KOK Het muziekfestival van Aix-en-Provence WASAUTOMATEN 1298.- Boeiend programma van De Nieuwe Komedie Verdronken De goede oude stuntlieden van Hollywoodwaar zijn zij gebleven De bijbel wordt verfilmd De tiende symfonie van Mahler door Britse musicoloog Cooke voltooid tVOËNSDAG 31 JULI 1963 ENGLISH ELECTRIC KRUISSTRAAT 5 HAARLEM Een Hobbema vermist Shakespearefestival in Den Haag Na het geboortefeest Advertentie „Idomeneo", als noviteit gepresenteerd, droeg weinig luister bij aan Mozart's operaglorie 'i i VIER OPERA's stonden dit jaar, zoals in ons blad van maandag aangekondigd, dus weer cp het festivalprogramma van Aix en liet waren, half-om-half, twee reprises Mozarts „Cosi fan tutte" en „Zauberflöte" en twee noviteiten: „Idomeneo" van dezelfde meester en Richard Strauss' „Ariadne auf Naxos". Na vijftien jaren is Aix, het mag als bekend verondersteld worden, in de internationale opera wereld een begrip, een merkteken van kwaliteit èn een introductie geworden die alle zangers of zangeressen die hier ooit zijn opgetreden, graag met vette letters in hun curricula vitae, prijscouranten, folders en staten van dienst plegen te vermelden. Een begrip waarvan de componenten zijn: een hoge graad van kwaliteit van en homogeniteit „Cosi fan tutte" en de „Zauberflöte" be horen met de „Ent- führung", „Figaro" en „Don Juan", sinds lange jaren tot de grondpijlers waarop het Mozart-repertoire van Aix gevestigd is en slechts de muta ties, die ook nü weer in de solistenbezet ting moesten worden aangebracht, leveren onder die omstandig heden de welkome of teleurstellende verrassingen op. Ga briel Dussurget, de artistieke directeur van het festival, wiens ontdekkingen van jong operatalent nauwelijks meer te tellen, zijn, had, na Italië, Spanje, Duits land en Oostenrijk, dit/ jaar in het bij zonder eens Engelse bronnen aangeboord, om een Ronald Dowd als een martiale, hoe wel wat te statische heldenbas, een Wil liam McAlpine als vocaal-fraaie, doch als acteur enigszins onwennige Idamante in Idomeneo, en een John Pritchard als meer slagvaardige dan gevoelige dirigent van de „Zauberflöte", als zijn voornaamste vondsten mee naar huis te kunnen nemen. Uit andere hoeken en landen contrac teerde hij nog 'eén, qua stem en gebaar; geslaagde Dorabella voor de „Cosi": de Milanese Maria Cazoni, die aldus de ge duchte erfenis van Teresa Berganza kreeg over te nemen; en hij engageerde voor de niet minder veeleisende Ferran- do-rol de jeugdige Pietro Bottazzo, die drie jaar geleden in het zweet zijns aan- schijns nog het zure brood verdiende als arbeider in de rijstvelden op de vlakte van de Po. Van het oude gilde bleef voor al op de voorgrond Teresa Stich-Randall, die met haar fabuleuze techniek, haar ver maarde pianissimi èn haar soms wel ex cessief in de lengte getrokken voordracht speciaal de „Idomeneo" domineerde, die men, op dramatische gronden, nu juist wel graag wat meer vaart en wat min der zware nadrukkelijkheid had gegund. IDOMENEO IS, na „La Finta Sempli- ce", „La Finta Giardiniera" en „II Re Pastore", de vierde opera van Mozart, die toen vijfentwintig jaren telde, heeft ge schreven; zij was vcor de carnavalsfees ten van München bestemd. Als tegenwicht voor andere verpozingen en ontspannin gen, kreeg Mozart de opdracht een ern stige opera, een „opera seria" te schrij ven, waarvoor de Salzburgse pastoor, Ab- bé Varesco, hem de tekst zou leveren, die hij zelf weer aan het bijbelverhaal óver Jefta (of wel de Griekse legende van Idomeneo) ontleende. Een verhaal, dat vervuld is van bloedige heroïek, en waarin de koning van Kreta, Idomeneo, bij