i
DSP
'm
BADLORRIE
VOOR
INVALIDEN
In het Beierse woud maakt men
per jaar 6000 kilo edelstenen
PANDA EN DE MEESTERWEKER
P in de Hooglanden
EEN 1
Bandrecorder wordt geduchte
concurrent op de hobbymarkt
SPfS!
Ons vervolgverhaal
MAANDAG 15 JULI 1963
t
,7
i:*:*
MODERNE ALCHEMISTEN
Japan alleen produceert
er 1,35 miljoen per jaar
Het strand als
paskamer
I
31)
Even later kwam een lange politie
agent de gang binnen, waar Archie
Timberleh zat te wachten.
„Bent umeneer Timberley?"
vroeg hij.
Archie knikte bevestigend. „Wat is
er van uw dient?" vroeg hij. „Ik ver
zoek u met me mee te gaan naar het
bureau", zei de agent. „Ik heb een wa
gen buiten staan, wilt u mij volgen?"
Archie weifelde opnieuw. Hij wist
nog niet hoe het met Tam stond.
Juist kwam er een zuster naar buiten
uit de kamer, waarin Tam en McGre
gor waren binnengebracht. Hij wend
de zich tot haar.
„Zuster, weet u al iets over me
neer Mackintosh?" vroeg hij. De ver
pleegster schudde het hoofd. „Nee, en
dat kan voorlopig' ook niet," zei zij.
„Zij zijn nu bezig hem klaar te ma
ken voor een röntgenfoto."
Timberley stond op en keek de
agent aan.
„Dan ga ik met u mee," zei hij.
Hij verliet het ziekenhuis en begaf
zich naar de politiewagen, die buiten
in het donker gereed stond.
15. EEN GESCHENK VOOR COMP-
TON.
Een stem scheen van grote verte
tot Felton door te dringen. Het was
een vrouwenstem, laag en schor,
maar met een bijklank van angst.
Hij leek in een zee van pijn te
zwemmen. Wanhopig worstelde hij
om boven te komen, maar steeds
weer werd hij door een nieuwe golf
overspoeld. Toen voelde hij iets koels
op zij), brandend voorhoofd en met de
grootste inspanning sloeg hij de ogen
op. Tot zijn schrik zag hij daarna nog
niets. Hij Was toch niet blind gewor
den? Had men hem de ogen laten uit
steken, nadat men hem op zoveel an
dere manieren had laten martelen?
Allengs begon hij echter wat beter te
zien en ontdekte hij door het smalle
venster een enkele ster, die aan de
donkere nachtlucht flonkerde. Zij wa
ren hem komen halen, maar hoe lang
dat geleden was, wist hij niet. Zij
hadden hem aan gruwelijke pijn bloot
gesteld, aan meer pijn dan hij kon
verdragen. Hij had het bewustzijn
verloren.
„Je zult je afgevraagd hebben,
waarom ik Son ja en jou nog weer
meegenomen heb, Felton," had de
chef gezegd en zijn ouwelijk kinder
gezicht was van haat vertrokken ge
weest. „Ik had jullie veel gemakke
lijker kunnen neerschieten, Felton,
maar ik had nog een rekening met je
te vereffenen. De dood was voor jou
te gemakkelijk."
Weer hoorde Feltop de vrouwen
stem naast zich en nog eens gleed een
koele had over zijn voorhoofd. „Zeg
dan iets," hoorde hij Sonja in wan
hoop mompelen. Met de grootste
moeite legde hij zijn hand op de hare
en een stem, die hij nauwelijks als
de zijne herkende, zei tegen haar:
„Niets aan de hand, Sonja. Ik moet
even bijkomen, maar dan zal het
weer gaan."
„Als we maar licht hadden!" Haar
stem schoot gejaagd uit. „Die gruwe
lijke duisternis begint op mijn zenu
wen te werken. Toen ze jou dit hoi
weer insmeten, dacht ik dat je dood
was."
Hij begon te lachen. Het was een
ijle beverige lach, maar toch een
lach. „Zo lang er leven is, is er hoop,"
zei hij, weinig origineel. Toch waren
het juist die alledaagse woorden, die
haar weer moed gaven. Het drong tot
hem door, dat Sonja hem naar de
berg stro in de hoek had gebracht.
Zij lag naast hem geknield. „Die el
lendelingen," riep zij gedempt. „Wat
hebben zij eraan, jou zo af te ran
selen?"
