of dat een olifant niet meer past bij de huidige verkeerswetgeving. De waar heid is namelijk, dat vulkanen en wervelstormen en olifanten er nog steeds zijn en dat zij alleen daardoor al even mo dern en up to date zijn als het nieuwste automatische slag roomkloppertje. De vraag is alleen, welke functie zij zich zelf in deze tijd verwerven en in welk opzicht zij nuttig te maken zijn. Het koningschap op zich is niet iets organisch, levends. Het is een instelling, die men sen opeist en dienstbaar maakt. De dienstbaarheid is niets iets dat samenhangt met democratie of constitutie, maar bestond al van de eerste dag waarop het koningschap werd uitgevonden. Het is een menselijke uitvinding, die *in de loop der tijden is verbe terd en veranderd, en waar van de samenstellende ele menten van buiten-menselijke oorsprong zijn, zoals alle ele menten. Het kan niet worden ont kend, dat in de loop der ge schiedenis volken zich met bloedig geweld aan de hun onwelgevallig geworden func tionering van het koningschap hebben ontworsteld. Waar dat inderdaad met moord en dood slag gepaard ging, werden misdaden tegen mensen ge pleegd. Dat deze waren voor afgegaan door andere misda den tegen mensen, uitgevoerd door de bekleders van het ko ningschap, is even onontken- baar als alle andere feitelijk heden uit de geschiedenis. Het is duidelijk, dat dit ech ter geen enkel verband kan houden met een mogelijke al gemene veroudering. Als men alle functies zou moeten af schaffen waarin mensen mis daden tegen mensen hebben gepleegd, zou men alle func ties kunnen afschaffen. Dan zou men zelfs „het volk" moe ten afschaffen, aangezien „het volk" een bloedige staat van dienst in het vermoorden van eenlingen heeft. De problematiek ligt heel ergens anders. Volgend op de algemene tendens van opstand tegen een te straf en willekeurig ko ningschap is de periode van evenwicht gekomen, waarin de koning het keurslijf van de constitutionele monarchie aantrok en het nodige aantal sporten op de ladder daalde, terwijl „het volk" enkele sporten steeg. Zo kwamen ze bij elkaar in een werkzame en uiterst handzame coöperatie, die ook heden ten dage nog practische bestuursmogelijk- heden blijkt te bieden. Hoe stabiel deze situatie ook lijkt, een evolutionaire ten dens is in deze verhouding toch moeilijk te miskennen. Deze ontwikkeling is, merk waardig genoeg, nog steeds een soort opstand, doch nu van de zijde der koninklijke persoonlijkheden tegen de dwang van het volk. De men sen die in het koningschap hun lotsbestemming hebben aangewezen gekregen, verzet ten zich tegen de pogingen van het volk om hinderlijke ongerijmdheden te eisen. Het dalen op de ladder heeft de koninklijke mensen hun ge borgenheid in de mystiek ontnomen, maar hun gebor genheid in de mensen nog steeds onthouden. Zij zweven op een tussenhoogte, waar hun bewegingsvrijheid en le vensvreugde sterk worden beperkt door een kunstmatige verheerlijking, die als over blijfsel van de mystiek rond om hun persoonlijkheden is blijven hangen en door het volk pseudo-romantisch als kijkspel wordt misbruikt. De ontdekking van deze eeuw is, dat mensen altijd mensen zijn, dat er geen half goden bestaan en dat van mensen niet mag worden ge- eist, dat zij zich als goden ge dragen. De opstand der koningen bestaat hierin, dat zij het recht eisen, echte, gewone mensen te zijn. Misschien vaak intuïtief maar ontwij felbaar met logisch recht ver zetten zij zich tegen de half slachtige democratisering van het koningschap, die wel de gezagsmystiek en het absolute beschikkingsrecht des konings tot het minimale beperkte, maar daarnaast een on-men- selijke, theatrale en spectacu laire verhevenheid in stand trachtte te houden, waardoor de koninklijke mensen geen deel konden nemen in de werkelijke levensvreugden die de eerste de beste burger vol ledig kon genieten. De huwelijken van konings kinderen met gewone burgers zijn te beschouwen als de goedaardige maar resolute re bellie tegen deze dwingelandij des volks. Het zich ongehin derd in het openbaar vertonen en bewegen is een te vérgaan de eis, omdat dit privilege aan geen enkele bekende persoon lijkheid op welk gebied ook lijkt te kunnen worden toege staan. Maar het echte, een voudige menszijn binnen het kader der mogelijkheden is een recht, dat het volk ver- schuldigc is aan zijn koningen in ruil voor de afbraak, die het vo'k rondom de troon heeft gepleegd. Wie betogen wil dat dit het einde van het koningschap zou inluiden, speelt de profeet zonder daartoe begenadigd te zijn. Andere inhouden en an dere beoefeningen behoeven niet tot een onherroepelijk einde van geliefde instituten te leiden. Halfslachtigheid echter, onwaarachtige toestan den die instrijd zijn met de nuchtere praktijk van de effi ciënte tijden, zijn gevaarlijker voor goede waarden dan een openhartige hervorming. De persoonlijke vrijheid die ieder onzer in de democratie verworven heeft, is een abso luut recht voor ieder mens binnen deze samenleving, on