zijn terugkeer uit de Trojaanse oorlog, tijdens een storm op zee de (onvoorzich tige) eed zweert, uit erkentelijkheid voor de overwinning het eerste levende wezen dat hij bij zijn thuiskomst ontmoeten zal te zulien offeren aan de god van de zee, Neptunus, die niet met zich spotten laat. Dat eerste levende wezen moet nu natuur lijk juist uitgerekend weer 's-konings ei gen zoon wezen, Idamante, die hij, na een korte aarzeling en gewetensworsteling, Drama en komedie dooreen geklutst: scène uit Richard Strauss's „Ariadne auf Naxos." onder de leden van het solistenpersoneel, waarvan een deel nog door de grootste Mozart-dirigent van deze eeuw, Hans Rosbaüd, werd gevormd, een verfrissende levendigheid van het toneelbeeld door middel van regie, decors en kostuums en de opzet met de ouderwetse sleur te breken. Kortom, een harmonie van Latijns en Mediterraans raffinement, waarin ook de ganse natuur, of althans de omgeving, de open lucht, de antieke kathedraal, de sterren, de platanen en zo mogelijk zelfs nog de krekels zijn opgenomen. En de vraag die zich elk jaar opdringt luidt derhalve: hebben de keuze van het repertoire en van de medewerkers ook nu weer beantwpord aan die hoge eisen, welke Aix aldus zelf aan deze internationale orde heeft gesteld? UIT MOZARTS BRIEVEN weten we dat hij met de retorische tekst van de bra ve abbé, wiens woordenstroom niet te stui ten was, nogal erg in zijn maag zat. Begrijpelijk, want diens figuren waren zó van hun Griekse sokkels afgestapt om met overvolle monden een niettemin even onbewegelijk, zo niet onbewogen leven te blijven leiden. Ofschoon de fabel toch wel enige handeling en zelfs de nodige dra matische spanningen heeft, had Varesco kans gezien zijn helden en heldinnen tot een soort wassenbeelden-galerij te bevrie zen waarin ieder, in eindeloze relazen, de persoonlijke moeilijkheden en verlangens openbaarde, die Mozart dan maar in aria en soli, die veelal een hele akte in beslag nemen, in muziek kreeg te vertalen. Mu ziek die, als contrast met de conventio nale plichtmatigheden van de scenarist, haar verrukkingen, bijzonder in de koren en de orkestrale voor- en tussenspelen, nóg zegevierender prijsgaf, maar die, an- derszijds, toch duidelijk geremd werd in haar psychologische functies (waarin Mo zart. zijn meesterschap later bovenal be wijzen en illustreren zou) omdat de Salz burgse kapelaan nu eenmaal geen zijner ledepoppen ook maar één schim van een eigen karakter had meegegeven. NOCH REGISSEUR Crochot, noch choreo graaf Scribine, noch dirigent Peter Maag had de stijl weten te vinden die, met wat meer vaart en een iets lichtere toets, de euvels van die pseudo-ernst, misschien nog ten dele had kunnen overbruggen. Zo dat nu ook hier de conclusie wel weer moest luiden dat het voorgeslacht, na de première van het werk in 1781 te Mün chen, Idomeneo in Mozarts operaproduk- metterdfead onthoofden wil; maar op 't tie niet ten onrechte verder links heeft laatste moment schiet een orakel toe en laten liggen. Nieuwe luister heeft het stuk maakt, zifch nog net van het geheven zwaard aan Mozarts genie als operacomponist meester zodat het verhaal toch nog met dus stellig niet toegevoegd (maar geluk- een hapoy ending, een huwelijk en een kig is de oude glorie dan ook nog lang troonsbestijging besloten kan worden. niet uitgeput). De terugkeer van Idomeneo (Ronald Dowd) in Mozarts gelijknamige opera. Uit een kantoor aan het Rokin te Am sterdam wordt een schilderij vermist, ge signeerd M. Hobbema, ter waarde van naar schatting 3.000. Wanneer dit schil derij een molenlandschap is verdwe nen kan