„Die dwerg is er heel wat spannin
gen door kwijtgeraakt," zei hij met
een zielige poging tot een luchtige
lach.
„Je moet rustig blijven liggen. Ik
geloof niet, dat je iets gebroken hebt.
Ik heb je onderzocht, toen zij je een
kwartier geleden weer binnenbrach
ten."
Hij betastte voorzichtig zijn armen
en benen.
Zijn ledematen waren niet gebroken,
maar hij kon natuurlijk wel inwendige
kwetsuren hebben opgelopen. Felton
voelde zich op het ogenblik tenminste,
alsof hij aan alle kanten kapotge-
beukt was. Sonja had gelijk. Als hij
voorlopig stil bleef liggen, zou de toe
stand zich van binnen vanzelf wel
herstellen. Dat was in het verleden
wel vaker gebeurd.
„Hoe laat zou het zijn?" vroeg hij.
„Ik weet het niet. Kun je op je hor
loge kijken?"
„Dat is verbrijzeld. Een van de
bende-leden heeft het met de punt van
zijn schoen geraakt, toen hij mij een
trap in mijn maag probeerde te ge
ven."
„Heeft de chef nog iets over Fazia
losgelaten?" vroeg Sonja.
„Die is hier ook," zei Felton met
zwakke stem. „Dat kon de baas niet
verzwijgen, blijbaar. Zij moeten haar
in een dorpje op een paar kilometer
afstand van dat jachthuis te pakken
hebben gekregen. Daarna hebben zij
haar ook naar dit eiland gebracht.
De stakker heeft geen geluk."
„Ik vraag me af, waar zij op het
ogenblik zit," zei Sonja peinzend.
„Die hebben ze wel een luxe suite
gegeven," antwoordde Felton, even
grinnikend.
„Zij is een vrij kostbaar hapje voor
hen, zoals je weet. Aan ons is niets
verloren. Wij kunnen het wel met een
hoop smerig stro stellen".
„Hoe is het met je gewonde 3
arm?" vroeg Sonja opeens.
„Voelt aan als een beurs eitje," zei j
Felton, en zijn gezicht vertrok van
pijn- 3
Sonja stond op en liep naar de
smalle spleet, hun enige venster. Dui-
delijk hoorde hij de angst in haar 3
stem, toen zij vroeg: „Wanneer zou-
den zij mij komen halen?" B
„Misschien doen zij dat niet", zei 3
Felton vlug.
Zij lachte schor. „Denk je nu echt, 3
dat de baas een kans voorbij, zal laten 3
gaan om mij betaald te zetten wat 3
ik gedaan heb? Ik ben er wel zeker 3
van, dat hij een heerlijke reeks kwel- S
lingen voor mij heeft uitgedacht. Hij 5
zal mij ineen willen zien krimpen", 3
„Schiet op, Sonja!" Felton trachtte 3
zich opgewekter voor te doen dan hij 3
was. „Ik denk, dat hij op het ogen- 3
blik wel andere zorgen aan zijn hoofd S
heeft. Vergeet niet dat zijn oorspron- 3
kelijke plannen hem volkomen uit de 3
hand zijn gelopen. Dat hij naar dit 3
eiland is gevlucht, is als een nood- S
sprong en hij zal best begrijpen, dat 3
de hele streek zal worden uitgekamd
om hem in handen te krijgen. De ben- 3
de zal vlug tot handelen moeten over- 3
gaan, als zij nog wil bereiken, dat 3
Fazia's vader afziet van het tekenen 3
van een olieovereenkomst tussen hem 3
en de Britse regering". „Wat zal
hij gaan doen, volgens jou?"
„Ik verwacht, dat de bende Fa- S
zia's vader een termijn zal stellen. S
Zij zal Fazia dan het land uitbrengen S
of
„Van kant maken", vulde Sonja zijn
zin aan. En zij voegde eraan toe: 3
„Maar hoe wil die dwerg ooit het land 3
uitkomen? Elke weg en elke haven
zal bewaakt worden".
„Ik maak me sterk, dat hij nog B
wel iets achter de hand heeft", ant- 3
woordde Felton.
Hij zag kans op zijn knieën te ko-
men en wilde zich oprichten, maar 3
werd dadelijk duizelig. Hij stak zijn 3
hand uit en zoch steun tegen de muur
naast hem. Even later was de duize- 3
ling voorbij. Moeizaam liep hij naar 3
het venster en keek naast Sonja de B
duistere buitenwereld in.