geacht zijn geboorte of func tie. Als het volk dingen eist die de mens raken in zijn zeer persoonlijke wezenseigendom, mag hij moet hij rebelle ren. Men zal overal ter wereld waar koningskinderen leven en geboren worden te maken krijgen met ontwikkelingen in de verhouding tussen ko ningen en burgers die niet zijn tegen te houden, omdat aan beide kanten van het pa leishek alleen maar ménsen Succes Met een vuist vol wapperende kranten kwam de jonge schrijver zijn armoedige zolderwoning opgestormd waar de han den van zijn vrouw, nog bleek en stin kend van de as, al weer bezig waren een oud laken te verstellen. Moet je 's horen Dardeentje.' Hier de N.R.C.: Met de premiere van het stuk Nul komma nul van de jonge schrijver Emile van Tuiterom beleefden wij gister avond de verrassing van het seizoen. De heer Van Tuiteren heeft zich hiermee op één slag aan de spits gesteld van de hui dige toneelschrijvers. Hier Het Parool. Wij voorspellen dit stuk een triomftocht, niet alleen door de schouwburgen van Ne derland maar oojc ver daar buiten. Hier de Telegraaf: Nooit is de uitzichtloosheid van deze tijd zuiverder en sterker weer gegeven dan in het stuk Nul komma, nul van de jonge Van Tuiteron. Het is dt klassieke belijdenis van een vastgelopen generatie. Bij elke volgende kritiek gingen de ogen van Dardeentje feller schitteren. Zouden we nu..zouden we nu. geld krijgen? Of we geld krijgen? We zijn binnen We zijn voor eeuwig uit de soep! Ik bei- wel door twintig uitgevers en regisseurs bestormd. We zijn het eens even gaan uit rekenen. We zijn binnen, Daardeentje. Kunnen we dan nieuwe lakens ko pen? Lakens en dekens en alles wat je maar wilt. Gooi toch weg die ouwe rom mel.' En... en... een wasmachine, zou dat ook nog kunnen? Wel tien! En we blijven hier ook niet meer wonen, in dit krot. We gaan naar buiten, in een klein boerderijtje. Meen je dat? Echt naar buiten? O. dan ga ik een konijn houden en kippen. De Maasbode: Totale ontluistering van het leven op geniale wijze belichaamd We gaan ook een wijnkelder inrichten, een cave. O jongen wat krijgen wij een leven! En kunnen we dan ook eens een keer op reis gaan? Nou en of? Elke zomer gaan we er vandoor. Nog even hier, Haarlems Dag blad: Publiek diep geschokt door wan hoopskreet van vertwijfelende mensheid. Geest van deze tijd haarscherp getroffen. En... en... kunnen we dan ook een kindje krijgen? Wel tien! Emile! Belcampo LEOPOLDSTAD (Reuter) De Kongo lese Kamer van afgevaardigden heeft met nagenoeg algemene stemmen een wets voorstel goedgekeurd, waarbij een nieuwe Kongolese provincie wordt geschapen. Deze provincie, die dë naam Loealaba heeft ge kregen, zal een groot stuk van Zuid-Ka- tanga omvatten, met inbegrip van het be langrijke mijngebied Kolwezi. Het schijnt dat president Tsjombe de leiding van de nieuwe provincie, die onge veer 780.000 bewoners telt, zou willen heb ben. Het wetsontwerp moet nog door de Senaat worden behandeld. Advertentie De doeltreffende tandpasta voor het hele Zwaar werk. Uit een granietgroeve in Zwe den heeft men met straalbranders een blok met een gewicht van meer dan zes tig ton gehaald, dat voor het maken van papierwalsen zal worden gebruikt. Een Fransman zei nee. Tijdens een drie daagse conferentie in Parijs over tele- communicaties en kunstmanen hebben de meeste Westeuropese deelnemers zich uitgesproken voor samenwerking met de Verenigde Staten. Slechts de Franse af gevaardigde bepleitte een louter Europe se benadering der problemen. Castro onderwijst. Aan Fidel Castno is een eredoctoraat in de rechtswetenschappen verleend door de universiteit van Mos kou, die hem prees voor zij'n „onderwijs" in het marxisme-leninisme. Revolutionair vliegtuig. In Amerika is de eerste proefvlucht gemaakt met een vliegtuig, waarvan de vleugels lucht in zuigen, zodat de weerstand tijdens het vliegen aanzienlijk kleiner wordt en de actieradius dienovereenkomstig groter. Britse zeerover. Een onder Britse vlag va rend jacht heeft bij een benzinestation in Fiumicino in de monding van de Tiber, zijn benzinetank met 1360 liter Italiaan se benzine laten vullen, waarna het weg voer zonder te betalen. De Italiaanse pers maakte met grote verontwaardi ging melding voor het voorval. Amerikaanse firma's. Terroristen met machinegeweren hebben een overval ge pleegd bij een koffiefirma in Caracas, waarvan gouverneur Rockefeller van New York mede-eigenaar is. De aanval is vermoedelijk het werk van de pro-com munistische ondergrondse, die een cam pagne tegen Amerikaanse firma's in Ve nezuela voert. Kurt Blumenfeld. Kurt Blumenfeld, van 1924 tot 1933 voorzitter van de Duitse Zionistenbond en een vooraanstaande fi guur bij het leggen van de theoretische grondslagen der zionistische beweging en de staat Israël, is op 79-jarige leeftijd in Tel Aviv overleden. Blumenfeld publi ceerde vorig jaar zijn herinneringen on der de titel „Erlebte Judenfrage".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1963 | | pagina 3