niet worden nagegaan. De eigenaar, een verzamelaar, miste het pas onlangs toen hij het doek aan een kennis wilde tonen. Gisteren heeft hij aan gifte gedaan bij de politie. In Opwierde bij Appingedam is de 15-ja- rige Ambonese jongen Johanis Alaraman uit Appingedam verdronken. Hij wilde met enige vriendjes het Eemskanaal over zwemmen hoewel hij de zwemkunst niet goed machtig was. Midden in het kanaal verdween hij in de diepte. Uren later is zijn lichaam opgehaald. In de Maas bij de gemeente Lith is de 47-jarige J. Broeksteeg uit Oss bij het zwemmen verdronken. De 25-jarige Th. Overbeek uit Delden, die met familieleden was gaan zwemmen in een plas in Westerhoven nabij de Bel gische grens is verdronken. De 15-jarige F. Pelle uit Lage Zwalu- we is in het Hollands Diep bij de Moêr- dijkbrug verdronken. De jongen was on geveer 30 meter van de kant bij laag wa ter aan het spelen, toen hij plotseling in een ongeveer twaalf meter diepe geul stapte. Een reddingspoging van een 2Ö-ja- rige broer faalde. In een vijver langs de rijksweg Breda- Rotterdam is de 18-jarige Simon van der Berg uit Rotterdam, die met vakantie in Breda verbleef, verdronken De jongen, die goed kon zwemmen, heeft waarschijn lijk in het midden van de vijver kramp gekregen en is in de diepte verdwenen. Een half uur later werd zijn stoffelijk overschot opgehaald. In een zwembad in het Brabantse Riet hoven is het vijfjarig dochtertje van de familie Van Gennep uit Eindhoven ver dronken. Het lichaam van de op 24 juli in de haven van Bazel verdronken Albert Witte uit de polder Eierland op Texel is op gehaald uit het kanaal van Elzas nabij het Franse plaatsje Kembs. De 15-jarige jongen was van een rijnaak gevallen, toen dit schip gemeerd lag in de haven van Bazel. Het lichaam is door de stroom meegevoerd naar het kanaal van Elzas. Scène uit Mozarts „Cosi fan tutte". V.l.n.r. Don Alfonso (Gabriel Bacquier Fiorelilipi (Teresa Stich-Randall) en Dorabella (Bianca Maria Cazoni). IN TEGENSTELLING met de schijn en de verwachting, bleek de keuze van „Ariadne" van Richard Strauss, ondanks diens hyper-germaanse en hoog-romanti- sche origine, veel beter dan Mozarts „Ido meneo" in het kader van het Provengaal se muziekfeest te passen. De haast dui velse virtuositeit, waarmee de componist en zijn tekstdichter Von Hoffmannsthal hier elementen en figuren van het klassie ke drama en van het latere blijspel, Ariad ne en Zerbinetto, Tryade en Arlequin, Naiade en Scaramouche, monsieur Jour- sen, leverde een hoor- en een schouwspel dain en Bacchus, doereen wisten te klut sen, leverde een hoor- en een schouwspel op dat dirigent Pierre Dervaux, omringd door een keurschare van sterren (waar in Irmgard Seefried de hoogste kroon spande) tot een feest voor oor, oog en zinnen verhief. Een feest, waarmee Aix als herdenkingsbijdrage voor Strauss' hon derdste geboortedag de rest van de we reld, inclusief zijn eigen vaderland, bo vendien nóg ruim een jaar vóór is ge weest, om zo wellicht tevens „amende honorable"* te willen maken voor de con sequente verguizing, die sedert vijftien ja ren hier het deel van de Duitse meester is geweest. Toen de persagentèn in Hollywood zich zelf public relations consulenten gingen noemen, verdween er veel van de pret in Hollywood. Geen enkele „public relations man" zou ooit Ned Farrington hebben ge creëerd, maar „persagent" Dave Epstein deed dit. Jarenlang vpist hij in de film bladen verhalen te krijgen dat de New- yorkse producer Ned Farrington in de stad was om te confereren met regisseurs, ster ren, cameralieden en componisten, alle maal klanten van