(Wordt vervolgd)
EEN OPGEWEKT groepje baders
stoeide lachend In de branding. Een nor
maal tafereeltje aan ieder strand dus,
maar toch niet zo erg gewoon. AI deze
mannen waren invaliden, gedeeltelijk ver
lamden en andere gehandicapten die hun
dagen in rolstoelen moeten slijten. Maar
nu zwommen en speelden zij onbezorgd en
onbelemmerd in zee.
Zwembassins en „vlinderbaden" worden
algemeen toegepast bij de revalidatie van
patiënten die aan verlammingen van
been-of armspieren lijden (bijvoorb. ten
gevolge van poliomyelitis). Maar die the
rapie wordt meestal toegepast als er geen
publiek bij is. Want een invalide trekt al
tijd en overal de aandacht. Meewarige aan
dacht weliswaar, met veel vertoon van
medelijden: och, kijk die stakker eens!
Dat ervaren de betrokkenen als buitenge
woon pijnlijk. Daarom ziet men hen ook
zelden in openbare zwembaden noch aan
de zeekant. En toch is zwemmen mees
tal de enige vorm van lichaamsontspan
ning en -oefening die zij volbrengen kun
nen. De opwaartse druk van het water
en vooral van zout zeewater draagt
als het ware hun lichaamsgewicht, zodat
zij hun zwakke of slecht ontwikkelde arm
en beenspieren veel gemakkelijker kun
nen bewegen en versterken.
Maar de wandeling naar zee, over het
strand en tussen al die hinderlijk-nieuws
gierige normale mensen door, weerhoudt
hen. Daarom blijven ze weg. In het Engel
se kustplaatsje Rustington, in het graaf
schap Sussex, heeft men er nu iets op
gevonden. De Ex-Services Club ter plaatse,
een organisatie van oudstrijders, heeft er
een strandpaviljoen gebouwd waar de
oorlogsinvaliden-leden, maar ook andere
gehandicapten, bij toerbeurt een week of
langer in het zomerseizoen komen loge
ren. Een gefortuneerde weldoenster, me
vrouw Henrietta Newton-Driver, schonk
de club een speciaal voor dit doel ont
worpen ijzeren lorrie, die over een rail
over een hellend plankier naar zee kan
rijden. In de lorrie is plaats voor twee
invaliden. Zij kleden zich in het paviljoen
in zwembroek, rijden dan met hun rol
stoelen naar de lorie en hijsen zich erin
met behulp van een draaibare kraan met
een handvat. Dan wordt de motorlier in
werking gesteld, de kabel ontrolt zich en
langzaam glijdt de lorrie naar zee. Daar
duikt zij vrijwel onder en de twee baders
kunnen op eigen kracht te water gaan en
naar hartelust een uurtje ronddrijven of
zwemmen. Sommige van deze mensen wa
ren, voordat een ziekte of een oorlogsver
wonding hen aan hun rolstoel kluisterde,
ervaren zwemmers; anderen leren de
kunst al gauw en zo is iedereen heel ge
lukkig met dit nieuwtje. De revalidatieart
sen niet het minst, want zo'n plezierige
en nuttige lichaamsoefening is precies wat
de patiënten nodig hebben.
De oudstrijdersorganisatie in Rusting-
ton is niet eenkennig: elke daartoe in
aanmerking komende gehandicapte kan
op verzoek en zover er plaats is van
haar nieuwe faciliteiten gebruikmaken.
Maar natuurlijk gaan oorlogsinvaliden
voor. Andere afdelingen van de Ex-Ser
vices-Bond komen vaak de nieuwe „bad-
machine" bekijken en enkelen hebben al
vergevorderde plannen, ook een derge-
Sf*.
EEN MODERNE alchimistenkeuken
in vol bedrijf vindt men nabij de kleine
stad Freyung aan de Duits-Oostenrijkse
grens. Hier worden aan de lopende band
edelstenen vervaardigd. Tussen de hoge,
donkere dennen van het Beierse woud
ligt de wonderfabriek, een uitgestrekt in
dustrieterrein, waar sinds 1920 volgens
een procédé van de Fransman Auguste
Verneuil (1856-1913) kunstmatige edel
stenen ontstaan. De produktiecatalogus
vermeldt tien soorten robijnen, alsmede
vijfentwintig soorten spinellen en dertig
verschillende soorten saffieren.
POQOTS
32. „Een foto van de ontvoering van Dizzy Lizzy?"
vroeg de hoofdredacteur verrukt, „Maar dat is gewel
dig! Enorm.' U bent een held!" „Ik ben geen held,
maar een Meester-Kieker," antwoordde de fotograaf
eenvoudig. En met een fier gebaar overhandigde hij de
foto. „Een meesterschot, nietwaar?" zo vroeg hij, maar
de hoofdredacteur antwoordde niet. Hij slaakte een hese
uitroep, draaide akelig met de ogen en zonk toen zwij
gend op de vloer ineen. „Ach, deze man is toch gevoe
liger dan ik dacht," merkte de Meester-Kieker waar
derend op, „van ontroering heeft hij het bewustzijn ver
loren! Prachtig! Wat een oog voor het Dramatisch De
tail!" „Maar meneer de Meester-Kieker" riep Panda
uit, „ik geloof eerder dat hij van woede is flauw geval
len! Want dit is helemaal geen foto van een ontvoering!
Het is een doodgewone hand!"
HOE LUIDT het „geheime" recept voor
deze kunstmatige edelstenen? Men neemt
pijpaarde, bauxiet en ammoniakaluin en
voegt daaraan metaaloxyden toe voor het
coloriet. Dan wordt het geheel bij een tem
peratuur van ongeveer 1200 graden Celsius
gegloeid om vuildeeltjes te verwijderen.
Het na dit gloeiproces overblijvende pro-
dukt is zuiver edelsteenpoeder, dat tot
edelstenen verhard wohdt. Men laat het
gewonnen poeder uit een reservoir door
een knalgasvlam, waarbij zeer hoge tem
peraturen worden ontwikkeld, op een cha-
mottestift vloeien.
De zich op die stift vormende stollings
kristallen verbinden zich en zo groeit de
nieuwe edelsteen binnen enkele uren tot
een ongeveer vijf centimeter lange peer
vormige „ruwe steen" aan. De waarde be
draagt ongeveer tien tot twintig gulden.
Zijn volledige waarde krijgt de edelsteen
pas na het slijpen.
IN DE BONDSREPUBLIEK worden deze
synthetische edelstenen vooral in Idar-
Oberstein geslepen en daar ook veelal tot
elegante sieraden verwerkt. Een leek kan
de zeer vakkundig geslepen kunstmatige
saffieren, robijnen en spinellen niet van de
natuurstenen onderscheiden. Alleen een
deskundige is in Staat onder de microscoop
met zijn geschoolde ogen aan de gelijk
matigheid van de kristalstructuur vast te
stellen, dat deze stenen synthetisch zijn.
In de natuur bestaan zulke gelijkmatig ge
groeide stenen niet.
IN HET „dal der edelstenen" worden
per jaar dertig miljoen karaat vervaardigd.
Dat zijn 6.000 kilo edelstenen. Een waarlijk
sprookjesachtige aanblik bieden de fa
briekshallen des nachts. Dan branden hier
de knalgasvlammen en hullen alles in een
bizar licht. Vele van deze kunstmatige
edelstenen worden voor de export ver
vaardigd. Zelfs het klassieke land van de
edelstenen, India, doet bestellingen in het
Beierse woud en koopt hier bij voorkeur
edelstenen. De stenen worden echter niet
alleen voor sieraden vervaardigd. In de
horloge-industrie zijn de robijnen zeer ge
wild. Saffieren gebruikt men tegenwoordig
veel bij de fabrikage van instrumenten en
in pick-ups. (D.a.D.).
lijke lorrie te installeren elders langs de
Britse kusten. Zij zullen daartoe overigens
diep in de beurs moeten tasten, want het
prototype in Rustington dat speciaal
ontworpen is heeft mevrouw Newton-
Driver het lieve sommetje van 15.000
pond (ongeveer 150.000 gulden gekost).
Een speciale zoutbestendige verf be
schermt het kostbare apparaat tegen roest
en verweren, de railbaan heeft een lengte
van 45 meter en de installatie kan alleen
gebruikt worden bij vloed, ongeveer van
half tij tot hoog water en vervolgens
weer tot midtij. „Ja, het was een heel
bedrag", zegt de goede geefster, „maar
het was elke cent waard. Vorig jaar moes
ten wij onze vrienden naar zee dragen
en dat was voor alle betrokkenen een
kwelling".
De man aan de elektrische winch heeft
maar op een knop te drukken en de
lorrie met baders „kiest zee".
Onbezorgd een uurtje stoeien en zwem
men, zonder vrees voor hinderlijke
nieuwsgierigheid van andere badgasten.