Epstein. Steeds wist hij de namen van zijn klanten op deze wijze bi druk te laten verschijnen. Toen, op zekere dag, besefte Jim Hena- yhan van de „Hollywood Reporter", dat ér geen' "FdrriifiWriW"~'iestbnd. Hij schreef een prachtige necrologie over Ned Farring ton, die in de Reporter verscheen. En Ep stein was er heel blij mee, omdat de na men van al zijn klanten er in voorkwa men als slippendragers. VAN DE NIEUWE KOMEDIE zullen in het komènde seizoen de volgende acteurs en actrices deel uitmaken: Etha Coster, Truus Dekker, Diana Dobbel- man, Trees van der Donck, Mart Gevers, Nel Kars, Rosemarijn van der Sluis, Maria Verheyden, Mary Wagenaar, Kitty van Wijk, Dirk Decleir. Joop van der Donk, Bob Goedhart, Paul van Gorcum, Jan Juray, Jan van Kastóren, John Kelly, Hans Keman, Jan Korevaar, Peter van der Linden, Cees Pijpers, Ferenc Schneiders, Henk Somers, Cor Stedelinck, Herman Vinck, Henk Votel, Dolf de Vries, Willem Wagter en Kees Waterbeek. HET NIEUWE SEIZOEN wordt geopend met „De rondgang van Maaier Makaber" van Michel de Ghelderode in een vertaling van Remco Campert. De première van deze voorstelling, waarmee het gezelschap de vorig jaar overleden Waalse auteur wil eren, heeft in de regie van Johan de Meester plaats op 16 september in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag. Daarna volgen begin oktober „De knecht van twee meesters" van Goldoni in regie van Erik Vos, en „Het lemen wagentje", een oud-Indisch stuk van Koning Cudraka dat door Johan de Meester geregisseerd zal worden. De vertaling is van J. H. Leo pold. Het stuk is omstreeks 300 n. Chr. geschreven; de auteur noemde zich Ko ning Cudraka uit hoffelijkheid jegens zijn koninklijke mecenas. De Nieuwe Komedie zal dit seizoen herdenken dat Shake speare 400 jaar geleden geboren is. Het plan om in de voormalige Willemskerk in Den Haag, veranderd in de vorm van het oorspronkelijke Shakespeare-theater, een festival te geven, kon niet doorgaan door verboden van brandweer en bouwpolitie. Nu zal dit plaats hebben in het Haagse Diligentia, dat zodanig verbouwd wordt dat het publiek althans gedeeltelijk rond om het podium zal kunnen zitten. IN DE MAAND APRIL 1964 zal er elke middag en avond een Shakespearevoomtel- ling worden gegeven: „Leer om Leer" in de regie van Johan de Meester, „Spel der bereiden zich voor op de ramp die wel komt, maar niet de hele wereld vernietigt. Het oude thema van marionettenspelen de dood die rondtrekt, zich bedrinkt en zo diep inslaapt dat men denkt dat hij dood is is door De Ghelderode uit de kinder lijke folklore overgeheveld naar het eigen tijdse toneel. „In een sfeer die soms ver bijstert door de extravagante consequen ties van de gevoelens, hartstochten, driften, laat De Ghelderode hier aan zijn verbeel dingen vrij spel, gestuwd en gesteund door een zeldzaam poëtische kracht",' aldus de regisseur. „HET LEMEN WAGENTJE" van Koning Cudraka betreft het verhaal van een beeldschone danseres, die voor een haar belagende zwager des konings vlucht in het huis van een kóópman, wiens edele karakter hem dwingt van zijn laatste be zit een parelsnoer voor haar te kopen, ter vervanging van juwelen die de danseres Vergissingen" in een nieuwe enscenering in zijn woning is kwijtgeraakt. De konink- van Erik Vos, en een speciaal voor deze gelegenheid samengesteld Shakespeare- programma, bestaande uit scènes, mono logen en liedjes, dat onder de titel „What's in a name" wordt gespeeld in regie van Johan de Meester en Erik Vos. Voorts zul len er lezingen worden georganiseerd, voordrachtsavonden en muziekrecitals, alle betrekking hebbend op Shakespeare en diens periode. Evenals bij de voorstellingen van „De Perzen" het geval was, zal men in samenwerking met de Nederlandse Spoorwegen scholieren uit het hele land de gelegenheid bieden onderdelen van dit Shakespeare-festival bij te wonen. De pre mière van „What's in a name" heeft plaats op 8 april. Het festival wordt op 2 mei gesloten. VAN HET BESTAANDE repertoire blij ven gehandhaafd: „De geschiedenis van de soldaat" (in samenwerking met leden van het Brabants Orkest), tekst Ramuz, muziek Strawinsky, regie Erik Vos; „De gecroonde Leersse" van Michiel de Swaen, in de regie van Erik Vos; „De heer van Pour- ceaugnac" van Molière, regie Erik Vos; „Marieken van Nieumeghen" in de regie van Johan de Meester, /vlet de beoogde premières beschikt de Nieuwe Komedie dus over een indrukwekkend repertoire. „DE RONDGANG van Maaier Makaber" van Michel de Ghelderode zeeman, sol daat, journalist, archivaris, wereldreiziger is een tragi-komische klucht over de dood. De grote Maaier Makaber, Nekrozo. thanos, stelt er zichzelf in voor als de Em gel van het Kwaad die het einde der we> reld aankondigt door een komeet. De be^ woners van het koninkrijk Breugelland lijke zwager probeert later opnieuw de danseres te overmeesteren waarbij hij haar wurgt. Hij klaagt dan de koopman wegens moord aan, maar de danseres, die slechts bewusteloos was, daagt tijdens het proces op om de onschuld van de koopman aan tè tonen, met wie zij dan eep lang en geluk kig huwelijksleven tegemoet gaat. Het spel is zeer poëtisch en de taal een bewer king door de dichter Leopold van een grote schoonheid, aldus de regisseur. „De diepe wijsheid en rijke filosofische inhoud van dit stuk hebben het tot de meest be wonderde werken van de klassieke In dische litteratuur doen gaan behoren". MET BIJZONDERE verwachtingen zal het schouwburgpubliek ook de opvoering van „De knecht van twee meesters" van Goldoni tegemoet zien, welk stuk in de op voering door het Piccolotheater uit Milaan indertijd diepe indruk heeft gemaakt in ons land. Vele malen is gewezen op de verwantschap van Erik Vos' regie-opvat tingen met die van de Italiaanse meesters. Peter van der Linden zal de hoofdrol spelen. De filmmaatschappij Colombia Pictures heeft bekendgemaakt dat er een contract voor 20 miljoen dollar (72 miljoen gulden) is getekend voor de film „De Bijbel." De overeenkomst is in Londen getekend tus sen Columbia Pictures en de producent Dino de Laurentiis. De opnamen zullen worden gemaakt in Italië, Egypte en Spanje en voorts in de studio's van De Laurentiis buiten Rome. Peter van dér Linden (hier in „Dè „Zeereis" van Schehadé) zal in het komende seizoen bij De Nieuwe Komedie de hoofdrol spelen in „De knecht van twee meesters" van Goldoni. Bill Thomas én Bill Pine, die later pro ducers werden, waren ook persagenten van de oude school. Mae West begon een film die „It ain't no Sin" heette. Pine en Tho mas kwamen op het idee om 200 papegaai en te leren steeds maar „It ain't no Sin" te zeggen. Het was het mooiste koor dat zïj zich konden denken, 200 papegaaien, en steeds maar „It ain't no Sin". Zij waren klaar om de papegaaien aan te bieden, toen de producer de titel veranderde in „Shè done him wrong". Geen public relations man zou ooit de beroemde Arabische stunt van Jim Moran uitgehaald hebben. Dat was 15 jaar gele den. Moran, toen nog persagent, stuurde een afgezant naar dë nachtclub Ciro om te vertellen, dat een zoon van de miljar- dnAr-oliekoning Saoed in de stad was en die avond de show wilde bijwonen. In zijn hele geschiedenis heeft Ciro nooit zulke dik ke rode lopers uitgelegd. Er