K.L.M. weer naar Georgetown. De
K.L.M. vliegt weer op Georgetown, de
hoofdstad van Brits Guyana. De twee
maal wekelijkse dienst was bijna drie
maanden lang onderbroken als gevolg
van een algemene staking, waardoor het
onmogelijk werd op het vliegveld te lan
den.
MAGNETISCHE geluidsopnamen op
banden, die dunner zijn dan een vrouwen
haar zijn niet langer een privilege van ra
dio- en televisiestations. De geluidsband
is een belangrijk medium voor infor
matie en documentatie geworden en heeft
zowel culturele als politieke betekenis ge
kregen. Op grond van dit feit heeft de
Duitse Bondsraad, die de deelstaten ver
tegenwoordigt, een wetsontwerp, volgens
hetwelk belasting zou moeten worden ge
heven van prfvé-bandopnamen. verworpen.
De bandrecorder is de hobby van meer
dan 100.000 Westduitsers.. Het aantal band
recorders en dicteermachines bedroeg in
1959 naar schatting 900.000. Dit aantal is
sindsdien verdubbeld. Uitgaande van de
produktiecijfers zijn er in die periode van
1953 tot 1962, meer dan vier en een half
miljoen apparaten geproduceerd. De helft
daarvan werd geëxporteerd. In 1965 zul
len het er vijf miljoen zijn, hetgeen be
tekent: een apparaat per vier gezinnen.
DE VERKOOP van geluidsbanden stemt
echter niet overeen met die van de appa
ratuur. De mensen willen meestal eerst
experimenteren om ervaring op te doen.
Pas daarna gaat men meer banden ko
pen. Een particulier bezit van 50 tot 200
banden is geen uitzondering mee. Zelfs
niet in arbeiderskringen. Op het ogenblik
zijn er in Europa tien bedrijven die zich
met de produktie van bandopname-appa-
ratuur en -benodigdheden bezig houden:
twee daarvan zijn in Duitsland gevestigd.
(AGFA en Badense Aniline en Sodafabrie-
ken) te Ludwigshafen). Er zijn drie firma's
in Frankrijk, vier in Engeland. België en
Italië bezitten elk een produktie-maat-
schappij. Ook Japan heeft in de laatste
tijd een lonende magnetofoon-industrie op
gebouwd. Vijf fabrikanten voorzien er in
de marktbehoefte en verzorgen tevens de
export. Het aantal fabrikanten in de Ver
enigde Staten bedraagt thans zestien.
Grootste producent ter wereld is de Min
nesota Mining and Manufacturing Compa
ny, die bijna de helft van de Amerikaan
se produktie voor zijn rekening neemt.
Voornaamste producent in het Oostblok
is de vroegere AGFAfabriek in Wolfen
(Oostzone) gebleven.
IN OVEREENSTEMMING met de om
vang van het nationale inkomen is het
aantal bandopname-apparaten in Zwitser
land en Zweden het grootst: daarna vol
gen België, Engeland, Noorwegen en West-
Duitsland. In de laatste vier landen be
zitten elke vijfenveertig inwoners één
bandrecorder, in Finland en Frankrijk el
ke honderdtachtig inwoners, in Italië el
ke tweehonderd en in Portugal elke drie
honderdzestig inwoners. De Duitse produk
tie bedroeg in 1963 ongeveer 900.000 ap
paraten. De Japanse produktie liep in dat
jaar reeds op tot 1.350.000. Bij dit getal
moet men rekening houden met het feit,
dat in Japan veel meer kleine transistor
toestellen worden vervaardigd dan in
Duitsland. Opmerkelijk is de toenemende
vraag naar draagbare toestellen in alle
landen. Geluidsbanden met muziekopna
men vormen weliswaar nog geen bedrei
ging voor de grammofoonplatenindustrie,
maar veroveren de markt stormender
hand.
Zou zo'n bikini mij staan? Een een
voudige manier om dit uit te vinden
ziet u hier. Ga op het strand, op een
plat dak of in uw achtertuin met
uw rug naar de zon staan en laat uw
vriend of vriendin het badpakje op
uw schaduw leggen, dan ziet u het
zelf. Doet u dit 's morgens vroeg of
's avonds laat, als de zon laag staat
en de schaduwen lang zijn, dan lijkt
u bovendien langer en slanker dan u
bent, zodat u tevens het effect van
een eventuele vermageringskuur kunt
beoordelen.
g&BE
s