werden spe ciale Arabische delicatessen bereid. Er werden zelfs een paar buikdanseressen ge- engageerd. Moran zelf, opgemaakt door Max Factor, verscheen met een gevolg van lakeien; niemand twijfelde er aan, dat hij een Arabische prins was. Natuurlijk had Moran een paar vrienden bij de pers getipt. Toen hij wegging opende Moran een tas met juwelen allemaal van glas die hij.bij wijze van fooi over de vloer uitstrooide. Kalm liep hij weg, terwijl mu sici, gasten, kellners en balletmeisjes om de juwelen vochten. Brendan Behan, de Ierse toneelschrijver en kampioen drinkebroer, heeft bekendge maakt, dat hij op het punt staat vader te worden. Zijn 38-jarige vrouw Beatrice ver wacht in december hun eerste baby. Bren dan zei, dat hij voornemens is na het ge boortefeest de drankfles van zich af te schuiven om zijn nieuwe verantwoordelijk heden beter aan te kunnen. ..Als de baby er is zullen wij zoveel hebben dat ons aan huis bindt zei hij dat er niet meer zoveel verleiding zal bestaan om me een stuk in de kraag te drinken." Beatri ce, een begaafde kunstenares, zei dat Be han reeds bezig is zijn leven te beteren. Zij voegde hieraan toe: „Sinds hij zes we ken geleden uit New York kwam is hij niet meer naar het ziekenhuis geweest. Onder zand bedolven. In Diever (Dr.) is de 9-jarige Rudolf Klok onder het zand bedolven. Hij was met een broertje en twëe neefjes een hol aan het graven in het zand. Het hol stortte in en de jongen verdween onder het zand. Een vakantieganger wist hem vrij snel uit te graven, maar het was reeds te laat. DE TIENDE symfonie van Mahler, die nog niet voltooid was toen de com ponist in 1911 stierf, is voltooid door een Britse musicoloog en de weduwe van Mahler heeft toestemming gegeven het werk uit te voeren. Eerder had mevr. Mahler bezwaren tegen de uitvoering te berde gebracht. Een woordvoerder voor het Mahler Genootschap in New York heeft meegedeeld, dat het werk volgende zomer uitgevoerd zal worden door het Londens Symphonie Orkest onder leiding van Bertolt Goldschmidt. TOEN MAHLER stierf was er van de symfonie een compleet eerste deel, een bijna voltooid derde deel „Purgatorio" twee scherzo's en een lange finale. De eerste- en derde delen zijn vaak ten ge hore gebracht. Vele musici, ook wijlen Bruno Walter, een autoriteit inzake Mah ler's muziek, menen dat alleen Mahler de partituur had kunnen voltooien. Maar in de zomer van 1960 nam Deryck Cooke, ren". een Britse musicoloog, het op zich het werk af te maken. Cooke voltooide het werk op de twee scherzo's ha en deze ver sie werd in 1960 door de B.B.C. uitge voerd. Mevr. Mahler, dié in New York woont, heeft later een rechterlijk verbod laten uitvaardigen, waardoor de B.B.C. geen op namen van het stuk mocht maken en Cooke verboden werd de partituur uit te geven. Cooke begon opnieuw de schetsen van Mahler te bestuderen en vulde de leemten in de scherzo's op. Inmiddels begonnèn bandopnamen van de B.B.C.-uitzending in circulatie te ko men. Leden van het Mahler Genootschap hoorden ze. Zij waren geestdriftig en dron gen er bij mevr. Mahler op aan haar toestemming te geven. Dat deed zij. In een brief van 13 april 1963 schreef zij Cooke wat zij voelde bij het horen van het werk: „Ik was diep bewogen door de uitvoering. Ik heb de dirigent Harold Byrns, onmiddellijk verzocht het werk nog een keer te spelen. Ik werd mij toen be wust dat het ogenblik was dat ik mijn vroegere beslissing moest herzien. Ik heb nu besloten u volledige toestemming te geven het werk waar ter wereld uit te voe- i

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1963 | | pagina 7